Korunma ve önleme metodları onlarca yıldır var olmasına rağmen, cinsel yollarla bulaşan hastalıklar (CYBH), günümüzde hala çok sayıda genç ve yetişkini etkilemektedir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar istisnasız dünyanın her yerinde rastlanan enfeksiyonlardır. Dünyada her yıl 400 milyondan fazla tedavi edilebilir CYBH vakası ortaya çıkmaktadır. HIV/AIDS ve diğer CYBH’ler en çok cinsel aktivitenin yoğun olduğu 15-35 yaş grubunda saptanırlar. Özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından önemli bir sağlık sorunu oluşturmalarının yanı sıra, sosyal, kültürel ve ekonomik sorunlara da neden olurlar. CYBH'lerin esas bulaşma yolu korunmasız cinsel ilişki olmakla birlikte, bu tek bulaşma yolu değildir. Kontamine kan, kan ürünleri ve organ aktarımları, hasta kanı ile kirlenmiş kesici-delici aletlerle yaralanma ve doğrudan temas da bu hastalıklardan bazıları için diğer bulaşma yolları arasında sayılabilir.CYBH, anneden bebeğe doğum öncesi, sırası ve sonrasında da geçebilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, bugüne kadar yaklaşık 42 milyon kişi AIDS virüsü olan HIV(İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü) ile enfekte olmuştur. Yine aynı verilere göre, her yıl, 3 milyon insan AIDS nedeni ile ölmekte ve her yıl 5 milyon yeni HIV enfeksiyonu vakası ortaya çıkmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, her yıl yaklaşık 340 milyon civarında yeni HIV dışı CYBH vakası ortaya çıkmaktadır. Bu olgular arasında trikomonas ilk sırada yer almaktadır. Trikomonas, Trichomonas vaginalisadı verilen bir mikroorganizmanın neden olduğu, kadınlarda, kötü kokulu, yeşil-sarı vajinal akıntı ve kaşıntı ile seyreden vajinit tablosu oluşturur. Erkekte çoğu kez bulgu vermemekle beraber, nadiren idrar yolları enfeksiyonuna neden olabilir. Eş ve partner tedavisi beraber yapılmalıdır.
CYBH’lardan en sık görülen bakteriyel enfeksiyonlar arasında klamidyal enfeksiyonlar yer alır. Klamidya enfeksiyonu kadınlarda en sık rahim ağzına yerleşip yukarı doğru çıkarak rahim, tüpler ve yumurtalıklarda yaygın enfeksiyona neden olmakta, tüpler tıkanıklığa bağlı kısırlığa sebep olabilmektedir. Ayrıca direkt temas sonucunda göz enfeksiyonlarına, vücut direnci düşük olan kimselerde akciğerde zatürreye neden olabilmektedir. Hastalık kadınlarda çoğu kez bulgu vermeden seyreder ve jinekolojik muayenelerde tesadüfen ortaya çıkar.
Gonore (Bel soğukluğu) ise kadınlarda başlangıçta bulgusuz seyredebilen ancak erkekte penisten ağrılı akıntıya neden olan bir hastalıktır.Penisten ağrılı akıntı nedeniyle erkeklerde gonore tanısı koymak kolaydır. Gonore enfeksiyonu kadınların %80-85 inde hiç bulgu vermez.Bazen jinekolojik muayenede rahim ağzında çabuk kanayabilen kızarık bir alan verahim ağzı kanalından gelen iltihaplı akıntı gözlenebilir.Gonore, klamidya ile birlikte rahim ağzı kanalından yukarı doğru ilerleyip yaygın enfeksiyona, karın içerisinde yapışıklıklardan kaynaklıgeçmeyen kasık ağrısı,şişkinlik, gaz gibi bulgulara, tüplerde tıkanıklık yaparak kısırlığa neden olabilmektedir. Klamidyal ve gonore enfeksiyonlarında eş ve partnerle beraber antibiyotik tedavisiuygulanır.
