Buyuk Selcuklu Devleti
Buyuk Selcuklu Devleti'nin Kuruluşu
Selcuklular, Turkİslam devletlerinin en buyuklerindendir Oğuzların Ucoklar kolunun, Kınık boyuna mensupturlar Onuncu yuzyılın sonu ile onbirinci yuzyılın başlarında İslam'ı kabul ettiler Selcuklular; Cin'den, Batı Anadolu dahil butun Ortadoğu ulkeleri, Akdeniz sahilleri, Kuzeybatı Afrika, Hicaz ve Yemen'den Rusya iclerine kadar yayılan hakimiyetin, muazzam bir kultur ve medeniyetin temsilcisidir
Devlete adını veren Selcuk Bey, Aral Golu ile Hazar Denizi arasına hakim olan Oğuz Yabgu Devleti'nin kumandanlarından Dukak Subaşı'nın oğludur Dukak olunce, 1718 yaşlarındaki Selcuk Bey, subaşı oldu Genc yaşına rağmen yuksek mevkilere ulaşan Selcuk Bey'in devamlı artan bir itibara sahip olması, Yabgu ve eşini telaşlandırdı Onu başlarından atmak icin care aramaya başladılar Oldurulmekten cekinen Selcuk Bey, kabilesiyle birlikte oradan ayrıldı Guney yoluyla, muhtemelen 985 yılı sıralarında, Seyhun nehri kenarında bulunan Cend şehrine geldiler Bolge ve şehir, İslam ulkelerine gecişte hudut durumundaydı
Selcuk Bey'in idaresindeki Turkler, kısa zamanda İslam'ı kabul ettiler Bu durum, Yabgu ile aralarını iyice actı Muslumanlar, gayrimuslimlere harac vermezdiyen Selcuk Bey, Yabgu'nun harac memurlarını kovdu ve bağımsızlığını ilan etti Gayrimuslim Turklere karşı savaşmaya başladı Selcuk Bey'in, bağımsızlığını ilan edip, Yabgu'ya harac vermeyerek, Musluman olmayanlarla mucadeleye girişmesi, cevrede tanınıp itibar kazanmasına yol actı Oğuz Yabgusuna karşı olan Turkler, etrafında toplandı Muslumanlardan da destek alan Selcuk Bey, Musluman olmayan Turkler uzerine yaptığı seferlerle şohret kazandı Onun bu şohreti, Maveraunnehir'de ustunluk sağlamaya calışan Musluman devletlerden birisi olan Samanilerle anlaşmasını sağladı Samani sultanı, Selcuk Beye, devlet sınırlarını diğer Turk akınlarına karşı korumasına karşılık, Buhara yakınlarındaki NUr kasabasına yerleşme izni verdi
Selcuk Bey; Mikail, Arslan, İsrafil, Yusuf ve Musa adlarındaki oğullarıyla Buyuk Selcuklu Devletinin temelini atıp, Tuğrul ve Cağrı adında iki torun bırakarak, yuz yaşlarında vefat etti Selcuk Bey'in buyuk oğlu, Tuğrul ve Cağrı beylerin babası olan Mikail, babasının sağlığında olmuştu İkinci buyuk oğlu olan Arslan Bey, babasının yerine gecti Yabgu unvanını alarak, Selcuklular da denilmeye başlanan ailesini teşkilatlandırdı Karahanlılar'ın Samani Devletine son vermesi uzerine, Ozkend'den kacan Samani şehzadelerinden İsmail Muntasır'ın, Arslan Yabgu'ya sığınması, Karahanlılarla aralarının acılmasına sebep oldu Arslan Yabgu komutasındaki Selcuklular, Karahanlılar karşısında başarılı muharebeler yaptılar
Selcukluların guclenmesi, bolgenin hakimi Karahanlılar ile Gazneliler'i zor durumda bıraktı KarahanlıGazneli işbirliğiyle 1025'te Arslan Yabgu, Gaznelilerce yakalanıp, Hindistan'daki Kalencer Kalesine hapsedildi Bu hadiseden sonra, Selcuklularla Gazneliler arasında, acık bir mucadele başladı Onun esareti yıllarında Selcuklular, ortak hukumdar sistemiyle yonetildi Musa'yı yabguluğa, Yusuf'un oğlu İbrahim'i de yınallığa getirdiler Mikail'in oğulları Tuğrul ve Cağrı beyler, amcalarının hakimiyetini tanımakla birlikte, ayrı bolgelerde yaşamaya başladılar
