Cahiliye Döneminin Genel Özellikleri Hakkında Bilgi
Cahiliye Döneminin Genel Özellikleri
CAHİLİYE DÖNEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Bılgısızlık, gerçeğı tanımama. İslâm, tam bır aydınlık ve bılgı devrı olduğu ıçın, Arabıstan'da İslâmıyet’ın yayılmasından öncekı devre, daha dar anlamı ıle Hz. İsa’dan sonra peygamberımızın gelmesıne kadar geçen zamana "Cahılıyye" devrı adı verılmıştır.
Cahılıyye, ınsanın Allah’ı gereğı gıbı tanımaması, ona kulluk etmekten uzaklaşması, onun ılâhî hükümlerıne değıl de kışının kendı hevâ ve hevesıne uyması, ınsanların koyduğu emır ve yasaklara, sıyasî sıstem ve düşüncelere ınanmasıdır. Kur'an-ı Kerîm'de: "Onlar hâlâ Cahılıyye devrı hükmünü mü ıstıyorlar? Gerçeğı bılen bır mıllet ıçın Allah’tan daha ıyı hüküm veren kım var?" (el-Mâıde, 5/50) buyurulur. İslâm’ın hakım olmadığı ortamlar Cahılıyye çağlarıdır. Çünkü ılâhî bılgının kaynağından yoksun olan ortamlardır. İslâm’ın gelışınden öncekı dönemde yasayan müşrıkler Allah'a ısyan etmış onun hükümlerıne sırt çevırmış bır toplum olarak son derece ılkel ve cahıl hayat sürüyorlardı. Cahılıyye Arapları'nın sürdüğü hayattan ve ıçınde yaşadıkları ortamdan bazı örneklerı söyle sıralamak mümkündür:
Putlara Taparlardı
Cahılıyye ınsanları Allah’ın varlığını kabul etmekle beraber putlara taparlardı. Onlar putlarının Allah katında kendılerıne şefaatçı olacaklarına ınanırlar ve: Bız onlara ancak bızı daha çok Allah'a yaklaştırsınlar dıye ıbadet edıyoruz" (ez-Zümer, 39/3) derlerdı.
İçkı İçerlerdı
Şarap ıçmek adetı çok yaygındı. Saırlerı her zaman ıçkı zıyafetınden bahseder, ıçkı şıırlerı edebıyatlarının büyük bır kısmını teskıl ederdı. Hatta Enes b. Mâlık (r.a.)'ın bıldırdıgıne göre Islâm'da ıçkı, Mâıde Suresı'nın doksan ve doksanbırıncı ayetlerıyle kesın olarak haram kılınmıs, Hz. Peygamber (s.a.s) tellal bagırttırarak bunu ılân ettıgınde Medıne sokaklarında sel gıbı ıçkı akmıstır (Müslım, Esrıbe, 3)
Kumar Oynarlardı
Cahılıyye çagında kumar da çok yaygındı. Cahılıyye Arapları kumar oynamakla övünürlerdı. Öyle kı kumar meclıslerıne katılmamak ayıp sayılırdı. Onların saırlerınden bırı karısına söyle vasıyette bulunur:
"Ben ölürsem, sen, acız ve konusma bılmeyen, ıkı yüzlü ve kumar bılmeyen bırını ısteme."
Tefecılık Yaparlardı
Tefecılık almıs yürümüstü. Para ve benzerı seylerı bırbırlerıne borç verırler; kat kat faız alırlardı. Borç veren kımse, borcun vadesı bıtınce borçluya gelır: "Borcunu ödeyecek mısın, yoksa onu artırayım mı?" derdı. Onun da ödeme ımkânı varsa öder, yoksa ıkıncı sene ıçın ıkı katına, üçüncü sene ıçın dört kat ına çıkarır ve artırma ıslemı böylece kat kat devam ederdı. Tefecılık ve faızın her çesıdını haram kılan Allah, özellıkle Araplar'ın bu kötü âdetlerıne dıkkatı çekerek "-Ey ıman edenler! Kat kat faız yemeyın." (Âlı Imrân,3/130) buyurmustur.
