Cocukler nasıl namazı oğrenir Cocuklarımızda namaz eğitimi nasıl olmalı Cocuklara Namazı oğretmek Namaz ve cocuk Cocuklarda namaz terbiyesi Cocuklarımıza Nasıl namaz kıldırabiliriz Cocukta namaz alışkanlığı
Farz olduğu zaman zor gelmemesi icin cocuklarına onceden abdest ve namazı oğretmeleri ve namaza alıştırmaları annebabalara emredilmiştir Ergenlik oncesinde zaman zaman namaz kılması sağlanarak cocuğun namazın ciddiyetini kavraması sağlanmalıdır Hatta ergenliğe yakın donemde 5 vakit namazı kılmayı bir vazife bilerek başlaması da onemlidir Aksi takdirde ergenliğe girer girmez bir cocuğun devamlı surette hic ara vermeden 5 vakit namazı kılması ve buna devam etmesi zor olacaktır Ergenlik oncesi alıştırılmayan ve bu ciddiyeti kavrayarak hayata gecirmeyen cocuk ergenlikte 5 vakit namazdan bunalacak ve sıkılacaktır Bunun yanında onlara namazda okuyacak kadar Kur'an oğretmek de gerekmektedir Bunları sağlamak icin kucuk yaşlarda başlayan tedrici ve aşamalı eğitim şarttır
Peygamberimiz: Yedi yaşında cocuklarınıza namaz kılmayı oğretiniz On yaşına bastıklarında da kılmazlarsa dovunuz(1) buyurmaktadır
Bu ifadede yedi yaş oncesine dair bir ima soz konusu olmadığı icin cocuğun 07 yaş arasında namazla ilgisi ve namaz eğitimi yok mu sayılacaktır? Hayır, bunu soylemek son derece yanlıştır Hz Peygamber'in namaz eğitimi ve namazla ilgili beyanları genel cercevede incelendiğinde gorulecektir ki; burada goze carpmayan ama gercekte var olan bir tedriciaşamalı eğitim soz konusudur Musluman bir aile icinde cocuk, namaz kılanların olduğu bir ortamda yedi yaşına kadar namaz kılanları gorecek, namaz kılanları taklit edecek, namazı soracak, hatta namaz kılanların tepesine cıkacak ve oynayacaktır 710 donemi ise cocuk icin yavaş ama biraz daha ciddi bir geciş donemi olacak ve namaz oğretimi planlı olarak yapılarak bu donem alıştırılma donemi olarak değerlendirilecektir Cocuk, 10 yaşından itibaren ise namaz kılmaya zorlanacaktır 10 yaş donemi ergenlik veya buluğ cağı olarak algılanabilir Ergenlik cağına girince de cocuk zaten dinen bir mukellef ve yetişkin sayılacağı icin namaz kılmaya zorlanmalıdır Ancak bu zorlamayı tamamen baskı ile değil de namaz kılmayı alışkanlık haline getirme sureci olarak algılamalıyız
Cocuğun henuz cok kucuk olduğu yaşlarda, hicbir dua ve Kur'an ayeti bilmezken sadece davranış olarak yaptığı namaz kılma şekillerini sempati ve teşvikle karşılamalı, ancak 67 yaşlarından sonra abdest alarak başladığı herhangi bir namazı sonuna kadar tamamlaması oğretilmelidir Yine de bu yaşlarda beş vakit namazı muntazam olarak kılması beklenemez 67 yaşından itibaren cocuğun abdestsiz namaz kılması, dort rekatlık bir namazın birinci ikinci rekatlarında namazı bırakması hoş karşılanmamalıdır(2) Peygamber efendimizin 7 yaş tabirini kullanmasındaki hikmet de bundan dolayıdır
Acaba peygamber efendimiz nicin namaz kılmaya zorlama donemi olarak 10 yaş uzerinde ısrar etmiş bu yaşı kullanmıştır?
