1.Beyin tümörü nedir, güzel huylu ve berbat huylu dimağ tümörünün özellikleri nelerdir?
Kafatası boşluğu içerisinde gelişen ve dimağa yerleşen, anormal biçimde çoğalan dimağa basınç uygulayan her türlü tümöre dimağ tümörü diyoruz. Bu tümörler yeterli huylu ve istenilmeyen huylu olabilirler. Düzgün huylu dimağ tümörleri kanserli hücreler içermezler, umumiyetle yavaş ve sinsi büyürler, etraflarındaki dokuları istila etmezler. Lakin dimağın hassas yerlerine bası yaparak önemli sıhhat problemlerine neden olabilirler.İyi huylu tümörler bazen yerleşimine nazaran hayatı tehdit edebilirler, çok nadirde olsa düzgün huylu bir dimağ tümörü bed huylu tümöre dönüşebilir. Makûs huylu tümörler kanserli hücreler içerir.Daha önemli ve sık olarak olarak hayatı tehdit ederler, süratli büyürler ve etraflarındaki sağlıklı dimağ dokusunu istila ederler.Kötü huylu tümörler dimağın kendisinden kaynaklanabileceği üzere uzak organlardaki kanserli hücrelerin beyefendisine yayılımı sonucu da olabilir. Beyefendisine yayılmış kansere metastaz denir.
2. Birincil(primer) ve ikincil(sekonder) dimağ tümörleri nelerdir?
Birincil dimağ tümörü dimağın kendisinden kaynaklanan tümörlerdir.Hücre tiplerine ve yerleşimlerine nazaran isimlendirilir. En sık görülen birincil dimağ tümörü gliomalardır.Bunlar glial hücre dediğimiz hücrelerden başlar ve birçok çeşidi vardır.Örneğin ’astrositomlar’ astrosit denilen hücrelerden çoğalır.Yetişkinlerde dimağda, çocuklarda sıklıkla dimağ sapı ve beyincikte ortaya çıkar. Biz bu tümörleri tipine nazaran derecelendiririz. Düşük kademeli grade1 ve2, yüksek noktalı grade 3 ve 4 olarak. Grade 3 anaplastik grade4 glioblastome multiforme olarak bilinir. Bir gayri tümör çeşidi ependimomadediğimiz tümörlerdir. Bu tümörler beyincik ve omurilikte daha sık görülür. Evlatlar ve genç erişkinlerde sıktır. Gayri bir tümör tipi oligodendrogliomalardır.Bunlar çoklukla beyefendisine yerleşir.En sık orta yaşı erişkinlerde görülür. Glial hücrelerden kaynaklanmayan tümörler de vardır. Medullablastom umumiyetle beyincik içinde ortaya çıkar, çocuklarda en sık görülen dimağ tümörüdür. Bir öteki tümör çeşidi menengiomlardır. Bunlar yeterli huylu tümörlerdir,genellikle yavaş büyürler.Schwannomadenilen bir gayri tümör çeşidi işitme haddinden ortaya çıkar,diğer bir ismi da akustik norinomdur, erişkinlerde istikrar ve işitme meseleleriyle ortaya çıkar. Yerleşim yanı ve tipine nazaran tekrar hipofiz adenomları , kranyofarengioma, germ hücreli tümörler, pineal yer tümörleri de vardır.
İkincil dimağ tümörleri vücudun sair alanından beyefendisine yayılır. Bilhassa akciğer ve göğüs kanserlerinin beyefendisine yayılımını sık görmekteyiz.
3.Beyin tümörlerinin görülme sıklığı nedir?
Dimağ tümörlerinin görülme sıklığı 100 bin kimsede 4 ile 5 arasındadır. Kansere bağlı ölümlerin yüzde 3’ünü primer dimağ tümörleri oluşturur. Ama öbür kanser çeşitlerinin hudut sistemini tutmasına bağlı oluşan bozukluklarda yaklaşık bu nispetin 10 katı kadar irtihal ortaya çıkar. Erkelerde hatunlara orantıyla daha sıktır. ABD’de 300 milyonluk nüfusta her yıl yaklaşık 24000 primer dimağ tümörü tanısı konmaktadır. Devletimizde de buna koşut olduğu söylenmektedir. Çocuklarda lösemi ve lenfomanın akabinde en sık primer dimağ tümörleri görülür.Çocukluk çağında bed huylu tümörlerin yüzde 20-25’ini dimağ tümörleri oluşturmaktadır.Primer dimağ tümörleri içinde en sık görülen gliomlardır, bunu menengiomalar izler.
