Yeni bebeğin gelmesi ailede aniden birçok değişimin yaşanmasına neden olur. Bebek doğmadan önce ebeveynler enerji ve dikkatlerinin çoğunu hazırlıklar için kullanırlar. Bebek doğduktan sonra da ilgi ve dikkatin çoğu bebeğin ihtiyaçlarını karşılama yönündedir.
Tüm bu değişimler büyük çocuk için baş edilmesi güç durumlar olabilir. Bu durumda büyük çocuğun ilgiyi yeniden üzerine çekmek için uygun olmayan davranışlar sergilemesi, saldırgan ya da huysuz olması, bebeksi davranışlarda bulunması hiç de az görünür durumlar değildir.
Büyük çocuğu tüm bu değişimlere hazırlamak yaşanacak sıkıntıların en aza indirilmesini sağlayacaktır.
Hamilelik sırasında
Kardeşi olacağı haberini vermenin doğru ya da yanlış yolu yoktur. Ancak bunun zamanlaması önemlidir. Annenin karnı yavaş yavaş belirginleşmeye başladığı dönemde ya da çevrenize duyurduğunuzda çocuğa haberi vermek gerekir. Çocuk kardeşi olacağı haberini anne babasından duymalıdır.
Kardeşinin ne zaman dünyaya geleceğini çocuğunuzun anlayabileceği terimleri kullanarak anlatmak en uygun yoldur. Okulöncesi dönemde çocuklarda zaman kavramı henüz tam olarak yerleşmemiştir. Bu nedenle bu yaştaki bir çocuk kardeşinin 9 ay sonra doğacağını anlayamaz ve sıklıkla doğumun ne zaman olacağını sorar durur. Bir süre sonra da beklemekten dolayı sıkılır. Zamanı çocuğun anlayabileceği terimleri kullanarak örneğin takvim üzerinde göstererek anlattığınızda zamanı somutlaştırmış olduğunuz için çocuk açısından daha anlaşılır bir durum olacaktır.
Okulöncesi dönemdeki çocuklar sıklıkla bebeğin nereden geleceğini de sorarlar. Burada çocuğun merak ettiği cinsellik değil, gerçekten bebeklerin nereden geldiğidir. Bu soru karşısında annenin karnında bebeklerin büyüyebilmesi için hazırlanmış bir yerin olduğunu; zamanı geldiğinde de annedeki bir delikten dışarı çıkacağını söylemek çocuk için yeterli olacaktır. Sezaryen olma durumunda karnınızın kesilip içinden bebeğin çıkarılacağını söylemek çocuğu ürkütecek ve bebeğin size zarar verdiği düşüncesine kapılmasına neden olacaktır.
Çocuğunuzu başka bir oda ya da yatağa almayı düşünüyorsanız bunu bebek gelmeden epey önce yapmalısınız ki çocuk bebek nedeniyle kendini dışlanmış hissetmesin.
Doğum öncesi doktor kontrollerinde yanınızda götürün. Böylece doğum zamanını takip edebilir.
Bebek eve ilk geldiğinde neler olacağını konuşun. İlk günler yorgun olabileceğinizi ve bebeğin zamanınızın büyük kısmını alacağını; beslenmek, uyumak ve altını kirletmekten başka bir şey yapmayacağını, birlikte oyun oynayabilmeleri için büyümesi gerektiğini anlatın.
Mümkünse yeni bebeği olan arkadaşlarınızı ziyarete gidin.
Çocuğunuzla birlikte hamilelik, doğum, yeni doğan bebeklerle ilgili kitaplar okuyun. Bebek hakkındaki duygu ve düşüncelerini sorun, soru sorması ve paylaşması için fırsat tanıyın.
Çocuğunuzla birlikte onun doğum ve bebeklik zamanına ait fotoğraf ve filmleri seyredin. Doğumunu ve nasıl bir bebek olduğunu anlatın. Doğduğunda ne kadar heyecanlandığınızı ve herkesin onu görmek ve kucaklamak istediğini anlatın.
Oyuncak bebek aracılığıyla bebeğin nasıl tutulması gerektiğini, ona nasıl davranacağını gösterin.
Kardeşi için yapılan hazırlıklara katılmasını sağlayın. Örneğin hastane çıkış takımını birlikte seçmek, hastane çantasını hazırlamanıza yardım etmek, bebeğe isim bulmak gibi.
Doğumu planlarken
Doğum zamanı yaklaştığında ne kadar süreyle hastanede olacağınızı ve siz yokken çocuğunuzun kiminle kalacağını ayarlayın ve bu durumu çocuğunuza bildirin.
