~~DİYET(İSYEN) DENEYİMLERİ
Boğulma tehlikesi atlatmayan cankurtaran, nezarette yatmayan polis, yangının ortasında kalmayan itfaiye yiğidi, ameliyat masasında yatmayan operatör hekim müdahale ettiği kişinin nasıl bir psikoloji içinde olduğunu tam mealiyle kestiremez. Hayatının bir periyodunda şişmanlık sorunu yaşayan bir diyetisyen olarak pek çok çalışma yerimiz varken, münhasıran obezite meydanını seçtiğimi belirtmek isterim. “Obez kişiler umumide mutludur” deseler de yalan. Çok şişman olmasam da vücudumu ziyade beğenmiyor, her istediğim kıyafeti giyemiyor, eğilip kalkarken zorlanıyor, hareket etmekten kaçınıyor, derhal yoruluyor ve çok çabuk terliyordum. Aslında insan o kısır döngüye girdi mi devamı geliyor: Şişmanlık çabuk yorulmaya neden oluyor, kişi spor yapmaktan kaçınıyor ve spor yapmadıkça daha da şişmanlıyor. Kıymetli olan bu döngüyü sonlandırmak ve tam zıddını sağlayabilmektir. Zayıfladığını fark eden, hareket yeteneğinin ve özgüveninin arttığını gören kişi spora dört elle sarılmaya başlar. Sabır gösterip o ışığı görebilenler kesinlikle kazanırlar. Ben de bugüne kadar kendi başımdan geçen bir deneyimi sizinle paylaşmak istedim:
Epey yıllık gurmeyim, bu türlü diyet “gurme”dim
2009 Yaz mevsimi, İstanbul. Muayenehaneme zayıflama gayeli olarak yeni bir danışan başvurdu. Dahiliye eksperimizle görüştürdüm, klinik muayenesi gerçekleştirildi, mevcut kan tahlillerini değerlendirdik ve akabinde birinci adım eğitimine aldım kendisini. Yaklaşık 1 saat süren sunumun akabinde bireye hususî beslenme programını hazırlayacaktım. O esnada danışanımla aramda geçen diyalog sonrası diyetin içeriği bir anda değişiverdi:
- Diyetinizde bulunmasını istemediğiniz, sevmediğiniz, alerji yahut hassaslığınız olan bir besin var mı acep?
- Bu türlü bir durum yok, lakin mahsusen bulunmasını istediğim bir şey var: Şarap
- Hangi sıklıkta ve ne kadar şarap tüketiyorsunuz sanki?
- Her akşam 2 kadeh içerim.
- Hazırlayacağım diyet programıyla bir hafta sonrasında yükünüzde ne kadar değişim olduğunu görmek ve sonrası için diyetin kuvvetini daha sağlıklı bir biçimde ayarlayabilmek ismine birinci hafta büyük ehemmiyet taşımakta. En azından bu hafta için hiç alkol almasanız olabilir mi? Şahsi bir durum yahut davet olursa onu ayarlarız.
- Lakin ben şarap konusunda gurmeyim. İçtiğim şarabın hangi memleketin hangi üzüm bağlarından elde edildiğini daha birinci yudumda size söyleyebilirim. Ayrıyeten şarap içmeyi çok da seviyorum. Siz ne yapın ne edin, lakin benden 2 kadeh şarabı esirgemeyin lütfen…
“Anlaşılan güçlükle bir danışan ile karşı karşıyayım” diye düşünürken, danışanım daha evvel başından geçen bir vukuatı anlattı bana ve işin seyri birden değişti:
- Yıllar öncesinde Prof. Dr. Üstün Korugan’a gitmiştim. Rahmetli, ileri yaşı sebebiyle diyet listesini ve değerli notları asistanına yazdırıyordu. Misal konuşma Üstün Öğretmen ile aramızda geçtiğinde “sorun değil, ayarlarız” dedi bana.
- Ya sonra?
- “Yaz kızım; 1 kibrit kutusu peynir” diye başladı lafa. Üstün Öğretmen söylüyor, asistanı kağıda döküyordu. Ben de “aman öğretmenim, sakın şarabımı unutmayın” diyerek sınırlı aralıklarla hatırlatmalarımı yapıyordum. Diyetin ahir Üstün Imam “yaz kızım; 2 şişe şarap” dedi. Bir anda asistanı ile göz göze geldik ve akabinde şaşkınlıkla Üstün Imama baktık. “Hocam, 2 kadeh diyecektiniz; lisanınız sürçtü galiba” dedim.
- Eee, sonuç?