4.Beyin tümörü için kimler risk altındadır?
Dimağ tümörlerinin kesin nedeni bilinmemektedir. Lakin kimi bireylerde risk faktörleri ön plana çıkar.Erkek olmak,ırk, yaş, aile hikayesi, radyasyon, formaldehit, vinil klorür,akrilonitril bunlar arasındadır.Özellikle erkeklerde hatunlara orantıyla daha sık görülür.Ancak uygun huylu menegiomlar hatunlarda daha sıktır. Beyaz ırkta daha sık görülür. Yaş olarak en sık 60-70 li yaşlarda daha sık görülür , çocuklarda en sık görülen 2. kanser tipi. Ailesinde dimağ tümörü olanlarda tam olarak bilinmemekle bir arada olma mümkünlüğü daha yüksek. Birtakım tümörler embriyonal ve doğumsaldır.Radyasyon ve sanayi çalışanlarında risk ziyadedir.Bazı kimyasallara maruz kalmış şahısların riski ziyadedir.Özellikle plastik prodüksiyonunda kullanılan vinil klorur, dokuma imalatında kullanılan akrilonitrile bağlı risk ziyadedir. Cep telefonu ile dimağ tümörü bağlantısı hala araştırılıyor. Çalışmalarda net bir sonuç alınamadı. Yeniden baş travması geçiren kimselerde ilgi tam görünür değil.
5.Beyin tümörünün belirtileri nelerdir?
Dimağ tümörünün belirtileri tümörün boyutu, konumu ve çeşidine nazaran değişir. Beyefendisini basınca uğratan bir tümörde en sık görülen umum belirtiler başağrısı, bulantı ve kusma, konuşma görme ve işitmede değişiklikler, yürüyüş bozukluğu, dengesizlik, kişilik ve yetenek değişiklikleri, konsantrasyon bozukluğu, duygudurum bozukluğu, hafıza ile ilgili problemler, nöbet ve havale geçirme, kol ve bacaklarda seyirme uyuşma ve güçsüzlüklerdir.Baş ağrısı en sık ve en erken görülen belirtidir, umumiyetle şiddetlidir. Sürekli olabilir, seyrek olarak da başlangıç evresinde nöbetler halinde gelir. Kimi bireylerde hafif nöbetler biçimde gitgide şiddetlenerek seyreder. Ekseriyetle beyincik tümörlerinde, öteki bölgelerdekine orantıyla daha erken ve şiddetlidir. Bu tümörlerde belirtiler umumiyetle ani ve çok şiddetli baş ağnsı ile başlar. Kafaiçi basınç artmasına bağlı kusma yemeklerle ilgili değildir; bulantı görülmez, fışkırma biçimindedir.Baş dönmesi baş hareketleri ile uyarılan beyincik ve işitme haddi tümörlerinde görülür. Gayrı nahiye tümörlerinde gözlenen süreksiz bilinç bozukluğu, baygınlık ve ani fenalaşma üzere yakınmalar hasta tarafından yanlışlıkla baş dönmesi olarak tanımlanabilir.
6.Beyin tümörleri nasıl teşhis edilir?
Öncelikle belli şikayetle doktora başvuran hastaya yeterli bir fizik muayene ve nörolojik muayene yapılmalıdır. Nörolojik muayenede hastanın kas gücü, uyumu, refleksleri, hudut ve duyu muayeneleri yapılmalıdır. Bu muayeneler yapıldıktan sonra görüntüleme formüllerine başvurulur. Kimi tümörler olağan röntgende görülebilir. Gelgelelim günümüzde teknolojik gelişmelerle birlikte tanı yolları de arttı. BT(bilgisayarlı dimağ tomografisi) ile mahsusen tümörün tarafı ilaç verilerek boyutu hakkında malumat sahibi olunur. Öteki bir tanı formülü esas olan MRG(manyetik rezonans görüntüleme)dir. MRG ile tümörün noktası, natürü, çevresel ödemi, ,iyi istenilmeyen huylu olup olmadığı hakkında haber sahibi olunabiliyor. Kimi tümörlerde damarlarla bağlantısını görmek ve ayırıcı tanı açısından anjiografi de yapılabiliyor. Kuşku duyulan bir dimağ tümörüne biyopsi yapılarak doku örneği incelenir ve tanı kesinleştirilebilir. Alınan doku örneğinin kâfi ölçüde ve tanıya varmak için münâsib olması gereklidir. Patoloji hekimi alınan materyali mikroskop altında inceler.Biyopsi dimağ tümörü teşhisinin en kesin sistemidir. Biyopsi kafatasından açılan bir delikle iğneyle girip milimetrik boyutta bir modülün alınmasıdır. Biyopsi yapmak için çeşitli metotlar geliştirlmiştir. Stereotaktik biyopsi bir görüntüleme cihazı ile BT MRG eşliğinde yapılır.