Hastanedeyken ve eve döndükten sonra çocuğun rutininin mümkün olduğunca değişmemesini sağlayın.
Kardeş geldikten sonra
Büyüğe özel zaman ayırın. Anne baba ayrı ayrı büyük çocukla bire bir zaman geçirmelidir.
Çocuğunuzun kardeşiyle ve evde olan değişikliklerle ilgili duygularını dinleyin. Olumsuz duygular ifade ettiğinde onu bilgilendirin. Çocuğunuza duygularını söze dökmesi konusunda yardımcı olun. Hiçbir zaman duygularını inkar etmeyin ya da yok saymayın.
Zarar verici davranışlara hiçbir şekilde izin vermediğinizi açıkça belirtin. Kızgınlığını ifade etmesini sağlayıcı yöntemler öğretin. Örneğin, bebekler ya da kuklalar aracılığıyla duygularını ifade edebilir.
Arkadaşlarınızın ya da akrabalarınızın vereceği “abla” ya da “abi” hediyeleri hazırlayabilirsiniz. Böylece bebeğe hediye geldiğinde büyük çocuğunuz da kendisini dışlanmamış hisseder.
Bebeği görmeye gelenlere sadece bebekle ilgilenmemelerini, büyüğe de ilgi göstermelerini hatırlatın.
Büyük çocuğun kendisine özel bir alanı ve bebekle paylaşmak zorunda olmayacağı eşyaları olduğu konusunda ona güvence verin.
Ev işleri ve bebeğin bakımı konularında büyük çocuğunuzdan yardım isteyin, ona özel işler verin (bu konuda çocuğu zorlamamak önemlidir, çocuğunuz size yol gösterecektir).
Bebeğin bakımına katılmasını sağlayın (yıkama, giydirme, bebek arabasını itme gibi).
Büyük çocuk olmanın sağladığı yararları konuşun (ne yemek istediğini seçebilir, parka gidip oyun oynayabilir, arkadaş edinebilir).
Büyük çocuğunuz bebeğe hiç ilgi göstermeyebilir. Bu durumda onu bebekle ilgilenmesi konusunda zorlamayın. Zamanla ilgilenecektir.
Çocuğunuz uygun olmayan davranışlarda bulunduğunda onu hemen cezalandırmayın, duygularını anlamaya çalışın. Bu durum çocuğunuzun birebir ilgiye daha fazla ihtiyacı olduğunu gösteren bir işaret olabilir. Duygularını uygun şekilde ifade etmesi konusunda ona yardımcı olun.
Tüm bu değişimler büyük çocuk için baş edilmesi güç durumlar olabilir. Bu durumda büyük çocuğun ilgiyi yeniden üzerine çekmek için uygun olmayan davranışlar sergilemesi, saldırgan ya da huysuz olması, bebeksi davranışlarda bulunması hiç de az görünür durumlar değildir.
Büyük çocuğu tüm bu değişimlere hazırlamak yaşanacak sıkıntıların en aza indirilmesini sağlayacaktır.
Hamilelik sırasında
Kardeşi olacağı haberini vermenin doğru ya da yanlış yolu yoktur. Ancak bunun zamanlaması önemlidir. Annenin karnı yavaş yavaş belirginleşmeye başladığı dönemde ya da çevrenize duyurduğunuzda çocuğa haberi vermek gerekir. Çocuk kardeşi olacağı haberini anne babasından duymalıdır.
Kardeşinin ne zaman dünyaya geleceğini çocuğunuzun anlayabileceği terimleri kullanarak anlatmak en uygun yoldur. Okulöncesi dönemde çocuklarda zaman kavramı henüz tam olarak yerleşmemiştir. Bu nedenle bu yaştaki bir çocuk kardeşinin 9 ay sonra doğacağını anlayamaz ve sıklıkla doğumun ne zaman olacağını sorar durur. Bir süre sonra da beklemekten dolayı sıkılır. Zamanı çocuğun anlayabileceği terimleri kullanarak örneğin takvim üzerinde göstererek anlattığınızda zamanı somutlaştırmış olduğunuz için çocuk açısından daha anlaşılır bir durum olacaktır.
Okulöncesi dönemdeki çocuklar sıklıkla bebeğin nereden geleceğini de sorarlar. Burada çocuğun merak ettiği cinsellik değil, gerçekten bebeklerin nereden geldiğidir. Bu soru karşısında annenin karnında bebeklerin büyüyebilmesi için hazırlanmış bir yerin olduğunu; zamanı geldiğinde de annedeki bir delikten dışarı çıkacağını söylemek çocuk için yeterli olacaktır. Sezaryen olma durumunda karnınızın kesilip içinden bebeğin çıkarılacağını söylemek çocuğu ürkütecek ve bebeğin size zarar verdiği düşüncesine kapılmasına neden olacaktır.
