0 1 YAŞ KÜMESI EVLATLARIN BESLENMESİ
Hayatın birinci birkaç yılı, sıhhatin temellerinin atıldığı son kademe değerli bir periyottur. Bu kritik devirde evlatların yaşaması ve sağlıklı büyüme ve gelişmelerinde kâfi ve istikrarlı beslenme anlaşılan başlı etmenlerden birisi, tahminen de en kıymetlisidir. Kişinin temel gereksinimlerinden birisi olan beslenme; büyüme, gelişme ve sıhhatin korunmasındaki en değerli faktördür.
0 6 aylık bebeklerin, yalnızca ana sütü ile beslenmesine doğal beslenmedenir. Doğal beslenme birinci 4 6 aylık bebekler için en güzel beslenme formudur. 6 aydan büyük bebeklerde (bazen 4. aydan sonra) ana sütü tek başına ehliyetli olmaz. Bu nedenle diyete daha katı besinleri eklemek gerekir. Bu aylarda ek besinlere başlanmasının bir gayrı nedeni bebeği vesair besinlerin tadına alıştırmaktır. Bebeğin kilo alma durumuna nazaran ek besinlere 4 6. aylar arasında başlanması sağlanmalıdır. Başlangıçta ana sütünü tamamlayıcı olarak verilen bu besinler, 9 12. aylarda esas besin olarak bebeğin beslenmesinde bölge alır.
Ek besinler; teker teker, az ölçülerde (1 2 çay kaşığı) başlanmalı, her gün ölçüsü artırılmalı, yeni bir ek besin 1 2 gün ara ile eklenmeli, kaşık ve bardak ile verilmelidir. Birinci başlanacak ek besinler elma yahut şeftali suyu ve püresi ile yoğurttur. Bunları izleyerek diyete sebzeler, sair meyve suları, yumurta, etler eklenir. Zerzevat ezmeleri ve çorbaları her gün taze olarak pişirilir. İçine un ve yağ da eklenerek zenginleştirilir.
Sıradan süt veren ananın sütü 4 ile 6 ay kadar bebeğin güç ve besin öğeleri gereksinmelerini karşılayacak durumda olduğuna nazaran, bu periyotta ana sütü alamayan bebeğe, şayet imkan varsa en azından 4 6 aya kadar ana sütüne en yakın olan ticari formüla sütleri de verilebilir.
Sıradan süt veren bir anadan bebek ortalama günde 700 800 ml. Kadar süt emmektedir. Bu ölçüdeki süt bebeğin birinci 4 6 ayına kadar büyüme ve gelişmesini sağlayabilir, lakin bu aylardan sonra gerek validenin süt salgısının gitgide azalması, gerekse bebeğin yük kazanarak büyümesi, bebeğe, ana sütü yanı sıra tamamlayıcı besinlerin verilmesini gerektirmektedir. Alışılagelmiş ana sütü ile beslenen bebeğe verilecek ek besinler şunlardır:
Yoğurt :Ana sütünden sonra birinci başlanan ek besinlerden biridir. Birinci defa 1 kaşık verilerek ölçüsü devirle artırılır.
Meyve suları ve ezmeleri :Ana sütü yerinde olduğunda 4 6. ayda verilir. C vitamini için en mütenasip yiyecekler turunçgiller ve domatestir. Bunların bulunmadığı yanlarda elma, şeftali suları da verilebilir. Meyve evvel uygunca yıkandıktan sonra suyu sıkılır. Günde 1 çay kaşığı ile başlamak suretiyle ölçü gitgide artırılır. Meyveler sıkılır sıkılmaz bekletilmeden bebeğe verilmelidir. Yalnız ana sütü ile beslenenlere 6. aydan itibaren verilmeye başlanır. Meyve ezmeleri 4. aydan itibaren verilir. Ana sütüyle beslenen bebeğe meyve suyu, meyve ezmesi, ana sütü ile tıpkı vakitte verilmez. Meyve suyu, ezme ve püresi ana sütü verildikten 2 saat sonra verilir.