Mahir suvarilerden oluşan Selcuklular, kalabalık hayvan suruleri ve atları icin, bol otlaklı, geniş yaylalar aradılar Bu amacla zaman zaman, komşuları Karahanlılar ve Gaznelilerin sınırlarına taşıp, yerli halkın şikayetlerine sebep oldular Onların bu durumunu kendileri icin tehlikeli goren Karahanlılar, Selcuklu ailesi icinde karışıklık cıkarmak istedilerse de başaramadılar Uzerlerine kuvvet gonderildi Hatta Yusuf Bey olduruldu Musa Yabgu ile birleşen Tuğrul ve Cağrı beyler, Karahanlı kuvvetlerini yenerek, Yusuf Bey'in intikamını aldılar Siyasi durum iyice gerginleşti Bolgede değişiklikler oldu Bir baskınla Selcuklular bir hayli zayiata uğratıldılar Bunun uzerine Cağrı Bey, dağılan Selcuklulardan uc bin kişilik bir suvari kuvvetiyle, Gazneli mukavemet mevkilerini aşarak, Doğu Anadolu sınırlarına kadar gitti Van Golu havzasından, kuzeyde Tiflis'e kadar uzanan bolgede keşif harekatı yaptı Ermeni ve Gurcu kuvvetlerini yenerek, bolgenin otlak ve yaylaklarının keşfiyle, gerekli siyasi, etnik, kulturel ve askeri stratejik bilgileri topladı Bizans şehirlerine girdi Keşif harekatı neticesinde, bolgenin, Selcukluların yerleşmesine musait olduğunu tespit ederek Tuğrul Bey'e bildirdi
Selcukluların esir yabgusu Arslan, 1032 yılında, Hindistan'da hapsedilmiş bulunduğu Kalencer Kalesinde olunce, Gaznelilerle ilişkiler daha da bozuldu Musa Yabgu ile yeğenleri Cağrı ve Tuğrul beyler kumandasındaki Selcuklu ve Turkmen gucleri, bolgenin en stratejik mevkiinde yer alan ve Gaznelilere ait olan Horasan'a ani bir taarruzla girerek, Merv, Nişabur ve Serahs havalisini ele gecirdiler Gazne sultanı Mesud, Selcukluları tanımak zorunda kaldı Musa Yabgu'ya, Tuğrul ve Cağrı beylere bulundukları yerlerin valiliklerini verdi 1035 yılında yapılan bu antlaşma, dort ay gibi kısa bir sure devam etti Yeniden başlayan GazneliSelcuklu mucadelesi, daha da şiddetlendi Selcuklular, hafif suvari kuvvetleriyle, Gaznelilerin fillerle takviye edilmiş, ağır techizatlı, coğu piyadeden meydana gelen ordusuna, gerilla savaşlarıyla cok kayıp verdirdiler 1038 yılında Serahs civarında yapılan savaşta, Gazneli ordusu ağır bir yenilgiye uğradı Gazneli Sultan Mesud, buyuk bir devlet adamı, cesur bir kumandan olmasına rağmen, bu yenilgiden sonra, Nişabur'u Selcuklulara bırakıp, kesin sonuc alınacak buyuk savaşı devamlı geciktirdi Tuğrul Beyin uvey kardeşi İbrahim Yınal, 1038'de Nişabur'u alıp, Tuğrul Bey adına hutbe okuttu Nişabur'a gelen Tuğrul Beyi muhteşem bir torenle karşıladı Tuğrul Bey, Sultanu'lMuazzam (Buyuk Sultan), Cağrı Bey de Meliku'lMulUk (Hukumdarların Hukumdarı) unvanını aldı Buyuk Selcuklu Devleti'nin kuruluş ve istiklalini (bağımsızlığını) ilan ettiler SelcukluGazneli mucadelesi, 23 Mayıs 1040 Dandanakan Meydan Savaşı ve Selcukluların ustunluğu ele gecirmesiyle neticelendi