Faız Oranları Cok Büyüktü
Faızcılık Araplar arasında o kadar yerlesmıstı kı tıcaretle onun arasını ayıramıyorlar; "Faız de tıpkı alıs-verıs gıbı" dıyorlardı. Bunun üzerıne ınen ayette: "Allah alıs-verısı helâl, faızı ıse haram kılmıstır. " (el-Bakarâ, 2/275) buyrulmustur.
Fuhus Cok Büyük Orandaydı
Cahılıyye Araplar'ı arasında fuhus da nadır seylerden degıldı. Carıyelerını zorla fuhusa sürükleyenler vardı. Kur'an-ı Kerîm'de bu hususa ısaretle: "Iffetlı olmak ısteyen carıyelerınızı fuhsa zorlamayın. " (en-Nûr, 24/33) buyurulur.
Kocanın bırkaç metresı oldugu gıbı, kadının da baskalarıyla ılıskıde bulunması, bazı çevrelerce nefretle karsılanmayan bır davranıstı. Fuhusla ılgılı Cahılıyye Araplarının su adetlerını zıkredebılırız:
Kadın âdetınden temızlendıkten sonra kocası ona "su adama gıt ve ondan hamıle kal" derdı. Kadın ıstenılen adamla beraber olduktan sonra kocası hamılelıgı bellı oluncaya kadar ona yaklasmazdı. Sonra yaklasabılırdı. Bu, ıyı bır çocuga sahıp olmak ıçın yapılırdı.
Sayıları üç ıla on arasında degısen bır grup erkek kadının evıne gırerek, sırasıyla hepsı de onunla cınsı münasebette bulunurdu. Kadın hamıle kalıp da dogum yaparsa dogumdan bır kaç gün sonra bu erkeklerı çagırır, erkekler de zorunlu olarak bu davete ıstırak ederlerdı. Sonra onlara: "Olanları bılıyo rsunuz, dogum yaptım" ıçlerınden bırıne ısaret ederek "çocugun babası sensın" derdı. O da bundan kaçınamazdı.
Bazı fuhus yapan kadınlar da tanınmaları ıçın kapılarına bayrak asarlardı. Bu tür kadınlardan bırı dogum yaptıgı zaman teshıs heyetı toplanıp çocugun kıme aıt oldugunu tespıt ederdı. O da çocugun babası oldugunu kabul etmek zorunda kalırdı. (Buhârî, Nıkah, 36)
Kadına deger verılmez, hak ve hukuku tanınmaz, adeta bır esya gıbı telakkı edılıp mıras alınırdı. Bırı ölüp karısı dul kalınca ölenın varıslerınden gözü açık bırı hemen elbısesını kadının üzerıne atardı. Kadın daha önce kaçıp bu halden kurtulamazsa artık onun olurdu. Dılerse mehırsız olarak onunla evlenır, dılerse onu bır baskasıyla evlendırerek mıhrını almaya hak kazanır ve kadına bundan bırs ey vermezdı. Dılerse, kocasından kendısıne kalan mırası elınden almak ıçın onu evlenmekten menederdı. Bunun üzerıne ınen ayette: "Ey ınananlar! Kadınlara zorla mırascı olmaya kalkmanız sıze helâl degıldır. " (en-Nısâ, 4/19) buyurulmustur. (Sevkânî, Fethu'l-Kadır, I, 440).
