Ne kadar gelişmiş olursa olsun, her bilgisayar bir süre sonra yavaşlar. Ancak bu eski görkemli günlerine dönemeyeceği anlamına gelmez. İşte sisteminizin yüksek hızda çalışmasını sağlayacak ipuçları.
Basit bir senaryo düşünün: Evde kullandığınız internete bağlı bir bilgisayarınız var. Aile bireyleri de bu bilgisayarı e-posta kontrol etmek, internette sörf yapmak, oyun oynamak gibi amaçlarla kullanıyor. Bu da, bilgisayarınızın her biri farklı kullanım alışkanlıklarına sahip olan birkaç kişi tarafından kullanılması demek. İnternetteki sayısız reklam ve pop-up pencere sayesinde bilgisayarınız, kolayca casus yazılımlarla dolarak hemen bir hedef haline gelebilir.
Bir bilgisayarın yavaşlamasının farklı sebepleri vardır. Yetersiz disk alanı gibi basit bir problem olabileceği gibi, virüs veya casus yazılımlar gibi uç noktada problemler de olabilir. Bunu öğrenmenin en iyi yolu adım adım bu etkenleri elemek olacaktır.
Çok fazla yazılım
Çoğu PC’nin karşılaştığı bu problem, arka planda çalışan çok sayıda program yüzünden ortaya çıkar. Bu yazılımların her biri bellek ve işlemci gücü harcar. Bilgisayarınızın belleği ne kadar fazla olursa, programların yüklenme ve çalışması için gereken süre azalacaktır. Daha fazla programı aynı anda çalıştırabilmeniz de bu sayede mümkün olur.
PC’niz açıldığında bu kadar çok yazılım nasıl yükleniyor olabilir? iTunes, QuickTi-me Real Player, Microsoft Office veya Adobe Reader gibi bazı yazılımlar kurulurken, arka planda çalışan araçları da kurarlar. Bu araçlar asıl yazılımın bazı eklentilerinin bellekte saklanmasını sağlayarak daha hızlı yüklenmesini sağlar.
Bu araçların açılışta çalışmasını önlemenin üç yolu var. İlki en basit yol, fakat geçici bir çözüm sağlıyor. Görev çubuğundaki ikona sağ tıklayarak programdan çıkabilirsiniz. Ancak bunu PC’niz her açılışında yinelemeniz gerekiyor.
Diğer bir yol ise ikona çift tıklayarak programın çalışmasını sağlamak. Daha sonra Options, Preferences veya Settings adıyla erişilebilen seçeneklerden otomatik başlamayı kapatabilirsiniz. Böylece açılışta bu programlar sizi rahatsız edemez.
Bazı yazılımlar ise başlangıçta çalışma durumunun doğrudan ayarlanabilmesine izin vermez. Bu durumlarda gelişmiş taktikler kullanarak bunu önleyebilirsiniz.
Sırasıyla Başlat ve Çalıştır’ a tıklayın. Buraya msconfig yazarak çalıştırın. Başlangıç sekmesinde açılışta çalışmasını istemediğiniz programların adının yanındaki işareti kaldırarak sisteminizi yeniden başlatın.
Yetersiz bellek
Eğer Word, Internet Explorer, Photoshop, MSN Messenger gibi yazılımları 128 MB belleğe sahip bir bilgisayarda aynı anda çalıştırırsanız, bilgisayarınız yavaşlığıyla size kabus yaşatabilir. Hatta PC’nizin kilitlendiğine bile şahit olabilirsiniz. Bu durumda daha fazla belleğe ihtiyaç duyarsınız. Size tavsiyemiz en az 256 MB belleğe sahip bir bilgisayar kullanın.
Yetersiz disk alanı
Sistemi yavaşlatan sebepler arasında bellek kadar önemi olan bir faktör de disk alanıdır. Eğer işletim sisteminiz sürekli olarak yetersiz sanal bellek hatası veriyorsa, bilgisayarınız geçici dosyaları saklamak için sabit diskinizi kullanıyor demektir.Windows yetersiz alan hatası verir, çünkü etkili bir şekilde çalışabilmek için geniş bir disk alanına ihtiyaç duyar. Windows’un gerektirdiği bu alana sanal bellek adı veriliyor.
