Bayat Boyu (Bayatlar)
Bayat BoyuHakkında bilgi
Bayatlar hakkında bilgi
Bayat Boyu (Bayatlar)
Oğuz boylarından biri Bozokların GunHanoğulları koluna bağlıdır
Devleti ve nimeti bol, devlet ve nimet sahibimanasına gelen Bayat boyunun ongunu (sembolu), şahin; şolenlerdeki et payları, sağkarı yağrın(sağ kurek kemiği) kısmıdır Kaşgarlı Mahmud, Divanu Lugati'tTurk'te Oğuz boylarının dokuzuncusu olarak, Bayat boyunu gostermiştir
Oğuzların sağ kolunda bulunan Bayat boyu, ekseri Oğuz hanlarının cıktığı dort Bozok boyundan biridir Diğer Oğuz boyları gibi Siruderya (Seyhun) Nehri kıyılarında ve kuzeydeki bozkırlarda yaşayan Bayat boyu, İslamiyet'ten onceki tarihinde, Korkut Ata (Dede Korkut) ile temsil edilmiştir Bayat boyundan Kara Hoca'nın oğlu Korkut Ata, akıllı, bilgili ve keramet sahibi bir insandı Ala atlı kiş tonluKayı İnal Yavku ile ondan sonra gelen hukumdarlar devrinde cıkan bircok zor siyasi meseleler, Korkut Ata'nın dirayeti sayesinde halledilmiştir
Diğer Oğuz boyları gibi, İslamiyet'i kabul eden Bayat boyunun bir kısmı, 11 yuzyılda Selcuklu hukumdarları idaresinde, Horasan ve İran uzerinden Anadolu ve Suriye'ye geldiler Anadolu'ya gelenlerin bir kısmı, uclara yerleştiler Bir kısmı ise gocebeliği bırakarak, Batı ve Orta Anadolu'da koyler kurdular Bu bolgelerde gorulen ve bazısı gunumuze kadar gelmiş olan yer adları, Bayat boyunun Anadolu'ya yerleştiği devirlere aittir
Orta Asya'da kalan, Bayat boyuna mensup bir kısım oymaklar ise, 13 yuzyılda Moğol istilasından kacarak, Doğu Anadolu, Suriye ve Irak'a geldiler 14 yuzyılda Kuzey Suriye'de, Bozok kolunun Avşar ve Beydilli boylarıyla birlikte yaşadılar Yaz aylarında, yaylak olarak, Anadolu iclerine goctuler
Kuzey Suriye'de bulunan, Avşar ve Beğdilli boylarıyla birlikte 40000 cadırdan fazla olan Turkmenlerin Bozok kolunu meydana getiren Bayatlar, bazı siyasi hadiselere katıldılar Buyuk bir ihtimalle Dulkadiroğulları Beyliğini kurdular Maraş ve Elbistan bolgesinin yeniden iskanına katıldılar 15 yuzyılın başlarında, Kara Tatarlardan boşalan Yozgat ve komşu yorelerde, Bozok oymakları yurt tuttu Bunlar arasında, kalabalık sayıda Bayatlar da vardı Bu Bayatlar, kışın Kuzey Suriye'ye gittikleri icin, Şam Bayatı adını aldılar Şam Bayatı'nın, bir kısım Akcalu (Ağcolu) ve Akcakoyunlu (Ağcakoyunlu) boylarının kollarıyla birlikte, Kacar boyunu teşkil ettiler 15 yuzyılın sonlarına doğru Kuzey Azerbaycan'daki Gence yoresine giden Kacarların bir kısmı, 17 yuzyılın başlarında İran'ın Esterabad yoresine goc ettirildi 18 yuzyılın son ceyreğinden başlayarak, 1925 senesine kadar İran'ı idare eden Kacar Hanedanı, bu Kacar koluna mensup olup Şam Bayatı'ndan cıkmış olması mumkundur
Bozok'ta (Yozgat ve civarı) kalan Şam Bayatı kolu ise, ciftcilik yaptığı arazide koyler kurarak, tamamen yerleşik hayata gectiler Bayatların onemli bir kolu da, 15 yuzyılın sonunda Akkoyunlu fethi uzerine, İran'a goc etti Bunların bir kısmı Azerbaycan'da, onemli bir kısmı da Hemedan'ın guneydoğusundaki Kezzaz ve Girihrud yoresinde yerleşti