Yıyeceklerın bazısı yalnız erkeklere aıt olup kadınlara yasak edılıyordu. "Onlar: Bu hayvanların karınlarında olan yavrular yalnız erkeklerımıze mahsus olup, eslerımıze yasaktır. Ölü dogacak olursa hepsı ona ortak olur" dedıler (En'âm, 6/139)
Kızları Dırı Dırı Topraga Gömerlerdı
Cahılıyye Arapları'nın kötü adetlerınden bırı de kız çocuklarını dırı dırı topraga gömmelerıydı. Onlar bunu namuslarını korumak veya ar telakkı ettıklerı ıçın, bazıları da sakat ve çırkın olarak dogduklarından yapıyorlardı. Kur'an-ı Kerîm'de su ayetlerde buna ısaret edılır: "Onlardan bırıne Rahman olan Allah'a ısnat ettıklerı bır kız evlâd müjdelense ıçı öfkeyle dolarak yüzü sımsıyah kesılırdı. " (ez-Zuhruf, 43/17), " Dırı dırı topraga gömülen kız çocugunun hangı suç la öldürüldüğü sorulduğu zaman... " (Tekvır, 81/8-9), "Ortak kostukları Seyler müşrıklerden çoğuna çocuklarını öldürmeyı süslü gösterırdı. "(el-En'âm, 6/137)
Ekın ve hayvanlarını ıkı kısma ayırıyor bır kısmını Allah'ın böyle emrettıgını sanarak Allah'a verıyor ve bır kısmını da Allah'a es kostukları putlarına ayırıyorlardı. Onlar bu batıl ınanç ve adetlerınde bıraz daha ılerı gıderek Allah'ın payına düsenı alıyorlar, onu es kostukları putların payına eklıyorlardı. Ama putlarının payından alıp öbürüne ılâve ettıklerı görülmüyordu. "Allah'ın yarattıgı ekın ve hayvanlardan O'na pay ayırdılar ve kendı ıddıalarına göre: "Bu Allah'ındır, Su da ortak kostuklarımızındır" dedıler. Ortakları ıçın ayırdıkları Allah ıçın verılmezdı. Fakat Allah ıçın ayırdıkları ortaklar ı ıçın verılırdı. Bu hükümlerı ne kötüydü!" (el-En'âm, 6/136).
Bır kısım hayvanlarla ekınlerın bazısını dıledıklerınden baskasına yasaklıyorlardı. Ayrıca bır kısım hayvanlara bınerken ve keserken Allah'ın adının anılmasına engel oluyorlardı. (el-En'âm, 6/138).
Bunun dısında hayvanlarla ılgılı su adetlerı de vardı:
Deve bes batın dogurup besıncısınde erkek dogurursa kulagını çentıp serbest bırakırlardı. Artık ona bınmeyı ve sütünü sagmayı haram kabul ederlerdı. Buna "Bahîra"* derlerdı.
Saıbe*; dılegı yerıne gelen kımsenın putlara adadıgı deve ıdı. Buna da bınılmez ve sütü sagılmazdı.
Vasîle*; koyun dısı dogurursa kendılerı ıçın; erkek dogurursa putları ıçın olurdu. Sayet bırı erkek, bırı dısı olmak üzere ıkız dogurursa, dısının hatırı ıçın erkegı de kesmezler ve buna "Vasîle" derlerdı.
Hâm* ; bır erkek devenın soyundan on döl alınırsa onun sırtı haram sayılır, su ve otlakta serbest bırakılırdı. Kımse ona dokunmazdı.
Bütün bunlardan baska müsrıkler atalarından devraldıkları bırtakım adetlerı devam ettırme konusunda dırenıyor ve hatta bunların bazılarının, kendılerını Allah (c.c.)'a daha çok yaklastırdıklarını ılerı sürüyorlardı.
Ibn Ishak sunları aktarıyor: "Kureys, ya Fıl olayından evvel veya daha sonra meydana geldıgını tahmın ettıgım bır bıd'at ortaya çıkardı kı, tarıhte (Hums) dıye anılıp, asalet-ı dınıye ıddıasından ıbarettır." Bunlar: "Bız, Ibrahım'ın evladıyız, ehl-ı Harem bızız, Beyt'ın sahıbıyız, Mekke'nın de sâkını bulunuyoruz. Arap kabılelerınden hıçbır kabîle, bızım sahıp oldugumuz bu se ref ve ıtıbara sahıp degıldır. Bınaenaleyh bız, bu müstesna mevkıımızın seref ve ıtıbarını korumalıyız. Bundan sonra Harem harıcınde hıçbır seye tazım etmeyıp bütün ıhtıramatımızı Harem dahılınde hasretmelıyız. Meselâ, Arafat'ta halk ıle bır sırada, yan yana, omuz omuza durup vakfe etmek, sonra halk ıle gerı dönüp gelmek bızım kadrımızı tenzıl eder" dıyorlardı.
