Hunlar Hakkında ilk Bilgiler ve Devletin Kuruluşu
Elimizdeki bilgi ve belgelere gore, bilinen Turk tarihi Asya Hunları yani Buyuk Hun İmparatorluğu ile başlamaktadır Bundan once de Orta Asya ve Cin'in kuzey kesimlerinde faaliyet gosteren bazı Turk siyasi kuruluşları varsa da haklarında sağlıklı bilgilere sahip olduğumuz ilk Turk devleti, Buyuk Hun İmparatorluğu'dur
Cinliler'in Hiungnudedikleri Hunları OrhunSelenga ırmakları ile Turklerin kutlu ulke saydıkları Otuken civarı merkez olmak uzere devletlerini kurmuşlardı Devletin ilk kurulduğu yerlerin San ırmak ile Ordos bolgesi olduğu tahmin edilmektedir
Hunsozu Turkce'de insan, halkanlamına gelmektedir Hunlarla ilgili ilk bilgiler MO IV yuzyıla kadar gitmektedir Hunlar hakkında ilk resmi belge, Cinde'ki Cu (Chou) hanedanı ile MO 318'de yapılan bir siyasi anlaşmadır Bu anlaşmadan sonra zayıflayan Cin uzerinde Hun baskısının arttığını gormekteyiz Cinliler kuzeyden gelen bu Hun baskısını bir olcude hafifletmek amacıyla meşhur Cin Seddini yaptılar (MO 214)
Buyuk Hun Devleti'nin bilinen ilk hukumdarı Mete'nin babası Tuman (Teoman)'dır Tuman'm oğlu Mete ile arası hukumdarlık yuzunden acılmıştı Mete'nin uvey annesi, kendi oğlunu tahta cıkarmak icin Tuman'ı Mete'ye karşı kışkırtıyordu Bu amacla Mete'yi Yuecilere rehin olarak gondertti Mete, bir yolunu bularak Yuecilerin elinden kurtulmuş ve kendisine bağlı onbin atlı asker ile iktidar mucadelesine atılmış, babasını yenerek Hun tahtına gecmiştir (M O 209)
Mete Cin uzerine yurudu MO 201199 yılları arasında uc yıl suren Cin harekatı ile Cin'in kuzey bolgeleri tamamen ele gecirildi Bu uc yıllık harekat sırasında Cin'in Han hanedanı hukumdarı KaoCu ve ordusunu Peteng (Paiteng)'de Turk savaş sistemi Turan Taktiğiile kuşatan Mete, Cin imparatorunu anlaşmak zorunda bıraktı (MO 201)
Yapılan anlaşmaya gore Cin İmparatoru, bozkır bolgelerini Hun devletine bırakıyor, yiyecek, ipek ve yıllık vergi vermeyi kabul ediyordu (MO 200)
Doğu Asya tarihinde iki buyuk devlet arasında yapılan ilk milletlerarası anlaşma olan bu anlaşma sonunda Mete, Cin hanedanından bir kadınla da evlenerek, dostluğunu pekiştirmiş ve bu sayede diğer taraflarda rahat hareket edebilme imkanını kazanmıştır
Elimizdeki bilgi ve belgelere gore, bilinen Turk tarihi Asya Hunları yani Buyuk Hun İmparatorluğu ile başlamaktadır Bundan once de Orta Asya ve Cin'in kuzey kesimlerinde faaliyet gosteren bazı Turk siyasi kuruluşları varsa da haklarında sağlıklı bilgilere sahip olduğumuz ilk Turk devleti, Buyuk Hun İmparatorluğu'dur
Cinliler'in Hiungnudedikleri Hunları OrhunSelenga ırmakları ile Turklerin kutlu ulke saydıkları Otuken civarı merkez olmak uzere devletlerini kurmuşlardı Devletin ilk kurulduğu yerlerin San ırmak ile Ordos bolgesi olduğu tahmin edilmektedir
Hunsozu Turkce'de insan, halkanlamına gelmektedir Hunlarla ilgili ilk bilgiler MO IV yuzyıla kadar gitmektedir Hunlar hakkında ilk resmi belge, Cinde'ki Cu (Chou) hanedanı ile MO 318'de yapılan bir siyasi anlaşmadır Bu anlaşmadan sonra zayıflayan Cin uzerinde Hun baskısının arttığını gormekteyiz Cinliler kuzeyden gelen bu Hun baskısını bir olcude hafifletmek amacıyla meşhur Cin Seddini yaptılar (MO 214)
Buyuk Hun Devleti'nin bilinen ilk hukumdarı Mete'nin babası Tuman (Teoman)'dır Tuman'm oğlu Mete ile arası hukumdarlık yuzunden acılmıştı Mete'nin uvey annesi, kendi oğlunu tahta cıkarmak icin Tuman'ı Mete'ye karşı kışkırtıyordu Bu amacla Mete'yi Yuecilere rehin olarak gondertti Mete, bir yolunu bularak Yuecilerin elinden kurtulmuş ve kendisine bağlı onbin atlı asker ile iktidar mucadelesine atılmış, babasını yenerek Hun tahtına gecmiştir (M O 209)
Mete Cin uzerine yurudu MO 201199 yılları arasında uc yıl suren Cin harekatı ile Cin'in kuzey bolgeleri tamamen ele gecirildi Bu uc yıllık harekat sırasında Cin'in Han hanedanı hukumdarı KaoCu ve ordusunu Peteng (Paiteng)'de Turk savaş sistemi Turan Taktiğiile kuşatan Mete, Cin imparatorunu anlaşmak zorunda bıraktı (MO 201)
Yapılan anlaşmaya gore Cin İmparatoru, bozkır bolgelerini Hun devletine bırakıyor, yiyecek, ipek ve yıllık vergi vermeyi kabul ediyordu (MO 200)
Doğu Asya tarihinde iki buyuk devlet arasında yapılan ilk milletlerarası anlaşma olan bu anlaşma sonunda Mete, Cin hanedanından bir kadınla da evlenerek, dostluğunu pekiştirmiş ve bu sayede diğer taraflarda rahat hareket edebilme imkanını kazanmıştır