Bel ve sırt ağrıları, soğuk algınlıklarından sonra hayatımız boyunca karşılaştığımız en sık meselelerden biridir. Bel ağrısı bir hastalık olmayıp bir belirtidir ve bel ile ilgili bazen de ilgisiz pek çok rahatsızlığın habercisidir. Halk arasında bilinen isimleri ile lumbago, siyatik ( Bel kaymasıfarklı bir hastalık öbeğini temsil eder ve birden fazla vakit yanlış kullanılmaktadır) daha sık orta yaş öbeğinde izlenir ve devam mühletine nazaran 3 aya kadar olanlar akut bel ağrısı olarak kabul edilir. Ağrının şiddeti günlük yaşantıyı etkilemeyen yalnızca görünür hareketlerle orta çıkan ağrılardan, kimseyi hareketsiz bırakacak seviyeye kadar olabilir. Ağrının oluşumunda kilo, fiziki aktivite, meslek, sigara alışkanlığı, oturma durumu, gece yatış formu ve yatağın yapısı, velev kişinin ruhsal durumu tesirlidir. Bunun yanında bel ile ilgisi olmadığı halde böbrek illetleri, hatunlarda yumurtalık iltahabı, pelvik iltahabi illetler ve birtakım karın içi organları ile ilgili marazlar bel ağrısı yapabilir yahut bel ağrıları ile karışırlar.
Omurga sistemimiz, baştan karın içi organlarına kadar vücudumuzun tüm yükünün 2/3 taşıyan birebir vakitte buradaki kas-bağ dokusu ile ayakta dik durmamızı temin ederek yürümemize yardımcı olan çok değerli bir yapıdır. Üst üste dizilmiş tespih taneleri üzere 24 ü hareketli yekun 30 adet omurga kemiği, hepsinin ortasında tüm organların çalışmasını düzenleyen ve hareketimizi temin eden omur iliğin geçtiği uzun bir tünel ve her omurun arasında süspansiyon vazifesi gören disklerden oluşmuştur. Ayrıyeten her bir omurga kemiği ile eş vakitli sağa ve sola birer adet ağaç kolu gibisi had kökleri çıkar. Bu yapılar omurga, etrafını saran sağlam kas ve bağ dokuları ile çevrelenmiştir.
Tüm bu yapılar birbiri ile alakalı ve eş güdüm halinde işlevlerini alanına getirirler. Bunu yaparken dik hale getirilmiş boğaz köprüsü ve yükü taşıyan halatların gösterdiği karşı direnç gibisi, olağan üstü bir yüke karşı kimseyi ayakta ve dik tutmaya çalışırlar. Bu açıdan aslında bel ve sırt kasları ile bağ dokuları devamlı gerilim ve yük altındadır. Bu kadar büyük yüke karşı koyan bu yapının incinmesi yahut bir grup rahatsızlıklarının ortaya çıkması epey kolaydır. Sistemin mekanik olarak zorlanması, ek yük binmesi, uygunsuz durumda uzun mühlet kalınması sonucu bel ve sırt ağrıları ortaya çıkar. Sair bir deyişle tüm bel ve sırt ağrılarının % 80 i kemik, kas ve bağ dokularında organik bir bozukluk olmaksızın ortaya çıkan Mekanik Bel ve Sırt Ağrılardır. En sık oluş biçimi ağır bir eşya kaldırmak, sürüklemek, itmek formunda olabileceği üzere ani konuma eğilmekle de çıkabilir. Bu çeşit ağrılar 48- 72 saat içinde istirahat ağrı kesiciler ve sıcak pratiği ile azalır, 1-2 hafta içinde külliyen makbul. Uzaması halinde sair marazlar düşünülmelidir.
