TME ÇENE EKLEMİ SORUNLARI
Çene eklemi meseleleri toplulukta sıklıkla görülmektedir.Genellikle genç yaşta bireylerde daha yoğunluk yaşansa da her yaşta bu sorunlar ile karşılaşılabilir.Kimi defa yıllarca klinik olarak yakınmaya yol açmadan çeneyi açarken kolay bir açma kliği olarak seyrederken kimi devir da kişileri şiddetli ağrılar ve tansiyonlar ile büyük probleme sokup içtimaî yaşantıyı önemli etkileyen bir rahatsızlık olarak izlenmektedir.Bu yaygın ve farklı tiplerdeki rahatsızlık kulak çınlamasından baş ağrılarına,basit eklem sesinden ağız açamamaya kadar değişik semptomlar ile kendini gösterir.
Bunun sonucu olarak hastalar dişhekimlerinden,diş kliniklerinden,Kulak Burun Boğaz uzmanlaeına,psikiyatrislere kadar farklı doktor ve farklı bilirkişiliklerde deva ararlar.
Çene eklemi (Temporomandibular eklem TME),İnsan vucudunun en kıymetli eklemlerinden olmasına karşın gerek doktorlar gerekse hastalar tarafından ihmal edilmiş bir organımızdır.Eklem,kaslar,eklem bağları,dil,dişler,yutak,yumuşak damak,duyu ve hareketle ilgili hadler ile baş ve uzunluğundaki sair tüm sistemler ve velev ruhsal yapının entegrasyonlu çalışması ile hizmetlerini gerçekleştirebilmektedir.Çene eklemi nispeten karışık ama koordinasyonlu çalışan yapısının yardımı ile ısırmadan çiğnemeye,iplik kesmeden fıstık kırmaya,şarkı söylemeden ıslık çalmaya,konuşmaya kadar pek çok işlevde rol oynamaktadır.500 kg sıkma gücüne sahip olan çene eklemi,günde 1500-2000 sefer hareket ederek organizmanın en çok kullanılan eklemlerinden birini oluşturmaktadır.
Yanlışlı tasarruf ve kapanış bozukluğu üzere sebeplerden dolayı kas spazmları,eklem kapsülü ve bağlarında gerilmeler üzere eklem elemanlarındaki zorlamalar sonucunda yük taşımayan bu eklem yük taşır eklem biçimine geçmektedir.Günümüz teknolojisi bu kadar farklı mekanik işi,yani hem çok hassas hareketleri hemde çok güç gerektiren süreçleri 80 yıl boyunca bir arada yapabilecek aleti üretememiştir.
Çene eklemi vücutta menteşe hareketi ile kayma hareketini yapabilen tek eklemdir.Vücütta başka eklemlerde meydana gelen tüm rahatsızlıklar birebir formda tahminen daha önemli semptomlar ile çene ekleminde de görülebilir.
Çene eklemi rahatsızlığı olan hastalar çoğunlukla eklem ve etrafında ağrı,eklemlerinde tıkırtı sesi,kaslarda hassasiyet,ağzını açarken yada kapatırken ağrı ve zorlanma,ağırlıklı olarak sabah uyandıklarında daha çokça gerginlik hisssi üzere şikayetler ile dişhekimine yahut diş kliniklerine başvurmaktadırlar.
Yapılan istatiksel çalışmalara nazaran baş boyun,yüz ve dişlere yayılan ağrıların %85 e varan orantılarda etraftaki kaslardan kaynaklandığı anlaşılmıştır.Kaslardaki rahatsızlık çene eklemini etkilediği üzere,dişe ilişkin bozukluklarda etraf dokuları,özellikle kasları ziyadesi ile etkilemektedir.
ÇENE EKLEMİ POBLEMLERİNİN NEDENLERİ:
Kalıtsal kapanış bozukluklarıişlerin ve çenelerin istikrarlı kapanışının en ülkü formunun nasıl olması gerektiği hala tartışma bahsidir.Hiç bir dişi eksik olmayan kişilerde da diş tüberkülleri (dişlerin çiğneyici yüzeylerindeki tepecikleri) arasında uyuşmazlık olabilir.Kalıtsal kapanış bozuklukları hem estetik hemde fonksiyon istikametinden raddesine nazaran ortodontik tedavi yahut ortognatik cerrahi ile çalışmalar sonucunda düzeltilebilmektedir.