Akkoyunlu Devleti'nin yıkılmasından sonra İran'a hakim olan Safeviler'in hizmetinde, bircok Turkmen topluluğu gibi, onemli miktarda Bayat da vardı Cins atlar yetiştiren ve 10000 cadırdan ibaret olan bu Bayatların beyleri, Şah Abbas tarafından Azerbaycan'daki sancaklara tayin edildi Boylece, bu yorede yaşayan Bayatlar dağıldı
Aynı yuzyılda Horasan'da Nişabur bolgesinde de Bayatlar yaşıyordu Ancak, bu Bayatların Turk olmayıp Moğol asıllı oldukları anlaşıldı Onlara, Kara Bayat adı verildi Asıl Bayatları bunlardan ayırt etmek icin, Akbayat veya Ozbayat denildi
19 yuzyılın başlarında Akbayatların, Azerbaycan'da 5000 kişi, Tahran cevresinde 3000 kişi, Şiraz taraflarında 3000 kişi olmak uzere uc kol halinde yaşadıkları tespit edildi Karabayatlar ise Nişabur dolaylarında oturuyorlardı
Suriye ve Doğu Anadolu'nun Osmanlı Devleti topraklarına katılmasından sonra, bir kısım Bayatlar da diğer Turkmenler gibi geleneksel gocebe hayatlarını surdurduler Yerleşik hayata gecenler de, koy hayatı icinde uzunca bir muddet yaylaya cıkma geleneğini bırakmadılar Fakat, Osmanlı toplum yapısı icinde kaynaştılar Boy adlarıyla anılmaz oldular
Kanuni Sultan Suleyman Han devrinde, Kuzey Suriye'deki ana Bayat kolu, yirmi obadan meydana gelmişti Fakat bu obaların nufusları fazla değildi 16 yuzyılın ikinci yarısında boyun başında bulunan Bozca adlı boy beyi ailesi, boy halkından bircok kimseyi de yanına alarak İran'a gitti Bunlar, orada Bozcalı adıyla anıldılar ve varlıklarını gecen yuzyılın sonlarına kadar korudular
Anadolu'da kalan Bayatlar, Pehlivanlı ve Reyhanlı gibi guclu obalar olarak hayatlarını surdurduler 17 yuzyılda Bayat obalarından coğu Pehlivanlıların, geri kalanları da Reyhanlıların etrafında toplandılar Boylece, 18 yuzyılda Pehlivanlılar, 15000 cadıra sahip guclu bir oymak halinde Bozok'ta oturdular Reyhanlılar ise 3000 cadıra yukselerek, yaz mevsimini Sivas'ın guneyindeki Yeni İl'de, kışı da Amik Ovasında gecirdiler 19 yuzyılda Pehlivanlıların coğu, YozgatAnkara arasındaki yorede yerleştiler Reyhanlılar ise 1865 senesinde Amik Ovasında yerleştirildiler Boylece, Reyhanlı kasabası meydana geldi Bayat boyunun Kuzu Gudenli oymağı, Kayseri'nin Bucakkışla yoresinde toprağa bağlandı
Irak'ın Kerkuk bolgesinde yerleşmiş olan Bayatların, gecen yuzyılın başlarında, 2000 cadır kadar olduğu tespit edildi Bu bayatların, İran Bayatlarından olması muhtemeldir
Anadolu'nun Turk yurdu haline getirilmesinde ve İslamiyet'in yayılmasında buyuk hizmetleri olan Bayat boyundan, buyuk şahsiyetler yetişti Oğuz elinin buyuk manevi şahsiyeti Dede Korkut (Korkut Ata), şair Fuzuli, Cem Sultan adına Osmanlı Hanedanının eski atalarına dair Camı CemAyin adlı eseri yazan Mahmud oğlu Hasan, Bayat boyundan yetişen unlu şahsiyetlerdir