7.Beyin tümörlerinde tedavi teknikleri nelerdir?
Günümüzde dimağ tümörlerinde çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Tümörün tipi ve evresine nazaran hastalar cerrahi, radyoterapi yahut kemoterapi ile tedavi edilebilirler. Birtakım hastalarda bu tedavilerin hepsi bir arada yapılır. Ayrıyeten marazın rastgele bir aşamasında tedavinin yan tesirlerini hafifletmek, duygusal dertlerini azaltmak, kanser ağrısı ve gayrı belirtileri denetim etmek için de tedavi gerekir. Bu tıp tedaviye destekleyici tedavi yahut palyatif bakım denir. Dimağ tümörleri kesinlikle birden çokça tabipten ve kısımdan görüş alınarak tedavi edilmelidir. Multidisipliner yaklaşım dediğimiz bu yaklaşımda dimağ cerrahı, medikal onkolog, radyasyon onkoloğu, patolog, radyoloji tabipleri hastayı bir bütün olarak ele almalıdır. Günümüzde bu hastalık öbeği için onkoloji kurulları oluşturulmakta ve farklı görüşler birleştirilip hasta için en makul kararı vermektedir. Lakin bed huylu gliomalarda bugüne değin uygulanan tüm tedavi teşebbüsleri sonuçsuz kalmıştır ve bunlar ölümcül kabul edilirler.
Cerrahi: Bu tedavi sisteminde maksat tümörün çıkarılmasıdır. Cerrahi umumi anestezi altında yapılır. Mikrocerrahi dediğimiz metotla kişisel mikroskop cihazıyla bu ameliyatları kranyotomi dediğimiz tümörün yerleşimine nazaran kemik kaldırma usulü ile yapmaktayız. Mikrocerrahi usulde hedef sıradan dimağ dokusuna az zarar vermek ve tümörü mümkün olduğunca çıkarmaktır. Tümörün yerleşimine ve tipine nazaran bazen tamamını çıkarmak mümkün olmasa da bir kısım tümörü çıkarmak da ek tedavileri kolaylaştırmakta ve tekrarlamısını en aza indirgemektedir. Mahsusen ulaşılması güçlükle tam tanısını almamış dimağ tümörlerinde nöronavigasyon süreci ile muhit dimağ dokusuna zarar vermeden tümörün alanı saptanarak çıkarılabilmekte ve patolojik tanısı konulabilmektedir. Günümüzde dimağ sapı dahil her yere cerrahi teşebbüs yapılabilmektedir. Lakin kimi tümör tipleri yerleşimine nazaran cerrahi teşebbüs mümkün olmayabilir. Alışılagelmiş dimağ dokusuna zarar verip hayati tehlike yaratmamak gerektiğinde radyoterapi ve kemoterapi devreye girmektedir.
Radyoterapi(ışın tedavisi): Maksat yüksek dozda ışın vererek tümör hücrelerini öldürmektir. Radyasyonda x ışınları, gama ışınları yahut proton kullanılır. Sağlıklı dimağ dokusuna kalıcı zarar vermeden, yüksek dozda ışın verilmesi günümüzde de epey güç bir teknik sorunudur. Bugünkü haberlerimize nazaran, hudut dokusunun ışınıma dayanma gücü, toplam dozu modüller halinde artırarak uygulama sistemine elverişsizdir. Bu koşullarda uygulanabilecek mümkün seçeneklerden biri hiperbarik oksijen tedavisi ile ışınlama, öteki ise ışına duyarsızlaştırıcı unsurların de ışınımla birlikte verilmesidir. Radyasyon tedavisi cerrahi tedavisinden sonra yapılabilir yahut ameliyat olamayan hastalarda direkt yapılabilir.Radyoterapi tümörün büyüklüğüne tipine ve hastanın yaşına nazaran değişir. Sağlıklı dimağ dokusuna zarar vermemek için gerekli tedbirler fraksiyonlama, hiperfraksiyon sterotaktik radyoterapi, üç boyutlu konformal radyoterapi, proton ışın radyasyon tedavisidir.
