Bel Fıtığı Nasıl Oluşur
Ağır bir yükü kaldırmak yahut aykırı bir hareket yapmak üzere pekçok dış faktörün yanında bireye ilişkin faktörler de bel fıtığının oluşmasında değerli rol oynarlar. Zira o denli insan vardır ki 120 kg. kaldırır, hiçbir şey olmaz; öylesi de vardır ki 5 kg. kaldırır, bel fıtığı olur.
Şahsa ilişkin faktörlerin başında omur kemikleri arasında bulunan ve disk ismi verilen kıkırdaklardaki dejenerasyon gelir. Kâinatta hiçbir şeyin tesadüfe bırakılmamış olması üzere diskin beslenmesi de belli başlı bir plan ve program dahilinde gerçekleşmektedir. Belli hususlar diskin makul alanlarından geçmektedir. Ama yaş ilerledikçe diski besleyen damarlar da azalır ve yaklaşık sekiz yaşından sonra hiç görülmezler. Bu yaştan sonra diskin beslenmesi diffüzyonla olur. Disklerin ihtiva ettiği su orantısı da evlat yaştan itibaren yavaş yavaş azalmaya başlar. Bir ceninin diskinde su orantısı % 90 iken, çocuklarda bu nispet % 80'e, yetişkinlerde ise % 50-60'a düşer. Neticede disk de giderek küçülür ve yüksekliği azalır. Buna disklerdeki beslenme bozukluğu ve mikro seviyedeki değişiklikler ile kimyasal değişiklikler ve disk üzerine uygulanan mekanik kuvvetlerin yaptığı dejenerasyon eşlik eder. Diske giren oksijen ve besin ölçüsü giderek azalırken metabolizma artıklarının atılması zorlaşır. Disk vakitle elastikiyetini yitirir, artık kuvvet aktarma ve kuvveti etraf dokularda istikrarlı bir halde yayma vazifesini yapamaz olur. Diskin içinde bulunan ve tamir hizmeti üstlenen destek hücrelerinin sayısı da yaş ilerledikçe azalır. Tamir hadisesi zayıflar. Mikro seviyede bulunan çatlaklar üzerine ölçüsüz yük binince yahut kişi yanlış bir hareket yaptığında diskin içindeki yumuşak kısım etrafındaki kapsülü kolaylıkla yırtarak dışarıya akıllıca çıkar ve bel fıtığı oluşur. Yani yer hazır hale geldikten sonra bardağı taşıran son bir damla gerekmektedir ki bu, hafif bir cismi kaldırmak yahut yalnızca öksürmek de olabilir.
Birtakım ailelerin tüm fertlerinde kıkırdak yapıdaki dejenerasyon nisbeten daha erken yaşlarda olmakta, hasebiyle daha sık ve kolay bel fıtığına yakalanmaktadırlar. O denli aileler vardır ki, dede, peder ve çeşitli yakın akrabaları bel fıtığından ameliyat etmişizdir. Yani kıkırdak yapıdaki dejenerasyonun genetik cihetinin olduğu da söylenebilir.
Damarlardaki marazlar, şeker marazı ve sigara tasarrufu, diske gelen kan akımının ölçü ve kalitesini, binaenaleyh onun beslenmesini olumsuz yanda etkileyerek dejenerasyonu hızlandırırlar.
Bel fıtığının oluşumunda rol oynayan dış faktörlerin başında günlük aktiviteler esnasında ortaya konan bilinçsiz hareketler gelmektedir. Eğilerek yahut uzanarak bir yük kaldırdığımızda belde bulunan diskler üzerine binen yük simetrik değil, asimetrik olmaktadır. Bu türlü bir durumda bel fıtığının nasıl basitçe teşekkül edebileceğini aşağıdaki haller sade bir stilde izah etmektedir. .
1.Diskin dış kısmını oluşturan lifler 30 noktalık açı ile sıralanırlar ve içerideki nükleus denen kısmın çeşitli kuvvetlerin tesiriyle dışarıya yanlışsız taşmasını engellerler. Yani bu lifler bel fıtığının gelişmesine önemli bir pürüz oluşum ederler.
2.Yük diskin üzerine simetrik uygulandığında diskin iç ve dış kısımlarını meydana getiren yapılar bariz halde deforme olur. Ancak bu deformasyon simetrik olduğundan bel fıtığı kolaylıkla gelişemez.
3.Yük diskin üzerine asimetrik binerse, yükün uygulandığı tarafta komşu iki omur kemiği birbirine yaklaşır, aradaki uzaklık daralır ve diskin kapsül kısmı deforme olarak dışarıya sahih taşar.
4.Diskin içindeki nükleus denen kısım ise maruz kaldığı basıncın tesiriyle karşı kenara hakikat gitme eğilimindedir. Halbuki karşı kenarın dış kısmını oluşturan lifler bu durumda gerilmiş ve zayıf düşmüşlerdir. Bu durumda asimetrik olarak uygulanan yük nükleusun karşı taraftan dışarıya taşmasını, yani bel fıtığı teşekkülünü basitçe gerçekleştirecektir.
Omurgaya yandan baktığımızda (sagital plan) fıtıklaşan ve yan değiştiren disk materyalinin farklı yerleşimleri görülmektedir.
Bel fıtığının yatay (horizontal) planda değişik yerleşimleri görülmektedir.
Fıtıklaşan disk, omurilik kanalına gerçek ilerleyebileceği üzere (B, C, D), omurilik kanalını terkeden hadlerin içerisinden geçtiği yanlardaki foramen denilen delikler yanında de
gelişme gösterebilir (E). Velev foramenlerin dışına kadar da uzanabilir (F).
