Dunyanın dort bir yanında hayata gecirdiği projelerle tanınan II Abdulhamid’in Cin’deki muhru 1908’de kurdurduğu ve hala ayakta duran Hamidiye Universitesi Cin'e giden ilk heyette yer alan isimler de hayli ilgi cekici portreler
Mesut Cevikalp ve Osman Erol'un haberi
28 Nisan 1901’de İstanbul’dan sessiz sedasız yola cıkan, İzmir ve İskenderiye’ye uğrayıp Kızıldeniz’i aşarak Uzak Doğu’ya yonelen Nemce (Avusturya) vapuru Batı’nın bolgedeki ajan ve diplomatlarını hareketlendirmişti Vapur henuz Cin’e ulaşmadan Pekin’deki Batılı sefaretler başkentlerine kriptolu mesajlar gonderir: “İstanbul’daki ‘kurnaz Sultan’ Cinli Muslumanları kendine cekmek uzere yeni hamlelere girişti 9 kişilik temsil heyeti Cin’e geliyor Osmanlı temsil heyeti uzun ve meşakkatli bir yolculuğun ardından Cin’e ulaştığında, bolgede adeta bayram havası eser Şanghay Limanı’na gelen vapuru gormek isteyen Cinli Muslumanlar izdihama yol acar Sadece Batılı gazeteler değil, tum dunya basını bu kritik ziyarete geniş yer verir o tarihlerde
Cin yonetimi, ulkelerine gelen Osmanlı heyetini memnuniyetle karşılasa da, o donemde bu ulkeyi somuren Batılı ulkeler tedirgindi Bizzat Sultan II Abdulhamid tarafından gorevlendirilen Mirliva (Tuğgeneral) Enver Paşa’nın (İttihatcı Enver Paşa değil) hangi amacla Cin’e geldiğini merak ediyorlardı Haliyle paşa, ikinci eşi, iki katip, iki alim, iki asker ve uşaklardan oluşan heyet yaklaşık 4 ay suren ziyaret boyunca Batılı ajan ve elcilerin cemberindeydi Akıcı Fransızcası, etkileyici hitabetiyle Enver Paşa, Cinli Muslumanlar ve yabancı elcilere II Abdulhamid’in barış mesajlarını getirmek icin geldiklerini soyluyordu Ama Batılılar bu acıklamayı pek inandırıcı bulmamıştı
Haddi zatında ziyaretin gorunen sebebi Cin’de son yıllarda patlak veren, ozellikle somurgeci Alman ve İngilizleri hedef alan ayaklanmaları yatıştırmaktı Zira, 1901’deki Boxer isyanında, Pekin’deki Alman Buyukelcisi Kettler sokak ortasında oldurulup cesedi suruklenince donemin Alman İmparatoru Kaiser II Wilhelm, hususi ilişkisi bulunduğu II Abdulhamid’den yardım istemiş, aralarında Muslumanların da bulunduğu isyancıları bastırmak uzere Cin’e birlik gondermesini talep etmişti Cin’i cezalandırmak isteyen bazı Batılı devletler karma birlik de gonderir bu donemde Ancak 30 milyonluk Osmanlı, o donemde tahmini 5060 milyon Cinli Musluman’ın (toplam nufus 500 milyon) tepkisini cekmemek icin bu ulkeye askeri birlik gondermekten geri duruyordu Bununla birlikte Batı’yla kurduğu dengeleri koruma arzusundaydı; ozelikle Almanlarla olanı
Diplomasideki mahareti bilinen II Abdulhamid, hem OsmanlıAlman ilişkilerini zedelemeyecek hem de Cinli Muslumanları İstanbul’a meylettirecek bir formul buldu Şeyhulislam Cemaleddin Efendi’nin de oluruyla ‘Nasihat Heyeti’ adı altında dokuz kişiden oluşan bir temsilci grubunun Cin’e gonderilmesini istedi Sultan, bu kritik goreve, Yıldız’ın parlak subaylarından Enver Paşa’yı secti Yanına Kurmay Binbaşı Nazım Bey verildi Heyette ayrıca din adamı sıfatıyla Mustafa Şukru Efendi yer aldı (rahmetli başbakanlardan Bulent Ecevit’in dedesi)
BATILI AJANLAR HEYETİ TAKİP ETTİ
Devlet hazinesinden karşılanan 500 Turk lirasıyla yola cıkan ve bir ay suren yorucu seyahatin ardından mayıs (1901) başında Şanghay Limanı’na ulaşan Turk heyeti, sadece bu kentteki Muslumanlarla goruşmekle kalmamış, Cinli Muslumanların yoğunlukta olduğu bolgelere geziler duzenlemişti Heyet, bu tur buluşmaları fırsat bilip ‘Muslumanların Halifesi’ sıfatıyla II Abdulhamid adına yazılan ve Cinceye tercume edilen beyannameler dağıtır Cuma namazlarına iştirak edip Sultan adına hutbeler okutur Batılı elciler, heyetin ‘ayaklanmaları yatıştırma’ gibi bir misyonu olmadığını, Cinli Muslumanları Halife Abdulhamid himayesinde toplamaya calıştığını gorunce Enver Paşa ve grubuyla teması keser Hatta Batılılar bu duruma o kadar icerler ki Enver Paşa’yı karşılayan Alman elcisi bile bir daha uğramaz heyete
