Beslenme ve yeme bozuklukları, yiyecek tüketimi ile ilgili olağandışı davranışlar içermektedir. Bu bozuklukları alt başlıklar halinde inceleyecek olursak;
*Anoreksiya Nervoza
*Bulimiya (Bulimia) Nervoza
*Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu
*Pika
*Ruminasyon ( Geri Çıkarma-Geviş Getirme Bozukluğu)
*Kaçıngan / Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
*Tanımlanmış yahut Tanımlanmamış Başka Beslenme ve Yeme Bozuklukları
Pek çok davranış üzere yeme davranışında da çoka kaçıldığında tehlikeli olabilir hatta ölümcül boyutlara yol açabilir.
Bunları teker teker açıklamakla birlikte daha ağır karşılaştığımız Anoreksiya, bulimia ve tıkanırcasına yeme bozukluğu üzerinde duracağım. Bunlar ortasında en sık rastlananları sıralayacak olursak, tıkanırcasına yeme bozukluğu-bulimia nervoza – anoreksiya nervoza biçiminde sıralanabilir.
ANOREKSİYA NERVOZA
Bu tanıya sahip bireyler, yiyecek alımını gözle görülür bir farkla azaltırlar, kilo almaktan ve obez olmaktan çok korkarlar ve olağan dışı bir zayıflıkları olmalarına karşın kendilerini şişman olarak görürler. Bu da vücut algılarında önemli bir çarpıklık olduğunun göstergesidir. Kendilerini aynada şişman olarak gördükleri ve buna inandıkları için, yakınlarının hatta uzmanların bile, hududun altında bir zayıflığa sahip olduğunu ikna etmeleri epeyce zorlaşır. Bunun yanı sıra bu bireylerde gün içinde ağır idmanlar , kusma ve müshil (laksatif) ile yediklerini çıkarma davranışları görülmektedir.
AN’si olan hastalar öteki sıhhat sıkıntılarını da beraberinde getirirler. Hastada menstrüasyonun kesilmesi, yavaş kalp atışı, düşük tansiyon, anemi, kemik yoğunluğunun azalması, EKG deki değişim, üzere problemlerle karşılaştıkları görülebilmektedir. Ne yazık ki bu hastalık daha önemli boyutla, vefatla sonuçlanabilmektedir. Bu yüzden de erken teşhis ve tedavi, hayati kıymet taşımaktadır.
BULİMİYA (BULİMİA) NERVOZA
Bulumia teşhisine anoreksiya teşhisinden daha çok karşılaşılır. Bu hastalar, olağan bir öğünde olağanda tükettiklerinin çok daha fazlasını tüketirler ve bundan pişmanlık duyup yediklerinin hepsini çıkarırlar. Genel olarak gerilim ve depresyon sebebiyle denetimsiz yeme görülür. Bu denetimsiz yeme davranışlarından utandıkları için de yemeklerini yalnız başına yemeyi tercih ederler. Bazen o kadar çok yerler ki, olağan dışı ve ziyadesiyle rahatsız edici bir tokluk hissi yaşarlar. Bu tıkınırcasına yeme her vakit görülmeyebilir.
Anoreksiyadan farklı olarak çarpık vücut algıları yoktur. Yani şişman olmasa da şişman olduklarını düşünmezler. Bu hastalarda kilolu ya da olağan seviyede kiloyu görebilirsiniz.
Kusma davranışından kaynaklı, alt dişlerinin mineleri yok olabilir. Bununla birlikte müshil(laksatif) ya da diğer ilaçlar da kullanabilirler. Kimilerinde çok idman yapma da görülebilir. Tıkınmaları ortasında hiçbir şey tüketmeyen hastalar da görülebilir. Ancak çabucak hemen hepsinde kusma davranışı görülür.
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
Telafi edici bir davranışı gerektirmeden (kusma, çok idman yapma, müshil kullanma) , denetimini kaybetmiş bir formda, tek seferde olağanda tüketebileceğinden çok daha fazlasını tıkınırcasına tüketir. Bu durum suçluluğa ve oburlarının yanında yeme davranışını gerçekleştirememeye sebep olabilir.
Tıkanırcasına yeme bozukluğu kısmen kalıtsal olmakla birlikte , çoklukla diyetin bozulmasıyla, keder ve tasayla başlar. Yemek yeme davranışını gerçekleştirmek için aç olmasına gerek yoktur ve süratli yediği için de mide çok dolup rahatsızlık verene kadar bu davranışı devam ettirir.
PİKA
Hasta yemek için uygun olmayan şeyler tüketir. Toprak, plastik, sabun, tebeşir üzere eserleri tüketir ve bunların çeşitliliği vakitle değişir. Çoklukla küçük çocuklarda ve gebelerde görülebilmektedir. Bilhassa otistik çocuklarda ve zihinsel manisi olan hastalarda pika daha çok görülür. Bu duruma ekseriyetle demir eksikliği sebep olabilmektedir ve sonucunda bir çok hastalığı beraberinde getirir. Tedavisi için eksik olan demir yahut öbür minerallerin eksikliğinin tedavisi ile başlanır.
RUMİNASYON
Kişi daima olarak yediği yiyeceği midesinden geri çıkarır ve tekrar tekrar çiğner.
KAÇINGAN/KISITLI YİYECEK ALIMI BOZUKLUĞU
Kişinin yeteri kadar yemek tüketememesinden kaynaklı kilo kaybı ve kilo alamama sorunudur.
