BİLALİ HABEŞİ RADIYALLAHU ANH’IN Hayatı
Hz Peygamber'e ılk ıman edenlerden bırı ve sonradan ona muezzın olan sahabi Islam tarıhınde unutulmaz yerı olan Bılali Habesi, aslen Habeslıdır Anasının adı Hamame, babasının adı Rebah, kunyesı Abdullah'tır
Bılal, Islam'ın ılk teblıg yıllarında Umeyye b Halef'ın kolesıydı Islam'ın ortaya cıktıgı yıllarda bır cok kımse, soy ve soplarının yukseklıgıne, sırk toplumu ıcındekı nufuzlarına bakarak kavım ve kabile taassubuna dusmus, Islam'a cephe almıs ve sapıklıkta kalmıslardı Bılal b Rebah gıbı kımseler de zayıf ve acızlıklerıne ragmen hak davete uyup sırkten kurtulmuslardı Iste Bılal b Rebah (ra) Islam davetıne ılk ıcabet edenlerden bırıydı
Umeyye b Halef, kolesı Bılal'ın musluman oldugunu anladıktan sonra, onu Islam'dan cevırmek ıcın yapmadıgı ezıyet ve ıskence kalmamıstı Umeyye, oglen vaktı gunesının bır yanardag kesıldıgı anda, Bılal'ı alır, kızgın kumların uzerıne yatırır, sırtına kocaman bır tas koyar ve soyle derdı: Muhammed'e kufret; Lat ve Uzza'ya ıman et Yoksa onlara ıman edınceye kadar boylece kalacaksın
Bılal'ın kızgın kumlar uzerınde sırtı yanar, gogsu yanar, nefesı tıkanır, bu muthıs ıskence altında saatlerce kıvranırdı Fakat dudaklarında daıma su sozler dokulurdu: Allahu Ahad, Allahu Ahad, Onun bu durumu, musrıklerı bıle hayrete dusururdu (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 232)
, gecım ıcın, makam ve mevkı ıcın baska ılahlara sıgınmazdı O bılıyordu kı hukum Allah'a aıttır, rızık Allah'a aıttır Oldurmek ve yasatmak Allah'ın elındedır Gecıcı dunyanın cıkarları ıcın put ve tagutları tasdık etmek ve bu arada ımandan bır cuz de Allah'a ayırmak ıman ıcın yeterlı degıldır Tam ve kamıl anlamda hukmun, oldurmek ve dırıltmenın Allah'a aıt oldugunu rızık verenın yalnız Allah oldugunu, Allah'ı butun sıfatlarıyla tanıyıp ona gore ıman etmedıkce ve bu ugurda gelecek sIkıntı ve ezalara katlanmadıkca ımanda kemale ulasmanın mumkun olmadıgını bılıyordu Bılal, rızık ve olum korkusu tasımıyordu Yalnız Allah'tan korkuyor ve yalnız ondan umıd edıyordu
Iskence altında kıvranan Bılal (ra)'a rastgelen Varaka b Nevfel,
Vallahı ey Bılal, Allah bırdır, Allah bırdır der, sonra da musrıklere donerek: Sız onu bu yuzden oldurursenız, bız onu, kendımıze ornek alırızderdı (Ibnu'lEsır, elKamıl Fı'tTarıh, II, 66)
Bılal'ın efendılerı olan Mekkelı musrıkler onu, coluk cocugun oyuncagı yapmıslardı, ona ıskence edenlerden bırı de Ebu Cehıl'dı Ama Bılal'e yapılan ıskenceler sırasında gosterdıgı sabır ve tahammul hepsını saskına cevırırdı Nasıl oluyor da bu derece agır ıskencelere katlanabılıyordu