Kemoterapi: Kanserli hücreleri öldürmek için ilaç tasarrufudur. İlaçlar ağızdan yahut enjeksiyon yoluyla verilebilir.Kemoterapi devrinde nadiren hastanede kalmak gerekir. Yetişkinlerde cerrahi ve radyoterapi sonrası kemoterapi gerekebilir.
Destekleyici bakım tedavisi: Illetin rastgele bir aşamasında dimağ tümörlü hastalar problemlerini azaltmak konforlu yaşamak, ömür kalitesini arttırmak için destekleyici bakım tedavisi alırlar. İlaç olarak steroidler, antikonvulzan dediğimiz nöbet havale ilaçları bunlardan bazılarıdır. Başkaca kimi tümörler felç yaratabileceğinden fizyoterapistler hastaların gücünü ve istikrarını tekrar eski haline getirmeye çalışırlar. Konuşma terapistleri, uğraşı terapistleri hastanın muhtaçlıklarını karşılamaya yardımcı olurlar.
8.Tedavinin yan tesirleri nelerdir?
Cerrahi sonrası sağlıklı dokularda da bazen hasar oluşabileceğinden istenmeyen yan tesirler görülebilir. Bu yan tesirler tümörün konumuna tipine nazaran değişir. Yan tesirler her kişi için birebir olmayabilir. Oluşan yan tesirleri ortadan kaldırmak da başka bir tedavi gerektirir. En sık görülen durum başağrısıdır. Birkaç gün sürebilir. İlaçla denetim altına alınır. Yorgunluk halsizlik olabilir. Ameliyat sonrası beyindeki ödemi azaltmak için steroid ilaçlar verilir. Nöbet havale gelişebilir. Bu durumlar da ilaçla denetim altına alınır. Enfeksiyon bulguları ortaya çıkabilir. Tekrar ilaçla tedavisi mümkündür. Bazen cerrahi sonrası konuşamama, güçsüzlük gelişebilir. Bu durmda fizik tedavi, konuşma terapisi ya da iş uğraşı tedavisi gerekebilir. Rayoterapi sonrası en sık bulantı, halsizlik yorgunluk, muvakkat saç dökülmeleri cilt kuruluğu lekeler ortaya çıkabilir. Bu durumlarda gerekli ilaç tedavileri verilir.Kemoterapi ile birlikte verilirse yan tesirler daha berbat olabilir. Münhasıran çocuklarda radyasyon hipofiz bezine ve dimağın vesair yerlerine zarar verebilir. Bu yüzden çocuklarda kemoterapi radyoterapiden daha çokça kullanılır.
9.Beyin tümörlü hastalarda tedavi sonrası süreç nedir?
Nizamlı takip dimağ tümörlü hastalarda kıymetlidir. Tertipli nörolojik muayene yapılmalı ve belli aralıklarla BT ve MRG ile denetimler yapılmalıdır. Bu illetle yaşamak kolay değildir. Birtakım hastalar illetinin vermiş olduğu duygusallıkla başa çıkmada desteğe gereksinim duyarlar. Hasta aileleri bilinçlendirilmeli ve paylaşımlar arttırılmalıdır. Dimağ tümörlerinin gidişi çoğunlukla istenilmeyen olduğu ve mevtle sonlandığı halde beklenen hayat süreci her devir belirgin değildir. Berbat huylu gliomlarda, cerrahi ve ışın tedavisindeki gelişmelere, yeni kemoterapatik ilaçların kullanımına ve birleşik tedavilere rağmen, sürecin sonu berbattır; bu olgular en geç iki yıl içinde mevtle sonlanır. Tek başına cerrahi tedavi 3-6 aylık bir ömür vadesi sağlar, ışın tedavisinin eklenmesi süreyi 3-4 ay daha uzatır; bu iki tedaviye ilaç tedavisinin eklenmesiyle gerçekleşen üçlü tedavi ortalama ömür vadesini 12 ay ya da daha çok uzatabilir. Berbat huylu gliyom olgularında bir numara yılın ahir hastaların sırf yüzde 20’si; 24′üncü ayın ahir ise sadece yüzde 10′u yaşar. Gelecekte yeni yöntemlerin bulunması ve/ya da var olanların geliştirilmesiyle daha âlâ sonuçlar elde edilmesi umulmaktadır.