Ağır bir yükü kaldırmak yahut aykırı bir hareket yapmak üzere pekçok dış faktörün yanında bireye ilişkin faktörler de bel fıtığının oluşmasında değerli rol oynarlar. Zira o denli insan vardır ki 120 kg. kaldırır, hiçbir şey olmaz; öylesi de vardır ki 5 kg. kaldırır, bel fıtığı olur.
Şahsa ilişkin faktörlerin başında omur kemikleri arasında bulunan ve disk ismi verilen kıkırdaklardaki dejenerasyon gelir. Kâinatta hiçbir şeyin tesadüfe bırakılmamış olması üzere diskin beslenmesi de belli başlı bir plan ve program dahilinde gerçekleşmektedir. Belli hususlar diskin makul alanlarından geçmektedir. Ama yaş ilerledikçe diski besleyen damarlar da azalır ve yaklaşık sekiz yaşından sonra hiç görülmezler. Bu yaştan sonra diskin beslenmesi diffüzyonla olur. Disklerin ihtiva ettiği su orantısı da evlat yaştan itibaren yavaş yavaş azalmaya başlar. Bir ceninin diskinde su orantısı % 90 iken, çocuklarda bu nispet % 80'e, yetişkinlerde ise % 50-60'a düşer. Neticede disk de giderek küçülür ve yüksekliği azalır. Buna disklerdeki beslenme bozukluğu ve mikro seviyedeki değişiklikler ile kimyasal değişiklikler ve disk üzerine uygulanan mekanik kuvvetlerin yaptığı dejenerasyon eşlik eder. Diske giren oksijen ve besin ölçüsü giderek azalırken metabolizma artıklarının atılması zorlaşır. Disk vakitle elastikiyetini yitirir, artık kuvvet aktarma ve kuvveti etraf dokularda istikrarlı bir halde yayma vazifesini yapamaz olur. Diskin içinde bulunan ve tamir hizmeti üstlenen destek hücrelerinin sayısı da yaş ilerledikçe azalır. Tamir hadisesi zayıflar. Mikro seviyede bulunan çatlaklar üzerine ölçüsüz yük binince yahut kişi yanlış bir hareket yaptığında diskin içindeki yumuşak kısım etrafındaki kapsülü kolaylıkla yırtarak dışarıya akıllıca çıkar ve bel fıtığı oluşur. Yani yer hazır hale geldikten sonra bardağı taşıran son bir damla gerekmektedir ki bu, hafif bir cismi kaldırmak yahut yalnızca öksürmek de olabilir.
Birtakım ailelerin tüm fertlerinde kıkırdak yapıdaki dejenerasyon nisbeten daha erken yaşlarda olmakta, hasebiyle daha sık ve kolay bel fıtığına yakalanmaktadırlar. O denli aileler vardır ki, dede, peder ve çeşitli yakın akrabaları bel fıtığından ameliyat etmişizdir. Yani kıkırdak yapıdaki dejenerasyonun genetik cihetinin olduğu da söylenebilir.
Damarlardaki marazlar, şeker marazı ve sigara tasarrufu, diske gelen kan akımının ölçü ve kalitesini, binaenaleyh onun beslenmesini olumsuz yanda etkileyerek dejenerasyonu hızlandırırlar.
Bel fıtığının oluşumunda rol oynayan dış faktörlerin başında günlük aktiviteler esnasında ortaya konan bilinçsiz hareketler gelmektedir. Eğilerek yahut uzanarak bir yük kaldırdığımızda belde bulunan diskler üzerine binen yük simetrik değil, asimetrik olmaktadır. Bu türlü bir durumda bel fıtığının nasıl basitçe teşekkül edebileceğini aşağıdaki haller sade bir stilde izah etmektedir. .
1.Diskin dış kısmını oluşturan lifler 30 noktalık açı ile sıralanırlar ve içerideki nükleus denen kısmın çeşitli kuvvetlerin tesiriyle dışarıya yanlışsız taşmasını engellerler. Yani bu lifler bel fıtığının gelişmesine önemli bir pürüz oluşum ederler.
2.Yük diskin üzerine simetrik uygulandığında diskin iç ve dış kısımlarını meydana getiren yapılar bariz halde deforme olur. Ancak bu deformasyon simetrik olduğundan bel fıtığı kolaylıkla gelişemez.
3.Yük diskin üzerine asimetrik binerse, yükün uygulandığı tarafta komşu iki omur kemiği birbirine yaklaşır, aradaki uzaklık daralır ve diskin kapsül kısmı deforme olarak dışarıya sahih taşar.
4.Diskin içindeki nükleus denen kısım ise maruz kaldığı basıncın tesiriyle karşı kenara hakikat gitme eğilimindedir. Halbuki karşı kenarın dış kısmını oluşturan lifler bu durumda gerilmiş ve zayıf düşmüşlerdir. Bu durumda asimetrik olarak uygulanan yük nükleusun karşı taraftan dışarıya taşmasını, yani bel fıtığı teşekkülünü basitçe gerçekleştirecektir.
Omurgaya yandan baktığımızda (sagital plan) fıtıklaşan ve yan değiştiren disk materyalinin farklı yerleşimleri görülmektedir.
Bel fıtığının yatay (horizontal) planda değişik yerleşimleri görülmektedir.
Fıtıklaşan disk, omurilik kanalına gerçek ilerleyebileceği üzere (B, C, D), omurilik kanalını terkeden hadlerin içerisinden geçtiği yanlardaki foramen denilen delikler yanında de
gelişme gösterebilir (E). Velev foramenlerin dışına kadar da uzanabilir (F).