Hamilelikte görülen böbrek taşı rahatsızlığı önlem alınmazsa erken doğuma bile sebep olabiliyor Taş hastalığı, gebelerin %8090’ında ikinci veya üçüncü trimesterde ortaya çıkmaktadır Damla Üroloji ve Böbrek Taşı Kırma Merkezi Medikal
Hamilelikte görülen böbrek taşı rahatsızlığı önlem alınmazsa erken doğuma bile sebep olabiliyor Taş hastalığı, gebelerin %8090’ında ikinci veya üçüncü trimesterde ortaya çıkmaktadır
Damla Üroloji ve Böbrek Taşı Kırma Merkezi Medikal Direktörü Dr Murat Bağışgil konu ile ilgili olarak “Kadınlarda böbrek taşı görülme oranı erkeklere göre son yıllarda çok daha fazla artmıştır 1960 yılında erkek kadın oranı 51 iken günümüzde eşittir Anne adayları, hamilelik öncesinde mutlaka taş kontrolü yaptırmalılar Erken teşhis kötü sürprizlerle karşılaşma ihtimalini büyük oranda ortadan kaldırıyor dedi
Dr Murat Bağışgil,Böbrek taşı görülme oranı normalde %23 tür; her yıl da yaklaşık 10 kişiden birinde taş hastalığı oluşmaktadır Hamilelikte bu oranda değişiklik olmaz Üriner taşlar gebelikte ağrılara, enfeksiyonlara, ara ara hastaneye yatma gereğine hatta erken doğuma bile neden olabiliyor şeklinde konuştu
Taş oluşma sebebi hamilelerde, hamile olmayanlarla aynı olarak görülüyor Bunlar; kronik idrar yolu iltihapları, ailevi yatkınlık gibi sebeplerdir Taşların çoğu kalsiyum içerir Hamilelik ilerledikçe daha sık görülür İlk 3 ayda nadirdir Taşlar daha sıklıkla sağda fakat her iki tarafta da gelişebilir Hamilelikte böbrek taşı kırma operasyonunu gerçekleştirmek mümkün değildir, bu nedenle kişide taş olasılığı varsa gebe kalmadan taşların temizlenmesi gerekmektedir
Dr Murat Bağışgil; hastaların belirgin olmayan karın ve bel ağrısı ile birlikte şiddetli ağrı ile hastaneye başvurduklarını söylüyor Böbrek enfeksiyonuna benzeyen bulantı, kusma, ateş, yan ağrısı gibi bulgular olabilir Klinik tanı zor olabilir Apandisit ve erken doğum zannedilebilir veya gebelik ağrısı olarak değerlendirilip taş olasılığı göz ardı edilebilir Taşın tedavi edilmediği durumlarda ağrı uterus kasılmalarını başlatıp erken doğuma neden olabilir Bu nedenle teşhiste ultrasonun yeri çok önemlidir
Dr Murat Bağışgil, “1950’li yıllarda kadınlarda taş görülme sıklığı erkeklere oranla 5te 1 iken günümüzde bu oran 2’de 1’e yükselmiştir Dolayısıyla kadınlar da risk grubuna fazlaca girmiş bulunuyorlar Dile getirmesi zor da olsa gebelikteki taş hastalığının bazı durumlarında şiddetli ağrı ile birlikte düşükler görülebilir Bu nedenle tüm hamileler hamilelik öncesi mutlaka taş kontrolü yaptırmalıdır’’
Gebeliğin herhangi bir döneminde böbrek taş hastalığının ortaya çıkması oranı her 2002000 gebelikte 1 olarak kabul edilmektedir Bu oran gebe olmayan doğurganlık çağındaki kadınlarla aynıdır Taş hastalığının fazla görüldüğü riskli yer ve kişilere bağlı olarak görülme oranı da değişmektedir Gebeliğin her döneminde ortaya çıkabilmekle beraber en sık son 3 ayında taş hastalığı saptanmaktadır Erken doğuma neden olma olasılığı %40 a kadar yükselebilmektedir Gebelikte en sıklıkta rastladığımız taş cinsi kalsiyum fosfat taşıdır(%74), daha sonra kalsiyum oxalat gelmektedir(%26)
Gebelik sırasında böbreklerde neler olmaktadır?