*Anoreksiya Nervoza
*Bulimiya (Bulimia) Nervoza
*Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu
*Pika
*Ruminasyon ( Geri Çıkarma-Geviş Getirme Bozukluğu)
*Kaçıngan / Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
*Tanımlanmış yahut Tanımlanmamış Başka Beslenme ve Yeme Bozuklukları
Pek çok davranış üzere yeme davranışında da çoka kaçıldığında tehlikeli olabilir hatta ölümcül boyutlara yol açabilir.
Bunları teker teker açıklamakla birlikte daha ağır karşılaştığımız Anoreksiya, bulimia ve tıkanırcasına yeme bozukluğu üzerinde duracağım. Bunlar ortasında en sık rastlananları sıralayacak olursak, tıkanırcasına yeme bozukluğu-bulimia nervoza – anoreksiya nervoza biçiminde sıralanabilir.
ANOREKSİYA NERVOZA
Bu tanıya sahip bireyler, yiyecek alımını gözle görülür bir farkla azaltırlar, kilo almaktan ve obez olmaktan çok korkarlar ve olağan dışı bir zayıflıkları olmalarına karşın kendilerini şişman olarak görürler. Bu da vücut algılarında önemli bir çarpıklık olduğunun göstergesidir. Kendilerini aynada şişman olarak gördükleri ve buna inandıkları için, yakınlarının hatta uzmanların bile, hududun altında bir zayıflığa sahip olduğunu ikna etmeleri epeyce zorlaşır. Bunun yanı sıra bu bireylerde gün içinde ağır idmanlar , kusma ve müshil (laksatif) ile yediklerini çıkarma davranışları görülmektedir.
AN’si olan hastalar öteki sıhhat sıkıntılarını da beraberinde getirirler. Hastada menstrüasyonun kesilmesi, yavaş kalp atışı, düşük tansiyon, anemi, kemik yoğunluğunun azalması, EKG deki değişim, üzere problemlerle karşılaştıkları görülebilmektedir. Ne yazık ki bu hastalık daha önemli boyutla, vefatla sonuçlanabilmektedir. Bu yüzden de erken teşhis ve tedavi, hayati kıymet taşımaktadır.
BULİMİYA (BULİMİA) NERVOZA
Bulumia teşhisine anoreksiya teşhisinden daha çok karşılaşılır. Bu hastalar, olağan bir öğünde olağanda tükettiklerinin çok daha fazlasını tüketirler ve bundan pişmanlık duyup yediklerinin hepsini çıkarırlar. Genel olarak gerilim ve depresyon sebebiyle denetimsiz yeme görülür. Bu denetimsiz yeme davranışlarından utandıkları için de yemeklerini yalnız başına yemeyi tercih ederler. Bazen o kadar çok yerler ki, olağan dışı ve ziyadesiyle rahatsız edici bir tokluk hissi yaşarlar. Bu tıkınırcasına yeme her vakit görülmeyebilir.
Anoreksiyadan farklı olarak çarpık vücut algıları yoktur. Yani şişman olmasa da şişman olduklarını düşünmezler. Bu hastalarda kilolu ya da olağan seviyede kiloyu görebilirsiniz.
Kusma davranışından kaynaklı, alt dişlerinin mineleri yok olabilir. Bununla birlikte müshil(laksatif) ya da diğer ilaçlar da kullanabilirler. Kimilerinde çok idman yapma da görülebilir. Tıkınmaları ortasında hiçbir şey tüketmeyen hastalar da görülebilir. Ancak çabucak hemen hepsinde kusma davranışı görülür.
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
Telafi edici bir davranışı gerektirmeden (kusma, çok idman yapma, müshil kullanma) , denetimini kaybetmiş bir formda, tek seferde olağanda tüketebileceğinden çok daha fazlasını tıkınırcasına tüketir. Bu durum suçluluğa ve oburlarının yanında yeme davranışını gerçekleştirememeye sebep olabilir.
Tıkanırcasına yeme bozukluğu kısmen kalıtsal olmakla birlikte , çoklukla diyetin bozulmasıyla, keder ve tasayla başlar. Yemek yeme davranışını gerçekleştirmek için aç olmasına gerek yoktur ve süratli yediği için de mide çok dolup rahatsızlık verene kadar bu davranışı devam ettirir.
PİKA
Hasta yemek için uygun olmayan şeyler tüketir. Toprak, plastik, sabun, tebeşir üzere eserleri tüketir ve bunların çeşitliliği vakitle değişir. Çoklukla küçük çocuklarda ve gebelerde görülebilmektedir. Bilhassa otistik çocuklarda ve zihinsel manisi olan hastalarda pika daha çok görülür. Bu duruma ekseriyetle demir eksikliği sebep olabilmektedir ve sonucunda bir çok hastalığı beraberinde getirir. Tedavisi için eksik olan demir yahut öbür minerallerin eksikliğinin tedavisi ile başlanır.
RUMİNASYON
Kişi daima olarak yediği yiyeceği midesinden geri çıkarır ve tekrar tekrar çiğner.
KAÇINGAN/KISITLI YİYECEK ALIMI BOZUKLUĞU
Kişinin yeteri kadar yemek tüketememesinden kaynaklı kilo kaybı ve kilo alamama sorunudur.