Çocuğunuzu başka bir oda ya da yatağa almayı düşünüyorsanız bunu bebek gelmeden epey önce yapmalısınız ki çocuk bebek nedeniyle kendini dışlanmış hissetmesin.
Doğum öncesi doktor kontrollerinde yanınızda götürün. Böylece doğum zamanını takip edebilir.
Bebek eve ilk geldiğinde neler olacağını konuşun. İlk günler yorgun olabileceğinizi ve bebeğin zamanınızın büyük kısmını alacağını; beslenmek, uyumak ve altını kirletmekten başka bir şey yapmayacağını, birlikte oyun oynayabilmeleri için büyümesi gerektiğini anlatın.
Mümkünse yeni bebeği olan arkadaşlarınızı ziyarete gidin.
Çocuğunuzla birlikte hamilelik, doğum, yeni doğan bebeklerle ilgili kitaplar okuyun. Bebek hakkındaki duygu ve düşüncelerini sorun, soru sorması ve paylaşması için fırsat tanıyın.
Çocuğunuzla birlikte onun doğum ve bebeklik zamanına ait fotoğraf ve filmleri seyredin. Doğumunu ve nasıl bir bebek olduğunu anlatın. Doğduğunda ne kadar heyecanlandığınızı ve herkesin onu görmek ve kucaklamak istediğini anlatın.
Oyuncak bebek aracılığıyla bebeğin nasıl tutulması gerektiğini, ona nasıl davranacağını gösterin.
Kardeşi için yapılan hazırlıklara katılmasını sağlayın. Örneğin hastane çıkış takımını birlikte seçmek, hastane çantasını hazırlamanıza yardım etmek, bebeğe isim bulmak gibi.
Doğumu planlarken
Doğum zamanı yaklaştığında ne kadar süreyle hastanede olacağınızı ve siz yokken çocuğunuzun kiminle kalacağını ayarlayın ve bu durumu çocuğunuza bildirin.
Hastanedeyken ve eve döndükten sonra çocuğun rutininin mümkün olduğunca değişmemesini sağlayın.
Kardeş geldikten sonra
Büyüğe özel zaman ayırın. Anne baba ayrı ayrı büyük çocukla bire bir zaman geçirmelidir.
Çocuğunuzun kardeşiyle ve evde olan değişikliklerle ilgili duygularını dinleyin. Olumsuz duygular ifade ettiğinde onu bilgilendirin. Çocuğunuza duygularını söze dökmesi konusunda yardımcı olun. Hiçbir zaman duygularını inkar etmeyin ya da yok saymayın.
Zarar verici davranışlara hiçbir şekilde izin vermediğinizi açıkça belirtin. Kızgınlığını ifade etmesini sağlayıcı yöntemler öğretin. Örneğin, bebekler ya da kuklalar aracılığıyla duygularını ifade edebilir.
Arkadaşlarınızın ya da akrabalarınızın vereceği “abla” ya da “abi” hediyeleri hazırlayabilirsiniz. Böylece bebeğe hediye geldiğinde büyük çocuğunuz da kendisini dışlanmamış hisseder.
Bebeği görmeye gelenlere sadece bebekle ilgilenmemelerini, büyüğe de ilgi göstermelerini hatırlatın.
Büyük çocuğun kendisine özel bir alanı ve bebekle paylaşmak zorunda olmayacağı eşyaları olduğu konusunda ona güvence verin.
Ev işleri ve bebeğin bakımı konularında büyük çocuğunuzdan yardım isteyin, ona özel işler verin (bu konuda çocuğu zorlamamak önemlidir, çocuğunuz size yol gösterecektir).
Bebeğin bakımına katılmasını sağlayın (yıkama, giydirme, bebek arabasını itme gibi).
Büyük çocuk olmanın sağladığı yararları konuşun (ne yemek istediğini seçebilir, parka gidip oyun oynayabilir, arkadaş edinebilir).
Büyük çocuğunuz bebeğe hiç ilgi göstermeyebilir. Bu durumda onu bebekle ilgilenmesi konusunda zorlamayın. Zamanla ilgilenecektir.
Çocuğunuz uygun olmayan davranışlarda bulunduğunda onu hemen cezalandırmayın, duygularını anlamaya çalışın. Bu durum çocuğunuzun birebir ilgiye daha fazla ihtiyacı olduğunu gösteren bir işaret olabilir. Duygularını uygun şekilde ifade etmesi konusunda ona yardımcı olun.