Gebelik sırasında böbreklerimizde hem fonksiyonel hem de anatomik değişiklikler olmaktadır Yaklaşık %90 oranında gebeliğin 611 Haftasından başlayarak sağda daha sık olmak üzere her 2 böbrekte genişleme (gestasyonel hidronefroz) görülmektedir Böbreklerdeki bu genişleme doğumdan 46 hafta sonra normale dönmektedir Bu genişlemenin başlıca nedeni uterusun bebekle beraber büyümesine bağlı olarak üreter adını verdiğimiz idrar yoluna baskı yapmasıdır
Gebelik sırasında vücuttaki hormonal değişiklikler ve kalp hemodinamiğindeki artışa bağlı olarak böbrek kan akımında yaklaşık %2025’lik bir artış olmaktadır Böbrek kan akımındaki bu artış beraberinde taş oluşumunu artıran maddelerin de idrarda daha yoğun şekilde bulunmasına yol açmaktadır Ancak ilginç olan nokta taş oluşturan moleküllerin (kalsiyum, fosfat, oksalat vb) idrarda daha fazla bulunmasına rağmen gebelerde taş oluşumu sıklığının veya riskinin artmaması ve taş görülme sıklığının gebe olmayan kadınlarla eşit olmasıdır Bunun nedeni gebelik sırasında oluşan hormonal ve metabolik değişikliğin ayrıca artan günlük idrar hacminin taş oluşumuna neden olan bu maddelerin etkinliğini azaltmasıdır
Gebelik sırasında taş hastalığının belirtileri
Taş hastalığı gebelerin %8090’ında ikinci veya üçüncü trimesterde ortaya çıkmaktadır Son zamanlarda yapılan geniş bir araştırma sonucuna göre en sık rastlanan belirti %95 ile idrarda gözle görülen veya mikroskopik düzeyde kan olmasıdır Bunu %89 ile yan ağrısı takip etmektedir Yan ağrısının yanlış değerlendirilmesi nedeniyle yaklaşık %28 hastada taş tanısı atlanabilmektedir
Taşların görüntülenmesinde günümüzde en etkili yöntem olan Bilgisayarlı Tomografi gebelerde radyasyon içerdiğinden dolayı yapılmamalıdır Bunun yerine taşları görüntüleme oranı daha düşük olan ancak radyasyona maruz bırakmayan ultrasonografi kullanılması gereken görüntüleme tekniğidir
Görüntülemede en yeni yöntem Manyetik Rezonans Urografi’dir Kuvvetli taş şüphesi olan ancak ultrasonografi ile taşları görüntülenemeyen gebelerde son zamanlarda kullanılmaktadır Manyetik Rezonans Urografi ile idrar yolu taşlarını yakalama oranı neredeyse %100’dür
Gebelerde taş tedavisi
Taş yakınması olan gebelerin %7080’inde basit tedavi ve önlemlerle taşı düşürmek mümkün olmaktadır Ancak %2030 hastada daha ileri ilaç tedavileri veya girişim gerekmektedir
En sık uyguladığımız yöntem taşa bağlı ağrıları ve böbrek tıkanıklığının giderilmesi amacıyla üretere stent yerleştirilmesidir Bunun yapılaması durumunda ise böbreğe vücut dışından tüp yerleştirilmesidir
Gebelerde nadiren de olsa endoskopik olarak taşın çıkarılması uygulanabilmektedir Üreteroskopi yöntemi ile taşa ulaşılıp laser veya pnömotik(hava akımı) yöntemle taş parçalanmakta ve sorun giderilmektedir
Gebelik sırasında taş görülmesinin en önemli sonucu erken doğum tehdidine yol açmasıdır Taşın başlattığı ağrı ve kasılmalar uterusta doğum kasılmalarının erken başlamasına yol açabilmektedir
Doğurganlık çağındaki tüm kadınların özellikle ideal kilosunun üzerinde olanlar, Şeker hastalığı; Kolesterol yüksekliği veya metabolik bozukluğu saptanan veya ailesinde taş hikayesi bulunan kişilerin gebelik öncesi böbrek taşı varlığı açısından mutlaka checkup yapılması gerekmektedir