Vücutta 24 adet hareketli omur arasında bulunan ve süspansiyon hizmeti gören jelatinöz kıvamdaki disk dediğimiz yapılar, fiziki travma, aksi hareket yahut beslenmesi ile ilgili sorunlar nedeni ile alışılagelmiş yapıları bozularak form ve nokta değiştirebilir, çok yakınındaki sonları yahut omuriliği sıkıştırabilir. Bunun sonucunda değişik seviyelerde belde,ayaklarda ve ayak parmaklarında ağrılar, uyuşukluklar, kuvvet kaybı velev idrar ve büyük abdest çıkışında denetimsizlikler ortaya çıkar. Ağrı, hareketle artan, belden başlayıp kalça içinde bıçak saplar biçimde ayak parmakları yahut topuğa kadar uzanan, beraberinde yahut tek başına uyuşukluk, kuvvet kayıpları ortaya çıkarabilir. Kimi vakit da insanlar mahsusen yol yürümekle şikayetlerinin artığıve dinlenmekle azaldığını söylerler. Bu şikayetlerin varlığı berberinde muayene bulgularının olumluluğu bizi bel fıtığı tanısına yaklaştırır.
Bel ve sırt ağrısı yakınması olan hastaların tanısında illetin hikayesi, nörolojik muayene beraberinde radyolojik incelemeler ile % 98 doğrulukta tanı koydurur. Radyolojik incelemeler son kademe yol gösterici olmala birlikte tek başına mealli değildir. Başlangıç aşamasında direkt röntgen, kan tetkikleri daha sonra bilgisayarlı tomografisi, EMG (Elektromiyografi) ve cerrahi gerekiyorsa yada hala tanı konamamışsa manyetik rezonans görüntüleme (MRG) incelemeleri gerekebilir. Bunlarda hiç biri tek başına kâfi değildir.
TEDAVİ YOLLARI
Bel ile ilgili rahatsızlıklar kireçlenme, bel fıtığı, bel kaymaları ve romatizmal illetler ilerleyici rahatsızlıklardır. Tedavinin gayesi illetin ilerlemesine pürüz olmak, nörolojik hasarı engellemek yahut olmuşsa geri döndürerek olağan fizikî aktiviteyi tekrar temin etmek. Bu gayeyle:uygulana tedavi formülleri şöyle özetlenebilir
A) Akut Periyotta
1) Tutucu tedavi
I. İlaç Tedavisi, ağrı kesici ve kas gevşetici
II. Mutlak yatak isitirahati ( Ayağa kalkmadan 7-10 gün )
III. Bölgesel Sıcak pratiği
IV. Traksiyon ve korse? ( Traksiyon yani çekme yararıkonusunda tartışmalar mevcuttur. Son gelişmeler çerçevesinde artık uygulanmamaktadır. Korse tasarrufu ise hususî durumlar dışında tavsiye edilmez. )
B) Kronik Periyotta
1) Fizik Tedavi
I. Eksper insanların teftişinde uygulanan tedavilerdir. Illetin tedavisinden çok ağrının ve hudut muhitinde ödemin azalması, kasların gevşemesine yardımcı olurlar.
II. Kaplıca Tedavisi: Dahiliye ve kardioloji hekimlerinin müsaadesi ile fizik tedavi bilirkişinin teklifleri doğrultusunda en az 3 hafta olacak şeklide ve münâsib cins kaplıca seçimi ile yararlıdır. Gelgelelim mevcut patolojiyi yok etmez, ağrıya yöneliktir.
2) Egzersiz Tedavisi ve Bel mektebi: Cerrahi öncesi yahut sonrasıhekimin teklifiyle Fizik tedavi Bilirkişisinin tavsiye ve değerlendirmeleri ile bel-sırt kaslarının güçlendirmeye yönelik insana kişisel egzersiz programı uzun vadede gerçek manada gözetici bir tedavi yaklaşımıdır. Bu tedavi sabırla ve sistemli biçimde uygulandığında bel fıtığı ve kireçlenme oluşumunu engellemekte ve var olanların berbatlaşmasını yavaşlatmaktadır.