Sifilz (frengi)de ne yazık ki ülkemizde kökü kurutulamamış kadın ve erkeklerin yaşamını tehdit edebilen ve cinsel yolla bulaşabilen bir hastalıktır. Cinsel ilişkiyle bulaştıktan sonra ortalama 3-4 hafta arasında hastalık bulguları ortaya çıkar.İlk bulgusu kadın ve erkekte genital bölgede görülen ülserler ve kasık bölgesindeki lenf bezlerindeki ağrısız şişliklerdir.
Türkiyede 3 kişiden biri Hepatit B (Bulaşıcı sarılık) virüsüyle karşılaşmıştır.%4-10 arasında hepatit B virusu taşıyıcısı olduğu düşünülmektedir.Hepatit B virüsü hasta kişilerin kanında, cinsel sıvı, tükürük, ter, gözyaşı gibi vücut sıvılarında ve anne sütünde bulunur. Karaciğer sirozuna ve kanserine yol açabilir. Hepatit B virüsünden enetkin korunma yolunun enfeksiyonla karşılaşmadan önce aşılanmadır.
Genital herpes, dış genital organlarda çok sayıda derin olmayan, ağrılı uçuklar ve ülserlerle ortaya çıkan bir diğer CYBH’dır. Tedavide, ilaç tedavisi kullanılır ancak ömür boyu tekrarlama riski bulunmaktadır.
Human Papilloma Virusl (HPV)dünyada en sık karşılaşılan cinsel yolla bulaşan infeksiyon nedenidir. HPV nin bilinen 130 dan fazla tipi mevcuttur. HPV’nin bazı tipleri genital siğillere neden olmakta, bazı tipleri ise kadınlarda rahim ağzı kanserine neden olabilmektedir. HPV’ye karşı geliştirilen mevcut aşılar bu tiplerin bazılarına karşı koruyuculuk sağlamaktadır. Bu nedenle kız ve erkek çocuklarına 9-14 yaş arası bu aşılar önerilmektedir. HPV infeksiyonu iki derinin sürtünmesiyle de bulaşabildiğinden, tam cinsel beraberlik olmadan da yani bakirelerde de gözlenebilir. HPV virusunun testis derisi sürtümesiyle de bulaşabilmesi nedeniyle kondom; genital siğillere ve kanserojen olan diğer HPV türlerine karşı tam anlamıyla koruyucu değildir.
CYBH’lardan genel korunma yöntemi kondom kullanımı olmakla beraber, bazı CYBH’ların temas ile de bulaşabilmesi nedeniyle genel hijyen kurallarına dikkat etmek, tek eşlilik, düzenli jinekolojik muayene de önem taşımaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, her yıl yaklaşık 340 milyon civarında yeni HIV dışı CYBH vakası ortaya çıkmaktadır. Bu olgular arasında trikomonas ilk sırada yer almaktadır. Trikomonas, Trichomonas vaginalisadı verilen bir mikroorganizmanın neden olduğu, kadınlarda, kötü kokulu, yeşil-sarı vajinal akıntı ve kaşıntı ile seyreden vajinit tablosu oluşturur. Erkekte çoğu kez bulgu vermemekle beraber, nadiren idrar yolları enfeksiyonuna neden olabilir. Eş ve partner tedavisi beraber yapılmalıdır.
CYBH’lardan en sık görülen bakteriyel enfeksiyonlar arasında klamidyal enfeksiyonlar yer alır. Klamidya enfeksiyonu kadınlarda en sık rahim ağzına yerleşip yukarı doğru çıkarak rahim, tüpler ve yumurtalıklarda yaygın enfeksiyona neden olmakta, tüpler tıkanıklığa bağlı kısırlığa sebep olabilmektedir. Ayrıca direkt temas sonucunda göz enfeksiyonlarına, vücut direnci düşük olan kimselerde akciğerde zatürreye neden olabilmektedir. Hastalık kadınlarda çoğu kez bulgu vermeden seyreder ve jinekolojik muayenelerde tesadüfen ortaya çıkar.
