Kendilik bedelinin dış ölçütlere nazaran kurulduğu, başarısızlığın kabus, her kaybın felaket olarak algılandığı günümüz dünyasında ÇKB’nin dinamiklerini anlamak güç değildir. Kusursuz olamayacağını bilmenin gerçekliği ile baş etmenin yolunu bu türlü bir beklentinin ne kadar haklı bir talep olabileceği noktasında sorgulama ve savaşma gücüne eremeyen ÇKB mağduru, adeta teslimiyeti seçerek hayatın kıyısına çekilmektedir. Çekildiği yerde kayıplarıyla yüzleşmek, kendisiyle barışı sağlamak yerine oburlarının kabulünü umarak hala onların onayına muhtaç bir varoluş stratejisi benimsemekte ve böylece ÇKB’nin kısır döngüsü de kurulmaktadır.
Utangaç Kişilik Bozukluğu Akıldışı Fikirleri
İncinebilirim fikri ÇKB için temel inanç olup, bu fikir kaçınma stratejisi ile sonuçlanır. Ülkü kendilik nasıl hissettiğimiz, düşündüğümüz ya da davrandığımız konusundaki inançlarımızdan oluşmaktadır. ÇKB’nin kendilik imajını besleyen akıldışı fikir ve tavırlarından kimileri şunlardır:
Toplumsal olarak yetersizim ve gerek iş etrafında gerekse toplumsal ilgilerde istenmiyorum.
Öbür beşerler potansiyel olarak eleştirel, alakasız, aşağılayıcı ve reddedicidir.
Makus hislere katlanamam.
Beşerler benimle yakın bağ kuracak olurlarsa, gerçekte kim olduğumu keşfedip beni reddederler.
Aşağı ve yetersiz olduğumla yüzleşmek dayanılmaz olsa gerek.
Bedeli ne olursa olsun beğenilen olmayan durumlardan kaçınmalıyım.
Bu türlü bir şey hissettiğimde ya da düşündüğümde bunu zihnimden silmeliyim yada bir şey içererek, bir ilaç alarak yahut televizyona dalarak kendimi oyalamalıyım.
Dikkati çekeceğim durumlardan kaçınmalıyım ya da mümkün olduğunca göze çarpmamalıyım.
Makus hisler sıkıntıdan çıkarır ve denetim edilemez.
Birileri beni eleştiriyorsa, haklıdırlar.
Başarısız olabilecek bir şeyler yapmaktansa hiçbir yapmamak daha uygundur.
Bir sorunu düşünmediğim vakit ona daire bir şey yapmamda gerekmez
Bir ilişikideki rastgele bir gerginlik işareti o alakanın makûs gittiğine işaret eder. O halde, o ilgiyi de kestirip atmak gerekir.
Sorunu önemsemezsem, biter masraf zati
Utangaç Kişilik Bozukluğunun Oluş Nedenleri; Anne-babanın yanlış yetiştirme biçimi, büyüme ve gelişme periyodunda daima olarak eleştirilme, cezalandırma ve reddetme tavrı sergilenmesi kendisinde güvensizlik oluşmasına sebep olmuştur. Tam aykırısı çok kollayıcı ve müdafaacı tavır sergileme üzere nedenler gösterilmektedir. Kimi araştırmalarda utangaç kişiliğin yapısal-genetik bir temeli olduğunu söyler. Ama çevresel yaşantılarının( reddedilme, dalga konusu olma, zorbalığa maruz kalma) bu bozukluğun oluşması için gerekli ek olarak gösterilebiliyor.
Utangaç Kişilik Bozukları Ruh Hastalıkların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı’na DSM-5 Kriter Özellikleri
Eleştirilme ve onaylanmama yahut reddedilme dehşetleri yüzünden şahsî ilgi kurmayı gerektiren uğraşı alanlarından kaçınır.
Sevileceğinden emin olmadıkça başkaları ile bağ kurmada isteksizdir.
Utandırılacağı yahut alay edileceği korkusu yüzünden yakın bağlarda tutuk davranır.
Toplumsal durumlarda eleştirilme ya da dışlanma fikirleriyle meşguldür.
Yetersizlik hisleri yüzünden yeni şahıslarla birarada bulunduğu ortamlarda utangaç davranır.
Kendisini toplumsal istikametten maharetsiz, şahsî açıdan cazipliği olmayan yahut başkalarından aşağı birisi olarak görür.
Utandırıcı olabileceği fikriyle birtakım şahsî riskleri göze almada yahut rastgele yeni aktiflikte bulunmada çoklukla isteksiz davranır.
Utangaç Kişilik Bozukları Ayırıcı Teşhis
Utangaç kişilik bozukluğunun, Şizoid ve bağımlı kişilik bozuklukları, depresyon rahatsızlıklarının yanında en çok toplumsal fobi ile karıştırılmaktadır. Toplumsal fobi ile ortasında ki bağ ve ayırıcı teşhis konusunda zahmetler yaşanmaktadır.
Toplumsal fobi ve Utangaç kişilik bozukluğu ortasında en ayırıcı teşhis özelliği toplumsal fobi toplumsal olarak dert yaşarken, utangaç kişilik bozukluğu her alanda ağır dert yaşamaktadır.
Toplumsal fobi toplum önünde bana gülecekler tasası yaşarken, utangaç kişilik bozukluğu hayatında birçok alanında kendini güçsüz ve yetersiz hissediyor.