2) Cerrahi tedavi:Bel fıtığı konusunda çok farkı yollar olmasına karşılık (Laser terapi, Kemonükleozis, makrodiskektomi vb.) bu gün tüm yerkürenin tercih ettiği metot mikrodiskektomidir. Bir günlük hastanede yatışsüresi, cerrahi sonrası 2-3 haftalık bir dinlenme sürecinden sonra olağan yaşantısına dönen hastalar bundan sonra hayatlarında daha evvelce yaptıkları yanlışlarını tekrarlamamak kaydı ile tam şifa elde ederler.
Mikrodiskektomi 3 araya kadar olan müdahalelerde başarıile kullanılan bir yoldur. Bel ilgili hastalıklarda gayrı tedavi usullerinin başarısız kaldığı, istenen sonucun elde edilemediği yada nörolojik hasarın tespit edildiği durumlarda cerrahi tedavi uygulanmalıdır. Cerrahi tedavide umum prensip hastaya ve dokularına en az zarar veren ve en az riske sokan, komplikasyon riski en az prosedürün tercih edilmesidir. Bu arada kişinin daha evvelden sahip olduğu sistemik illetler, yaş ve hasta-hekim ahengi çok kıymetlidir. Gereğinde hasta dahiliye, kardioloji ve anestezi üzere ilgili branş hekimlerince da kıymetlendirilerek en makul tedavi yaklaşımı seçilir. Cerrahi sistem olarak son 20 yıldır tüm yerkürede ve devletimizde Mikrodiskektomi gitgide daha çokça tercih edilmektedir. Bu süreçte ameliyatlaryüksek büyütmeli mikroskoplar ile yapılarak gözle görülemeyen patolojiler tespit edilebilmekte ve dokular son nokta ayrıntılı görülebilmektedir. Hastanemizde bundan bir aşama daha ileri gidilerek şayet kısıtlayıcı bir faktör yoksa Epidural-spinal Anestezi ile İnterlaminar Mikrodiskektomi gerçekleştrilmektedir. Bu usulde, klasik mikrodiskektominden farklıolarak ameliyatlar, 2 cm lik cerrahi kesiyle mikroskop eşliğinde yalnızca yumşak dokuların arasından ve kemik alınmadan gerçekleştirilmektedir. Bu sayede son kademe konforlu ve inançlı bir ameliyat gerçekleştirilmekte, ameliyat sonrası devirde de süratli bir geri dönüş temin edilmektedir. Hastalar 6 saat içinde ayağa kaldırılmakta ve hastanede yatış müddeti 1 gün ile sınırlanmaktadır. Hastaneden çıktıktan sonra 10 günlük yatak ve 10 günlük mesken istirahati sonrası günlük iş ve çevre yaşantılarına geri dönüş mümkün olmaktadır.
Beldeki kireçlenmelerde de, şayet vesair tedaviler zayıf kalıyorsa, oluşan hudut sıkışıklıklarını azaltmaya yönelik gevşetici Epidural-spinal Anestezi ile Mikrocerrahi uygulanabilir. Bu süreç ile hudutların etrafında onların hareketini ve çalışması engelleyen çokça kemik dokuları tıraşlanarak alınır ve hudut rahatlatılır. Operasyonlar bu formülle varsayım edilenin üstünde yüz güldürücü sonuçlar verir.
Hafif düzeyedeki Bel kaymaları da Epidural-spinal Anestezi ile İnterlaminar Mikrodiskektomi ve disk uzaklığına Chace uygulamasıile muvaffakiyetle tedavi edilebilmektedir. Daha ileri bel kaymalarında, gereken had rahatlatma ve omurga stabilizasyon süreçleri uygulanarak kısa mühlet sıhhatine kavuşması temin edilebilmektedir.
Tüm süreçler %90-95 başarıoranı gerçekleştrilmekte, ameliyat sonrası devirde tekliflere uyulduğu takdirde son kademe yeterli sonuçlar alınmaktadır. Muvaffakiyet uzun devirde kişinin genetik yapısı, kilosu, mesleği, sigara alışanlığı ve egzersiz programına ahengi ile orantılı olarak artmaktadır. Üçüncü haftadan sonra başlayan, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon kontrolünda bir programın uygulanması ilerisi için yararlı olacaktır.