Gonore (Bel soğukluğu) ise kadınlarda başlangıçta bulgusuz seyredebilen ancak erkekte penisten ağrılı akıntıya neden olan bir hastalıktır.Penisten ağrılı akıntı nedeniyle erkeklerde gonore tanısı koymak kolaydır. Gonore enfeksiyonu kadınların %80-85 inde hiç bulgu vermez.Bazen jinekolojik muayenede rahim ağzında çabuk kanayabilen kızarık bir alan verahim ağzı kanalından gelen iltihaplı akıntı gözlenebilir.Gonore, klamidya ile birlikte rahim ağzı kanalından yukarı doğru ilerleyip yaygın enfeksiyona, karın içerisinde yapışıklıklardan kaynaklıgeçmeyen kasık ağrısı,şişkinlik, gaz gibi bulgulara, tüplerde tıkanıklık yaparak kısırlığa neden olabilmektedir. Klamidyal ve gonore enfeksiyonlarında eş ve partnerle beraber antibiyotik tedavisiuygulanır.
Sifilz (frengi)de ne yazık ki ülkemizde kökü kurutulamamış kadın ve erkeklerin yaşamını tehdit edebilen ve cinsel yolla bulaşabilen bir hastalıktır. Cinsel ilişkiyle bulaştıktan sonra ortalama 3-4 hafta arasında hastalık bulguları ortaya çıkar.İlk bulgusu kadın ve erkekte genital bölgede görülen ülserler ve kasık bölgesindeki lenf bezlerindeki ağrısız şişliklerdir.
Türkiyede 3 kişiden biri Hepatit B (Bulaşıcı sarılık) virüsüyle karşılaşmıştır.%4-10 arasında hepatit B virusu taşıyıcısı olduğu düşünülmektedir.Hepatit B virüsü hasta kişilerin kanında, cinsel sıvı, tükürük, ter, gözyaşı gibi vücut sıvılarında ve anne sütünde bulunur. Karaciğer sirozuna ve kanserine yol açabilir. Hepatit B virüsünden enetkin korunma yolunun enfeksiyonla karşılaşmadan önce aşılanmadır.
Genital herpes, dış genital organlarda çok sayıda derin olmayan, ağrılı uçuklar ve ülserlerle ortaya çıkan bir diğer CYBH’dır. Tedavide, ilaç tedavisi kullanılır ancak ömür boyu tekrarlama riski bulunmaktadır.
Human Papilloma Virusl (HPV)dünyada en sık karşılaşılan cinsel yolla bulaşan infeksiyon nedenidir. HPV nin bilinen 130 dan fazla tipi mevcuttur. HPV’nin bazı tipleri genital siğillere neden olmakta, bazı tipleri ise kadınlarda rahim ağzı kanserine neden olabilmektedir. HPV’ye karşı geliştirilen mevcut aşılar bu tiplerin bazılarına karşı koruyuculuk sağlamaktadır. Bu nedenle kız ve erkek çocuklarına 9-14 yaş arası bu aşılar önerilmektedir. HPV infeksiyonu iki derinin sürtünmesiyle de bulaşabildiğinden, tam cinsel beraberlik olmadan da yani bakirelerde de gözlenebilir. HPV virusunun testis derisi sürtümesiyle de bulaşabilmesi nedeniyle kondom; genital siğillere ve kanserojen olan diğer HPV türlerine karşı tam anlamıyla koruyucu değildir.
CYBH’lardan genel korunma yöntemi kondom kullanımı olmakla beraber, bazı CYBH’ların temas ile de bulaşabilmesi nedeniyle genel hijyen kurallarına dikkat etmek, tek eşlilik, düzenli jinekolojik muayene de önem taşımaktadır.