Kafatası boşluğu içerisinde gelişen ve dimağa yerleşen, anormal biçimde çoğalan dimağa basınç uygulayan her türlü tümöre dimağ tümörü diyoruz. Bu tümörler yeterli huylu ve istenilmeyen huylu olabilirler. Düzgün huylu dimağ tümörleri kanserli hücreler içermezler, umumiyetle yavaş ve sinsi büyürler, etraflarındaki dokuları istila etmezler. Lakin dimağın hassas yerlerine bası yaparak önemli sıhhat problemlerine neden olabilirler.İyi huylu tümörler bazen yerleşimine nazaran hayatı tehdit edebilirler, çok nadirde olsa düzgün huylu bir dimağ tümörü bed huylu tümöre dönüşebilir. Makûs huylu tümörler kanserli hücreler içerir.Daha önemli ve sık olarak olarak hayatı tehdit ederler, süratli büyürler ve etraflarındaki sağlıklı dimağ dokusunu istila ederler.Kötü huylu tümörler dimağın kendisinden kaynaklanabileceği üzere uzak organlardaki kanserli hücrelerin beyefendisine yayılımı sonucu da olabilir. Beyefendisine yayılmış kansere metastaz denir.
2. Birincil(primer) ve ikincil(sekonder) dimağ tümörleri nelerdir?
Birincil dimağ tümörü dimağın kendisinden kaynaklanan tümörlerdir.Hücre tiplerine ve yerleşimlerine nazaran isimlendirilir. En sık görülen birincil dimağ tümörü gliomalardır.Bunlar glial hücre dediğimiz hücrelerden başlar ve birçok çeşidi vardır.Örneğin ’astrositomlar’ astrosit denilen hücrelerden çoğalır.Yetişkinlerde dimağda, çocuklarda sıklıkla dimağ sapı ve beyincikte ortaya çıkar. Biz bu tümörleri tipine nazaran derecelendiririz. Düşük kademeli grade1 ve2, yüksek noktalı grade 3 ve 4 olarak. Grade 3 anaplastik grade4 glioblastome multiforme olarak bilinir. Bir gayri tümör çeşidi ependimomadediğimiz tümörlerdir. Bu tümörler beyincik ve omurilikte daha sık görülür. Evlatlar ve genç erişkinlerde sıktır. Gayri bir tümör tipi oligodendrogliomalardır.Bunlar çoklukla beyefendisine yerleşir.En sık orta yaşı erişkinlerde görülür. Glial hücrelerden kaynaklanmayan tümörler de vardır. Medullablastom umumiyetle beyincik içinde ortaya çıkar, çocuklarda en sık görülen dimağ tümörüdür. Bir öteki tümör çeşidi menengiomlardır. Bunlar yeterli huylu tümörlerdir,genellikle yavaş büyürler.Schwannomadenilen bir gayri tümör çeşidi işitme haddinden ortaya çıkar,diğer bir ismi da akustik norinomdur, erişkinlerde istikrar ve işitme meseleleriyle ortaya çıkar. Yerleşim yanı ve tipine nazaran tekrar hipofiz adenomları , kranyofarengioma, germ hücreli tümörler, pineal yer tümörleri de vardır.
İkincil dimağ tümörleri vücudun sair alanından beyefendisine yayılır. Bilhassa akciğer ve göğüs kanserlerinin beyefendisine yayılımını sık görmekteyiz.
3.Beyin tümörlerinin görülme sıklığı nedir?
Dimağ tümörlerinin görülme sıklığı 100 bin kimsede 4 ile 5 arasındadır. Kansere bağlı ölümlerin yüzde 3’ünü primer dimağ tümörleri oluşturur. Ama öbür kanser çeşitlerinin hudut sistemini tutmasına bağlı oluşan bozukluklarda yaklaşık bu nispetin 10 katı kadar irtihal ortaya çıkar. Erkelerde hatunlara orantıyla daha sıktır. ABD’de 300 milyonluk nüfusta her yıl yaklaşık 24000 primer dimağ tümörü tanısı konmaktadır. Devletimizde de buna koşut olduğu söylenmektedir. Çocuklarda lösemi ve lenfomanın akabinde en sık primer dimağ tümörleri görülür.Çocukluk çağında bed huylu tümörlerin yüzde 20-25’ini dimağ tümörleri oluşturmaktadır.Primer dimağ tümörleri içinde en sık görülen gliomlardır, bunu menengiomalar izler.