Tüm tedavilerde, hasta ile doktor arasında entegrasyon çok güzel olmalı karşılıklı olarak beklentiler, istekler ve muhtemel riskler tüm çıplaklığı ile ortaya konmalıdır. Münasip boy-kilo nispeti, bel kaslarını kuvvetlendirmeye yönelik uygun bir egzersiz planlaması, karşıt ve ağır hareketlerden kaçınma, sigaradan uzak bir hayat, uzun vadede kaliteli ve ağrısız bir ömrün garantisi olabilir
Omurga sistemimiz, baştan karın içi organlarına kadar vücudumuzun tüm yükünün 2/3 taşıyan birebir vakitte buradaki kas-bağ dokusu ile ayakta dik durmamızı temin ederek yürümemize yardımcı olan çok değerli bir yapıdır. Üst üste dizilmiş tespih taneleri üzere 24 ü hareketli yekun 30 adet omurga kemiği, hepsinin ortasında tüm organların çalışmasını düzenleyen ve hareketimizi temin eden omur iliğin geçtiği uzun bir tünel ve her omurun arasında süspansiyon vazifesi gören disklerden oluşmuştur. Ayrıyeten her bir omurga kemiği ile eş vakitli sağa ve sola birer adet ağaç kolu gibisi had kökleri çıkar. Bu yapılar omurga, etrafını saran sağlam kas ve bağ dokuları ile çevrelenmiştir.
Tüm bu yapılar birbiri ile alakalı ve eş güdüm halinde işlevlerini alanına getirirler. Bunu yaparken dik hale getirilmiş boğaz köprüsü ve yükü taşıyan halatların gösterdiği karşı direnç gibisi, olağan üstü bir yüke karşı kimseyi ayakta ve dik tutmaya çalışırlar. Bu açıdan aslında bel ve sırt kasları ile bağ dokuları devamlı gerilim ve yük altındadır. Bu kadar büyük yüke karşı koyan bu yapının incinmesi yahut bir grup rahatsızlıklarının ortaya çıkması epey kolaydır. Sistemin mekanik olarak zorlanması, ek yük binmesi, uygunsuz durumda uzun mühlet kalınması sonucu bel ve sırt ağrıları ortaya çıkar. Sair bir deyişle tüm bel ve sırt ağrılarının % 80 i kemik, kas ve bağ dokularında organik bir bozukluk olmaksızın ortaya çıkan Mekanik Bel ve Sırt Ağrılardır. En sık oluş biçimi ağır bir eşya kaldırmak, sürüklemek, itmek formunda olabileceği üzere ani konuma eğilmekle de çıkabilir. Bu çeşit ağrılar 48- 72 saat içinde istirahat ağrı kesiciler ve sıcak pratiği ile azalır, 1-2 hafta içinde külliyen makbul. Uzaması halinde sair marazlar düşünülmelidir.
Vücutta 24 adet hareketli omur arasında bulunan ve süspansiyon hizmeti gören jelatinöz kıvamdaki disk dediğimiz yapılar, fiziki travma, aksi hareket yahut beslenmesi ile ilgili sorunlar nedeni ile alışılagelmiş yapıları bozularak form ve nokta değiştirebilir, çok yakınındaki sonları yahut omuriliği sıkıştırabilir. Bunun sonucunda değişik seviyelerde belde,ayaklarda ve ayak parmaklarında ağrılar, uyuşukluklar, kuvvet kaybı velev idrar ve büyük abdest çıkışında denetimsizlikler ortaya çıkar. Ağrı, hareketle artan, belden başlayıp kalça içinde bıçak saplar biçimde ayak parmakları yahut topuğa kadar uzanan, beraberinde yahut tek başına uyuşukluk, kuvvet kayıpları ortaya çıkarabilir. Kimi vakit da insanlar mahsusen yol yürümekle şikayetlerinin artığıve dinlenmekle azaldığını söylerler. Bu şikayetlerin varlığı berberinde muayene bulgularının olumluluğu bizi bel fıtığı tanısına yaklaştırır.