- Akabinde “dilim falan sürçmedi. Yaz kızım; 2 şişe şarap” dedi ve yüzüme bakıp bıyık altından gülümseyerek “sanki içebileceksiniz!” diye ekledi.
- Siz ne yaptınız?
- Birinci birkaç gün diyete harfiyen uydum. Ara sıra 1 - 2 kadeh şarabımı da içtim. Velev bir gün hiç üşenmeden kendime hususî 2 şişe şarap aldım. Eee, ne de olsa tabibim müsaade etmişti. Bir de ne göreyim: 1. şişeyi bile bitiremedim! Kendime inanamadım. Bunun üzerine birinci denetime gittiğimde “hocam helal olsun!” dedim. Üstün Öğretmen şaşkın. “Hayırdır?” diye sordu bana. Ben de kendisine “3 kuruşluk şarap keyfim vardı, affedersiniz lakin mahvettiniz! Ben de kendimi bi’ şey sanıyordum” diye karşılık verdim ve başımdan geçen vakası anlattım.
- Sahiden de hoş bir hikaye imiş.
Bu muhabbetin akabinde listemi tamamladım ve altına (her ne kadar mönü planında alkol ile ilgili bir sözün mahal almasını istemesem de) “Sınırsız Şarap” yahut “Limitsiz İçki” üzere bir ibare ekledim. Sonuç harika oldu. Her akşam alkol alan Bayan E, şahsi davetler dışında alkol almaz hale geldi. Sınırsız yahut limitsiz üzere bir söz kullanmaktaki hedefim; danışanımı sıkboğaz etmemek idi. Avucunuza aldığınız kumu ne kadar sıkarsanız, parmaklarınızın arasından o kadar çok kayıp masraf ve elinizi açtığınızda pek bir şey kalmadığını görürsünüz.
Örnek olarak; eşiniz akşam haneye gelirken koca bir buket çiçek alıp kapıyı çalsa, “ne hoş bir sürpriz bu böyle” ya da “bugün hususî bir gün de, acep ben mi unuttum?” dersiniz. Pekala, 2 gün üst üste çiçek alıp gelse; “kesin bir kabahat işledi, şimdiden kendisini affettirmeye çalışıyor” diye şüphelenirsiniz. Yılın her günü elinde kocaman bir buket çiçekle meskene gelse? Mülahazası bile pek inandırıcı gelmedi tabi, haklısınız. Sıradan bir hale gelir ve kesin sıkılırsınız. Bir de şu gözle bakalım: Yılın her günü çiçek alsa, yalnızca 1 gün eli boş gelse ne olur? Bahse girerim “nerde benim çiçeğim?” diyerek arbede çıkartırsınız… Halbuki rutin olarak gerçekleştirilen bir davranış haline getirmektense; tevellüt günü, sevgililer günü, evlilik yıldönümü üzere kişisel günlerde, velev sürpriz yapılarak vakitli vakitsiz çiçek verilmesi, önünüzdeki kişinin çok daha güzeline gidecektir. Tıpkı durumu tatlı kaçamaklar yahut yenilen abur cubur usulü zararlı besinler ismine yorumlamak gerekirse; daima tekrarlanan yaramazlıklar alışkanlık haline gelir ve gerçek cazibesini kaybeder.