Buyuk Selcuklu Devleti'nin Kuruluşu
Selcuklular, Turkİslam devletlerinin en buyuklerindendir Oğuzların Ucoklar kolunun, Kınık boyuna mensupturlar Onuncu yuzyılın sonu ile onbirinci yuzyılın başlarında İslam'ı kabul ettiler Selcuklular; Cin'den, Batı Anadolu dahil butun Ortadoğu ulkeleri, Akdeniz sahilleri, Kuzeybatı Afrika, Hicaz ve Yemen'den Rusya iclerine kadar yayılan hakimiyetin, muazzam bir kultur ve medeniyetin temsilcisidir
Devlete adını veren Selcuk Bey, Aral Golu ile Hazar Denizi arasına hakim olan Oğuz Yabgu Devleti'nin kumandanlarından Dukak Subaşı'nın oğludur Dukak olunce, 1718 yaşlarındaki Selcuk Bey, subaşı oldu Genc yaşına rağmen yuksek mevkilere ulaşan Selcuk Bey'in devamlı artan bir itibara sahip olması, Yabgu ve eşini telaşlandırdı Onu başlarından atmak icin care aramaya başladılar Oldurulmekten cekinen Selcuk Bey, kabilesiyle birlikte oradan ayrıldı Guney yoluyla, muhtemelen 985 yılı sıralarında, Seyhun nehri kenarında bulunan Cend şehrine geldiler Bolge ve şehir, İslam ulkelerine gecişte hudut durumundaydı
Selcuk Bey'in idaresindeki Turkler, kısa zamanda İslam'ı kabul ettiler Bu durum, Yabgu ile aralarını iyice actı Muslumanlar, gayrimuslimlere harac vermezdiyen Selcuk Bey, Yabgu'nun harac memurlarını kovdu ve bağımsızlığını ilan etti Gayrimuslim Turklere karşı savaşmaya başladı Selcuk Bey'in, bağımsızlığını ilan edip, Yabgu'ya harac vermeyerek, Musluman olmayanlarla mucadeleye girişmesi, cevrede tanınıp itibar kazanmasına yol actı Oğuz Yabgusuna karşı olan Turkler, etrafında toplandı Muslumanlardan da destek alan Selcuk Bey, Musluman olmayan Turkler uzerine yaptığı seferlerle şohret kazandı Onun bu şohreti, Maveraunnehir'de ustunluk sağlamaya calışan Musluman devletlerden birisi olan Samanilerle anlaşmasını sağladı Samani sultanı, Selcuk Beye, devlet sınırlarını diğer Turk akınlarına karşı korumasına karşılık, Buhara yakınlarındaki NUr kasabasına yerleşme izni verdi
Selcuk Bey; Mikail, Arslan, İsrafil, Yusuf ve Musa adlarındaki oğullarıyla Buyuk Selcuklu Devletinin temelini atıp, Tuğrul ve Cağrı adında iki torun bırakarak, yuz yaşlarında vefat etti Selcuk Bey'in buyuk oğlu, Tuğrul ve Cağrı beylerin babası olan Mikail, babasının sağlığında olmuştu İkinci buyuk oğlu olan Arslan Bey, babasının yerine gecti Yabgu unvanını alarak, Selcuklular da denilmeye başlanan ailesini teşkilatlandırdı Karahanlılar'ın Samani Devletine son vermesi uzerine, Ozkend'den kacan Samani şehzadelerinden İsmail Muntasır'ın, Arslan Yabgu'ya sığınması, Karahanlılarla aralarının acılmasına sebep oldu Arslan Yabgu komutasındaki Selcuklular, Karahanlılar karşısında başarılı muharebeler yaptılar
Selcukluların guclenmesi, bolgenin hakimi Karahanlılar ile Gazneliler'i zor durumda bıraktı KarahanlıGazneli işbirliğiyle 1025'te Arslan Yabgu, Gaznelilerce yakalanıp, Hindistan'daki Kalencer Kalesine hapsedildi Bu hadiseden sonra, Selcuklularla Gazneliler arasında, acık bir mucadele başladı Onun esareti yıllarında Selcuklular, ortak hukumdar sistemiyle yonetildi Musa'yı yabguluğa, Yusuf'un oğlu İbrahim'i de yınallığa getirdiler Mikail'in oğulları Tuğrul ve Cağrı beyler, amcalarının hakimiyetini tanımakla birlikte, ayrı bolgelerde yaşamaya başladılar