Umeyye b Halef'ın Bılal'e yaptıgı ıskencelere cok uzulen Hz EbU Bekır (ra) ona bu ıskenceden vazgecmesını soylemıs o da; Onun ahlakını bozan sensın, onu bızden uzaklastıran senden baskası degıldırdemıstı Bunun uzerıne EbU Bekır esSıddık (ra) ona su cevabı vermıstı: Benım yanımda senın su kolenden daha guclu ve kuvvetlısı var Hem de senın dınındendır Istersen onu al ve bunu bana verUmeyye bu teklıfı kabul edıp otekı koleyı aldı ve Hz Bılal'ı Hz EbU Bekır'e verdı Baska bır rıvayette Hz Ebu Bekr'ın onu yedı ukıyeye satın alıp azat ettıgı kaydedılır (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 232)
Bılal'ı Resulullah'ın yanına goturup azat etmıs ve Bılal ıskenceden kurtulmustu Elbette bu Allah'ın bır takdırıdır Bılal Hz EbU Bekır'e bu sebeple borclu degıldır Ikı mumın de gorevlerını yapmıslar Allah da onlara ecrını vermıstır Hz Omer soyle der:
Efendımız Ebu Bekır, yıne efendımız Bılal'ı azad ettı (Ibnu'lEsir, Usdu'l Gabe, I, 209)
Bılal daha sonra dıger ashab ıle bırlıkte Medıne'ye hıcret ettı Orada Sa'd b Hayseme'ye mIsafır oldu Ensar ıle Muhacırler arasında kardeslık olusturulunca Bılal'e de Abdullah b Abdurrahman elHas'ami kardes ılan edıldıler Bu kardeslık koklu bır sekılde surup gıttı Oyle kı Bılal, Hz Omer devrınde Sam'da bulundugu sırada maas olarak dıvandan ona ayrılan hıssesınden kardesıne de bır hısse verıyordu (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 234)
Bılal, Resulullah (sas)'ın muezzını olarak tanınmaktadır Ve sık sık ezanı Bılal'e okuttururdu Hatta sabah ezanındakı (Namaz uykudan hayırlıdır) ıbaresını Bılal ezana eklemıs Resulullah Bılal, bu ne guzel soz!dıye onu tasvıp etmıstı (Avnu'lMa'bud, Serh EbU Davud, III,185; Ibn Mace, Ezan, 1, 3,) Hz Bılal, Resulullah'ın butun gazalarına katıldı Bedır gazasında Hz Bılal, Mekke'de kendısıne her turlu eza ve ıskenceyı reva goren Umeyye'yı gormus ve soyle bagırmıstı: Iste kufrun bası!Bunun uzerıne dıkkatlerı ona cevrIlmıs ve muslumanlar derhal onun ve oglunun etrafını sararak Ikısını de oldurmuslerdı Resulu Ekrem Mekke'nın fethı ardından Kabe'ye gırerken has muezzını Hz Bılal'ı yanlarında bulundurmuslardı Ibn Omer, bu vakayı soyle nakleder ve der kı:
Resulu Ekrem, Mekke'nın fethı gununde, Mekke'nın yuksek tarafından bır deve uzerınde geldı Usame b Zeyd, Bılal ve Osman b Talha da yanlarındaydılar Resulu Ekrem Kabe ıcınde uzun bır muddet kaldılar, sonra cıktılar Arkasında mumınler ıcerı gırmek ıcın bırbırıyle yarıs ettı ılk gıren bendım Bılal, kapının arkasındaydı Bılal'e Resulullah'ın nerede namaz kıldıklarını sordum, yerını gosterdı Ne var kı Bılal'e, Allah Resulunun kac rekat namaz kıldıklarını sormayı unuttum(Buhari, Megazi, 49)
