Bobrek Taşları hakkında
Bobrek taşı nedir
Bobrekler bel kemiğinin iki yanında, kaburgaların hemen altında yer alan, yumruk buyukluğunde, fasulyeye benzeyen bir cift organdır
Başlıca işlevleri kanın fazla suyunu ve artık maddelerini suzmektir Bu maddeler idrar şeklinde ureter denilen kanallarla bobrekten mesane yani sidik torbasına aktarılır ve buradan da uretra yolu ile dışarıya atılır
Bobrekler aynı zamanda 3 onemli hormonu da uretirler Bunlar kemiklerde kırmızı kan hucrelerinin uretimini harekete geciren eritropoetin; kan basıncını duzenleyen renin ve sağlıklı kemikleşme icin gerekli olan D vitaminidir
Bobrek Taşı Nedir:
Henuz tamamen anlaşılamamış bazı sebeplerle normal idrarın iceriğinde bulunan ozellikle urik asit ve kalsiyum gibi maddeler kristalleşerek bobrek icinde taş olarak adlandırılan yapıları oluştururlar Tıbbi adı Nefrolitiazis dir Oluşan bu taşlar golf topu kadar buyuk olabileceği gibi kum tanesi kadar kucukte olabilirler Duzgun yuvarlak, sivri, asimetrik vs ceşitli şekillerde olabilirler Coğu taş sarıkahverengi renklerdedir Ancak kimyasal bileşimine gore bronz rengi, altuni veya siyah renkli taşlar da olabilir
Bazı taşlar hic belirti vermeden bobrekte kalabilirler Bazıları ise ureterler, mesane ve uretra boyunca yer değiştirirler ve idrarla dışarı atılabilirler Kucuk olan taşlar herhangi bir belirti vermeden veya cok az bir rahatsızlıkla dışarı atılabilirken daha buyuk olan taşlar cok şiddetli ağrılara sebep olabilirlerBazende idrar gecişini onleyebilen tehlikeli tıkanıklıklar oluşturabilirler
Gorulme Sıklığı:
Oldukca sık gorulen bir hastalıktır Erkeklerin % 1015 i, kadınların ise ortalama % 5 inde gorulurİlk olarak genellikle 2030 yaşlarında ortaya cıkar Ozellikle erkeklerde bir kez taş oluşmuş erkeklerin 23 unde ortalama 9 yıl icinde taş tekrarlamaktadır
Sebepleri:
Bobrek taşını oluşturan sebepler kesin olarak bilinmemektedir Bazı araştırmacılar icilen suyun cok fazla sert ( kalsiyum sulfat iceriği fazla ) veya cok fazla yumuşak ( sodyum karbonat iceriği fazla ) olmasının etki edebileceğini soylemektedirler Aşırı alkol tuketimi, gut hastalığı da aşırı taş oluşumuna sebep olabilirBazı araştırmacılar ise aşırı sıvı kaybına neden olan sıcak iklimlerde bobrek taşının daha sık rastlandığını, bir başka grup birtakım ozel yiyeceklerin bovrek taşına neden olduğunu iddia etmektedir
Supersaturasyon teorisi: ( aşırı doygunluğa bağlı kristalleşme teorisi) En yaygın teoridir Vucudun susuz kalmasına bağlı olarak idrar daki sıvı oranı ile cozunen katı maddeler arasında dengesizlik oluştuğuna inanılır Bu cozunmuş artık maddeler ile aşırı yuklenen idrar bir noktada doygunluğa uğrar ve bu noktadan sonra artık maddeler yavaş yavaş birikerek kristalizasyona ve taş oluşumuna sebep olur Bu nedenle taş oluşumunu engellemek icin cok miktarda su icilmesi onerilir
İnhibitorler: Normal idrar kristalleşmeyi engelleyen inhibitorleri icermektedir Bir teoriye gore bazı kişilerde bu inhibitorler yeterli gorevi yapamamakta , kristalleşmeyi ve dolayısıyla taş oluşumunu engelleyememektedir
Bobrek Taşlarının Tipleri:
Bobrek taşları kimyasal icerik olarak farklılıklar gosterir
Kalsiyum Taşları:
Tum bobrek taşlarının yaklaşık % 7080 i ya kalsiyum oksalat, veya kalsiyum fosfat ya da her ikisinin bileşiminden oluşur Kalsiyum diş ve kemik sağlığında onemli rol aynar ve normal diyette bulunur Kalsiyumun fazlası idrar yolu ile ile vucuttan uzaklaştırılır Kalsiyum taşları da hiperkalsiuri ( idrarda aşırı kalsiyum bulunması ) li kişilerde oluşmaktadır