Tahıllar :Pirinç unu, buğday unu, pirinç, bulgur, ekmek içi, yoğurtla çorba yapılarak verilir. Tarhana çorbası da bebek için iyi ek besindir. Tahıllar 4. ayda verilir.
Çorbalar : Yoğurda alışmış bebeğe 1 yemek kaşığı ile başlamak suretiyle tarhana, yayla, zerzevat çorbaları üzere besleyici pahası yüksek olanlardan verilmeye başlanır.
Yumurta :Yoğurt, meyve, tahıllı besinler ve zerzevat çorbasına alıştırılmış bebeğe, suda katı pişmiş yumurta sarısından 1 çay kaşığı verilir ve ölçüsü devirle artırılır. Yumurta, zerzevat çorbasına karıştırılarak verilebileceği üzere, ekmek içi ve sütle ezilerek de verilebilir. Yumurta beyazı 7 8. aylarda verilir.
Et ve kurubaklagiller :Yoğurt, zerzevat, tahıllı besinlere alışmış bebeğin, zerzevat çorbasının içine biraz kıyma konularak ete alıştırılır. Devirle tavuk ve balık etleri de sebzelerle birlikte ezilerek verilebilir. Tekrar kıyma tarafına, zerzevat çorbasına al sarı mercimek, pişmiş nohut konularak evlat bu besinlere alıştırılır. Et, kıyma yada püre olarak 5. aydan itibaren çorbalara eklenerek verilir. Tavuk ve kılçıksız balık eti evlatlar için tercih edilir. Karaciğer püre olarak 7 8. aylarda verilmelidir. Öte yandan bebekler için dimağ önerilmemektedir.
Görüldüğü üzere, 4 6 aylık periyot, ek besinlere alıştırma periyodudur. Her bir besin tek tek, az sulu kıvamda verilir. Şeker, şekerli çay ve lokum evlada yarardan çok zarar verir.
6. aydan sonra yukarıdaki yiyeceklerin ölçüleri biraz daha artırılarak evlada verilir. 7. aydan sonra evlat, ailenin yediği baharatlı ve çok yağlı olmayan yemekten alabilir. Yalnızca yemeğin suyu değil, kendisi ezilerek verilmelidir. Başkaca yemeklere ilave olarak evladın günde 2 su bardağı kadar yoğurt yahut süt ile 1 yumurta yemesi sağlanmalıdır.
* Bu arada peynir 8. aydan evvel önerilmez. Veriliyorsa da katiyetle pastörize olduğundan emin olunmalıdır.
Tamamlayıcı Besinlere Alıştırma
Tamamlayıcı besinlerin evladın sindirim sistemine münâsib olup olmadığı denetim edilmelidir. İshal, kusma yahut allerjik belirtilere neden olan besinleri belirleyebilmek için aşağıdaki kurallara uyulmalıdır:
· Bir günde birden ziyade yeni besin verilmemelidir.
· Her yeni denenecek besinin ölçüsü evvelce birkaç tatlı kaşığı olmalıdır. Rastgele bir sorun olmadığında besinin ölçüsü sonraki günlerde artırılmalıdır.
· Yeni verilen besin, evlat aç iken verilmelidir.
· Lezzeti beğenilmeyen, kusma yada ishal üzere durumlara neden olan besinler birkaç gün beklenip tekrar denenmelidir.
· Yemek suyu ve et suyu tek başına tamamlayıcı besin değildir. Bu nedenle gerek yemek suyuna gerekse et suyuna ekmek doğrayıp vermek noktasına, suyu içinde ezilmeli; et suyu da çeşitli çorbaların prodüksiyonunda kullanılmalıdır.
· Çay, kolalı içecekler, hazır çorbalar bu yaş kümesi evlatlara verilmemelidir.
Evlatlara, su kaynatılmadan verilmemelidir !
Bilhassa kış günlerinde ve güneş ışınlarından yararlanamayan çocuklarda 1. aydan 1 yaşına kadar günde 400 IU vitamin D verilmelidir!