Bel ve sırt ağrısı yakınması olan hastaların tanısında illetin hikayesi, nörolojik muayene beraberinde radyolojik incelemeler ile % 98 doğrulukta tanı koydurur. Radyolojik incelemeler son kademe yol gösterici olmala birlikte tek başına mealli değildir. Başlangıç aşamasında direkt röntgen, kan tetkikleri daha sonra bilgisayarlı tomografisi, EMG (Elektromiyografi) ve cerrahi gerekiyorsa yada hala tanı konamamışsa manyetik rezonans görüntüleme (MRG) incelemeleri gerekebilir. Bunlarda hiç biri tek başına kâfi değildir.
TEDAVİ YOLLARI
Bel ile ilgili rahatsızlıklar kireçlenme, bel fıtığı, bel kaymaları ve romatizmal illetler ilerleyici rahatsızlıklardır. Tedavinin gayesi illetin ilerlemesine pürüz olmak, nörolojik hasarı engellemek yahut olmuşsa geri döndürerek olağan fizikî aktiviteyi tekrar temin etmek. Bu gayeyle:uygulana tedavi formülleri şöyle özetlenebilir
A) Akut Periyotta
1) Tutucu tedavi
I. İlaç Tedavisi, ağrı kesici ve kas gevşetici
II. Mutlak yatak isitirahati ( Ayağa kalkmadan 7-10 gün )
III. Bölgesel Sıcak pratiği
IV. Traksiyon ve korse? ( Traksiyon yani çekme yararıkonusunda tartışmalar mevcuttur. Son gelişmeler çerçevesinde artık uygulanmamaktadır. Korse tasarrufu ise hususî durumlar dışında tavsiye edilmez. )
B) Kronik Periyotta
1) Fizik Tedavi
I. Eksper insanların teftişinde uygulanan tedavilerdir. Illetin tedavisinden çok ağrının ve hudut muhitinde ödemin azalması, kasların gevşemesine yardımcı olurlar.
II. Kaplıca Tedavisi: Dahiliye ve kardioloji hekimlerinin müsaadesi ile fizik tedavi bilirkişinin teklifleri doğrultusunda en az 3 hafta olacak şeklide ve münâsib cins kaplıca seçimi ile yararlıdır. Gelgelelim mevcut patolojiyi yok etmez, ağrıya yöneliktir.
2) Egzersiz Tedavisi ve Bel mektebi: Cerrahi öncesi yahut sonrasıhekimin teklifiyle Fizik tedavi Bilirkişisinin tavsiye ve değerlendirmeleri ile bel-sırt kaslarının güçlendirmeye yönelik insana kişisel egzersiz programı uzun vadede gerçek manada gözetici bir tedavi yaklaşımıdır. Bu tedavi sabırla ve sistemli biçimde uygulandığında bel fıtığı ve kireçlenme oluşumunu engellemekte ve var olanların berbatlaşmasını yavaşlatmaktadır.
2) Cerrahi tedavi:Bel fıtığı konusunda çok farkı yollar olmasına karşılık (Laser terapi, Kemonükleozis, makrodiskektomi vb.) bu gün tüm yerkürenin tercih ettiği metot mikrodiskektomidir. Bir günlük hastanede yatışsüresi, cerrahi sonrası 2-3 haftalık bir dinlenme sürecinden sonra olağan yaşantısına dönen hastalar bundan sonra hayatlarında daha evvelce yaptıkları yanlışlarını tekrarlamamak kaydı ile tam şifa elde ederler.