Bayat BoyuHakkında bilgi
Bayatlar hakkında bilgi
Bayat Boyu (Bayatlar)
Oğuz boylarından biri Bozokların GunHanoğulları koluna bağlıdır
Devleti ve nimeti bol, devlet ve nimet sahibimanasına gelen Bayat boyunun ongunu (sembolu), şahin; şolenlerdeki et payları, sağkarı yağrın(sağ kurek kemiği) kısmıdır Kaşgarlı Mahmud, Divanu Lugati'tTurk'te Oğuz boylarının dokuzuncusu olarak, Bayat boyunu gostermiştir
Oğuzların sağ kolunda bulunan Bayat boyu, ekseri Oğuz hanlarının cıktığı dort Bozok boyundan biridir Diğer Oğuz boyları gibi Siruderya (Seyhun) Nehri kıyılarında ve kuzeydeki bozkırlarda yaşayan Bayat boyu, İslamiyet'ten onceki tarihinde, Korkut Ata (Dede Korkut) ile temsil edilmiştir Bayat boyundan Kara Hoca'nın oğlu Korkut Ata, akıllı, bilgili ve keramet sahibi bir insandı Ala atlı kiş tonluKayı İnal Yavku ile ondan sonra gelen hukumdarlar devrinde cıkan bircok zor siyasi meseleler, Korkut Ata'nın dirayeti sayesinde halledilmiştir
Diğer Oğuz boyları gibi, İslamiyet'i kabul eden Bayat boyunun bir kısmı, 11 yuzyılda Selcuklu hukumdarları idaresinde, Horasan ve İran uzerinden Anadolu ve Suriye'ye geldiler Anadolu'ya gelenlerin bir kısmı, uclara yerleştiler Bir kısmı ise gocebeliği bırakarak, Batı ve Orta Anadolu'da koyler kurdular Bu bolgelerde gorulen ve bazısı gunumuze kadar gelmiş olan yer adları, Bayat boyunun Anadolu'ya yerleştiği devirlere aittir
Orta Asya'da kalan, Bayat boyuna mensup bir kısım oymaklar ise, 13 yuzyılda Moğol istilasından kacarak, Doğu Anadolu, Suriye ve Irak'a geldiler 14 yuzyılda Kuzey Suriye'de, Bozok kolunun Avşar ve Beydilli boylarıyla birlikte yaşadılar Yaz aylarında, yaylak olarak, Anadolu iclerine goctuler
Kuzey Suriye'de bulunan, Avşar ve Beğdilli boylarıyla birlikte 40000 cadırdan fazla olan Turkmenlerin Bozok kolunu meydana getiren Bayatlar, bazı siyasi hadiselere katıldılar Buyuk bir ihtimalle Dulkadiroğulları Beyliğini kurdular Maraş ve Elbistan bolgesinin yeniden iskanına katıldılar 15 yuzyılın başlarında, Kara Tatarlardan boşalan Yozgat ve komşu yorelerde, Bozok oymakları yurt tuttu Bunlar arasında, kalabalık sayıda Bayatlar da vardı Bu Bayatlar, kışın Kuzey Suriye'ye gittikleri icin, Şam Bayatı adını aldılar Şam Bayatı'nın, bir kısım Akcalu (Ağcolu) ve Akcakoyunlu (Ağcakoyunlu) boylarının kollarıyla birlikte, Kacar boyunu teşkil ettiler 15 yuzyılın sonlarına doğru Kuzey Azerbaycan'daki Gence yoresine giden Kacarların bir kısmı, 17 yuzyılın başlarında İran'ın Esterabad yoresine goc ettirildi 18 yuzyılın son ceyreğinden başlayarak, 1925 senesine kadar İran'ı idare eden Kacar Hanedanı, bu Kacar koluna mensup olup Şam Bayatı'ndan cıkmış olması mumkundur
Bozok'ta (Yozgat ve civarı) kalan Şam Bayatı kolu ise, ciftcilik yaptığı arazide koyler kurarak, tamamen yerleşik hayata gectiler Bayatların onemli bir kolu da, 15 yuzyılın sonunda Akkoyunlu fethi uzerine, İran'a goc etti Bunların bir kısmı Azerbaycan'da, onemli bir kısmı da Hemedan'ın guneydoğusundaki Kezzaz ve Girihrud yoresinde yerleşti