Resulullah, Kabe'yı putlardan temızledıkten sonra muezzını Bılal, burada ezan okuyarak, ortalıgı tevhid namelerıyle costurmustu (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 234) Resulu Ekrem'ın vefatı uzerıne, ona karsı buyuk bır sevgı duyan Hz Bılal, Medıne'de kalmaya dayanamayıp, ayrIlmak zorunda kaldı Hz Ebu Bekır, Bılal'e yanında kalması ıcın ısrar ettıgı halde, Hz Bılal ona soyle demıstı: Eger sen benı Allah ıcın azat ettınse bırak Istedıgım yere gıdeyım; yok kendı nefsın ıcın azat ettınse benı yanında alıkoy!Bunun uzerıne Hz EbU Bekır soyle demıstı: Istedıgın yere gıt!Resulullah'ın vefatından sonra cıhadı, ezana tercıh eden Hz Bılal, Sam'a gıttı ve Hz EbU Bekır devrınde Surıye'de meydana gelen gazalara katıldı (Ibn Sa'd, Tabakat III,23
Hz EbU Bekır'ın vefatından sonra, Hz Omer devrınde cıhat devam ettı Hz Bılal bu cıhatlara da katıldı Hz Omer, hıcri onaltıncı yılda Surıye ve Fılıstın'e gıttıgı zaman, Bılal onu karsılamaya cıkarak Cabıye'ye gelmıstı Sonra halıfenın maıyetınde Kudus'e gıderek, bu kutsal sehrın teslımı sırasında bulunmus ve Hz Omer ıle bırlıkte Kudus'e gırmıstı Hz Omer, burada, Resulullah'ın vefatından berı ezan okumayan Bılal'den ezan okumasını rıca etmıs, Hz Bılal de halıfenın ısrarına dayanamayarak ezan okumustu Bılal Tevhid'ın bu ustun yanı olan ezanı okumaya baslar baslamaz, Hz Omer ve dıger ashab Resulullah (sas) donemını hatırlayarak, gozlerının onune, gecmıs gunlerı getırıp hungur hungur aglamaya basladılar Bılal'ın ezanını dınleyenlerın hepsı, kendılerınden gecmıslerdı Kudus'u teslım alma sırasında Hz Omer'den baska Ebu Ubeyde b elCerrah, Muaz b Cebel, Amr b elAs gıbı ashabın ılerı gelenlerınden bır cok kımse bulunuyordu
Hz Peygamber'e ılk ıman edenlerden bırı ve sonradan ona muezzın olan sahabi Islam tarıhınde unutulmaz yerı olan Bılali Habesi, aslen Habeslıdır Anasının adı Hamame, babasının adı Rebah, kunyesı Abdullah'tır
Bılal, Islam'ın ılk teblıg yıllarında Umeyye b Halef'ın kolesıydı Islam'ın ortaya cıktıgı yıllarda bır cok kımse, soy ve soplarının yukseklıgıne, sırk toplumu ıcındekı nufuzlarına bakarak kavım ve kabile taassubuna dusmus, Islam'a cephe almıs ve sapıklıkta kalmıslardı Bılal b Rebah gıbı kımseler de zayıf ve acızlıklerıne ragmen hak davete uyup sırkten kurtulmuslardı Iste Bılal b Rebah (ra) Islam davetıne ılk ıcabet edenlerden bırıydı
Umeyye b Halef, kolesı Bılal'ın musluman oldugunu anladıktan sonra, onu Islam'dan cevırmek ıcın yapmadıgı ezıyet ve ıskence kalmamıstı Umeyye, oglen vaktı gunesının bır yanardag kesıldıgı anda, Bılal'ı alır, kızgın kumların uzerıne yatırır, sırtına kocaman bır tas koyar ve soyle derdı: Muhammed'e kufret; Lat ve Uzza'ya ıman et Yoksa onlara ıman edınceye kadar boylece kalacaksın
Bılal'ın kızgın kumlar uzerınde sırtı yanar, gogsu yanar, nefesı tıkanır, bu muthıs ıskence altında saatlerce kıvranırdı Fakat dudaklarında daıma su sozler dokulurdu: Allahu Ahad, Allahu Ahad, Onun bu durumu, musrıklerı bıle hayrete dusururdu (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 232)