4.Beyin tümörü için kimler risk altındadır?
Dimağ tümörlerinin kesin nedeni bilinmemektedir. Lakin kimi bireylerde risk faktörleri ön plana çıkar.Erkek olmak,ırk, yaş, aile hikayesi, radyasyon, formaldehit, vinil klorür,akrilonitril bunlar arasındadır.Özellikle erkeklerde hatunlara orantıyla daha sık görülür.Ancak uygun huylu menegiomlar hatunlarda daha sıktır. Beyaz ırkta daha sık görülür. Yaş olarak en sık 60-70 li yaşlarda daha sık görülür , çocuklarda en sık görülen 2. kanser tipi. Ailesinde dimağ tümörü olanlarda tam olarak bilinmemekle bir arada olma mümkünlüğü daha yüksek. Birtakım tümörler embriyonal ve doğumsaldır.Radyasyon ve sanayi çalışanlarında risk ziyadedir.Bazı kimyasallara maruz kalmış şahısların riski ziyadedir.Özellikle plastik prodüksiyonunda kullanılan vinil klorur, dokuma imalatında kullanılan akrilonitrile bağlı risk ziyadedir. Cep telefonu ile dimağ tümörü bağlantısı hala araştırılıyor. Çalışmalarda net bir sonuç alınamadı. Yeniden baş travması geçiren kimselerde ilgi tam görünür değil.
5.Beyin tümörünün belirtileri nelerdir?
Dimağ tümörünün belirtileri tümörün boyutu, konumu ve çeşidine nazaran değişir. Beyefendisini basınca uğratan bir tümörde en sık görülen umum belirtiler başağrısı, bulantı ve kusma, konuşma görme ve işitmede değişiklikler, yürüyüş bozukluğu, dengesizlik, kişilik ve yetenek değişiklikleri, konsantrasyon bozukluğu, duygudurum bozukluğu, hafıza ile ilgili problemler, nöbet ve havale geçirme, kol ve bacaklarda seyirme uyuşma ve güçsüzlüklerdir.Baş ağrısı en sık ve en erken görülen belirtidir, umumiyetle şiddetlidir. Sürekli olabilir, seyrek olarak da başlangıç evresinde nöbetler halinde gelir. Kimi bireylerde hafif nöbetler biçimde gitgide şiddetlenerek seyreder. Ekseriyetle beyincik tümörlerinde, öteki bölgelerdekine orantıyla daha erken ve şiddetlidir. Bu tümörlerde belirtiler umumiyetle ani ve çok şiddetli baş ağnsı ile başlar. Kafaiçi basınç artmasına bağlı kusma yemeklerle ilgili değildir; bulantı görülmez, fışkırma biçimindedir.Baş dönmesi baş hareketleri ile uyarılan beyincik ve işitme haddi tümörlerinde görülür. Gayrı nahiye tümörlerinde gözlenen süreksiz bilinç bozukluğu, baygınlık ve ani fenalaşma üzere yakınmalar hasta tarafından yanlışlıkla baş dönmesi olarak tanımlanabilir.
6.Beyin tümörleri nasıl teşhis edilir?
Öncelikle belli şikayetle doktora başvuran hastaya yeterli bir fizik muayene ve nörolojik muayene yapılmalıdır. Nörolojik muayenede hastanın kas gücü, uyumu, refleksleri, hudut ve duyu muayeneleri yapılmalıdır. Bu muayeneler yapıldıktan sonra görüntüleme formüllerine başvurulur. Kimi tümörler olağan röntgende görülebilir. Gelgelelim günümüzde teknolojik gelişmelerle birlikte tanı yolları de arttı. BT(bilgisayarlı dimağ tomografisi) ile mahsusen tümörün tarafı ilaç verilerek boyutu hakkında malumat sahibi olunur. Öteki bir tanı formülü esas olan MRG(manyetik rezonans görüntüleme)dir. MRG ile tümörün noktası, natürü, çevresel ödemi, ,iyi istenilmeyen huylu olup olmadığı hakkında haber sahibi olunabiliyor. Kimi tümörlerde damarlarla bağlantısını görmek ve ayırıcı tanı açısından anjiografi de yapılabiliyor. Kuşku duyulan bir dimağ tümörüne biyopsi yapılarak doku örneği incelenir ve tanı kesinleştirilebilir. Alınan doku örneğinin kâfi ölçüde ve tanıya varmak için münâsib olması gereklidir. Patoloji hekimi alınan materyali mikroskop altında inceler.Biyopsi dimağ tümörü teşhisinin en kesin sistemidir. Biyopsi kafatasından açılan bir delikle iğneyle girip milimetrik boyutta bir modülün alınmasıdır. Biyopsi yapmak için çeşitli metotlar geliştirlmiştir. Stereotaktik biyopsi bir görüntüleme cihazı ile BT MRG eşliğinde yapılır.