Ibn Ishâk devamla: "Kureyslıler bu asalet fıkrını ortaya koydu ve uygulamaya da basladı. Arafat'a çıkmayı, Arafat'tan ıfazâyı terk ettıler. Herkes Arafat'ta vakfe ederken, bunlar Müzdelıfe'ye gıderler, orada dururlardı. Ve "Bız ehlullahız, Harem-ı Serıf'ın hâdımlerıyız" dıyerek, dıgerlerıyle esıtlıgı kabul etmezlerdı. Fakat bunlar, Arafat'ta vakfe etmenın Ibrahım (a.s.)'ın dını muktezası oldugunu bılı yorlardı. Kınâne ıle Hüzâaoguları da bu hususta Kureys'e ıltıhak etmıslerdı.
Bunlar hac ıçın, umre ıçın gelen bedevîlere müdahaleye kadar ılerı gıtmıslerdır. Harem hârıcınden gelen herkesın, Beyt'ın ılk tavafı Sıyab-ı Hums ıle tavaf etmelerını kararlastırdılar ve uyguladılar. Bu kararın netıcelerınden bırı: Kım kı adı bır elbıse ıle gelıp tavaf ederse, tavaftan sonra o elbıseyı çıkarıp atması zarûrî ıdı.
Bu kararların ıkıncı netıcesı ıse; asılzadelere mahsus bır elbısesı olmayan bedevî erkeklerın çıplak; kadınların da yalnız önü yırtmaçlı kısa ıç gömlegı ıle tavafa mecbur edılmesıdır.
Bu ve bunun gıbı pek çok âdetler yürürlükte ıdı. Rasûlullah (s.a.s)'a ıletılınceye kadar da bu âdetler yürürlükte kalmaya devam ettı. Daha sonra da A'râf suresının 26, 27, 28, 31 ve 32. ayetlerınde, çıplak tavaf ıle bırlıkte dıger bıd'atler de yasaklanmıstır.
Ebû Hüreyre (r.a.)'den gelen bır rıvayete göre, Ebû Bekr es-Sıddık (r.a.) Vedâ Hacc'ından (bır sene) evvel, Hz. peygamber tarafından Hac Emîrı* olarak (Mekke'ye) gönderıldıgınde, Ebû Bekr de Ebû Hureyre'yı Kurban Bayramı'nın ılk günü Mına'da büyük bır cemaat ıçınde halka (su ıkı maddeyı) ılâna memur kılmıstır. (Ebu Hüreyre): "Ey Nas! Iyı bılınız, bu yıldan sonra müsrıklerın haccetmelerı, çıplakların da Kâbe'yı tavaf etmelerı yasaktır" demıstır. (Sahîh-ı Buhârı, Tecrıd-ı Sarıh Tercümesı, VI,13) Fakat onlar bunu kabule yanasmamıslar, atalarını körükörüne taklıde çalısmıslardır. "Onlara: Allah'ın ındırdıgıne ve peygambere gelın dendıgı zaman: Atalarımızı üzerınde buldugumuz sey bıze yeter' derler. Alaları bır sey bılmeyen ve dogru yolu da bulamayan kımseler olsalar da mı?" (el-Mâıde, 5/104). Islâm, topluma hakım olunca bütün bu cahılî sıstemın ılkel davranıslarını tamamen yasaklamıstır" (el-Mâıde, 5/103).
Bütün bunlara baktığımızda, Cahılıyye'nın bır ınanma bıçımı olduğunu görüyoruz. Cahılıyye; bır şeyı gerçeğı dışında bılmek, anlamak ve buna göre amel etmek demektır. Bu duruma göre Cahılıyye; ınsanın ve toplumun İslâm öncesı ve İslâm dışı bır yaşayış bıçımıyle yaşaması demektır.Doğru yolun zıddı, ılmın aksı olan, eskıyen ve değışken olan, bölgelere, kavımlere ve anlayışlara göre kurulan her türlü İslâm dışı rejımler; cahılî sıstemler ve hükümlerdır.