Mikrodiskektomi 3 araya kadar olan müdahalelerde başarıile kullanılan bir yoldur. Bel ilgili hastalıklarda gayrı tedavi usullerinin başarısız kaldığı, istenen sonucun elde edilemediği yada nörolojik hasarın tespit edildiği durumlarda cerrahi tedavi uygulanmalıdır. Cerrahi tedavide umum prensip hastaya ve dokularına en az zarar veren ve en az riske sokan, komplikasyon riski en az prosedürün tercih edilmesidir. Bu arada kişinin daha evvelden sahip olduğu sistemik illetler, yaş ve hasta-hekim ahengi çok kıymetlidir. Gereğinde hasta dahiliye, kardioloji ve anestezi üzere ilgili branş hekimlerince da kıymetlendirilerek en makul tedavi yaklaşımı seçilir. Cerrahi sistem olarak son 20 yıldır tüm yerkürede ve devletimizde Mikrodiskektomi gitgide daha çokça tercih edilmektedir. Bu süreçte ameliyatlaryüksek büyütmeli mikroskoplar ile yapılarak gözle görülemeyen patolojiler tespit edilebilmekte ve dokular son nokta ayrıntılı görülebilmektedir. Hastanemizde bundan bir aşama daha ileri gidilerek şayet kısıtlayıcı bir faktör yoksa Epidural-spinal Anestezi ile İnterlaminar Mikrodiskektomi gerçekleştrilmektedir. Bu usulde, klasik mikrodiskektominden farklıolarak ameliyatlar, 2 cm lik cerrahi kesiyle mikroskop eşliğinde yalnızca yumşak dokuların arasından ve kemik alınmadan gerçekleştirilmektedir. Bu sayede son kademe konforlu ve inançlı bir ameliyat gerçekleştirilmekte, ameliyat sonrası devirde de süratli bir geri dönüş temin edilmektedir. Hastalar 6 saat içinde ayağa kaldırılmakta ve hastanede yatış müddeti 1 gün ile sınırlanmaktadır. Hastaneden çıktıktan sonra 10 günlük yatak ve 10 günlük mesken istirahati sonrası günlük iş ve çevre yaşantılarına geri dönüş mümkün olmaktadır.
Beldeki kireçlenmelerde de, şayet vesair tedaviler zayıf kalıyorsa, oluşan hudut sıkışıklıklarını azaltmaya yönelik gevşetici Epidural-spinal Anestezi ile Mikrocerrahi uygulanabilir. Bu süreç ile hudutların etrafında onların hareketini ve çalışması engelleyen çokça kemik dokuları tıraşlanarak alınır ve hudut rahatlatılır. Operasyonlar bu formülle varsayım edilenin üstünde yüz güldürücü sonuçlar verir.
Hafif düzeyedeki Bel kaymaları da Epidural-spinal Anestezi ile İnterlaminar Mikrodiskektomi ve disk uzaklığına Chace uygulamasıile muvaffakiyetle tedavi edilebilmektedir. Daha ileri bel kaymalarında, gereken had rahatlatma ve omurga stabilizasyon süreçleri uygulanarak kısa mühlet sıhhatine kavuşması temin edilebilmektedir.
Tüm süreçler %90-95 başarıoranı gerçekleştrilmekte, ameliyat sonrası devirde tekliflere uyulduğu takdirde son kademe yeterli sonuçlar alınmaktadır. Muvaffakiyet uzun devirde kişinin genetik yapısı, kilosu, mesleği, sigara alışanlığı ve egzersiz programına ahengi ile orantılı olarak artmaktadır. Üçüncü haftadan sonra başlayan, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon kontrolünda bir programın uygulanması ilerisi için yararlı olacaktır.
Tüm tedavilerde, hasta ile doktor arasında entegrasyon çok güzel olmalı karşılıklı olarak beklentiler, istekler ve muhtemel riskler tüm çıplaklığı ile ortaya konmalıdır. Münasip boy-kilo nispeti, bel kaslarını kuvvetlendirmeye yönelik uygun bir egzersiz planlaması, karşıt ve ağır hareketlerden kaçınma, sigaradan uzak bir hayat, uzun vadede kaliteli ve ağrısız bir ömrün garantisi olabilir