Hayatın birinci birkaç yılı, sıhhatin temellerinin atıldığı son kademe değerli bir periyottur. Bu kritik devirde evlatların yaşaması ve sağlıklı büyüme ve gelişmelerinde kâfi ve istikrarlı beslenme anlaşılan başlı etmenlerden birisi, tahminen de en kıymetlisidir. Kişinin temel gereksinimlerinden birisi olan beslenme; büyüme, gelişme ve sıhhatin korunmasındaki en değerli faktördür.
0 6 aylık bebeklerin, yalnızca ana sütü ile beslenmesine doğal beslenmedenir. Doğal beslenme birinci 4 6 aylık bebekler için en güzel beslenme formudur. 6 aydan büyük bebeklerde (bazen 4. aydan sonra) ana sütü tek başına ehliyetli olmaz. Bu nedenle diyete daha katı besinleri eklemek gerekir. Bu aylarda ek besinlere başlanmasının bir gayrı nedeni bebeği vesair besinlerin tadına alıştırmaktır. Bebeğin kilo alma durumuna nazaran ek besinlere 4 6. aylar arasında başlanması sağlanmalıdır. Başlangıçta ana sütünü tamamlayıcı olarak verilen bu besinler, 9 12. aylarda esas besin olarak bebeğin beslenmesinde bölge alır.
Ek besinler; teker teker, az ölçülerde (1 2 çay kaşığı) başlanmalı, her gün ölçüsü artırılmalı, yeni bir ek besin 1 2 gün ara ile eklenmeli, kaşık ve bardak ile verilmelidir. Birinci başlanacak ek besinler elma yahut şeftali suyu ve püresi ile yoğurttur. Bunları izleyerek diyete sebzeler, sair meyve suları, yumurta, etler eklenir. Zerzevat ezmeleri ve çorbaları her gün taze olarak pişirilir. İçine un ve yağ da eklenerek zenginleştirilir.
Sıradan süt veren ananın sütü 4 ile 6 ay kadar bebeğin güç ve besin öğeleri gereksinmelerini karşılayacak durumda olduğuna nazaran, bu periyotta ana sütü alamayan bebeğe, şayet imkan varsa en azından 4 6 aya kadar ana sütüne en yakın olan ticari formüla sütleri de verilebilir.
Sıradan süt veren bir anadan bebek ortalama günde 700 800 ml. Kadar süt emmektedir. Bu ölçüdeki süt bebeğin birinci 4 6 ayına kadar büyüme ve gelişmesini sağlayabilir, lakin bu aylardan sonra gerek validenin süt salgısının gitgide azalması, gerekse bebeğin yük kazanarak büyümesi, bebeğe, ana sütü yanı sıra tamamlayıcı besinlerin verilmesini gerektirmektedir. Alışılagelmiş ana sütü ile beslenen bebeğe verilecek ek besinler şunlardır:
Yoğurt :Ana sütünden sonra birinci başlanan ek besinlerden biridir. Birinci defa 1 kaşık verilerek ölçüsü devirle artırılır.
Meyve suları ve ezmeleri :Ana sütü yerinde olduğunda 4 6. ayda verilir. C vitamini için en mütenasip yiyecekler turunçgiller ve domatestir. Bunların bulunmadığı yanlarda elma, şeftali suları da verilebilir. Meyve evvel uygunca yıkandıktan sonra suyu sıkılır. Günde 1 çay kaşığı ile başlamak suretiyle ölçü gitgide artırılır. Meyveler sıkılır sıkılmaz bekletilmeden bebeğe verilmelidir. Yalnız ana sütü ile beslenenlere 6. aydan itibaren verilmeye başlanır. Meyve ezmeleri 4. aydan itibaren verilir. Ana sütüyle beslenen bebeğe meyve suyu, meyve ezmesi, ana sütü ile tıpkı vakitte verilmez. Meyve suyu, ezme ve püresi ana sütü verildikten 2 saat sonra verilir.
