Hafife Alınan Düşman: Kabızlık!
Kabızlık çocuklukta tedavisi zor bir durumdur. İyi tedavi edilememiş kabızlık iştahsızlığa, kakada kan görülmesine, ağrılı dışkılamaya ve en sonunda kaka kaçırmaya sebep olabilir. Aile içi huzuru bozan bir durumla karşılaşılması muhtemeldir.
Uzun süredir kabız olan çocukta/bebekte popoda çatlak oluşur. Bu da dışkılarken ağrıya yol açar. Çocuk ağrıdan kaçmak için dışkılamaktan kaçınır. Kakasını tutar. Tutulan kaka sertleşir ve eninde sonunda çıkarken çatlağı daha da derinleştirir. Süreç kısır döngüye girer. Kaka kaçırmaya başlayan çocuk için en az 6 aydır kabızlık çektiği düşünülebilir. Biriken kaka son barsak duvarlarını kaplamaya, bu bölgeyi genişletmeye başlar. Son barsakta his kaybı olup anüsün kasılma yeteneği geçici olarak kaybedilir. Bu da kaka kaçırmaya sebep olur. İç çamaşırın sürekli kirlendiği görülür. Okula giden çocuk topluma kabulde sıkıntı yaşamaya başlar. Bu da psikolojisi etkiler. Aileler bazen farkedilmeden yapılan bu durum nedeniyle ceza yöntemini uygular ki bu en büyük hatalardan biri olacaktır.
Kabızlığın tedavisi oldukça zordur ve aile ile uzman doktorun işbirliğini gerektirir. Tedavi başarısı uzun bir süreçten sonra sağlanabilir. Bu dönemde yaşanabilecek başarısızlıklar ailenin umutsuzluğa kapılmasına sebep olabilir. Kabullenme ve kabızlıkla yaşama ortaya çıkar. Ya da uzun tedavi süreci ailenin “daha bu ilaçları ne kadar daha kullanacağız?” endişesine yol açabilir. Ancak sabırla uygulanan tedavi ile bu kısır döngü kırılabilmektedir. Tedavide ilaçların yanında beslenme, egzersiz ve oturma banyosu birlikte uygulanmaktadır. Kabızlık çeken çocuğa kural olarak lavman, fitil uygulanmaz. Poposunda çatlak olan çocuk bu işlemden çok büyük acı duyacak ve var olan çatlak derinleşecektir.
İlaçlar: Öncelikle müsil ile boşaltma tedavisi uygulanır. Günde 3 kez 1 kaşık, yediğine içtiğine karıştırılarak verilir. Barsaklarda kenarda köşede kalmış tüm sert kakalar dışarı alınır. İlk 3 günden sonra çocuğu yıpratacağından bu tedavi bırakılır. Bu sırada bol su içmesi sağlanır. Müsilin ardından (4. gün) kaka yumuşatıcı şuruba geçilir. Sabah akşam 1 ölçek ile başlanır. Ancak; her gün yumuşak kaka yaptıran doz evde ayarlanır. Bazı günler kaka sertse 2 ölçek, 3 ölçek verilmesi gerekebilir. Bu ilaç kana karışmadığından fazla verilmesinde sakınca yoktur. Ya da kaka cıvıksa doz azaltılır. Her gün farklı dozlarda ihtiyaç duyulabilir. Her gün aynı dozu uzun süre kullanmak da tedavi başarısızlığının bir nedenidir. Bu şekilde düzen tutturulduğunda en az 6 hafta tedaviye devam edilir. Olur da tedavinin bir yerinde 3 gün kaka yapılmayan ya da önceki kadar sert dışkılanan bir dönem olursa baştaki müsil tedavisi 2 gün yeniden kullanılır. Ancak 6 haftalık süreç baştan başlamış olur. Tedavinin başından sonuna kadar çatlak kremlerine günde 2 kez olacak şekilde devam edilir. 2 krem avuç içine mercimek büyüklüğünde sıkılarak karıştırılır ve popo deliğine zile basar gibi sürülür.
Beslenme:Kabızlık tedavisinde tek başına ilaçlar yeterli gelmez. Halk arasında bilinenin aksine sulu gıda ile beslenmek kakayı yumuşatmaz. Lifli gıda ile beslenmek gerekir. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek, pirinç pilavı yerine bulgur pilavı, her yemeğin yanına salata, her gün meyve ile beslenmelidir.
Egzersiz: Her yemekten 30dk sonra çocuğunuza tuvalete gitmesini söyleyin. “Kakam yok.” Dese bile 10-15 dk kadar tuvalette oturmasını sağlayın. Bu sırada oyun oynayabilirsiniz. Bu sürenin sonunda kalkmasına müsaade edin. Otururken ayaklarının havada kalmamasına özen gösterin. Ya yaşına uygun bir lazımlık tercih edin ya da klozetin altına ona uygun bir tabure koyun. Karın kaslarını kasarken ayaklarından güç almaya ihtiyacı olacak. Bu egzersizde amaç; yemek sonrası dışkılamayı sağlayan gastrokolik refleksi yakalamasını öğrenmesidir.
Oturma Banyosu: Popodaki çatlaklar için günde 2 defa 10’ar dakika ılık suya oturma oturtulur. Kaka yapacağı zaman bacaklarının çaprazlayarak terleyen, koltuk arkasına saklanan, ağlayan bir çocuğunuz varsa; hele ki kakasını kaçırmaya başladıysa psikolojik nedenleri düşünmeden evvel süratle çocuk doktorunuza başvurmanızı tavsiye ediyoruz.