Yerkürenin en lüks, en pahalı restoranında bile ana yemeği ayarında bir tat bulabilmek mümkün değildir. Şahsen üniversiteye başladığım birinci günlerde her gün mantı, döner, pizza, kebap vs yemek de epeyce keyifli görünüyordu. Lakin hane dışı beslenme gereksiniminin doğduğu böylesi bir devirde her gün hazır besin yemekten içim dışım kurumuş, bıkmış ve sulu yemek arayışına girmiştim. O gün bugündür konut ve iş ortamımda önceliği sürekli sağlıklı besinlere vermeye başladım. Siz de denetim altında tutabileceğiniz konut ve işyerinizin mutfağını “kale” üzere düşünün ve kalenizi düşmanların (yani zararlı besinlerin) ele geçirmesine müsaade vermeyin. Uygun bir diyet şimdi alışveriş aşamasında başlar. Zararlı besin almazsanız, hasebiyle yemezsiniz. Kendi meydanında mağlup olan bir spor kulübünün deplasmanda galip gelmesi ne kadar çetin ise, siz de denetim altına alabileceğiniz her mekanda ve koşulda denetimi sağlamak için elinizden gelen uğraşı sonuna kadar gösterin. Kaçamak hakkınızı da toplumsal ortamlara saklayın. Tabi ki zararlı besinlerin tüketim ölçü ve sıklığına dikkat etmek koşulu ile…
Boğulma tehlikesi atlatmayan cankurtaran, nezarette yatmayan polis, yangının ortasında kalmayan itfaiye yiğidi, ameliyat masasında yatmayan operatör hekim müdahale ettiği kişinin nasıl bir psikoloji içinde olduğunu tam mealiyle kestiremez. Hayatının bir periyodunda şişmanlık sorunu yaşayan bir diyetisyen olarak pek çok çalışma yerimiz varken, münhasıran obezite meydanını seçtiğimi belirtmek isterim. “Obez kişiler umumide mutludur” deseler de yalan. Çok şişman olmasam da vücudumu ziyade beğenmiyor, her istediğim kıyafeti giyemiyor, eğilip kalkarken zorlanıyor, hareket etmekten kaçınıyor, derhal yoruluyor ve çok çabuk terliyordum. Aslında insan o kısır döngüye girdi mi devamı geliyor: Şişmanlık çabuk yorulmaya neden oluyor, kişi spor yapmaktan kaçınıyor ve spor yapmadıkça daha da şişmanlıyor. Kıymetli olan bu döngüyü sonlandırmak ve tam zıddını sağlayabilmektir. Zayıfladığını fark eden, hareket yeteneğinin ve özgüveninin arttığını gören kişi spora dört elle sarılmaya başlar. Sabır gösterip o ışığı görebilenler kesinlikle kazanırlar. Ben de bugüne kadar kendi başımdan geçen bir deneyimi sizinle paylaşmak istedim:
Epey yıllık gurmeyim, bu türlü diyet “gurme”dim
2009 Yaz mevsimi, İstanbul. Muayenehaneme zayıflama gayeli olarak yeni bir danışan başvurdu. Dahiliye eksperimizle görüştürdüm, klinik muayenesi gerçekleştirildi, mevcut kan tahlillerini değerlendirdik ve akabinde birinci adım eğitimine aldım kendisini. Yaklaşık 1 saat süren sunumun akabinde bireye hususî beslenme programını hazırlayacaktım. O esnada danışanımla aramda geçen diyalog sonrası diyetin içeriği bir anda değişiverdi:
- Diyetinizde bulunmasını istemediğiniz, sevmediğiniz, alerji yahut hassaslığınız olan bir besin var mı acep?
- Bu türlü bir durum yok, lakin mahsusen bulunmasını istediğim bir şey var: Şarap
- Hangi sıklıkta ve ne kadar şarap tüketiyorsunuz sanki?
- Her akşam 2 kadeh içerim.
- Hazırlayacağım diyet programıyla bir hafta sonrasında yükünüzde ne kadar değişim olduğunu görmek ve sonrası için diyetin kuvvetini daha sağlıklı bir biçimde ayarlayabilmek ismine birinci hafta büyük ehemmiyet taşımakta. En azından bu hafta için hiç alkol almasanız olabilir mi? Şahsi bir durum yahut davet olursa onu ayarlarız.
- Lakin ben şarap konusunda gurmeyim. İçtiğim şarabın hangi memleketin hangi üzüm bağlarından elde edildiğini daha birinci yudumda size söyleyebilirim. Ayrıyeten şarap içmeyi çok da seviyorum. Siz ne yapın ne edin, lakin benden 2 kadeh şarabı esirgemeyin lütfen…
“Anlaşılan güçlükle bir danışan ile karşı karşıyayım” diye düşünürken, danışanım daha evvel başından geçen bir vukuatı anlattı bana ve işin seyri birden değişti:
- Yıllar öncesinde Prof. Dr. Üstün Korugan’a gitmiştim. Rahmetli, ileri yaşı sebebiyle diyet listesini ve değerli notları asistanına yazdırıyordu. Misal konuşma Üstün Öğretmen ile aramızda geçtiğinde “sorun değil, ayarlarız” dedi bana.
- Ya sonra?
- “Yaz kızım; 1 kibrit kutusu peynir” diye başladı lafa. Üstün Öğretmen söylüyor, asistanı kağıda döküyordu. Ben de “aman öğretmenim, sakın şarabımı unutmayın” diyerek sınırlı aralıklarla hatırlatmalarımı yapıyordum. Diyetin ahir Üstün Imam “yaz kızım; 2 şişe şarap” dedi. Bir anda asistanı ile göz göze geldik ve akabinde şaşkınlıkla Üstün Imama baktık. “Hocam, 2 kadeh diyecektiniz; lisanınız sürçtü galiba” dedim.
- Eee, sonuç?