Sonradan kazanılmış kapanış bozuklukları:
Diş kaybı: Çene ekleminin sıhhati dişlerin sıhhati ve eksikliği ile yakından ilgilidir. Dişlerden herhengi birinin kaybedilmesi kalan dişler arasında oklusal (dişerin çiğneme sırasında birbiri ile olan kapanış ilişkileri) bozukluk meydana getirir.Diş serisindeki bozulma yalnızca kaybedilen dişin etrafında olmayıp diş kavsindeki daha uzak kesimleri de tesirler.Bazı araştırmacılar,arka diş kayıplarının protezle giderilmemesi durumunda çeneler arasında dikey boyutun azalmasına bağlı olarak çene ekleminin (TME) zarara uğrayacağını ileri sürmeketedirler.(Costen sendromu)
Tüberkül (dişlerin çiğneyici yüzeylerindeki tepecikleri) Kalıtsal Çatışmaları: Çekilmiş olan dişlerin mekanı protez ile telafi edilmediği durumlarda etraftaki dişler bu boşluğa yanlışsız kayarak oklusal (dişerin çiğneme sırasında birbiri ile olan kapanış ilişkileri) dengeyi bozarlar.Diş tüberküllerinin erken teması,eklem fonksiyonunu bozar.Dengeleyici taraftaki erken tüberkül temasları TME (çene eklemi) ve etraftaki kaslar için en ziyade travma oluşturan nedendir.
Yeterli yapılmamış protetik restorasyonlar (kaplamalar,köprüler,hareketli protezler,dolgular): Dikey boyutun azalmasına yahut artmasına sebep olan uygun yapılmamış diş protezler çene eklemi fonksiyon bozukluğuna götürürler.Yüksek bırakılan dolgu ve inleyler,çene hareketlerini engelleyen tüberküllere sahip olan köprü,kron yahut hareketli protezler çene eklem dokusunda tansiyonlara sebep olurlar.
Ağzın çokça açılması: Araştırmacılar şiddetli diş çekimi,esneme ve aksırma üzere durumlarda çene eklemi diskinin dış kaslar tarafından çokça öne çekildiğini ve çenenin alanından çıkarak eklem elemanlarını zorladığı ve bu travmanın uzun süreçte eklemde meseleye neden olduğunu açıklamışlardır.
Tek taraflı çiğneme:
Çok Gerilim
Kaza ,çarpışma,düşme vb travmalar
Kalem yahut gibisi hususların alışkanlıkla daima ısırılması
Sistemik rahatsızlıklar
ÇENE EKLEMİ RAHATSIZLIKLARININ TEDAVİSİ:
Oklusal splint tedavisi
Fizik tedavi
Farmakolojik (ilaç) tedavi
Psikiyatrik destek tedavisi
Dr.Ahmet KİĞILI
Çene eklemi meseleleri toplulukta sıklıkla görülmektedir.Genellikle genç yaşta bireylerde daha yoğunluk yaşansa da her yaşta bu sorunlar ile karşılaşılabilir.Kimi defa yıllarca klinik olarak yakınmaya yol açmadan çeneyi açarken kolay bir açma kliği olarak seyrederken kimi devir da kişileri şiddetli ağrılar ve tansiyonlar ile büyük probleme sokup içtimaî yaşantıyı önemli etkileyen bir rahatsızlık olarak izlenmektedir.Bu yaygın ve farklı tiplerdeki rahatsızlık kulak çınlamasından baş ağrılarına,basit eklem sesinden ağız açamamaya kadar değişik semptomlar ile kendini gösterir.
Bunun sonucu olarak hastalar dişhekimlerinden,diş kliniklerinden,Kulak Burun Boğaz uzmanlaeına,psikiyatrislere kadar farklı doktor ve farklı bilirkişiliklerde deva ararlar.
Çene eklemi (Temporomandibular eklem TME),İnsan vucudunun en kıymetli eklemlerinden olmasına karşın gerek doktorlar gerekse hastalar tarafından ihmal edilmiş bir organımızdır.Eklem,kaslar,eklem bağları,dil,dişler,yutak,yumuşak damak,duyu ve hareketle ilgili hadler ile baş ve uzunluğundaki sair tüm sistemler ve velev ruhsal yapının entegrasyonlu çalışması ile hizmetlerini gerçekleştirebilmektedir.Çene eklemi nispeten karışık ama koordinasyonlu çalışan yapısının yardımı ile ısırmadan çiğnemeye,iplik kesmeden fıstık kırmaya,şarkı söylemeden ıslık çalmaya,konuşmaya kadar pek çok işlevde rol oynamaktadır.500 kg sıkma gücüne sahip olan çene eklemi,günde 1500-2000 sefer hareket ederek organizmanın en çok kullanılan eklemlerinden birini oluşturmaktadır.
Yanlışlı tasarruf ve kapanış bozukluğu üzere sebeplerden dolayı kas spazmları,eklem kapsülü ve bağlarında gerilmeler üzere eklem elemanlarındaki zorlamalar sonucunda yük taşımayan bu eklem yük taşır eklem biçimine geçmektedir.Günümüz teknolojisi bu kadar farklı mekanik işi,yani hem çok hassas hareketleri hemde çok güç gerektiren süreçleri 80 yıl boyunca bir arada yapabilecek aleti üretememiştir.