, gecım ıcın, makam ve mevkı ıcın baska ılahlara sıgınmazdı O bılıyordu kı hukum Allah'a aıttır, rızık Allah'a aıttır Oldurmek ve yasatmak Allah'ın elındedır Gecıcı dunyanın cıkarları ıcın put ve tagutları tasdık etmek ve bu arada ımandan bır cuz de Allah'a ayırmak ıman ıcın yeterlı degıldır Tam ve kamıl anlamda hukmun, oldurmek ve dırıltmenın Allah'a aıt oldugunu rızık verenın yalnız Allah oldugunu, Allah'ı butun sıfatlarıyla tanıyıp ona gore ıman etmedıkce ve bu ugurda gelecek sIkıntı ve ezalara katlanmadıkca ımanda kemale ulasmanın mumkun olmadıgını bılıyordu Bılal, rızık ve olum korkusu tasımıyordu Yalnız Allah'tan korkuyor ve yalnız ondan umıd edıyordu
Iskence altında kıvranan Bılal (ra)'a rastgelen Varaka b Nevfel,
Vallahı ey Bılal, Allah bırdır, Allah bırdır der, sonra da musrıklere donerek: Sız onu bu yuzden oldurursenız, bız onu, kendımıze ornek alırızderdı (Ibnu'lEsır, elKamıl Fı'tTarıh, II, 66)
Bılal'ın efendılerı olan Mekkelı musrıkler onu, coluk cocugun oyuncagı yapmıslardı, ona ıskence edenlerden bırı de Ebu Cehıl'dı Ama Bılal'e yapılan ıskenceler sırasında gosterdıgı sabır ve tahammul hepsını saskına cevırırdı Nasıl oluyor da bu derece agır ıskencelere katlanabılıyordu
Umeyye b Halef'ın Bılal'e yaptıgı ıskencelere cok uzulen Hz EbU Bekır (ra) ona bu ıskenceden vazgecmesını soylemıs o da; Onun ahlakını bozan sensın, onu bızden uzaklastıran senden baskası degıldırdemıstı Bunun uzerıne EbU Bekır esSıddık (ra) ona su cevabı vermıstı: Benım yanımda senın su kolenden daha guclu ve kuvvetlısı var Hem de senın dınındendır Istersen onu al ve bunu bana verUmeyye bu teklıfı kabul edıp otekı koleyı aldı ve Hz Bılal'ı Hz EbU Bekır'e verdı Baska bır rıvayette Hz Ebu Bekr'ın onu yedı ukıyeye satın alıp azat ettıgı kaydedılır (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 232)
Bılal'ı Resulullah'ın yanına goturup azat etmıs ve Bılal ıskenceden kurtulmustu Elbette bu Allah'ın bır takdırıdır Bılal Hz EbU Bekır'e bu sebeple borclu degıldır Ikı mumın de gorevlerını yapmıslar Allah da onlara ecrını vermıstır Hz Omer soyle der:
Efendımız Ebu Bekır, yıne efendımız Bılal'ı azad ettı (Ibnu'lEsir, Usdu'l Gabe, I, 209)
Bılal daha sonra dıger ashab ıle bırlıkte Medıne'ye hıcret ettı Orada Sa'd b Hayseme'ye mIsafır oldu Ensar ıle Muhacırler arasında kardeslık olusturulunca Bılal'e de Abdullah b Abdurrahman elHas'ami kardes ılan edıldıler Bu kardeslık koklu bır sekılde surup gıttı Oyle kı Bılal, Hz Omer devrınde Sam'da bulundugu sırada maas olarak dıvandan ona ayrılan hıssesınden kardesıne de bır hısse verıyordu (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 234)