- Akabinde “dilim falan sürçmedi. Yaz kızım; 2 şişe şarap” dedi ve yüzüme bakıp bıyık altından gülümseyerek “sanki içebileceksiniz!” diye ekledi.
- Siz ne yaptınız?
- Birinci birkaç gün diyete harfiyen uydum. Ara sıra 1 - 2 kadeh şarabımı da içtim. Velev bir gün hiç üşenmeden kendime hususî 2 şişe şarap aldım. Eee, ne de olsa tabibim müsaade etmişti. Bir de ne göreyim: 1. şişeyi bile bitiremedim! Kendime inanamadım. Bunun üzerine birinci denetime gittiğimde “hocam helal olsun!” dedim. Üstün Öğretmen şaşkın. “Hayırdır?” diye sordu bana. Ben de kendisine “3 kuruşluk şarap keyfim vardı, affedersiniz lakin mahvettiniz! Ben de kendimi bi’ şey sanıyordum” diye karşılık verdim ve başımdan geçen vakası anlattım.
- Sahiden de hoş bir hikaye imiş.
Bu muhabbetin akabinde listemi tamamladım ve altına (her ne kadar mönü planında alkol ile ilgili bir sözün mahal almasını istemesem de) “Sınırsız Şarap” yahut “Limitsiz İçki” üzere bir ibare ekledim. Sonuç harika oldu. Her akşam alkol alan Bayan E, şahsi davetler dışında alkol almaz hale geldi. Sınırsız yahut limitsiz üzere bir söz kullanmaktaki hedefim; danışanımı sıkboğaz etmemek idi. Avucunuza aldığınız kumu ne kadar sıkarsanız, parmaklarınızın arasından o kadar çok kayıp masraf ve elinizi açtığınızda pek bir şey kalmadığını görürsünüz.
Örnek olarak; eşiniz akşam haneye gelirken koca bir buket çiçek alıp kapıyı çalsa, “ne hoş bir sürpriz bu böyle” ya da “bugün hususî bir gün de, acep ben mi unuttum?” dersiniz. Pekala, 2 gün üst üste çiçek alıp gelse; “kesin bir kabahat işledi, şimdiden kendisini affettirmeye çalışıyor” diye şüphelenirsiniz. Yılın her günü elinde kocaman bir buket çiçekle meskene gelse? Mülahazası bile pek inandırıcı gelmedi tabi, haklısınız. Sıradan bir hale gelir ve kesin sıkılırsınız. Bir de şu gözle bakalım: Yılın her günü çiçek alsa, yalnızca 1 gün eli boş gelse ne olur? Bahse girerim “nerde benim çiçeğim?” diyerek arbede çıkartırsınız… Halbuki rutin olarak gerçekleştirilen bir davranış haline getirmektense; tevellüt günü, sevgililer günü, evlilik yıldönümü üzere kişisel günlerde, velev sürpriz yapılarak vakitli vakitsiz çiçek verilmesi, önünüzdeki kişinin çok daha güzeline gidecektir. Tıpkı durumu tatlı kaçamaklar yahut yenilen abur cubur usulü zararlı besinler ismine yorumlamak gerekirse; daima tekrarlanan yaramazlıklar alışkanlık haline gelir ve gerçek cazibesini kaybeder.
Yerkürenin en lüks, en pahalı restoranında bile ana yemeği ayarında bir tat bulabilmek mümkün değildir. Şahsen üniversiteye başladığım birinci günlerde her gün mantı, döner, pizza, kebap vs yemek de epeyce keyifli görünüyordu. Lakin hane dışı beslenme gereksiniminin doğduğu böylesi bir devirde her gün hazır besin yemekten içim dışım kurumuş, bıkmış ve sulu yemek arayışına girmiştim. O gün bugündür konut ve iş ortamımda önceliği sürekli sağlıklı besinlere vermeye başladım. Siz de denetim altında tutabileceğiniz konut ve işyerinizin mutfağını “kale” üzere düşünün ve kalenizi düşmanların (yani zararlı besinlerin) ele geçirmesine müsaade vermeyin. Uygun bir diyet şimdi alışveriş aşamasında başlar. Zararlı besin almazsanız, hasebiyle yemezsiniz. Kendi meydanında mağlup olan bir spor kulübünün deplasmanda galip gelmesi ne kadar çetin ise, siz de denetim altına alabileceğiniz her mekanda ve koşulda denetimi sağlamak için elinizden gelen uğraşı sonuna kadar gösterin. Kaçamak hakkınızı da toplumsal ortamlara saklayın. Tabi ki zararlı besinlerin tüketim ölçü ve sıklığına dikkat etmek koşulu ile…