Kalsiyum taşı oluşan hastaların % 40 ında sebebi bilinmeyen ailevi gecişli kalsiyum metabolizması bozukluğu vardırEnder olarakta kalsiyum metabolizmasını harekete geciren parotiroid hormonunu aşırı miktarlarda ureten paratiroid bezi tumoru sebep olmaktadır Furasemid gibi diuretikler, kalsiyum bazlı antasitler ve steroidler de hiperkalsiuri ye neden olabilmektedir Aynı zamanda bazı barsak hastalıkları, A ve D vitamininin cok yuksek miktarlarda alınması, et, tavuk, balık gibi yiyeceklerin aşırı alınması da sebep olabilmektedir
Diyette B vitamininin cok az veya C vitamininin cok fazla olması ile kalsiyum oksalat taşlarının oluşumu arasında bir ilişki kurulmaktadır
Urik Asit Taşları:
Urik asit vucutta protein yıkımı sonucu normal olarak oluşur ve idrarla atılır Ancak bazı kişilerde ozellikle erkeklerde urik asit bobreklerde ve eklem yerlerinde birikebilir Eklemlerde urik asit birikmesi ailevi gecişli olan gut hastalığında gorulur Bobreklerde birikmesi ile de urik asit taşları oluşur
Bobrek taşlarının % 523 u ( ozellikle coğunlukla erkeklerde olmak uzere) urik asit taşlarıdır Urik asit taşlarında genetik faktorlerin de rol oynadığı one surulmektedir Yuksek proteinli ( ozellikle et urunleri fazla ) diyet alanlarda urik asit taşı oluşma olasılığı artmaktadır
Enfeksiyon taşları:
Tum taşların yaklaşık % 20 sini oluştururlar İdrardaki urenin bakteriler tarafından bozulması ile asidikleşen idrarda oluşan amonyak ve magnezyumun kristalleşmesi enfeksiyon taşlarına neden olmaktadır Uriner sistem enfeksiyonu gecirmeye daha yatkın olan kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanmaktadır
Sistin Taşları:
Sistin sinir kas ve bazı dokuların yapı taşlarından olan aminiasitlerden biridir Ender gorulen ailevi bir hastalık olan sistinuri de bobrekler de sistin taşları oluşur Tum taşların % 12 sini oluşturmaktadır
Belirtiler:
Bobrek taşları zaman icinde yavaş yavaş oluşurlar Zaman zaman kucuk belirtiler verebilirler Ancak belli bir boyut ve pozisyona ulaştığında ani olarak belirtiler ortaya cıkar
Henuz yeterince buyuk olmayan ve bobrek fonksiyonlarına zarar vermemiş sessizolan taşlar rutin rontgen incelemesi esnasında ortaya cıkabilirBazen bu sessiz taşlar bobrek fonksiyonunu bozana kadar farkedilemeyebilir ve bobrekte kalıcı hasarlar oluşabilir
Bazen sırt ağrısı, kas ağrısı sanılabilen kucuk belirtiler verirler Bu tur hastalarda sık sık idrar yolları enfeksiyonu gelişir
Ancak en klasik belirtisi taşın bulunduğu bolgede yaptığı irritasyona veya tıkanıklığa bağlı olarak oluşan ve renal kolik adını alan şiddetli ağrılardır
Renal kolikte ağrı aniden, genellikle gece veya sabaha karşı gelir Akut apandisit veya barsak kokenli ağrılarla karışabilir Ağrı belde, iki yanda veya mide bolgesi ve kasıkta başlayabilirErkeklerde testislere veya penise yayılabilir Ağrı ,ile birlikte mide bulantısı, kusma, titreme, ateş gorulebilirHasta huzursuzdur Bir oturur, bir kalkar şiddetli idrar yapma isteği ve idrar yaparken yanma oluşur
Bobrek taşlarında gorulen bir diğer klasik belirti ise hematuri olarak adlandırılan idrara kan hucrelerinin karışmasıdırBu kan hasta tarafından cıplak gozle gorulebileceği gibi ancak mikroskopla gorulebilecek tarzda az da olabilir İdrar genellikle koyu renkli, bulanıktır ve bazen kokulu olabilir
Tanı:
Genellikle şikayetlerinizi dinleyen doktor idrar da kan hucrelerinin de gorulmesi ile tanı koyabilir Şikayetlerin taş nedenli olduğunu doğrulamak uzere rontgen tetkiki veya ultrasound tetkiki isteyecektirBoylece taşın boyutu , şekli ve yeri konusunda bilgi sahibi olacaktır Kan ve idrar tahlilleri ile de taşın kimyasal yapısı, idrarda kan olup olmadığı ve enfeksiyon bulunup bulunmadığı hakkında bilgi sahibi olacaktır
Yapılacak rotgen tetkiki direk karın filmi veya İVP adı verilen ve damardan bir ilac verilerek gercekleştirilen ozel bir rontgen olabilir
Tum taşlar rontgen filmi ile gorulemezBu gibi taşların gorulmesinde ultrasound yararlı olacaktır Ancak ultrasound da da cok şişman hastalarda ve 3 mm nin altındaki taşlarda başarılı sonuclar alınamayabilir
Rontgen filminde diğer kemik yapıları ile karışan taşlarda komputerize tomografi istenebilir
Hafif belirtilerde:
Yapılan tetkiklerle bulunan taşın capı 4 mm den kucuk ve belirtiler de cok şiddetli değilse, hastanın her gun ictiğinin birkac katı daha fazla su icmesi onerilir Bu idrarla birlikte taşın atılmasına ve başka taşlar oluşmasını engellemeye yardımcı olurBirkac hafta veya ay beklenir Aynı zamanda diyetine de dikkat etmesi onerilir
Bir iki hafta sonra tekrar rontgen veya ultrason tetkiki yapılarak taşın uriner sistem boyunca daha aşağılara ilerlediği gorulurse aynı tedaviye devam edilir Herhangi bir değişiklik olmaz ise başka tedavi yontemlerine gecilir
Hareketsiz bir yaşamdansa bolca hareket etmek, orneğin yuruyuş yapmak taşın duşurulmesinde yarar sağlayacaktır
Bekleme esnasında taş hareketi ile oluşan ağrıların giderilmesi amacıyla ağrı kesiciler kullanılabilir
Yine taşın duşurulmesi beklenirken idrarın suzgec gorevi yapabilecek bir maddenin icinden gecirilerek yapılması duşurulecek taşın yakalanmasına olanak verir Boylece taşın kimyasal analizi yapılarak ileride taş oluşumunu engelleyebilecek diyetsel onlemler alınabilir
Bobrek taşı nedir
Bobrekler bel kemiğinin iki yanında, kaburgaların hemen altında yer alan, yumruk buyukluğunde, fasulyeye benzeyen bir cift organdır
Başlıca işlevleri kanın fazla suyunu ve artık maddelerini suzmektir Bu maddeler idrar şeklinde ureter denilen kanallarla bobrekten mesane yani sidik torbasına aktarılır ve buradan da uretra yolu ile dışarıya atılır
Bobrekler aynı zamanda 3 onemli hormonu da uretirler Bunlar kemiklerde kırmızı kan hucrelerinin uretimini harekete geciren eritropoetin; kan basıncını duzenleyen renin ve sağlıklı kemikleşme icin gerekli olan D vitaminidir
Bobrek Taşı Nedir:
Henuz tamamen anlaşılamamış bazı sebeplerle normal idrarın iceriğinde bulunan ozellikle urik asit ve kalsiyum gibi maddeler kristalleşerek bobrek icinde taş olarak adlandırılan yapıları oluştururlar Tıbbi adı Nefrolitiazis dir Oluşan bu taşlar golf topu kadar buyuk olabileceği gibi kum tanesi kadar kucukte olabilirler Duzgun yuvarlak, sivri, asimetrik vs ceşitli şekillerde olabilirler Coğu taş sarıkahverengi renklerdedir Ancak kimyasal bileşimine gore bronz rengi, altuni veya siyah renkli taşlar da olabilir
Bazı taşlar hic belirti vermeden bobrekte kalabilirler Bazıları ise ureterler, mesane ve uretra boyunca yer değiştirirler ve idrarla dışarı atılabilirler Kucuk olan taşlar herhangi bir belirti vermeden veya cok az bir rahatsızlıkla dışarı atılabilirken daha buyuk olan taşlar cok şiddetli ağrılara sebep olabilirlerBazende idrar gecişini onleyebilen tehlikeli tıkanıklıklar oluşturabilirler
Gorulme Sıklığı:
Oldukca sık gorulen bir hastalıktır Erkeklerin % 1015 i, kadınların ise ortalama % 5 inde gorulurİlk olarak genellikle 2030 yaşlarında ortaya cıkar Ozellikle erkeklerde bir kez taş oluşmuş erkeklerin 23 unde ortalama 9 yıl icinde taş tekrarlamaktadır
