İnek Sütü Alerjisi (İSA) tedavisi de diğer tüm gıda alerjilerinin tedavisinde olduğu gibi suçlunun vücuttan uzaklaştırılmasıdır; yani diyettir. Diyette sadece süt içmemek değil o süt ve süt ürünlerinin içinde olduğu her şeyi kesmek gerekir.
Kafa karışıklığına neden olmamak için bazı sık rastladığımız durumları burada tek tek irdeleyerek tedavi kısmını tamamlayacağız:
Sadece anne sütü alan bebekte İSA olur mu? Bu durum nasıl tedavi olur?
Evet, sadece anne sütü alan bebeklerde inek sütü alerjisi başta olmak üzere gıda alerjileri görülebilmektedir. Alerjiye neden olan inek sütü proteinleri anneden bebeğe geçebilmekte ve bebekte egzama, kolit, kusma vs ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda anneye de inek sütü proteini diyeti verilmesi gerekir. Anne süt ve süt ürünlerini yemediği zaman kalsiyum eksikliği yaşamaması için dışarıdan günde 2000 mg kalsiyum tabletleri ve en az 2000 mg omega yağ asitleri de verilmelidir.
Hem anne sütü hem de destek olarak mama alan küçük bebeği nasıl besleriz?
Standart mamalar da inek sütü proteini içerdiği için sadece anneye inek sütü proteini diyeti vermek yetmez, bebeğe de hidrolize mamalar veya aminoasit mamaları vermek gerekir. (Bu mamalarla ilgili ayrıntılı bilgiyi ilerleyen satırlarda bulabileceksiniz).
Büyük çocuklarda inek sütü alerjisi diyeti gerekir mi? Gerekirse nasıl olur?
Mama ve anne sütü alma yaşı geçmiş büyük çocuklarda da nadir de olsa gene en fazla İSA olmak üzere gıda alerjileri görülebilmektedir. (çok net bildiğim bazı hastalarım var ki 2 yaşına kadar sorun yokken birisinde 2 yaştan sonra yoğurtlu kaşık dudağına değer değmez tüm vücudu kızarıyor ve kaşınıyordu, bir diğerinde de kusmalar ve şiddetli kramplar oluyordu) Bu çocuklar da mutlak inek sütü proteini diyeti yapmak zorundadır.
İSA’da ne tür mamalar kullanılır?
İSA tedavisinde 2012 tıbbının geldiği son nokta sadece ve sadece inek sütü proteini diyeti ve diyet mamalarıdır. Bu mamalarla kesin çözüme ulaşılabilmektedir.
İSA olan bir bebekte ek başka gıda alerjileri varsa sadece inek sütü proteini diyetiyle çözüme ulaşılamayabilir, ikinci hatta üçüncü alerjenin tespiti ve eliminasyonu şarttır.
Tam Hidrolize Formulalar (THF)
Bu mamalar tıbbi amaçlı mamalar olup marketlerde değil eczanelerde satılır. Bu mamalarda alerjiye neden olan büyük inek sütü proteinleri enzimatik yöntemlerle parçalanmış olup küçültülerek alerjen özelliği azaltılmıştır.
Aminoasit Mamaları
Çok alerjik yapılı bazı çocuklar bu kadar küçültülmüş protein fragmentlerine yani peptitlere bile alerji gösterebilmektedir. Bu mamalara rağmen şikâyetleri devam eden hastalara bu kez protein yapısı tamamen aminoasitlerine parçalanmış aminoasit mamaları verilmelidir. Aminoasit mamalarında, proteinler yapıtaşları olan aminoasitlere kadar parçalanmıştır. Bir benzetmeyle açıklamak istersek; protein bir “ev” ise aminoasitler de tuğlalardır. Besleyici özellikleri aynıdır. Ama bu aminoasitler bağışıklık sistemi tarafından alerjen olarak tanınamaz ve İSA olan çocuklarda alerjik reaksiyonu başlatamaz.
Soya Bazlı Mamalar
İSA’lı çocuklarda eskiden soya bazlı mamalar çok kullanılırken artık hem soya bazlı mamalara çapraz alerji görülmesi hem de tHF’laların geniş kullanım alanı bulup her yerde satılması nedeniyle artık kullanımları azalmıştır. Yine de internette İSA ile ilgili araştırma yapıp bebeğinin nasıl beslenebileceğini araştıran anne-babalar bazı diyetisyenlerin ve sağlıkçıların web sitelerinde hala soya bazlı mamalarla ilgili bilgi bulabileceğini burada söylemeden konuyu kapatmak istemiyoruz.