Taş hastalığı gebelik öncesinde saptandığı takdirde kolaylıkla tedavi edilmesine rağmen gebelikte ortaya çıkması durumunda hem anne hem de bebek için ciddi risk oluşturabilmektedir Dolayısıyla küçük veya büyük vücuttaki tüm taşların gebelik öncesi tedavi edilmesi oluşabilecek tüm riskleri yok etmektedir
Böbrek taşı erken doğuma yol açıyor
Hamilelikte görülen böbrek taşı rahatsızlığı önlem alınmazsa erken doğuma bile sebep olabiliyor Taş hastalığı, gebelerin %8090’ında ikinci veya üçüncü trimesterde ortaya çıkmaktadır
Damla Üroloji ve Böbrek Taşı Kırma Merkezi Medikal Direktörü Dr Murat Bağışgil konu ile ilgili olarak “Kadınlarda böbrek taşı görülme oranı erkeklere göre son yıllarda çok daha fazla artmıştır 1960 yılında erkek kadın oranı 51 iken günümüzde eşittir Anne adayları, hamilelik öncesinde mutlaka taş kontrolü yaptırmalılar Erken teşhis kötü sürprizlerle karşılaşma ihtimalini büyük oranda ortadan kaldırıyor dedi
Dr Murat Bağışgil,Böbrek taşı görülme oranı normalde %23 tür; her yıl da yaklaşık 10 kişiden birinde taş hastalığı oluşmaktadır Hamilelikte bu oranda değişiklik olmaz Üriner taşlar gebelikte ağrılara, enfeksiyonlara, ara ara hastaneye yatma gereğine hatta erken doğuma bile neden olabiliyor şeklinde konuştu
Taş oluşma sebebi hamilelerde, hamile olmayanlarla aynı olarak görülüyor Bunlar; kronik idrar yolu iltihapları, ailevi yatkınlık gibi sebeplerdir Taşların çoğu kalsiyum içerir Hamilelik ilerledikçe daha sık görülür İlk 3 ayda nadirdir Taşlar daha sıklıkla sağda fakat her iki tarafta da gelişebilir Hamilelikte böbrek taşı kırma operasyonunu gerçekleştirmek mümkün değildir, bu nedenle kişide taş olasılığı varsa gebe kalmadan taşların temizlenmesi gerekmektedir
Dr Murat Bağışgil; hastaların belirgin olmayan karın ve bel ağrısı ile birlikte şiddetli ağrı ile hastaneye başvurduklarını söylüyor Böbrek enfeksiyonuna benzeyen bulantı, kusma, ateş, yan ağrısı gibi bulgular olabilir Klinik tanı zor olabilir Apandisit ve erken doğum zannedilebilir veya gebelik ağrısı olarak değerlendirilip taş olasılığı göz ardı edilebilir Taşın tedavi edilmediği durumlarda ağrı uterus kasılmalarını başlatıp erken doğuma neden olabilir Bu nedenle teşhiste ultrasonun yeri çok önemlidir
Dr Murat Bağışgil, “1950’li yıllarda kadınlarda taş görülme sıklığı erkeklere oranla 5te 1 iken günümüzde bu oran 2’de 1’e yükselmiştir Dolayısıyla kadınlar da risk grubuna fazlaca girmiş bulunuyorlar Dile getirmesi zor da olsa gebelikteki taş hastalığının bazı durumlarında şiddetli ağrı ile birlikte düşükler görülebilir Bu nedenle tüm hamileler hamilelik öncesi mutlaka taş kontrolü yaptırmalıdır’’
Gebeliğin herhangi bir döneminde böbrek taş hastalığının ortaya çıkması oranı her 2002000 gebelikte 1 olarak kabul edilmektedir Bu oran gebe olmayan doğurganlık çağındaki kadınlarla aynıdır Taş hastalığının fazla görüldüğü riskli yer ve kişilere bağlı olarak görülme oranı da değişmektedir Gebeliğin her döneminde ortaya çıkabilmekle beraber en sık son 3 ayında taş hastalığı saptanmaktadır Erken doğuma neden olma olasılığı %40 a kadar yükselebilmektedir Gebelikte en sıklıkta rastladığımız taş cinsi kalsiyum fosfat taşıdır(%74), daha sonra kalsiyum oxalat gelmektedir(%26)
Gebelik sırasında böbreklerde neler olmaktadır?