Eğer bol boş alana sahip bir sabit diskiniz olmasına rağmen bu tip bir hata alıyorsanız, tüm verilerin ana diske yazılması sorun olabilir. Windows’un kurulu olduğu C: sürücüsü program dosyalarını depoladığı gibi sanal belleğe de ev sahipliği yapar. Eğer C: sürücünüze kişisel dosya, resim ve videolarınızı saklamaz ve sürücüde daha fazla boş alan kalmasını sağlarsanız, bu problem ortadan kalkar.
Daha iyi bir alternatifse tüm dosyalarınızı ikinci bir disk bölümünde saklamaktır. Örneğin D: sürücüsünde saklayarak, C: sürücüsünü rahatlatabilirsiniz. Ancak bunun için sabit diskinizde birden fazla bölüm olması gerekir. Bunu kontrol etmek için Bilgisayarım’ı açarak kaç tane sabit disk bölümü veya sabit disk olduğunu görebilirsiniz. Eğer iki ve fazla sürücü ikonu yer alıyorsa verilerinizi buraya aktarabilirsiniz. Eğer yeterli alanınız yoksa daha büyük bir sabit disk almaktan başka şansınız yok.
C: sürücüsünde alan kaplayan dosyaları ararken Belgelerim içerisindeki dosyalara bakmayı unutmayın. C: sürücüsünde yer alan Belgelerim klasörünü, aşağıdaki yöntemle başka bir sürücüye aktarabilirsiniz.
1- Belgelerim klasörüne sağ tuşla tıklayın ve Özellikler’e tıklayın.
2- Hedef klasör yeri altında, Taşı ya tıklayın ve yeni yerleşim bölgesini seçin. Yeni klasör oluştur’a tıklayarak Belgelerim adlı bir klasör oluşturun ve OK kutusuna tıklayın.
3- Karşınıza gelen uyarı penceresinden işleme onay vererek dosyalarınızın yeni sürücü veya klasöre taşınmasını sağladınız. Artık Belgelerim klasörünüz istediğiniz yeni yerde.
Gereksiz programları kaldırın
Sisteminizde kurulu olan çok sayıda program bilgisayarınızı yavaşlatabilir. Farklı ekran koruyucular, programların deneme sürümleri, kurulum için bizi cezp edebilir. Ancak kullanmadığınız programları sisteminizden kaldırmayı unutmayın. Belirli bir programı sistemden kaldırmak için, Kontrol Paneli altından Program Ekle/ Kaldır ikonuna tıklayın.
Sabit diski birleştirin
Disk birleştirme özelliği, sabit diskin üzerinde farklı yerlerde parça parça saklanan dosyaları birleştirerek, bu dosyalara daha hızlı erişilmesini sağlar. Sık kullanılan dosyalar daha kolay parçalanarak sabit diskinize dağılır. Bu da dosyanın yeniden çalıştırılması esnasında PC’nizin yavaş işlemesine sebep olur.Windows Disk Birleştiricisi bu konuda yardımınıza koşarak, bu dosyaların tek parça halinde saklanabilmesini sağlar. Sık bilgisayar kullanıyorsanız, sabit diskinizi haftada bir birleştirmenizde fayda var.
Virüsler, casus yazılımlar
Bilgisayara virüs veya casus yazılımların girmesi hoşnutsuz bir durumdur ve ne yazık ki bela yaratmak dışında bir işlevi yoktur. Bu yazılımlar dosyalarınızı çalışmaz hale getirebilir, silebilir veya sisteminizi yavaşlatabilir. Norton gibi bir anti virüs yazılımı ve Microsoft AntiSpyware gibi bir casus yazılım temizlik aracı kurmak işinize yarayacaktır.
En hızlı ne kadar hızlı?
Gün geçtikçe daha hızlı bilgisayarlar piyasaya çıkıyor. Bunun sebebi, daha etkili bilgi işlem gücüne duyulan ihtiyaç. Ancak gereksiz harcama yapmak istemiyorsanız, yeni donanım satın almadan önce ihtiyaçlarınızı belirlemelisiniz. Hızlı bir işlemci video işleme için işinize yarayabilirken, yeni bir ekran kartı oyun keyfinizi artıracaktır. Daha fazla bellek ise genel performansı etkiler.