Keçi sütü, keçi sütü ürünleri, keçi sütü mamaları
Hastanın keçi sütü ürünlerine çapraz alerjisi yoksa, -ki %50 ile 90 olasılıkla vardır, Keçi sütüne karşı antikoru da bulunmuyorsa bu ürünler kullanılabilir. Keçi sütü ve keçi sütü ürünleriyle beslenenlerde folik asit eksikliği olabileceğine dair klasik bir tıbbi bilgi nedeniyle halen sorulan bir soruya hemen cevap vermek istiyorum: Eğer bebek 1 yaş altındaysa SADECE keçi sütüyle beslenmesi zaten söz konusu olamaz, dolayısıyla folik asit eksikliği de olamaz. Keçi sütü bazlı mamalarla besleniyorsa, bu mamalarda da folik asit bulunduğu için gene folik asit eksiliği görülemeyecektir.
İSA tedavi edilmezse ne olur?
Düşünelim bakalım:
Hastada kanlı ishallerle seyreden bir İSA tablosu varsa, tedavi edilmemesi zaten söz konusu olamaz ama haydi diyelim diyet verilmedi tanı konmadı. O zaman hastada en hafifinden büyüme geriliği, kansızlık hatta, invaginasyon gibi hayati sorunlar ortaya çıkabilir. Hastada karın ağrısı, kolik ve kusma varsa ve ara ara aile büyüklerinin “yanlışlıkla” süt ürünü vermesiyle semptomlar tekrarlıyorsa o zaman uzun vadede prognoz bölümünde de okuyacağınız gibi alerjik astım başta olmak üzere başka alerjik hastalıklar için davetiye çıkarılmış olur. Bu durum gıdalara bağlı egzama başta olmak üzere her tür gıda alerjisi için geçerlidir.
LTRA, antihistaminikler, antireflü ilaçlar
Bu ilaçların İSA tedavisindeki yeri semptomları azalmak ve geçici rahatlama için olabilir. Mesela egzaması olan bebekte antialerjikler kaşıntıyı azaltabilir, nemlendiriciler ciltte kurumayı önler; kusması olanda da antireflü ilaçlar fayda gösterir. Ancak altta yatan alerjik zemin tedavi edilmezse bu ilaçlar sadece “makyaj” yapar…
Kafa karışıklığına neden olmamak için bazı sık rastladığımız durumları burada tek tek irdeleyerek tedavi kısmını tamamlayacağız:
Sadece anne sütü alan bebekte İSA olur mu? Bu durum nasıl tedavi olur?
Evet, sadece anne sütü alan bebeklerde inek sütü alerjisi başta olmak üzere gıda alerjileri görülebilmektedir. Alerjiye neden olan inek sütü proteinleri anneden bebeğe geçebilmekte ve bebekte egzama, kolit, kusma vs ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda anneye de inek sütü proteini diyeti verilmesi gerekir. Anne süt ve süt ürünlerini yemediği zaman kalsiyum eksikliği yaşamaması için dışarıdan günde 2000 mg kalsiyum tabletleri ve en az 2000 mg omega yağ asitleri de verilmelidir.
Hem anne sütü hem de destek olarak mama alan küçük bebeği nasıl besleriz?
Standart mamalar da inek sütü proteini içerdiği için sadece anneye inek sütü proteini diyeti vermek yetmez, bebeğe de hidrolize mamalar veya aminoasit mamaları vermek gerekir. (Bu mamalarla ilgili ayrıntılı bilgiyi ilerleyen satırlarda bulabileceksiniz).
Büyük çocuklarda inek sütü alerjisi diyeti gerekir mi? Gerekirse nasıl olur?
Mama ve anne sütü alma yaşı geçmiş büyük çocuklarda da nadir de olsa gene en fazla İSA olmak üzere gıda alerjileri görülebilmektedir. (çok net bildiğim bazı hastalarım var ki 2 yaşına kadar sorun yokken birisinde 2 yaştan sonra yoğurtlu kaşık dudağına değer değmez tüm vücudu kızarıyor ve kaşınıyordu, bir diğerinde de kusmalar ve şiddetli kramplar oluyordu) Bu çocuklar da mutlak inek sütü proteini diyeti yapmak zorundadır.
İSA’da ne tür mamalar kullanılır?