Çene eklemi vücutta menteşe hareketi ile kayma hareketini yapabilen tek eklemdir.Vücütta başka eklemlerde meydana gelen tüm rahatsızlıklar birebir formda tahminen daha önemli semptomlar ile çene ekleminde de görülebilir.
Çene eklemi rahatsızlığı olan hastalar çoğunlukla eklem ve etrafında ağrı,eklemlerinde tıkırtı sesi,kaslarda hassasiyet,ağzını açarken yada kapatırken ağrı ve zorlanma,ağırlıklı olarak sabah uyandıklarında daha çokça gerginlik hisssi üzere şikayetler ile dişhekimine yahut diş kliniklerine başvurmaktadırlar.
Yapılan istatiksel çalışmalara nazaran baş boyun,yüz ve dişlere yayılan ağrıların %85 e varan orantılarda etraftaki kaslardan kaynaklandığı anlaşılmıştır.Kaslardaki rahatsızlık çene eklemini etkilediği üzere,dişe ilişkin bozukluklarda etraf dokuları,özellikle kasları ziyadesi ile etkilemektedir.
ÇENE EKLEMİ POBLEMLERİNİN NEDENLERİ:
Kalıtsal kapanış bozukluklarıişlerin ve çenelerin istikrarlı kapanışının en ülkü formunun nasıl olması gerektiği hala tartışma bahsidir.Hiç bir dişi eksik olmayan kişilerde da diş tüberkülleri (dişlerin çiğneyici yüzeylerindeki tepecikleri) arasında uyuşmazlık olabilir.Kalıtsal kapanış bozuklukları hem estetik hemde fonksiyon istikametinden raddesine nazaran ortodontik tedavi yahut ortognatik cerrahi ile çalışmalar sonucunda düzeltilebilmektedir.
Sonradan kazanılmış kapanış bozuklukları:
Diş kaybı: Çene ekleminin sıhhati dişlerin sıhhati ve eksikliği ile yakından ilgilidir. Dişlerden herhengi birinin kaybedilmesi kalan dişler arasında oklusal (dişerin çiğneme sırasında birbiri ile olan kapanış ilişkileri) bozukluk meydana getirir.Diş serisindeki bozulma yalnızca kaybedilen dişin etrafında olmayıp diş kavsindeki daha uzak kesimleri de tesirler.Bazı araştırmacılar,arka diş kayıplarının protezle giderilmemesi durumunda çeneler arasında dikey boyutun azalmasına bağlı olarak çene ekleminin (TME) zarara uğrayacağını ileri sürmeketedirler.(Costen sendromu)
Tüberkül (dişlerin çiğneyici yüzeylerindeki tepecikleri) Kalıtsal Çatışmaları: Çekilmiş olan dişlerin mekanı protez ile telafi edilmediği durumlarda etraftaki dişler bu boşluğa yanlışsız kayarak oklusal (dişerin çiğneme sırasında birbiri ile olan kapanış ilişkileri) dengeyi bozarlar.Diş tüberküllerinin erken teması,eklem fonksiyonunu bozar.Dengeleyici taraftaki erken tüberkül temasları TME (çene eklemi) ve etraftaki kaslar için en ziyade travma oluşturan nedendir.
Yeterli yapılmamış protetik restorasyonlar (kaplamalar,köprüler,hareketli protezler,dolgular): Dikey boyutun azalmasına yahut artmasına sebep olan uygun yapılmamış diş protezler çene eklemi fonksiyon bozukluğuna götürürler.Yüksek bırakılan dolgu ve inleyler,çene hareketlerini engelleyen tüberküllere sahip olan köprü,kron yahut hareketli protezler çene eklem dokusunda tansiyonlara sebep olurlar.
Ağzın çokça açılması: Araştırmacılar şiddetli diş çekimi,esneme ve aksırma üzere durumlarda çene eklemi diskinin dış kaslar tarafından çokça öne çekildiğini ve çenenin alanından çıkarak eklem elemanlarını zorladığı ve bu travmanın uzun süreçte eklemde meseleye neden olduğunu açıklamışlardır.
Tek taraflı çiğneme:
Çok Gerilim
Kaza ,çarpışma,düşme vb travmalar
Kalem yahut gibisi hususların alışkanlıkla daima ısırılması
Sistemik rahatsızlıklar
ÇENE EKLEMİ RAHATSIZLIKLARININ TEDAVİSİ:
Oklusal splint tedavisi
Fizik tedavi
Farmakolojik (ilaç) tedavi
Psikiyatrik destek tedavisi
Dr.Ahmet KİĞILI