7.Beyin tümörlerinde tedavi teknikleri nelerdir?
Günümüzde dimağ tümörlerinde çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Tümörün tipi ve evresine nazaran hastalar cerrahi, radyoterapi yahut kemoterapi ile tedavi edilebilirler. Birtakım hastalarda bu tedavilerin hepsi bir arada yapılır. Ayrıyeten marazın rastgele bir aşamasında tedavinin yan tesirlerini hafifletmek, duygusal dertlerini azaltmak, kanser ağrısı ve gayrı belirtileri denetim etmek için de tedavi gerekir. Bu tıp tedaviye destekleyici tedavi yahut palyatif bakım denir. Dimağ tümörleri kesinlikle birden çokça tabipten ve kısımdan görüş alınarak tedavi edilmelidir. Multidisipliner yaklaşım dediğimiz bu yaklaşımda dimağ cerrahı, medikal onkolog, radyasyon onkoloğu, patolog, radyoloji tabipleri hastayı bir bütün olarak ele almalıdır. Günümüzde bu hastalık öbeği için onkoloji kurulları oluşturulmakta ve farklı görüşler birleştirilip hasta için en makul kararı vermektedir. Lakin bed huylu gliomalarda bugüne değin uygulanan tüm tedavi teşebbüsleri sonuçsuz kalmıştır ve bunlar ölümcül kabul edilirler.
Cerrahi: Bu tedavi sisteminde maksat tümörün çıkarılmasıdır. Cerrahi umumi anestezi altında yapılır. Mikrocerrahi dediğimiz metotla kişisel mikroskop cihazıyla bu ameliyatları kranyotomi dediğimiz tümörün yerleşimine nazaran kemik kaldırma usulü ile yapmaktayız. Mikrocerrahi usulde hedef sıradan dimağ dokusuna az zarar vermek ve tümörü mümkün olduğunca çıkarmaktır. Tümörün yerleşimine ve tipine nazaran bazen tamamını çıkarmak mümkün olmasa da bir kısım tümörü çıkarmak da ek tedavileri kolaylaştırmakta ve tekrarlamısını en aza indirgemektedir. Mahsusen ulaşılması güçlükle tam tanısını almamış dimağ tümörlerinde nöronavigasyon süreci ile muhit dimağ dokusuna zarar vermeden tümörün alanı saptanarak çıkarılabilmekte ve patolojik tanısı konulabilmektedir. Günümüzde dimağ sapı dahil her yere cerrahi teşebbüs yapılabilmektedir. Lakin kimi tümör tipleri yerleşimine nazaran cerrahi teşebbüs mümkün olmayabilir. Alışılagelmiş dimağ dokusuna zarar verip hayati tehlike yaratmamak gerektiğinde radyoterapi ve kemoterapi devreye girmektedir.
Radyoterapi(ışın tedavisi): Maksat yüksek dozda ışın vererek tümör hücrelerini öldürmektir. Radyasyonda x ışınları, gama ışınları yahut proton kullanılır. Sağlıklı dimağ dokusuna kalıcı zarar vermeden, yüksek dozda ışın verilmesi günümüzde de epey güç bir teknik sorunudur. Bugünkü haberlerimize nazaran, hudut dokusunun ışınıma dayanma gücü, toplam dozu modüller halinde artırarak uygulama sistemine elverişsizdir. Bu koşullarda uygulanabilecek mümkün seçeneklerden biri hiperbarik oksijen tedavisi ile ışınlama, öteki ise ışına duyarsızlaştırıcı unsurların de ışınımla birlikte verilmesidir. Radyasyon tedavisi cerrahi tedavisinden sonra yapılabilir yahut ameliyat olamayan hastalarda direkt yapılabilir.Radyoterapi tümörün büyüklüğüne tipine ve hastanın yaşına nazaran değişir. Sağlıklı dimağ dokusuna zarar vermemek için gerekli tedbirler fraksiyonlama, hiperfraksiyon sterotaktik radyoterapi, üç boyutlu konformal radyoterapi, proton ışın radyasyon tedavisidir.