Sebepleri:
Bobrek taşını oluşturan sebepler kesin olarak bilinmemektedir Bazı araştırmacılar icilen suyun cok fazla sert ( kalsiyum sulfat iceriği fazla ) veya cok fazla yumuşak ( sodyum karbonat iceriği fazla ) olmasının etki edebileceğini soylemektedirler Aşırı alkol tuketimi, gut hastalığı da aşırı taş oluşumuna sebep olabilirBazı araştırmacılar ise aşırı sıvı kaybına neden olan sıcak iklimlerde bobrek taşının daha sık rastlandığını, bir başka grup birtakım ozel yiyeceklerin bovrek taşına neden olduğunu iddia etmektedir
Supersaturasyon teorisi: ( aşırı doygunluğa bağlı kristalleşme teorisi) En yaygın teoridir Vucudun susuz kalmasına bağlı olarak idrar daki sıvı oranı ile cozunen katı maddeler arasında dengesizlik oluştuğuna inanılır Bu cozunmuş artık maddeler ile aşırı yuklenen idrar bir noktada doygunluğa uğrar ve bu noktadan sonra artık maddeler yavaş yavaş birikerek kristalizasyona ve taş oluşumuna sebep olur Bu nedenle taş oluşumunu engellemek icin cok miktarda su icilmesi onerilir
İnhibitorler: Normal idrar kristalleşmeyi engelleyen inhibitorleri icermektedir Bir teoriye gore bazı kişilerde bu inhibitorler yeterli gorevi yapamamakta , kristalleşmeyi ve dolayısıyla taş oluşumunu engelleyememektedir
Bobrek Taşlarının Tipleri:
Bobrek taşları kimyasal icerik olarak farklılıklar gosterir
Kalsiyum Taşları:
Tum bobrek taşlarının yaklaşık % 7080 i ya kalsiyum oksalat, veya kalsiyum fosfat ya da her ikisinin bileşiminden oluşur Kalsiyum diş ve kemik sağlığında onemli rol aynar ve normal diyette bulunur Kalsiyumun fazlası idrar yolu ile ile vucuttan uzaklaştırılır Kalsiyum taşları da hiperkalsiuri ( idrarda aşırı kalsiyum bulunması ) li kişilerde oluşmaktadır
Kalsiyum taşı oluşan hastaların % 40 ında sebebi bilinmeyen ailevi gecişli kalsiyum metabolizması bozukluğu vardırEnder olarakta kalsiyum metabolizmasını harekete geciren parotiroid hormonunu aşırı miktarlarda ureten paratiroid bezi tumoru sebep olmaktadır Furasemid gibi diuretikler, kalsiyum bazlı antasitler ve steroidler de hiperkalsiuri ye neden olabilmektedir Aynı zamanda bazı barsak hastalıkları, A ve D vitamininin cok yuksek miktarlarda alınması, et, tavuk, balık gibi yiyeceklerin aşırı alınması da sebep olabilmektedir
Diyette B vitamininin cok az veya C vitamininin cok fazla olması ile kalsiyum oksalat taşlarının oluşumu arasında bir ilişki kurulmaktadır
Urik Asit Taşları:
Urik asit vucutta protein yıkımı sonucu normal olarak oluşur ve idrarla atılır Ancak bazı kişilerde ozellikle erkeklerde urik asit bobreklerde ve eklem yerlerinde birikebilir Eklemlerde urik asit birikmesi ailevi gecişli olan gut hastalığında gorulur Bobreklerde birikmesi ile de urik asit taşları oluşur
Bobrek taşlarının % 523 u ( ozellikle coğunlukla erkeklerde olmak uzere) urik asit taşlarıdır Urik asit taşlarında genetik faktorlerin de rol oynadığı one surulmektedir Yuksek proteinli ( ozellikle et urunleri fazla ) diyet alanlarda urik asit taşı oluşma olasılığı artmaktadır
Enfeksiyon taşları:
Tum taşların yaklaşık % 20 sini oluştururlar İdrardaki urenin bakteriler tarafından bozulması ile asidikleşen idrarda oluşan amonyak ve magnezyumun kristalleşmesi enfeksiyon taşlarına neden olmaktadır Uriner sistem enfeksiyonu gecirmeye daha yatkın olan kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanmaktadır
Sistin Taşları:
Sistin sinir kas ve bazı dokuların yapı taşlarından olan aminiasitlerden biridir Ender gorulen ailevi bir hastalık olan sistinuri de bobrekler de sistin taşları oluşur Tum taşların % 12 sini oluşturmaktadır
Belirtiler:
Bobrek taşları zaman icinde yavaş yavaş oluşurlar Zaman zaman kucuk belirtiler verebilirler Ancak belli bir boyut ve pozisyona ulaştığında ani olarak belirtiler ortaya cıkar
Henuz yeterince buyuk olmayan ve bobrek fonksiyonlarına zarar vermemiş sessizolan taşlar rutin rontgen incelemesi esnasında ortaya cıkabilirBazen bu sessiz taşlar bobrek fonksiyonunu bozana kadar farkedilemeyebilir ve bobrekte kalıcı hasarlar oluşabilir
Bazen sırt ağrısı, kas ağrısı sanılabilen kucuk belirtiler verirler Bu tur hastalarda sık sık idrar yolları enfeksiyonu gelişir
Ancak en klasik belirtisi taşın bulunduğu bolgede yaptığı irritasyona veya tıkanıklığa bağlı olarak oluşan ve renal kolik adını alan şiddetli ağrılardır
Renal kolikte ağrı aniden, genellikle gece veya sabaha karşı gelir Akut apandisit veya barsak kokenli ağrılarla karışabilir Ağrı belde, iki yanda veya mide bolgesi ve kasıkta başlayabilirErkeklerde testislere veya penise yayılabilir Ağrı ,ile birlikte mide bulantısı, kusma, titreme, ateş gorulebilirHasta huzursuzdur Bir oturur, bir kalkar şiddetli idrar yapma isteği ve idrar yaparken yanma oluşur
Bobrek taşlarında gorulen bir diğer klasik belirti ise hematuri olarak adlandırılan idrara kan hucrelerinin karışmasıdırBu kan hasta tarafından cıplak gozle gorulebileceği gibi ancak mikroskopla gorulebilecek tarzda az da olabilir İdrar genellikle koyu renkli, bulanıktır ve bazen kokulu olabilir
Tanı:
Genellikle şikayetlerinizi dinleyen doktor idrar da kan hucrelerinin de gorulmesi ile tanı koyabilir Şikayetlerin taş nedenli olduğunu doğrulamak uzere rontgen tetkiki veya ultrasound tetkiki isteyecektirBoylece taşın boyutu , şekli ve yeri konusunda bilgi sahibi olacaktır Kan ve idrar tahlilleri ile de taşın kimyasal yapısı, idrarda kan olup olmadığı ve enfeksiyon bulunup bulunmadığı hakkında bilgi sahibi olacaktır
Yapılacak rotgen tetkiki direk karın filmi veya İVP adı verilen ve damardan bir ilac verilerek gercekleştirilen ozel bir rontgen olabilir
Tum taşlar rontgen filmi ile gorulemezBu gibi taşların gorulmesinde ultrasound yararlı olacaktır Ancak ultrasound da da cok şişman hastalarda ve 3 mm nin altındaki taşlarda başarılı sonuclar alınamayabilir
Rontgen filminde diğer kemik yapıları ile karışan taşlarda komputerize tomografi istenebilir
Hafif belirtilerde:
Yapılan tetkiklerle bulunan taşın capı 4 mm den kucuk ve belirtiler de cok şiddetli değilse, hastanın her gun ictiğinin birkac katı daha fazla su icmesi onerilir Bu idrarla birlikte taşın atılmasına ve başka taşlar oluşmasını engellemeye yardımcı olurBirkac hafta veya ay beklenir Aynı zamanda diyetine de dikkat etmesi onerilir
Bir iki hafta sonra tekrar rontgen veya ultrason tetkiki yapılarak taşın uriner sistem boyunca daha aşağılara ilerlediği gorulurse aynı tedaviye devam edilir Herhangi bir değişiklik olmaz ise başka tedavi yontemlerine gecilir
Hareketsiz bir yaşamdansa bolca hareket etmek, orneğin yuruyuş yapmak taşın duşurulmesinde yarar sağlayacaktır
Bekleme esnasında taş hareketi ile oluşan ağrıların giderilmesi amacıyla ağrı kesiciler kullanılabilir
Yine taşın duşurulmesi beklenirken idrarın suzgec gorevi yapabilecek bir maddenin icinden gecirilerek yapılması duşurulecek taşın yakalanmasına olanak verir Boylece taşın kimyasal analizi yapılarak ileride taş oluşumunu engelleyebilecek diyetsel onlemler alınabilir
