Çit KuşugillerTemel Britannica
Çit kuşugiller ya da çıt kuşugiller (Troglodytidae), ötücü kuşlar takımına ait bir familyadır.
Neotropik, Nearktik, Paleaarktiklerde dağılım gösterirler. Ormanlarda ve çalılıklarda görülürler. Besinleri eklembacaklılardır. Yere yakın küre şeklinde yuvalar yaparlar. Ayrıca uyumak için de yuva yaparlar. Kısa boylu, kısa kuyruklu, kanatları kısa ve küt, burun delikleri çıplak olan kuşlardır. Gaga ince ve hafifçe kıvrıktır. Parmaklar dallara tutunacak şekilde gelişmiştir. Kuluçka sırasında erkek uyuma yuvasında kalır.
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Aves (Kuşlar)
Takım: Passeriformes (Ötücü kuşlar)
Familya: Troglodytidae (Çit kuşugiller), Swainson, 1832
Cinsler:
Odontorchilus
Salpinctes
Microcerculus
Campylorhynchus
Catherpes
Hylorchilus
Thryomanes
Thryothorus
Cinnycerthia
Cantorchilus
Thryophilus
Pheugopedius
Cyphorhinus
Uropsila
Thryorchilus
Henicorhina
Troglodytes
Cistothorus
Ferminia
Çıtkuşlarının yalnızca bir türü Avrupa ve Asya'da, geri kalan 58 türün hepsi Orta ve Güney Amerika'da yaşar. Uzunlukla­rı 10-20 cm arasında değişen bu kuşların yuvarlak uçlu kısa kanatları, tünemeye elve­rişli uzunca bacakları, ince ve sivri gagalan, her zaman yukarıya kalkık duran küçük kuyrukları vardır. Genellikle kahverengi olan tüylerinin üzerinde kara ya da beyaz benekler bulunur.
Çıtkuşları çalıların ve başka bitkilerin ara­sında, toprağa yakın yerlerde sıçrayarak dola­şan çok hareketli kuşlardır. Otların arasına gizlendikleri için pek ortalıkta görünmezler. Ama adlarının kökeni olan "çıt-çıt-çıt" biçi­mindeki melodik ve tekdüze ötüşleri kolayca ayırt edilir. Çıtkuşu kaya çatlaklarını, ağaçla­rın dallarını, kabuklarını ve yapraklarını ince­den inceye gözden geçirir; çünkü başlıca yiyeceği olan böcekler ve örümcekler buralar­da yaşar. Rahatsız edildiğinde bir sarmaşık ya da çalılıktan ötekine geçen çıtkuşu aynı zamanda çok da meraklıdır. Bu yüzden kolayca kaçmaz; kuyruğunu iyice havaya dikip başını aşağı yukarı sallayarak, kendisini rahatsız edeni dikkatle izler. Bu arada azarlayıcı seslerle öter.
Bazı çıtkuşları yuvalarını oyuklara, kaya çatlaklarına ve başka kuşların yuvalarına ya­parlar. Bazıları da yosun, kuru ot, yaprak ve başka bitki parçalarını kullanarak, bir yanın­da girişi olan kubbeli güzel yuvalar kurarlar. Dişi kuş yuvaya 2-10 yumurta bırakır ve yılda üç-dört kez kuluçkaya yatabilir. Yavrular genellikle iki haftalık olduklarında yuvadan ayrılırlar.
Familyanın Eskidünya'da da bulunan tek türü bayağı çıtkuşudur (Troglodytes troglodytes). Yaklaşık 10 cm uzunluğunda tombul gövdeli bir kuş olan bu tür genellikle orman altı bitki örtüsünce zengin olan ağaçlık bölge­lerde yaşar. Türkiye'nin yerli kuşlarındandır; Karadeniz ve Marmara bölgelerindeki or­manlarda çok yaygındır. Az olmakla birlikte Akdeniz ve Ege bölgelerinde de görülür; İç ve Doğu Anadolu'da ise çok seyrek olarak rastlanır.
ABD'de ve Meksika çöllerinde yaşayan kaktüs çıtkuşu (Campylorhynchus brunneicapillus) kaktüs dikenlerinin dibine ince dallar ve otlardan para kesesi biçiminde bir yuva yapar. Böylece tehlikelere karşı yavrularının güvenliğini sağlar. Kaktüs çıtkuşu 20 santi­metreyi bulan uzunluğuyla en iri türlerden biridir. Ev çıtkuşu (Troglodytes aedon) ise yaklaşık 12 cm uzunluğundadır. Tüyleri bozumsu kahverengi üstüne çizgili olan bu kuş Amerika kıtasının hemen her bölgesinde bu­lunur.
İngiltere ve İrlanda'da, kuşların kralı ola­bilmek için çıtkuşu ile kartalın yarıştığını anlatan bir efsane vardır. Efsaneye göre iki kuş, hangisi daha yükseğe uçarsa yarışı onun kazanacağı konusunda anlaşmışlar. Kartal çok yükseklere uçmuş; ama tam yarışı kaza­nacağı sırada, sırtında oturan çıtkuşu havala­narak kartalın başı üzerinde uçmaya başla­mış. Böylece yarışı kazanan çıtkuşu bütün kuşların kralı olmuş.