Dr. Görkem ASTARCIOĞLU
Kabızlık çocuklukta tedavisi zor bir durumdur. İyi tedavi edilememiş kabızlık iştahsızlığa, kakada kan görülmesine, ağrılı dışkılamaya ve en sonunda kaka kaçırmaya sebep olabilir. Aile içi huzuru bozan bir durumla karşılaşılması muhtemeldir.
Uzun süredir kabız olan çocukta/bebekte popoda çatlak oluşur. Bu da dışkılarken ağrıya yol açar. Çocuk ağrıdan kaçmak için dışkılamaktan kaçınır. Kakasını tutar. Tutulan kaka sertleşir ve eninde sonunda çıkarken çatlağı daha da derinleştirir. Süreç kısır döngüye girer. Kaka kaçırmaya başlayan çocuk için en az 6 aydır kabızlık çektiği düşünülebilir. Biriken kaka son barsak duvarlarını kaplamaya, bu bölgeyi genişletmeye başlar. Son barsakta his kaybı olup anüsün kasılma yeteneği geçici olarak kaybedilir. Bu da kaka kaçırmaya sebep olur. İç çamaşırın sürekli kirlendiği görülür. Okula giden çocuk topluma kabulde sıkıntı yaşamaya başlar. Bu da psikolojisi etkiler. Aileler bazen farkedilmeden yapılan bu durum nedeniyle ceza yöntemini uygular ki bu en büyük hatalardan biri olacaktır.
Kabızlığın tedavisi oldukça zordur ve aile ile uzman doktorun işbirliğini gerektirir. Tedavi başarısı uzun bir süreçten sonra sağlanabilir. Bu dönemde yaşanabilecek başarısızlıklar ailenin umutsuzluğa kapılmasına sebep olabilir. Kabullenme ve kabızlıkla yaşama ortaya çıkar. Ya da uzun tedavi süreci ailenin “daha bu ilaçları ne kadar daha kullanacağız?” endişesine yol açabilir. Ancak sabırla uygulanan tedavi ile bu kısır döngü kırılabilmektedir. Tedavide ilaçların yanında beslenme, egzersiz ve oturma banyosu birlikte uygulanmaktadır. Kabızlık çeken çocuğa kural olarak lavman, fitil uygulanmaz. Poposunda çatlak olan çocuk bu işlemden çok büyük acı duyacak ve var olan çatlak derinleşecektir.
İlaçlar: Öncelikle müsil ile boşaltma tedavisi uygulanır. Günde 3 kez 1 kaşık, yediğine içtiğine karıştırılarak verilir. Barsaklarda kenarda köşede kalmış tüm sert kakalar dışarı alınır. İlk 3 günden sonra çocuğu yıpratacağından bu tedavi bırakılır. Bu sırada bol su içmesi sağlanır. Müsilin ardından (4. gün) kaka yumuşatıcı şuruba geçilir. Sabah akşam 1 ölçek ile başlanır. Ancak; her gün yumuşak kaka yaptıran doz evde ayarlanır. Bazı günler kaka sertse 2 ölçek, 3 ölçek verilmesi gerekebilir. Bu ilaç kana karışmadığından fazla verilmesinde sakınca yoktur. Ya da kaka cıvıksa doz azaltılır. Her gün farklı dozlarda ihtiyaç duyulabilir. Her gün aynı dozu uzun süre kullanmak da tedavi başarısızlığının bir nedenidir. Bu şekilde düzen tutturulduğunda en az 6 hafta tedaviye devam edilir. Olur da tedavinin bir yerinde 3 gün kaka yapılmayan ya da önceki kadar sert dışkılanan bir dönem olursa baştaki müsil tedavisi 2 gün yeniden kullanılır. Ancak 6 haftalık süreç baştan başlamış olur. Tedavinin başından sonuna kadar çatlak kremlerine günde 2 kez olacak şekilde devam edilir. 2 krem avuç içine mercimek büyüklüğünde sıkılarak karıştırılır ve popo deliğine zile basar gibi sürülür.
Beslenme:Kabızlık tedavisinde tek başına ilaçlar yeterli gelmez. Halk arasında bilinenin aksine sulu gıda ile beslenmek kakayı yumuşatmaz. Lifli gıda ile beslenmek gerekir. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek, pirinç pilavı yerine bulgur pilavı, her yemeğin yanına salata, her gün meyve ile beslenmelidir.
Egzersiz: Her yemekten 30dk sonra çocuğunuza tuvalete gitmesini söyleyin. “Kakam yok.” Dese bile 10-15 dk kadar tuvalette oturmasını sağlayın. Bu sırada oyun oynayabilirsiniz. Bu sürenin sonunda kalkmasına müsaade edin. Otururken ayaklarının havada kalmamasına özen gösterin. Ya yaşına uygun bir lazımlık tercih edin ya da klozetin altına ona uygun bir tabure koyun. Karın kaslarını kasarken ayaklarından güç almaya ihtiyacı olacak. Bu egzersizde amaç; yemek sonrası dışkılamayı sağlayan gastrokolik refleksi yakalamasını öğrenmesidir.
Oturma Banyosu: Popodaki çatlaklar için günde 2 defa 10’ar dakika ılık suya oturma oturtulur. Kaka yapacağı zaman bacaklarının çaprazlayarak terleyen, koltuk arkasına saklanan, ağlayan bir çocuğunuz varsa; hele ki kakasını kaçırmaya başladıysa psikolojik nedenleri düşünmeden evvel süratle çocuk doktorunuza başvurmanızı tavsiye ediyoruz.
Dr. Görkem ASTARCIOĞLU