Gebelik sırasında böbreklerimizde hem fonksiyonel hem de anatomik değişiklikler olmaktadır Yaklaşık %90 oranında gebeliğin 611 Haftasından başlayarak sağda daha sık olmak üzere her 2 böbrekte genişleme (gestasyonel hidronefroz) görülmektedir Böbreklerdeki bu genişleme doğumdan 46 hafta sonra normale dönmektedir Bu genişlemenin başlıca nedeni uterusun bebekle beraber büyümesine bağlı olarak üreter adını verdiğimiz idrar yoluna baskı yapmasıdır
Gebelik sırasında vücuttaki hormonal değişiklikler ve kalp hemodinamiğindeki artışa bağlı olarak böbrek kan akımında yaklaşık %2025’lik bir artış olmaktadır Böbrek kan akımındaki bu artış beraberinde taş oluşumunu artıran maddelerin de idrarda daha yoğun şekilde bulunmasına yol açmaktadır Ancak ilginç olan nokta taş oluşturan moleküllerin (kalsiyum, fosfat, oksalat vb) idrarda daha fazla bulunmasına rağmen gebelerde taş oluşumu sıklığının veya riskinin artmaması ve taş görülme sıklığının gebe olmayan kadınlarla eşit olmasıdır Bunun nedeni gebelik sırasında oluşan hormonal ve metabolik değişikliğin ayrıca artan günlük idrar hacminin taş oluşumuna neden olan bu maddelerin etkinliğini azaltmasıdır
Gebelik sırasında taş hastalığının belirtileri
Taş hastalığı gebelerin %8090’ında ikinci veya üçüncü trimesterde ortaya çıkmaktadır Son zamanlarda yapılan geniş bir araştırma sonucuna göre en sık rastlanan belirti %95 ile idrarda gözle görülen veya mikroskopik düzeyde kan olmasıdır Bunu %89 ile yan ağrısı takip etmektedir Yan ağrısının yanlış değerlendirilmesi nedeniyle yaklaşık %28 hastada taş tanısı atlanabilmektedir
Taşların görüntülenmesinde günümüzde en etkili yöntem olan Bilgisayarlı Tomografi gebelerde radyasyon içerdiğinden dolayı yapılmamalıdır Bunun yerine taşları görüntüleme oranı daha düşük olan ancak radyasyona maruz bırakmayan ultrasonografi kullanılması gereken görüntüleme tekniğidir
Görüntülemede en yeni yöntem Manyetik Rezonans Urografi’dir Kuvvetli taş şüphesi olan ancak ultrasonografi ile taşları görüntülenemeyen gebelerde son zamanlarda kullanılmaktadır Manyetik Rezonans Urografi ile idrar yolu taşlarını yakalama oranı neredeyse %100’dür
Gebelerde taş tedavisi
Taş yakınması olan gebelerin %7080’inde basit tedavi ve önlemlerle taşı düşürmek mümkün olmaktadır Ancak %2030 hastada daha ileri ilaç tedavileri veya girişim gerekmektedir
En sık uyguladığımız yöntem taşa bağlı ağrıları ve böbrek tıkanıklığının giderilmesi amacıyla üretere stent yerleştirilmesidir Bunun yapılaması durumunda ise böbreğe vücut dışından tüp yerleştirilmesidir
Gebelerde nadiren de olsa endoskopik olarak taşın çıkarılması uygulanabilmektedir Üreteroskopi yöntemi ile taşa ulaşılıp laser veya pnömotik(hava akımı) yöntemle taş parçalanmakta ve sorun giderilmektedir
Gebelik sırasında taş görülmesinin en önemli sonucu erken doğum tehdidine yol açmasıdır Taşın başlattığı ağrı ve kasılmalar uterusta doğum kasılmalarının erken başlamasına yol açabilmektedir
Doğurganlık çağındaki tüm kadınların özellikle ideal kilosunun üzerinde olanlar, Şeker hastalığı; Kolesterol yüksekliği veya metabolik bozukluğu saptanan veya ailesinde taş hikayesi bulunan kişilerin gebelik öncesi böbrek taşı varlığı açısından mutlaka checkup yapılması gerekmektedir
Taş hastalığı gebelik öncesinde saptandığı takdirde kolaylıkla tedavi edilmesine rağmen gebelikte ortaya çıkması durumunda hem anne hem de bebek için ciddi risk oluşturabilmektedir Dolayısıyla küçük veya büyük vücuttaki tüm taşların gebelik öncesi tedavi edilmesi oluşabilecek tüm riskleri yok etmektedir
Böbrek taşı erken doğuma yol açıyor