Akkoyunlu Devleti'nin yıkılmasından sonra İran'a hakim olan Safeviler'in hizmetinde, bircok Turkmen topluluğu gibi, onemli miktarda Bayat da vardı Cins atlar yetiştiren ve 10000 cadırdan ibaret olan bu Bayatların beyleri, Şah Abbas tarafından Azerbaycan'daki sancaklara tayin edildi Boylece, bu yorede yaşayan Bayatlar dağıldı
Aynı yuzyılda Horasan'da Nişabur bolgesinde de Bayatlar yaşıyordu Ancak, bu Bayatların Turk olmayıp Moğol asıllı oldukları anlaşıldı Onlara, Kara Bayat adı verildi Asıl Bayatları bunlardan ayırt etmek icin, Akbayat veya Ozbayat denildi
19 yuzyılın başlarında Akbayatların, Azerbaycan'da 5000 kişi, Tahran cevresinde 3000 kişi, Şiraz taraflarında 3000 kişi olmak uzere uc kol halinde yaşadıkları tespit edildi Karabayatlar ise Nişabur dolaylarında oturuyorlardı
Suriye ve Doğu Anadolu'nun Osmanlı Devleti topraklarına katılmasından sonra, bir kısım Bayatlar da diğer Turkmenler gibi geleneksel gocebe hayatlarını surdurduler Yerleşik hayata gecenler de, koy hayatı icinde uzunca bir muddet yaylaya cıkma geleneğini bırakmadılar Fakat, Osmanlı toplum yapısı icinde kaynaştılar Boy adlarıyla anılmaz oldular
Kanuni Sultan Suleyman Han devrinde, Kuzey Suriye'deki ana Bayat kolu, yirmi obadan meydana gelmişti Fakat bu obaların nufusları fazla değildi 16 yuzyılın ikinci yarısında boyun başında bulunan Bozca adlı boy beyi ailesi, boy halkından bircok kimseyi de yanına alarak İran'a gitti Bunlar, orada Bozcalı adıyla anıldılar ve varlıklarını gecen yuzyılın sonlarına kadar korudular
Anadolu'da kalan Bayatlar, Pehlivanlı ve Reyhanlı gibi guclu obalar olarak hayatlarını surdurduler 17 yuzyılda Bayat obalarından coğu Pehlivanlıların, geri kalanları da Reyhanlıların etrafında toplandılar Boylece, 18 yuzyılda Pehlivanlılar, 15000 cadıra sahip guclu bir oymak halinde Bozok'ta oturdular Reyhanlılar ise 3000 cadıra yukselerek, yaz mevsimini Sivas'ın guneyindeki Yeni İl'de, kışı da Amik Ovasında gecirdiler 19 yuzyılda Pehlivanlıların coğu, YozgatAnkara arasındaki yorede yerleştiler Reyhanlılar ise 1865 senesinde Amik Ovasında yerleştirildiler Boylece, Reyhanlı kasabası meydana geldi Bayat boyunun Kuzu Gudenli oymağı, Kayseri'nin Bucakkışla yoresinde toprağa bağlandı
Irak'ın Kerkuk bolgesinde yerleşmiş olan Bayatların, gecen yuzyılın başlarında, 2000 cadır kadar olduğu tespit edildi Bu bayatların, İran Bayatlarından olması muhtemeldir
Anadolu'nun Turk yurdu haline getirilmesinde ve İslamiyet'in yayılmasında buyuk hizmetleri olan Bayat boyundan, buyuk şahsiyetler yetişti Oğuz elinin buyuk manevi şahsiyeti Dede Korkut (Korkut Ata), şair Fuzuli, Cem Sultan adına Osmanlı Hanedanının eski atalarına dair Camı CemAyin adlı eseri yazan Mahmud oğlu Hasan, Bayat boyundan yetişen unlu şahsiyetlerdir