Gerek duymadığınız hız için harcama yapmanız çok mantıklı değil, her zaman daha hızlı bilgisayarlar varolacaktır fakat bu gerçekten ihtiyaç duyduğunuz şey olmayabilir. Daha da önemlisi, PC’niz yavaşlaması ihtiyaçlarınız arttığı anlamına da gelebilir
Basit bir senaryo düşünün: Evde kullandığınız internete bağlı bir bilgisayarınız var. Aile bireyleri de bu bilgisayarı e-posta kontrol etmek, internette sörf yapmak, oyun oynamak gibi amaçlarla kullanıyor. Bu da, bilgisayarınızın her biri farklı kullanım alışkanlıklarına sahip olan birkaç kişi tarafından kullanılması demek. İnternetteki sayısız reklam ve pop-up pencere sayesinde bilgisayarınız, kolayca casus yazılımlarla dolarak hemen bir hedef haline gelebilir.
Bir bilgisayarın yavaşlamasının farklı sebepleri vardır. Yetersiz disk alanı gibi basit bir problem olabileceği gibi, virüs veya casus yazılımlar gibi uç noktada problemler de olabilir. Bunu öğrenmenin en iyi yolu adım adım bu etkenleri elemek olacaktır.
Çok fazla yazılım
Çoğu PC’nin karşılaştığı bu problem, arka planda çalışan çok sayıda program yüzünden ortaya çıkar. Bu yazılımların her biri bellek ve işlemci gücü harcar. Bilgisayarınızın belleği ne kadar fazla olursa, programların yüklenme ve çalışması için gereken süre azalacaktır. Daha fazla programı aynı anda çalıştırabilmeniz de bu sayede mümkün olur.
PC’niz açıldığında bu kadar çok yazılım nasıl yükleniyor olabilir? iTunes, QuickTi-me Real Player, Microsoft Office veya Adobe Reader gibi bazı yazılımlar kurulurken, arka planda çalışan araçları da kurarlar. Bu araçlar asıl yazılımın bazı eklentilerinin bellekte saklanmasını sağlayarak daha hızlı yüklenmesini sağlar.
Bu araçların açılışta çalışmasını önlemenin üç yolu var. İlki en basit yol, fakat geçici bir çözüm sağlıyor. Görev çubuğundaki ikona sağ tıklayarak programdan çıkabilirsiniz. Ancak bunu PC’niz her açılışında yinelemeniz gerekiyor.
Diğer bir yol ise ikona çift tıklayarak programın çalışmasını sağlamak. Daha sonra Options, Preferences veya Settings adıyla erişilebilen seçeneklerden otomatik başlamayı kapatabilirsiniz. Böylece açılışta bu programlar sizi rahatsız edemez.
Bazı yazılımlar ise başlangıçta çalışma durumunun doğrudan ayarlanabilmesine izin vermez. Bu durumlarda gelişmiş taktikler kullanarak bunu önleyebilirsiniz.
Sırasıyla Başlat ve Çalıştır’ a tıklayın. Buraya msconfig yazarak çalıştırın. Başlangıç sekmesinde açılışta çalışmasını istemediğiniz programların adının yanındaki işareti kaldırarak sisteminizi yeniden başlatın.
Yetersiz bellek
Eğer Word, Internet Explorer, Photoshop, MSN Messenger gibi yazılımları 128 MB belleğe sahip bir bilgisayarda aynı anda çalıştırırsanız, bilgisayarınız yavaşlığıyla size kabus yaşatabilir. Hatta PC’nizin kilitlendiğine bile şahit olabilirsiniz. Bu durumda daha fazla belleğe ihtiyaç duyarsınız. Size tavsiyemiz en az 256 MB belleğe sahip bir bilgisayar kullanın.
Yetersiz disk alanı
Sistemi yavaşlatan sebepler arasında bellek kadar önemi olan bir faktör de disk alanıdır. Eğer işletim sisteminiz sürekli olarak yetersiz sanal bellek hatası veriyorsa, bilgisayarınız geçici dosyaları saklamak için sabit diskinizi kullanıyor demektir.Windows yetersiz alan hatası verir, çünkü etkili bir şekilde çalışabilmek için geniş bir disk alanına ihtiyaç duyar. Windows’un gerektirdiği bu alana sanal bellek adı veriliyor.