Utangaç Kişilik Bozukluğu ve Tedavi
Şema terapi, kişilik bozukluklarında görülen katı özelliklerden kaynaklı uzun vadeli meselelerin tedavisine yönelik alternatif sunmaktadır. Kişiliği güçlendirmek için kapsamlı bir kavramsallaştırma ve tedavi planı oluşturabilmek hedefiyle erken periyot olumsuz şemalarla toplumsal izolasyon, başarısızlık, kusurluluk, boyun eğicilik şemaları çalışması gerekmektedir. Artık yaşanan olaylardan güçlendirmeye çalışmalar başlıyor ve kademe kademe çocukluğunda ona verilmeyen hisleri kendine vermeyi sağlanıyor.
Utangaç Kişilik Bozukluğu Akıldışı Fikirleri
İncinebilirim fikri ÇKB için temel inanç olup, bu fikir kaçınma stratejisi ile sonuçlanır. Ülkü kendilik nasıl hissettiğimiz, düşündüğümüz ya da davrandığımız konusundaki inançlarımızdan oluşmaktadır. ÇKB’nin kendilik imajını besleyen akıldışı fikir ve tavırlarından kimileri şunlardır:
Toplumsal olarak yetersizim ve gerek iş etrafında gerekse toplumsal ilgilerde istenmiyorum.
Öbür beşerler potansiyel olarak eleştirel, alakasız, aşağılayıcı ve reddedicidir.
Makus hislere katlanamam.
Beşerler benimle yakın bağ kuracak olurlarsa, gerçekte kim olduğumu keşfedip beni reddederler.
Aşağı ve yetersiz olduğumla yüzleşmek dayanılmaz olsa gerek.
Bedeli ne olursa olsun beğenilen olmayan durumlardan kaçınmalıyım.
Bu türlü bir şey hissettiğimde ya da düşündüğümde bunu zihnimden silmeliyim yada bir şey içererek, bir ilaç alarak yahut televizyona dalarak kendimi oyalamalıyım.
Dikkati çekeceğim durumlardan kaçınmalıyım ya da mümkün olduğunca göze çarpmamalıyım.
Makus hisler sıkıntıdan çıkarır ve denetim edilemez.
Birileri beni eleştiriyorsa, haklıdırlar.
Başarısız olabilecek bir şeyler yapmaktansa hiçbir yapmamak daha uygundur.
Bir sorunu düşünmediğim vakit ona daire bir şey yapmamda gerekmez
Bir ilişikideki rastgele bir gerginlik işareti o alakanın makûs gittiğine işaret eder. O halde, o ilgiyi de kestirip atmak gerekir.
Sorunu önemsemezsem, biter masraf zati
Utangaç Kişilik Bozukluğunun Oluş Nedenleri; Anne-babanın yanlış yetiştirme biçimi, büyüme ve gelişme periyodunda daima olarak eleştirilme, cezalandırma ve reddetme tavrı sergilenmesi kendisinde güvensizlik oluşmasına sebep olmuştur. Tam aykırısı çok kollayıcı ve müdafaacı tavır sergileme üzere nedenler gösterilmektedir. Kimi araştırmalarda utangaç kişiliğin yapısal-genetik bir temeli olduğunu söyler. Ama çevresel yaşantılarının( reddedilme, dalga konusu olma, zorbalığa maruz kalma) bu bozukluğun oluşması için gerekli ek olarak gösterilebiliyor.
Utangaç Kişilik Bozukları Ruh Hastalıkların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı’na DSM-5 Kriter Özellikleri
Eleştirilme ve onaylanmama yahut reddedilme dehşetleri yüzünden şahsî ilgi kurmayı gerektiren uğraşı alanlarından kaçınır.
Sevileceğinden emin olmadıkça başkaları ile bağ kurmada isteksizdir.
Utandırılacağı yahut alay edileceği korkusu yüzünden yakın bağlarda tutuk davranır.
Toplumsal durumlarda eleştirilme ya da dışlanma fikirleriyle meşguldür.
Yetersizlik hisleri yüzünden yeni şahıslarla birarada bulunduğu ortamlarda utangaç davranır.
Kendisini toplumsal istikametten maharetsiz, şahsî açıdan cazipliği olmayan yahut başkalarından aşağı birisi olarak görür.
Utandırıcı olabileceği fikriyle birtakım şahsî riskleri göze almada yahut rastgele yeni aktiflikte bulunmada çoklukla isteksiz davranır.
Utangaç Kişilik Bozukları Ayırıcı Teşhis
Utangaç kişilik bozukluğunun, Şizoid ve bağımlı kişilik bozuklukları, depresyon rahatsızlıklarının yanında en çok toplumsal fobi ile karıştırılmaktadır. Toplumsal fobi ile ortasında ki bağ ve ayırıcı teşhis konusunda zahmetler yaşanmaktadır.
Toplumsal fobi ve Utangaç kişilik bozukluğu ortasında en ayırıcı teşhis özelliği toplumsal fobi toplumsal olarak dert yaşarken, utangaç kişilik bozukluğu her alanda ağır dert yaşamaktadır.
Toplumsal fobi toplum önünde bana gülecekler tasası yaşarken, utangaç kişilik bozukluğu hayatında birçok alanında kendini güçsüz ve yetersiz hissediyor.
Utangaç Kişilik Bozukluğu ve Tedavi
Şema terapi, kişilik bozukluklarında görülen katı özelliklerden kaynaklı uzun vadeli meselelerin tedavisine yönelik alternatif sunmaktadır. Kişiliği güçlendirmek için kapsamlı bir kavramsallaştırma ve tedavi planı oluşturabilmek hedefiyle erken periyot olumsuz şemalarla toplumsal izolasyon, başarısızlık, kusurluluk, boyun eğicilik şemaları çalışması gerekmektedir. Artık yaşanan olaylardan güçlendirmeye çalışmalar başlıyor ve kademe kademe çocukluğunda ona verilmeyen hisleri kendine vermeyi sağlanıyor.