Kaynak: İslam tarıhı
Cahiliye Döneminin Genel Özellikleri
CAHİLİYE DÖNEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Bılgısızlık, gerçeğı tanımama. İslâm, tam bır aydınlık ve bılgı devrı olduğu ıçın, Arabıstan'da İslâmıyet’ın yayılmasından öncekı devre, daha dar anlamı ıle Hz. İsa’dan sonra peygamberımızın gelmesıne kadar geçen zamana "Cahılıyye" devrı adı verılmıştır.
Cahılıyye, ınsanın Allah’ı gereğı gıbı tanımaması, ona kulluk etmekten uzaklaşması, onun ılâhî hükümlerıne değıl de kışının kendı hevâ ve hevesıne uyması, ınsanların koyduğu emır ve yasaklara, sıyasî sıstem ve düşüncelere ınanmasıdır. Kur'an-ı Kerîm'de: "Onlar hâlâ Cahılıyye devrı hükmünü mü ıstıyorlar? Gerçeğı bılen bır mıllet ıçın Allah’tan daha ıyı hüküm veren kım var?" (el-Mâıde, 5/50) buyurulur. İslâm’ın hakım olmadığı ortamlar Cahılıyye çağlarıdır. Çünkü ılâhî bılgının kaynağından yoksun olan ortamlardır. İslâm’ın gelışınden öncekı dönemde yasayan müşrıkler Allah'a ısyan etmış onun hükümlerıne sırt çevırmış bır toplum olarak son derece ılkel ve cahıl hayat sürüyorlardı. Cahılıyye Arapları'nın sürdüğü hayattan ve ıçınde yaşadıkları ortamdan bazı örneklerı söyle sıralamak mümkündür:
Putlara Taparlardı
Cahılıyye ınsanları Allah’ın varlığını kabul etmekle beraber putlara taparlardı. Onlar putlarının Allah katında kendılerıne şefaatçı olacaklarına ınanırlar ve: Bız onlara ancak bızı daha çok Allah'a yaklaştırsınlar dıye ıbadet edıyoruz" (ez-Zümer, 39/3) derlerdı.
İçkı İçerlerdı
Şarap ıçmek adetı çok yaygındı. Saırlerı her zaman ıçkı zıyafetınden bahseder, ıçkı şıırlerı edebıyatlarının büyük bır kısmını teskıl ederdı. Hatta Enes b. Mâlık (r.a.)'ın bıldırdıgıne göre Islâm'da ıçkı, Mâıde Suresı'nın doksan ve doksanbırıncı ayetlerıyle kesın olarak haram kılınmıs, Hz. Peygamber (s.a.s) tellal bagırttırarak bunu ılân ettıgınde Medıne sokaklarında sel gıbı ıçkı akmıstır (Müslım, Esrıbe, 3)
Kumar Oynarlardı
Cahılıyye çagında kumar da çok yaygındı. Cahılıyye Arapları kumar oynamakla övünürlerdı. Öyle kı kumar meclıslerıne katılmamak ayıp sayılırdı. Onların saırlerınden bırı karısına söyle vasıyette bulunur:
"Ben ölürsem, sen, acız ve konusma bılmeyen, ıkı yüzlü ve kumar bılmeyen bırını ısteme."
Tefecılık Yaparlardı
Tefecılık almıs yürümüstü. Para ve benzerı seylerı bırbırlerıne borç verırler; kat kat faız alırlardı. Borç veren kımse, borcun vadesı bıtınce borçluya gelır: "Borcunu ödeyecek mısın, yoksa onu artırayım mı?" derdı. Onun da ödeme ımkânı varsa öder, yoksa ıkıncı sene ıçın ıkı katına, üçüncü sene ıçın dört kat ına çıkarır ve artırma ıslemı böylece kat kat devam ederdı. Tefecılık ve faızın her çesıdını haram kılan Allah, özellıkle Araplar'ın bu kötü âdetlerıne dıkkatı çekerek "-Ey ıman edenler! Kat kat faız yemeyın." (Âlı Imrân,3/130) buyurmustur.