II Abdulhamid’in Batı’yı bir kez daha oyuna getirdiğini duşunen Pekin’deki Fransız Buyukelcisi, 4 Haziran 1901’de Paris’e şu mesajı gecer: “Sayın Bakan, Zatı alileri, mektubuna ek olarak, Sultan tarafından Cin Muslumanlarıyla ilişki kurmak uzere gorevlendirilmiş olan Turk heyeti konusundaki genelgeyi bulacaklardır Şimdiki şartlar muvacehesinde, Alman hukUmeti tarafından tavsiye edildiği soylenen bu konudaki Babı Ali niyetlerini oğrenmekte fayda mulahaza ediyorum Guangxi, Guangdong ve ozellikle Muslumanların yoğun olduğu Yunnan’da gelişen bir Panİslamist hareket tehlikeli olabilir ve ben neye mal olursa olsun, İstanbul’daki elcimizden Enver Paşa heyetinin gayesi hakkında bilgi elde etmeye calışacağım Bizim HindoCin’deki somurgelerimize komşu olan bolgelerde cok sayıda Musluman olması hasebiyle, bu heyet, cok yakından izlememiz gereken Panİslamist temayullerin bir işareti olabilir Şanghay’da konaklayan heyetin gercek gayesini oğrenmek icin elimden geleni yapıyorum
Yaklaşık 4 ay suren bu kritik sefer sırasında Enver Paşa ve heyeti maddi sıkıntılar yaşar Batı karşıtı Ruslar bu fırsatı kacırmaz, heyetin yardımına koşar Enver Paşa’nın ikinci eşinin Avusturyalı olması onlara avantaj sağlar Cin’deki Avusturya sefareti de Turk heyetine destek verir Enver Paşa, donuş hazırlığına başladığı gunlerde, Rus Carı’ndan bir telgraf alır Car, Enver Paşa’yı Rusya’ya davet etmektedir İstanbul’dan alınan onayın ardından Cin’den Rusya’ya gecilir İlgi orada da surer
Mesut Cevikalp ve Osman Erol'un haberi
28 Nisan 1901’de İstanbul’dan sessiz sedasız yola cıkan, İzmir ve İskenderiye’ye uğrayıp Kızıldeniz’i aşarak Uzak Doğu’ya yonelen Nemce (Avusturya) vapuru Batı’nın bolgedeki ajan ve diplomatlarını hareketlendirmişti Vapur henuz Cin’e ulaşmadan Pekin’deki Batılı sefaretler başkentlerine kriptolu mesajlar gonderir: “İstanbul’daki ‘kurnaz Sultan’ Cinli Muslumanları kendine cekmek uzere yeni hamlelere girişti 9 kişilik temsil heyeti Cin’e geliyor Osmanlı temsil heyeti uzun ve meşakkatli bir yolculuğun ardından Cin’e ulaştığında, bolgede adeta bayram havası eser Şanghay Limanı’na gelen vapuru gormek isteyen Cinli Muslumanlar izdihama yol acar Sadece Batılı gazeteler değil, tum dunya basını bu kritik ziyarete geniş yer verir o tarihlerde
Cin yonetimi, ulkelerine gelen Osmanlı heyetini memnuniyetle karşılasa da, o donemde bu ulkeyi somuren Batılı ulkeler tedirgindi Bizzat Sultan II Abdulhamid tarafından gorevlendirilen Mirliva (Tuğgeneral) Enver Paşa’nın (İttihatcı Enver Paşa değil) hangi amacla Cin’e geldiğini merak ediyorlardı Haliyle paşa, ikinci eşi, iki katip, iki alim, iki asker ve uşaklardan oluşan heyet yaklaşık 4 ay suren ziyaret boyunca Batılı ajan ve elcilerin cemberindeydi Akıcı Fransızcası, etkileyici hitabetiyle Enver Paşa, Cinli Muslumanlar ve yabancı elcilere II Abdulhamid’in barış mesajlarını getirmek icin geldiklerini soyluyordu Ama Batılılar bu acıklamayı pek inandırıcı bulmamıştı