Tahıllar :Pirinç unu, buğday unu, pirinç, bulgur, ekmek içi, yoğurtla çorba yapılarak verilir. Tarhana çorbası da bebek için iyi ek besindir. Tahıllar 4. ayda verilir.
Çorbalar : Yoğurda alışmış bebeğe 1 yemek kaşığı ile başlamak suretiyle tarhana, yayla, zerzevat çorbaları üzere besleyici pahası yüksek olanlardan verilmeye başlanır.
Yumurta :Yoğurt, meyve, tahıllı besinler ve zerzevat çorbasına alıştırılmış bebeğe, suda katı pişmiş yumurta sarısından 1 çay kaşığı verilir ve ölçüsü devirle artırılır. Yumurta, zerzevat çorbasına karıştırılarak verilebileceği üzere, ekmek içi ve sütle ezilerek de verilebilir. Yumurta beyazı 7 8. aylarda verilir.
Et ve kurubaklagiller :Yoğurt, zerzevat, tahıllı besinlere alışmış bebeğin, zerzevat çorbasının içine biraz kıyma konularak ete alıştırılır. Devirle tavuk ve balık etleri de sebzelerle birlikte ezilerek verilebilir. Tekrar kıyma tarafına, zerzevat çorbasına al sarı mercimek, pişmiş nohut konularak evlat bu besinlere alıştırılır. Et, kıyma yada püre olarak 5. aydan itibaren çorbalara eklenerek verilir. Tavuk ve kılçıksız balık eti evlatlar için tercih edilir. Karaciğer püre olarak 7 8. aylarda verilmelidir. Öte yandan bebekler için dimağ önerilmemektedir.
Görüldüğü üzere, 4 6 aylık periyot, ek besinlere alıştırma periyodudur. Her bir besin tek tek, az sulu kıvamda verilir. Şeker, şekerli çay ve lokum evlada yarardan çok zarar verir.
6. aydan sonra yukarıdaki yiyeceklerin ölçüleri biraz daha artırılarak evlada verilir. 7. aydan sonra evlat, ailenin yediği baharatlı ve çok yağlı olmayan yemekten alabilir. Yalnızca yemeğin suyu değil, kendisi ezilerek verilmelidir. Başkaca yemeklere ilave olarak evladın günde 2 su bardağı kadar yoğurt yahut süt ile 1 yumurta yemesi sağlanmalıdır.
* Bu arada peynir 8. aydan evvel önerilmez. Veriliyorsa da katiyetle pastörize olduğundan emin olunmalıdır.
Tamamlayıcı Besinlere Alıştırma
Tamamlayıcı besinlerin evladın sindirim sistemine münâsib olup olmadığı denetim edilmelidir. İshal, kusma yahut allerjik belirtilere neden olan besinleri belirleyebilmek için aşağıdaki kurallara uyulmalıdır:
· Bir günde birden ziyade yeni besin verilmemelidir.
· Her yeni denenecek besinin ölçüsü evvelce birkaç tatlı kaşığı olmalıdır. Rastgele bir sorun olmadığında besinin ölçüsü sonraki günlerde artırılmalıdır.
· Yeni verilen besin, evlat aç iken verilmelidir.
· Lezzeti beğenilmeyen, kusma yada ishal üzere durumlara neden olan besinler birkaç gün beklenip tekrar denenmelidir.
· Yemek suyu ve et suyu tek başına tamamlayıcı besin değildir. Bu nedenle gerek yemek suyuna gerekse et suyuna ekmek doğrayıp vermek noktasına, suyu içinde ezilmeli; et suyu da çeşitli çorbaların prodüksiyonunda kullanılmalıdır.
· Çay, kolalı içecekler, hazır çorbalar bu yaş kümesi evlatlara verilmemelidir.
Evlatlara, su kaynatılmadan verilmemelidir !
Bilhassa kış günlerinde ve güneş ışınlarından yararlanamayan çocuklarda 1. aydan 1 yaşına kadar günde 400 IU vitamin D verilmelidir!