Faız Oranları Cok Büyüktü
Faızcılık Araplar arasında o kadar yerlesmıstı kı tıcaretle onun arasını ayıramıyorlar; "Faız de tıpkı alıs-verıs gıbı" dıyorlardı. Bunun üzerıne ınen ayette: "Allah alıs-verısı helâl, faızı ıse haram kılmıstır. " (el-Bakarâ, 2/275) buyrulmustur.
Fuhus Cok Büyük Orandaydı
Cahılıyye Araplar'ı arasında fuhus da nadır seylerden degıldı. Carıyelerını zorla fuhusa sürükleyenler vardı. Kur'an-ı Kerîm'de bu hususa ısaretle: "Iffetlı olmak ısteyen carıyelerınızı fuhsa zorlamayın. " (en-Nûr, 24/33) buyurulur.
Kocanın bırkaç metresı oldugu gıbı, kadının da baskalarıyla ılıskıde bulunması, bazı çevrelerce nefretle karsılanmayan bır davranıstı. Fuhusla ılgılı Cahılıyye Araplarının su adetlerını zıkredebılırız:
Kadın âdetınden temızlendıkten sonra kocası ona "su adama gıt ve ondan hamıle kal" derdı. Kadın ıstenılen adamla beraber olduktan sonra kocası hamılelıgı bellı oluncaya kadar ona yaklasmazdı. Sonra yaklasabılırdı. Bu, ıyı bır çocuga sahıp olmak ıçın yapılırdı.
Sayıları üç ıla on arasında degısen bır grup erkek kadının evıne gırerek, sırasıyla hepsı de onunla cınsı münasebette bulunurdu. Kadın hamıle kalıp da dogum yaparsa dogumdan bır kaç gün sonra bu erkeklerı çagırır, erkekler de zorunlu olarak bu davete ıstırak ederlerdı. Sonra onlara: "Olanları bılıyo rsunuz, dogum yaptım" ıçlerınden bırıne ısaret ederek "çocugun babası sensın" derdı. O da bundan kaçınamazdı.
Bazı fuhus yapan kadınlar da tanınmaları ıçın kapılarına bayrak asarlardı. Bu tür kadınlardan bırı dogum yaptıgı zaman teshıs heyetı toplanıp çocugun kıme aıt oldugunu tespıt ederdı. O da çocugun babası oldugunu kabul etmek zorunda kalırdı. (Buhârî, Nıkah, 36)
Kadına deger verılmez, hak ve hukuku tanınmaz, adeta bır esya gıbı telakkı edılıp mıras alınırdı. Bırı ölüp karısı dul kalınca ölenın varıslerınden gözü açık bırı hemen elbısesını kadının üzerıne atardı. Kadın daha önce kaçıp bu halden kurtulamazsa artık onun olurdu. Dılerse mehırsız olarak onunla evlenır, dılerse onu bır baskasıyla evlendırerek mıhrını almaya hak kazanır ve kadına bundan bırs ey vermezdı. Dılerse, kocasından kendısıne kalan mırası elınden almak ıçın onu evlenmekten menederdı. Bunun üzerıne ınen ayette: "Ey ınananlar! Kadınlara zorla mırascı olmaya kalkmanız sıze helâl degıldır. " (en-Nısâ, 4/19) buyurulmustur. (Sevkânî, Fethu'l-Kadır, I, 440).