Haddi zatında ziyaretin gorunen sebebi Cin’de son yıllarda patlak veren, ozellikle somurgeci Alman ve İngilizleri hedef alan ayaklanmaları yatıştırmaktı Zira, 1901’deki Boxer isyanında, Pekin’deki Alman Buyukelcisi Kettler sokak ortasında oldurulup cesedi suruklenince donemin Alman İmparatoru Kaiser II Wilhelm, hususi ilişkisi bulunduğu II Abdulhamid’den yardım istemiş, aralarında Muslumanların da bulunduğu isyancıları bastırmak uzere Cin’e birlik gondermesini talep etmişti Cin’i cezalandırmak isteyen bazı Batılı devletler karma birlik de gonderir bu donemde Ancak 30 milyonluk Osmanlı, o donemde tahmini 5060 milyon Cinli Musluman’ın (toplam nufus 500 milyon) tepkisini cekmemek icin bu ulkeye askeri birlik gondermekten geri duruyordu Bununla birlikte Batı’yla kurduğu dengeleri koruma arzusundaydı; ozelikle Almanlarla olanı
Diplomasideki mahareti bilinen II Abdulhamid, hem OsmanlıAlman ilişkilerini zedelemeyecek hem de Cinli Muslumanları İstanbul’a meylettirecek bir formul buldu Şeyhulislam Cemaleddin Efendi’nin de oluruyla ‘Nasihat Heyeti’ adı altında dokuz kişiden oluşan bir temsilci grubunun Cin’e gonderilmesini istedi Sultan, bu kritik goreve, Yıldız’ın parlak subaylarından Enver Paşa’yı secti Yanına Kurmay Binbaşı Nazım Bey verildi Heyette ayrıca din adamı sıfatıyla Mustafa Şukru Efendi yer aldı (rahmetli başbakanlardan Bulent Ecevit’in dedesi)
BATILI AJANLAR HEYETİ TAKİP ETTİ
Devlet hazinesinden karşılanan 500 Turk lirasıyla yola cıkan ve bir ay suren yorucu seyahatin ardından mayıs (1901) başında Şanghay Limanı’na ulaşan Turk heyeti, sadece bu kentteki Muslumanlarla goruşmekle kalmamış, Cinli Muslumanların yoğunlukta olduğu bolgelere geziler duzenlemişti Heyet, bu tur buluşmaları fırsat bilip ‘Muslumanların Halifesi’ sıfatıyla II Abdulhamid adına yazılan ve Cinceye tercume edilen beyannameler dağıtır Cuma namazlarına iştirak edip Sultan adına hutbeler okutur Batılı elciler, heyetin ‘ayaklanmaları yatıştırma’ gibi bir misyonu olmadığını, Cinli Muslumanları Halife Abdulhamid himayesinde toplamaya calıştığını gorunce Enver Paşa ve grubuyla teması keser Hatta Batılılar bu duruma o kadar icerler ki Enver Paşa’yı karşılayan Alman elcisi bile bir daha uğramaz heyete
II Abdulhamid’in Batı’yı bir kez daha oyuna getirdiğini duşunen Pekin’deki Fransız Buyukelcisi, 4 Haziran 1901’de Paris’e şu mesajı gecer: “Sayın Bakan, Zatı alileri, mektubuna ek olarak, Sultan tarafından Cin Muslumanlarıyla ilişki kurmak uzere gorevlendirilmiş olan Turk heyeti konusundaki genelgeyi bulacaklardır Şimdiki şartlar muvacehesinde, Alman hukUmeti tarafından tavsiye edildiği soylenen bu konudaki Babı Ali niyetlerini oğrenmekte fayda mulahaza ediyorum Guangxi, Guangdong ve ozellikle Muslumanların yoğun olduğu Yunnan’da gelişen bir Panİslamist hareket tehlikeli olabilir ve ben neye mal olursa olsun, İstanbul’daki elcimizden Enver Paşa heyetinin gayesi hakkında bilgi elde etmeye calışacağım Bizim HindoCin’deki somurgelerimize komşu olan bolgelerde cok sayıda Musluman olması hasebiyle, bu heyet, cok yakından izlememiz gereken Panİslamist temayullerin bir işareti olabilir Şanghay’da konaklayan heyetin gercek gayesini oğrenmek icin elimden geleni yapıyorum
Yaklaşık 4 ay suren bu kritik sefer sırasında Enver Paşa ve heyeti maddi sıkıntılar yaşar Batı karşıtı Ruslar bu fırsatı kacırmaz, heyetin yardımına koşar Enver Paşa’nın ikinci eşinin Avusturyalı olması onlara avantaj sağlar Cin’deki Avusturya sefareti de Turk heyetine destek verir Enver Paşa, donuş hazırlığına başladığı gunlerde, Rus Carı’ndan bir telgraf alır Car, Enver Paşa’yı Rusya’ya davet etmektedir İstanbul’dan alınan onayın ardından Cin’den Rusya’ya gecilir İlgi orada da surer