Kemoterapi: Kanserli hücreleri öldürmek için ilaç tasarrufudur. İlaçlar ağızdan yahut enjeksiyon yoluyla verilebilir.Kemoterapi devrinde nadiren hastanede kalmak gerekir. Yetişkinlerde cerrahi ve radyoterapi sonrası kemoterapi gerekebilir.
Destekleyici bakım tedavisi: Illetin rastgele bir aşamasında dimağ tümörlü hastalar problemlerini azaltmak konforlu yaşamak, ömür kalitesini arttırmak için destekleyici bakım tedavisi alırlar. İlaç olarak steroidler, antikonvulzan dediğimiz nöbet havale ilaçları bunlardan bazılarıdır. Başkaca kimi tümörler felç yaratabileceğinden fizyoterapistler hastaların gücünü ve istikrarını tekrar eski haline getirmeye çalışırlar. Konuşma terapistleri, uğraşı terapistleri hastanın muhtaçlıklarını karşılamaya yardımcı olurlar.
8.Tedavinin yan tesirleri nelerdir?
Cerrahi sonrası sağlıklı dokularda da bazen hasar oluşabileceğinden istenmeyen yan tesirler görülebilir. Bu yan tesirler tümörün konumuna tipine nazaran değişir. Yan tesirler her kişi için birebir olmayabilir. Oluşan yan tesirleri ortadan kaldırmak da başka bir tedavi gerektirir. En sık görülen durum başağrısıdır. Birkaç gün sürebilir. İlaçla denetim altına alınır. Yorgunluk halsizlik olabilir. Ameliyat sonrası beyindeki ödemi azaltmak için steroid ilaçlar verilir. Nöbet havale gelişebilir. Bu durumlar da ilaçla denetim altına alınır. Enfeksiyon bulguları ortaya çıkabilir. Tekrar ilaçla tedavisi mümkündür. Bazen cerrahi sonrası konuşamama, güçsüzlük gelişebilir. Bu durmda fizik tedavi, konuşma terapisi ya da iş uğraşı tedavisi gerekebilir. Rayoterapi sonrası en sık bulantı, halsizlik yorgunluk, muvakkat saç dökülmeleri cilt kuruluğu lekeler ortaya çıkabilir. Bu durumlarda gerekli ilaç tedavileri verilir.Kemoterapi ile birlikte verilirse yan tesirler daha berbat olabilir. Münhasıran çocuklarda radyasyon hipofiz bezine ve dimağın vesair yerlerine zarar verebilir. Bu yüzden çocuklarda kemoterapi radyoterapiden daha çokça kullanılır.
9.Beyin tümörlü hastalarda tedavi sonrası süreç nedir?
Nizamlı takip dimağ tümörlü hastalarda kıymetlidir. Tertipli nörolojik muayene yapılmalı ve belli aralıklarla BT ve MRG ile denetimler yapılmalıdır. Bu illetle yaşamak kolay değildir. Birtakım hastalar illetinin vermiş olduğu duygusallıkla başa çıkmada desteğe gereksinim duyarlar. Hasta aileleri bilinçlendirilmeli ve paylaşımlar arttırılmalıdır. Dimağ tümörlerinin gidişi çoğunlukla istenilmeyen olduğu ve mevtle sonlandığı halde beklenen hayat süreci her devir belirgin değildir. Berbat huylu gliomlarda, cerrahi ve ışın tedavisindeki gelişmelere, yeni kemoterapatik ilaçların kullanımına ve birleşik tedavilere rağmen, sürecin sonu berbattır; bu olgular en geç iki yıl içinde mevtle sonlanır. Tek başına cerrahi tedavi 3-6 aylık bir ömür vadesi sağlar, ışın tedavisinin eklenmesi süreyi 3-4 ay daha uzatır; bu iki tedaviye ilaç tedavisinin eklenmesiyle gerçekleşen üçlü tedavi ortalama ömür vadesini 12 ay ya da daha çok uzatabilir. Berbat huylu gliyom olgularında bir numara yılın ahir hastaların sırf yüzde 20’si; 24′üncü ayın ahir ise sadece yüzde 10′u yaşar. Gelecekte yeni yöntemlerin bulunması ve/ya da var olanların geliştirilmesiyle daha âlâ sonuçlar elde edilmesi umulmaktadır.