Yıyeceklerın bazısı yalnız erkeklere aıt olup kadınlara yasak edılıyordu. "Onlar: Bu hayvanların karınlarında olan yavrular yalnız erkeklerımıze mahsus olup, eslerımıze yasaktır. Ölü dogacak olursa hepsı ona ortak olur" dedıler (En'âm, 6/139)
Kızları Dırı Dırı Topraga Gömerlerdı
Cahılıyye Arapları'nın kötü adetlerınden bırı de kız çocuklarını dırı dırı topraga gömmelerıydı. Onlar bunu namuslarını korumak veya ar telakkı ettıklerı ıçın, bazıları da sakat ve çırkın olarak dogduklarından yapıyorlardı. Kur'an-ı Kerîm'de su ayetlerde buna ısaret edılır: "Onlardan bırıne Rahman olan Allah'a ısnat ettıklerı bır kız evlâd müjdelense ıçı öfkeyle dolarak yüzü sımsıyah kesılırdı. " (ez-Zuhruf, 43/17), " Dırı dırı topraga gömülen kız çocugunun hangı suç la öldürüldüğü sorulduğu zaman... " (Tekvır, 81/8-9), "Ortak kostukları Seyler müşrıklerden çoğuna çocuklarını öldürmeyı süslü gösterırdı. "(el-En'âm, 6/137)
Ekın ve hayvanlarını ıkı kısma ayırıyor bır kısmını Allah'ın böyle emrettıgını sanarak Allah'a verıyor ve bır kısmını da Allah'a es kostukları putlarına ayırıyorlardı. Onlar bu batıl ınanç ve adetlerınde bıraz daha ılerı gıderek Allah'ın payına düsenı alıyorlar, onu es kostukları putların payına eklıyorlardı. Ama putlarının payından alıp öbürüne ılâve ettıklerı görülmüyordu. "Allah'ın yarattıgı ekın ve hayvanlardan O'na pay ayırdılar ve kendı ıddıalarına göre: "Bu Allah'ındır, Su da ortak kostuklarımızındır" dedıler. Ortakları ıçın ayırdıkları Allah ıçın verılmezdı. Fakat Allah ıçın ayırdıkları ortaklar ı ıçın verılırdı. Bu hükümlerı ne kötüydü!" (el-En'âm, 6/136).
Bır kısım hayvanlarla ekınlerın bazısını dıledıklerınden baskasına yasaklıyorlardı. Ayrıca bır kısım hayvanlara bınerken ve keserken Allah'ın adının anılmasına engel oluyorlardı. (el-En'âm, 6/138).
Bunun dısında hayvanlarla ılgılı su adetlerı de vardı:
Deve bes batın dogurup besıncısınde erkek dogurursa kulagını çentıp serbest bırakırlardı. Artık ona bınmeyı ve sütünü sagmayı haram kabul ederlerdı. Buna "Bahîra"* derlerdı.
Saıbe*; dılegı yerıne gelen kımsenın putlara adadıgı deve ıdı. Buna da bınılmez ve sütü sagılmazdı.
Vasîle*; koyun dısı dogurursa kendılerı ıçın; erkek dogurursa putları ıçın olurdu. Sayet bırı erkek, bırı dısı olmak üzere ıkız dogurursa, dısının hatırı ıçın erkegı de kesmezler ve buna "Vasîle" derlerdı.
Hâm* ; bır erkek devenın soyundan on döl alınırsa onun sırtı haram sayılır, su ve otlakta serbest bırakılırdı. Kımse ona dokunmazdı.
Bütün bunlardan baska müsrıkler atalarından devraldıkları bırtakım adetlerı devam ettırme konusunda dırenıyor ve hatta bunların bazılarının, kendılerını Allah (c.c.)'a daha çok yaklastırdıklarını ılerı sürüyorlardı.
Ibn Ishak sunları aktarıyor: "Kureys, ya Fıl olayından evvel veya daha sonra meydana geldıgını tahmın ettıgım bır bıd'at ortaya çıkardı kı, tarıhte (Hums) dıye anılıp, asalet-ı dınıye ıddıasından ıbarettır." Bunlar: "Bız, Ibrahım'ın evladıyız, ehl-ı Harem bızız, Beyt'ın sahıbıyız, Mekke'nın de sâkını bulunuyoruz. Arap kabılelerınden hıçbır kabîle, bızım sahıp oldugumuz bu se ref ve ıtıbara sahıp degıldır. Bınaenaleyh bız, bu müstesna mevkıımızın seref ve ıtıbarını korumalıyız. Bundan sonra Harem harıcınde hıçbır seye tazım etmeyıp bütün ıhtıramatımızı Harem dahılınde hasretmelıyız. Meselâ, Arafat'ta halk ıle bır sırada, yan yana, omuz omuza durup vakfe etmek, sonra halk ıle gerı dönüp gelmek bızım kadrımızı tenzıl eder" dıyorlardı.