Mahir suvarilerden oluşan Selcuklular, kalabalık hayvan suruleri ve atları icin, bol otlaklı, geniş yaylalar aradılar Bu amacla zaman zaman, komşuları Karahanlılar ve Gaznelilerin sınırlarına taşıp, yerli halkın şikayetlerine sebep oldular Onların bu durumunu kendileri icin tehlikeli goren Karahanlılar, Selcuklu ailesi icinde karışıklık cıkarmak istedilerse de başaramadılar Uzerlerine kuvvet gonderildi Hatta Yusuf Bey olduruldu Musa Yabgu ile birleşen Tuğrul ve Cağrı beyler, Karahanlı kuvvetlerini yenerek, Yusuf Bey'in intikamını aldılar Siyasi durum iyice gerginleşti Bolgede değişiklikler oldu Bir baskınla Selcuklular bir hayli zayiata uğratıldılar Bunun uzerine Cağrı Bey, dağılan Selcuklulardan uc bin kişilik bir suvari kuvvetiyle, Gazneli mukavemet mevkilerini aşarak, Doğu Anadolu sınırlarına kadar gitti Van Golu havzasından, kuzeyde Tiflis'e kadar uzanan bolgede keşif harekatı yaptı Ermeni ve Gurcu kuvvetlerini yenerek, bolgenin otlak ve yaylaklarının keşfiyle, gerekli siyasi, etnik, kulturel ve askeri stratejik bilgileri topladı Bizans şehirlerine girdi Keşif harekatı neticesinde, bolgenin, Selcukluların yerleşmesine musait olduğunu tespit ederek Tuğrul Bey'e bildirdi
Selcukluların esir yabgusu Arslan, 1032 yılında, Hindistan'da hapsedilmiş bulunduğu Kalencer Kalesinde olunce, Gaznelilerle ilişkiler daha da bozuldu Musa Yabgu ile yeğenleri Cağrı ve Tuğrul beyler kumandasındaki Selcuklu ve Turkmen gucleri, bolgenin en stratejik mevkiinde yer alan ve Gaznelilere ait olan Horasan'a ani bir taarruzla girerek, Merv, Nişabur ve Serahs havalisini ele gecirdiler Gazne sultanı Mesud, Selcukluları tanımak zorunda kaldı Musa Yabgu'ya, Tuğrul ve Cağrı beylere bulundukları yerlerin valiliklerini verdi 1035 yılında yapılan bu antlaşma, dort ay gibi kısa bir sure devam etti Yeniden başlayan GazneliSelcuklu mucadelesi, daha da şiddetlendi Selcuklular, hafif suvari kuvvetleriyle, Gaznelilerin fillerle takviye edilmiş, ağır techizatlı, coğu piyadeden meydana gelen ordusuna, gerilla savaşlarıyla cok kayıp verdirdiler 1038 yılında Serahs civarında yapılan savaşta, Gazneli ordusu ağır bir yenilgiye uğradı Gazneli Sultan Mesud, buyuk bir devlet adamı, cesur bir kumandan olmasına rağmen, bu yenilgiden sonra, Nişabur'u Selcuklulara bırakıp, kesin sonuc alınacak buyuk savaşı devamlı geciktirdi Tuğrul Beyin uvey kardeşi İbrahim Yınal, 1038'de Nişabur'u alıp, Tuğrul Bey adına hutbe okuttu Nişabur'a gelen Tuğrul Beyi muhteşem bir torenle karşıladı Tuğrul Bey, Sultanu'lMuazzam (Buyuk Sultan), Cağrı Bey de Meliku'lMulUk (Hukumdarların Hukumdarı) unvanını aldı Buyuk Selcuklu Devleti'nin kuruluş ve istiklalini (bağımsızlığını) ilan ettiler SelcukluGazneli mucadelesi, 23 Mayıs 1040 Dandanakan Meydan Savaşı ve Selcukluların ustunluğu ele gecirmesiyle neticelendi