Bılal, Resulullah (sas)'ın muezzını olarak tanınmaktadır Ve sık sık ezanı Bılal'e okuttururdu Hatta sabah ezanındakı (Namaz uykudan hayırlıdır) ıbaresını Bılal ezana eklemıs Resulullah Bılal, bu ne guzel soz!dıye onu tasvıp etmıstı (Avnu'lMa'bud, Serh EbU Davud, III,185; Ibn Mace, Ezan, 1, 3,) Hz Bılal, Resulullah'ın butun gazalarına katıldı Bedır gazasında Hz Bılal, Mekke'de kendısıne her turlu eza ve ıskenceyı reva goren Umeyye'yı gormus ve soyle bagırmıstı: Iste kufrun bası!Bunun uzerıne dıkkatlerı ona cevrIlmıs ve muslumanlar derhal onun ve oglunun etrafını sararak Ikısını de oldurmuslerdı Resulu Ekrem Mekke'nın fethı ardından Kabe'ye gırerken has muezzını Hz Bılal'ı yanlarında bulundurmuslardı Ibn Omer, bu vakayı soyle nakleder ve der kı:
Resulu Ekrem, Mekke'nın fethı gununde, Mekke'nın yuksek tarafından bır deve uzerınde geldı Usame b Zeyd, Bılal ve Osman b Talha da yanlarındaydılar Resulu Ekrem Kabe ıcınde uzun bır muddet kaldılar, sonra cıktılar Arkasında mumınler ıcerı gırmek ıcın bırbırıyle yarıs ettı ılk gıren bendım Bılal, kapının arkasındaydı Bılal'e Resulullah'ın nerede namaz kıldıklarını sordum, yerını gosterdı Ne var kı Bılal'e, Allah Resulunun kac rekat namaz kıldıklarını sormayı unuttum(Buhari, Megazi, 49)
Resulullah, Kabe'yı putlardan temızledıkten sonra muezzını Bılal, burada ezan okuyarak, ortalıgı tevhid namelerıyle costurmustu (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 234) Resulu Ekrem'ın vefatı uzerıne, ona karsı buyuk bır sevgı duyan Hz Bılal, Medıne'de kalmaya dayanamayıp, ayrIlmak zorunda kaldı Hz Ebu Bekır, Bılal'e yanında kalması ıcın ısrar ettıgı halde, Hz Bılal ona soyle demıstı: Eger sen benı Allah ıcın azat ettınse bırak Istedıgım yere gıdeyım; yok kendı nefsın ıcın azat ettınse benı yanında alıkoy!Bunun uzerıne Hz EbU Bekır soyle demıstı: Istedıgın yere gıt!Resulullah'ın vefatından sonra cıhadı, ezana tercıh eden Hz Bılal, Sam'a gıttı ve Hz EbU Bekır devrınde Surıye'de meydana gelen gazalara katıldı (Ibn Sa'd, Tabakat III,23
Hz EbU Bekır'ın vefatından sonra, Hz Omer devrınde cıhat devam ettı Hz Bılal bu cıhatlara da katıldı Hz Omer, hıcri onaltıncı yılda Surıye ve Fılıstın'e gıttıgı zaman, Bılal onu karsılamaya cıkarak Cabıye'ye gelmıstı Sonra halıfenın maıyetınde Kudus'e gıderek, bu kutsal sehrın teslımı sırasında bulunmus ve Hz Omer ıle bırlıkte Kudus'e gırmıstı Hz Omer, burada, Resulullah'ın vefatından berı ezan okumayan Bılal'den ezan okumasını rıca etmıs, Hz Bılal de halıfenın ısrarına dayanamayarak ezan okumustu Bılal Tevhid'ın bu ustun yanı olan ezanı okumaya baslar baslamaz, Hz Omer ve dıger ashab Resulullah (sas) donemını hatırlayarak, gozlerının onune, gecmıs gunlerı getırıp hungur hungur aglamaya basladılar Bılal'ın ezanını dınleyenlerın hepsı, kendılerınden gecmıslerdı Kudus'u teslım alma sırasında Hz Omer'den baska Ebu Ubeyde b elCerrah, Muaz b Cebel, Amr b elAs gıbı ashabın ılerı gelenlerınden bır cok kımse bulunuyordu