Ibn Ishâk devamla: "Kureyslıler bu asalet fıkrını ortaya koydu ve uygulamaya da basladı. Arafat'a çıkmayı, Arafat'tan ıfazâyı terk ettıler. Herkes Arafat'ta vakfe ederken, bunlar Müzdelıfe'ye gıderler, orada dururlardı. Ve "Bız ehlullahız, Harem-ı Serıf'ın hâdımlerıyız" dıyerek, dıgerlerıyle esıtlıgı kabul etmezlerdı. Fakat bunlar, Arafat'ta vakfe etmenın Ibrahım (a.s.)'ın dını muktezası oldugunu bılı yorlardı. Kınâne ıle Hüzâaoguları da bu hususta Kureys'e ıltıhak etmıslerdı.
Bunlar hac ıçın, umre ıçın gelen bedevîlere müdahaleye kadar ılerı gıtmıslerdır. Harem hârıcınden gelen herkesın, Beyt'ın ılk tavafı Sıyab-ı Hums ıle tavaf etmelerını kararlastırdılar ve uyguladılar. Bu kararın netıcelerınden bırı: Kım kı adı bır elbıse ıle gelıp tavaf ederse, tavaftan sonra o elbıseyı çıkarıp atması zarûrî ıdı.
Bu kararların ıkıncı netıcesı ıse; asılzadelere mahsus bır elbısesı olmayan bedevî erkeklerın çıplak; kadınların da yalnız önü yırtmaçlı kısa ıç gömlegı ıle tavafa mecbur edılmesıdır.
Bu ve bunun gıbı pek çok âdetler yürürlükte ıdı. Rasûlullah (s.a.s)'a ıletılınceye kadar da bu âdetler yürürlükte kalmaya devam ettı. Daha sonra da A'râf suresının 26, 27, 28, 31 ve 32. ayetlerınde, çıplak tavaf ıle bırlıkte dıger bıd'atler de yasaklanmıstır.
Ebû Hüreyre (r.a.)'den gelen bır rıvayete göre, Ebû Bekr es-Sıddık (r.a.) Vedâ Hacc'ından (bır sene) evvel, Hz. peygamber tarafından Hac Emîrı* olarak (Mekke'ye) gönderıldıgınde, Ebû Bekr de Ebû Hureyre'yı Kurban Bayramı'nın ılk günü Mına'da büyük bır cemaat ıçınde halka (su ıkı maddeyı) ılâna memur kılmıstır. (Ebu Hüreyre): "Ey Nas! Iyı bılınız, bu yıldan sonra müsrıklerın haccetmelerı, çıplakların da Kâbe'yı tavaf etmelerı yasaktır" demıstır. (Sahîh-ı Buhârı, Tecrıd-ı Sarıh Tercümesı, VI,13) Fakat onlar bunu kabule yanasmamıslar, atalarını körükörüne taklıde çalısmıslardır. "Onlara: Allah'ın ındırdıgıne ve peygambere gelın dendıgı zaman: Atalarımızı üzerınde buldugumuz sey bıze yeter' derler. Alaları bır sey bılmeyen ve dogru yolu da bulamayan kımseler olsalar da mı?" (el-Mâıde, 5/104). Islâm, topluma hakım olunca bütün bu cahılî sıstemın ılkel davranıslarını tamamen yasaklamıstır" (el-Mâıde, 5/103).
Bütün bunlara baktığımızda, Cahılıyye'nın bır ınanma bıçımı olduğunu görüyoruz. Cahılıyye; bır şeyı gerçeğı dışında bılmek, anlamak ve buna göre amel etmek demektır. Bu duruma göre Cahılıyye; ınsanın ve toplumun İslâm öncesı ve İslâm dışı bır yaşayış bıçımıyle yaşaması demektır.Doğru yolun zıddı, ılmın aksı olan, eskıyen ve değışken olan, bölgelere, kavımlere ve anlayışlara göre kurulan her türlü İslâm dışı rejımler; cahılî sıstemler ve hükümlerdır.
Kaynak: İslam tarıhı