İSA tedavisinde 2012 tıbbının geldiği son nokta sadece ve sadece inek sütü proteini diyeti ve diyet mamalarıdır. Bu mamalarla kesin çözüme ulaşılabilmektedir.
İSA olan bir bebekte ek başka gıda alerjileri varsa sadece inek sütü proteini diyetiyle çözüme ulaşılamayabilir, ikinci hatta üçüncü alerjenin tespiti ve eliminasyonu şarttır.
Tam Hidrolize Formulalar (THF)
Bu mamalar tıbbi amaçlı mamalar olup marketlerde değil eczanelerde satılır. Bu mamalarda alerjiye neden olan büyük inek sütü proteinleri enzimatik yöntemlerle parçalanmış olup küçültülerek alerjen özelliği azaltılmıştır.
Aminoasit Mamaları
Çok alerjik yapılı bazı çocuklar bu kadar küçültülmüş protein fragmentlerine yani peptitlere bile alerji gösterebilmektedir. Bu mamalara rağmen şikâyetleri devam eden hastalara bu kez protein yapısı tamamen aminoasitlerine parçalanmış aminoasit mamaları verilmelidir. Aminoasit mamalarında, proteinler yapıtaşları olan aminoasitlere kadar parçalanmıştır. Bir benzetmeyle açıklamak istersek; protein bir “ev” ise aminoasitler de tuğlalardır. Besleyici özellikleri aynıdır. Ama bu aminoasitler bağışıklık sistemi tarafından alerjen olarak tanınamaz ve İSA olan çocuklarda alerjik reaksiyonu başlatamaz.
Soya Bazlı Mamalar
İSA’lı çocuklarda eskiden soya bazlı mamalar çok kullanılırken artık hem soya bazlı mamalara çapraz alerji görülmesi hem de tHF’laların geniş kullanım alanı bulup her yerde satılması nedeniyle artık kullanımları azalmıştır. Yine de internette İSA ile ilgili araştırma yapıp bebeğinin nasıl beslenebileceğini araştıran anne-babalar bazı diyetisyenlerin ve sağlıkçıların web sitelerinde hala soya bazlı mamalarla ilgili bilgi bulabileceğini burada söylemeden konuyu kapatmak istemiyoruz.
Keçi sütü, keçi sütü ürünleri, keçi sütü mamaları
Hastanın keçi sütü ürünlerine çapraz alerjisi yoksa, -ki %50 ile 90 olasılıkla vardır, Keçi sütüne karşı antikoru da bulunmuyorsa bu ürünler kullanılabilir. Keçi sütü ve keçi sütü ürünleriyle beslenenlerde folik asit eksikliği olabileceğine dair klasik bir tıbbi bilgi nedeniyle halen sorulan bir soruya hemen cevap vermek istiyorum: Eğer bebek 1 yaş altındaysa SADECE keçi sütüyle beslenmesi zaten söz konusu olamaz, dolayısıyla folik asit eksikliği de olamaz. Keçi sütü bazlı mamalarla besleniyorsa, bu mamalarda da folik asit bulunduğu için gene folik asit eksiliği görülemeyecektir.
İSA tedavi edilmezse ne olur?
Düşünelim bakalım:
Hastada kanlı ishallerle seyreden bir İSA tablosu varsa, tedavi edilmemesi zaten söz konusu olamaz ama haydi diyelim diyet verilmedi tanı konmadı. O zaman hastada en hafifinden büyüme geriliği, kansızlık hatta, invaginasyon gibi hayati sorunlar ortaya çıkabilir. Hastada karın ağrısı, kolik ve kusma varsa ve ara ara aile büyüklerinin “yanlışlıkla” süt ürünü vermesiyle semptomlar tekrarlıyorsa o zaman uzun vadede prognoz bölümünde de okuyacağınız gibi alerjik astım başta olmak üzere başka alerjik hastalıklar için davetiye çıkarılmış olur. Bu durum gıdalara bağlı egzama başta olmak üzere her tür gıda alerjisi için geçerlidir.
LTRA, antihistaminikler, antireflü ilaçlar
Bu ilaçların İSA tedavisindeki yeri semptomları azalmak ve geçici rahatlama için olabilir. Mesela egzaması olan bebekte antialerjikler kaşıntıyı azaltabilir, nemlendiriciler ciltte kurumayı önler; kusması olanda da antireflü ilaçlar fayda gösterir. Ancak altta yatan alerjik zemin tedavi edilmezse bu ilaçlar sadece “makyaj” yapar…