Eğer bol boş alana sahip bir sabit diskiniz olmasına rağmen bu tip bir hata alıyorsanız, tüm verilerin ana diske yazılması sorun olabilir. Windows’un kurulu olduğu C: sürücüsü program dosyalarını depoladığı gibi sanal belleğe de ev sahipliği yapar. Eğer C: sürücünüze kişisel dosya, resim ve videolarınızı saklamaz ve sürücüde daha fazla boş alan kalmasını sağlarsanız, bu problem ortadan kalkar.
Daha iyi bir alternatifse tüm dosyalarınızı ikinci bir disk bölümünde saklamaktır. Örneğin D: sürücüsünde saklayarak, C: sürücüsünü rahatlatabilirsiniz. Ancak bunun için sabit diskinizde birden fazla bölüm olması gerekir. Bunu kontrol etmek için Bilgisayarım’ı açarak kaç tane sabit disk bölümü veya sabit disk olduğunu görebilirsiniz. Eğer iki ve fazla sürücü ikonu yer alıyorsa verilerinizi buraya aktarabilirsiniz. Eğer yeterli alanınız yoksa daha büyük bir sabit disk almaktan başka şansınız yok.
C: sürücüsünde alan kaplayan dosyaları ararken Belgelerim içerisindeki dosyalara bakmayı unutmayın. C: sürücüsünde yer alan Belgelerim klasörünü, aşağıdaki yöntemle başka bir sürücüye aktarabilirsiniz.
1- Belgelerim klasörüne sağ tuşla tıklayın ve Özellikler’e tıklayın.
2- Hedef klasör yeri altında, Taşı ya tıklayın ve yeni yerleşim bölgesini seçin. Yeni klasör oluştur’a tıklayarak Belgelerim adlı bir klasör oluşturun ve OK kutusuna tıklayın.
3- Karşınıza gelen uyarı penceresinden işleme onay vererek dosyalarınızın yeni sürücü veya klasöre taşınmasını sağladınız. Artık Belgelerim klasörünüz istediğiniz yeni yerde.
Gereksiz programları kaldırın
Sisteminizde kurulu olan çok sayıda program bilgisayarınızı yavaşlatabilir. Farklı ekran koruyucular, programların deneme sürümleri, kurulum için bizi cezp edebilir. Ancak kullanmadığınız programları sisteminizden kaldırmayı unutmayın. Belirli bir programı sistemden kaldırmak için, Kontrol Paneli altından Program Ekle/ Kaldır ikonuna tıklayın.
Sabit diski birleştirin
Disk birleştirme özelliği, sabit diskin üzerinde farklı yerlerde parça parça saklanan dosyaları birleştirerek, bu dosyalara daha hızlı erişilmesini sağlar. Sık kullanılan dosyalar daha kolay parçalanarak sabit diskinize dağılır. Bu da dosyanın yeniden çalıştırılması esnasında PC’nizin yavaş işlemesine sebep olur.Windows Disk Birleştiricisi bu konuda yardımınıza koşarak, bu dosyaların tek parça halinde saklanabilmesini sağlar. Sık bilgisayar kullanıyorsanız, sabit diskinizi haftada bir birleştirmenizde fayda var.
Virüsler, casus yazılımlar
Bilgisayara virüs veya casus yazılımların girmesi hoşnutsuz bir durumdur ve ne yazık ki bela yaratmak dışında bir işlevi yoktur. Bu yazılımlar dosyalarınızı çalışmaz hale getirebilir, silebilir veya sisteminizi yavaşlatabilir. Norton gibi bir anti virüs yazılımı ve Microsoft AntiSpyware gibi bir casus yazılım temizlik aracı kurmak işinize yarayacaktır.
En hızlı ne kadar hızlı?
Gün geçtikçe daha hızlı bilgisayarlar piyasaya çıkıyor. Bunun sebebi, daha etkili bilgi işlem gücüne duyulan ihtiyaç. Ancak gereksiz harcama yapmak istemiyorsanız, yeni donanım satın almadan önce ihtiyaçlarınızı belirlemelisiniz. Hızlı bir işlemci video işleme için işinize yarayabilirken, yeni bir ekran kartı oyun keyfinizi artıracaktır. Daha fazla bellek ise genel performansı etkiler.
Gerek duymadığınız hız için harcama yapmanız çok mantıklı değil, her zaman daha hızlı bilgisayarlar varolacaktır fakat bu gerçekten ihtiyaç duyduğunuz şey olmayabilir. Daha da önemlisi, PC’niz yavaşlaması ihtiyaçlarınız arttığı anlamına da gelebilir