Çit kuşugiller ya da çıt kuşugiller (Troglodytidae), ötücü kuşlar takımına ait bir familyadır.
Neotropik, Nearktik, Paleaarktiklerde dağılım gösterirler. Ormanlarda ve çalılıklarda görülürler. Besinleri eklembacaklılardır. Yere yakın küre şeklinde yuvalar yaparlar. Ayrıca uyumak için de yuva yaparlar. Kısa boylu, kısa kuyruklu, kanatları kısa ve küt, burun delikleri çıplak olan kuşlardır. Gaga ince ve hafifçe kıvrıktır. Parmaklar dallara tutunacak şekilde gelişmiştir. Kuluçka sırasında erkek uyuma yuvasında kalır.
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Aves (Kuşlar)
Takım: Passeriformes (Ötücü kuşlar)
Familya: Troglodytidae (Çit kuşugiller), Swainson, 1832
Cinsler:
Odontorchilus
Salpinctes
Microcerculus
Campylorhynchus
Catherpes
Hylorchilus
Thryomanes
Thryothorus
Cinnycerthia
Cantorchilus
Thryophilus
Pheugopedius
Cyphorhinus
Uropsila
Thryorchilus
Henicorhina
Troglodytes
Cistothorus
Ferminia
Çıtkuşlarının yalnızca bir türü Avrupa ve Asya'da, geri kalan 58 türün hepsi Orta ve Güney Amerika'da yaşar. Uzunlukla­rı 10-20 cm arasında değişen bu kuşların yuvarlak uçlu kısa kanatları, tünemeye elve­rişli uzunca bacakları, ince ve sivri gagalan, her zaman yukarıya kalkık duran küçük kuyrukları vardır. Genellikle kahverengi olan tüylerinin üzerinde kara ya da beyaz benekler bulunur.
Çıtkuşları çalıların ve başka bitkilerin ara­sında, toprağa yakın yerlerde sıçrayarak dola­şan çok hareketli kuşlardır. Otların arasına gizlendikleri için pek ortalıkta görünmezler. Ama adlarının kökeni olan "çıt-çıt-çıt" biçi­mindeki melodik ve tekdüze ötüşleri kolayca ayırt edilir. Çıtkuşu kaya çatlaklarını, ağaçla­rın dallarını, kabuklarını ve yapraklarını ince­den inceye gözden geçirir; çünkü başlıca yiyeceği olan böcekler ve örümcekler buralar­da yaşar. Rahatsız edildiğinde bir sarmaşık ya da çalılıktan ötekine geçen çıtkuşu aynı zamanda çok da meraklıdır. Bu yüzden kolayca kaçmaz; kuyruğunu iyice havaya dikip başını aşağı yukarı sallayarak, kendisini rahatsız edeni dikkatle izler. Bu arada azarlayıcı seslerle öter.
Bazı çıtkuşları yuvalarını oyuklara, kaya çatlaklarına ve başka kuşların yuvalarına ya­parlar. Bazıları da yosun, kuru ot, yaprak ve başka bitki parçalarını kullanarak, bir yanın­da girişi olan kubbeli güzel yuvalar kurarlar. Dişi kuş yuvaya 2-10 yumurta bırakır ve yılda üç-dört kez kuluçkaya yatabilir. Yavrular genellikle iki haftalık olduklarında yuvadan ayrılırlar.
Familyanın Eskidünya'da da bulunan tek türü bayağı çıtkuşudur (Troglodytes troglodytes). Yaklaşık 10 cm uzunluğunda tombul gövdeli bir kuş olan bu tür genellikle orman altı bitki örtüsünce zengin olan ağaçlık bölge­lerde yaşar. Türkiye'nin yerli kuşlarındandır; Karadeniz ve Marmara bölgelerindeki or­manlarda çok yaygındır. Az olmakla birlikte Akdeniz ve Ege bölgelerinde de görülür; İç ve Doğu Anadolu'da ise çok seyrek olarak rastlanır.
ABD'de ve Meksika çöllerinde yaşayan kaktüs çıtkuşu (Campylorhynchus brunneicapillus) kaktüs dikenlerinin dibine ince dallar ve otlardan para kesesi biçiminde bir yuva yapar. Böylece tehlikelere karşı yavrularının güvenliğini sağlar. Kaktüs çıtkuşu 20 santi­metreyi bulan uzunluğuyla en iri türlerden biridir. Ev çıtkuşu (Troglodytes aedon) ise yaklaşık 12 cm uzunluğundadır. Tüyleri bozumsu kahverengi üstüne çizgili olan bu kuş Amerika kıtasının hemen her bölgesinde bu­lunur.
İngiltere ve İrlanda'da, kuşların kralı ola­bilmek için çıtkuşu ile kartalın yarıştığını anlatan bir efsane vardır. Efsaneye göre iki kuş, hangisi daha yükseğe uçarsa yarışı onun kazanacağı konusunda anlaşmışlar. Kartal çok yükseklere uçmuş; ama tam yarışı kaza­nacağı sırada, sırtında oturan çıtkuşu havala­narak kartalın başı üzerinde uçmaya başla­mış. Böylece yarışı kazanan çıtkuşu bütün kuşların kralı olmuş.