Yapılan araştırmaların gosterdiğine gore 10 yaş, cocuğun duzenli, huzurlu donemi olup dengeli ve uyumlu tavır sergilediği cağdır Bedensel acıdan olduğu gibi ruhsal acıdan da olgunlaşan on yaş cocuğu yetişkinlerle olan ilişkilerinde erişkin olma yolunda başarılı bir adaydır (3)
710 arasında gecen uc yıllık surec cocuğu namaz disiplinine alıştırmak icin yeterince uzun bir suredir ki bu donem iyi değerlendirilir olculu bir eğitim verilebilirse namaz alışkanlık haline getirilebilir Bu surec icerisinde abdest alma, namaz kılma, abdesti ve namazı bozan durumlar gibi temel bilgiler cocuğa oğretilmelidir
Cocukları namaza alıştırırken bazı kolaylıklar sağlanabilir İbn Abbas'ın cocuklara tek secde ile de olsa namaz kılmaya alıştırmaya tavsiye etmesi, Hz Huseyin'in cocuklara namazı cem ederek, yani oğle ile ikindiyi, akşamla yatsı namazını bir arada kıldırması birer ornek olabilir (4)
Namaz kılınan evde yetişen bir cocuk zaten şoyle veya boyle namaz kılmanın keyfiyeti hakkında bilgi sahibi olacaktır Bu donemde cocuğun bazı yanlışlar yapması mumkundur ki bu durumda kesinlikle cocuğa kızılmamalı, sert tepkiler verilmemelidir Peygamberimizin davranışı bu konuda bize ornek olmalıdır Peygamberimiz, namaz kılarken torunları Hasan ve Huseyin (ra) onun sırtına cıksalar bile ses cıkarmayıp onları beklemek icin secdeyi uzatması onlara kızmaması bizim icin guzel bir ornektir
Bazen evde cemaatle namaz kılınmalı, cocuk isterse onun da katılmasına imkan verilmelidir Ancak ozellikle 2 6 yaş arasında namaz kılmaya zorlanmamalı, kılmaz ise namaz kılmadığı icin ayıplama veya yerme ifadeleri hic bir şekilde kullanılmamalıdır Cocuk bu durumda kendi başına bırakılmamalı eğer namaza iştirak etmediyse nedeni tespit edilmeye calışılmalıdır Acaba cocuk, namaz sure ve dualarını bilmediği icin mi kılmak istemiyor, yoksa daha farklı nedenlerden dolayı bu ibadetten soğuması mı soz konusu? Bunlar iyice tespit edilmelidir ki cozum yolları uretilebilsin
Hz Peygamberin namaz ibadetinde namazın sıhhatine halel getirmeyecek durumlarda gosterdiği musamaha ve kolaylaştırıcı davranışından mutlaka haberdar olmalı, namaz eğitimi verirken bu anlayış doğrultusunda hareket etmeliyiz Peygamber efendimiz namaz kıldırırken ağlayan cocuk sesi duysa kısa sure okuyarak namazı bitirir, annenin sıkıntı cekmesini cocuğun ağlamasını onlemeye calışırdı(5) Bunun yanında sofra serili ise once yemeğin yenmesini tavsiye etmesi de bu hususta ornek olarak verilebilir Bundan dolayı cocuk (kendisine namaz farz olmayan) namaz ve yemek arasında sıkıntıya sokacak derecede bir tercih yapma zorunda bırakılmamalıdır
Mesela hafta sonu ailece gezmeye gidildi, eve yorgun bir şekilde donuldu O kadar ki evin 78 yaşlarındaki cocuğu yemeğini bile doğru duzgun yiyemeden olduğu yerde uyuyakaldı Bu durumda babanın namaz kılması icin cocuğu kaldırması ve zorlamasının bir faydası olmayacaktır Bilakis bu tutum istenmeyen sonuclar ve ters tepki doğurabilecektir Yapılması gereken, cocuğa mumkunse namaz kılıp kılmayacağını sormak, kılamayacak durumdaysa Ama bir daha bırakmak olmazdiyerek onun namazı unutmadan ama zorlamadan nefret ettirmeden bilinclenmesini sağlamaktır Zaten o yaşta cocuğa farz olmadığı icin boyle kritik donemlerde cocuğa aşırı baskı yapılmamalıdır Ama cocuk 1012 yaşlarında ise biraz daha fazla ısrarcı olmalı, veya cocuk biraz uyuduktan sonra kaldırılarak namaz kılması sağlanmalıdır
Model ve ornek olma prensibine bağlı olarak abdest alma ve namaz kılma gibi ibadetler cocukların gorduğu ortamlarda yapılmalıdır
Evin buyukleri abdestlerini alırken cocuğun kendisini gormesini sağlamalı, bilhassa namazları cocuğun goreceği yerlerde kılmalı, hatta cok kucuk de olsa Sen de benimle namaz kılmak ister misin?diyerek onu namaza teşvik ederek beraber namaz kılması sağlanmalıdır Ozellikle anne ve babanın cemaatle namaz kılması bu noktada onemlidir Cemaatle kılınan bir namazda anne babanın yanında cocuk tek başına aktivite dışında kalmak istemeyecek o da mutlaka namaza iştirak edecektir İşte bu noktada cocuğun yapacağı yaramazlıkları musamaha ile karşılamak son derece onemlidir Cocuk namaz kılarken ustumuze cıkmışsa indirmeye calışmamalı, ona kızmamalı, azarlamamalıdır Ailece yapılan bu ibadet cocuğun dunyasında yetişkin bir birey olsa da hic unutulmayacak, oyun havasında, o cemaat namazından elde ettiği zevk bir gun kendisini tekrar o ibadeti yapmaya sevk edecektir
Cocuklar camiye alıştırılmalı, zaman zaman camiye goturulmeli ancak bunu yaparken cocuğun hoşuna gidecek bir takım oduller de verilmelidir Her camiye gidişte cocuğa para ve benzeri hediyeler vererek, tamamen para karşılığı ibadet yapma psikolojisini oluşturmamaya dikkat etmek gerekir Bunun icin de cocuğun sevdiği şeyleri alırken veya yaparken namaz saatlerine denk duşurerek camiye goturmelidir Donuşte park ve benzeri cocuğun zevk alacağı yerlere gidilmelidir Boylece cocuk gundelik hayatın zevkleriyle ibadeti butunleştirecektir (6)
Butun bunların yanında cocuk zaman zaman kucuk yaşlardan itibaren camiye goturulmeli cami ortamı, ibadet havası teneffus ettirilmelidir 45 yaşlarından once cocuk yerinde durmayı, oturmayı bilmediği icin cemaat namazlarına goturulmemelidir Cocuk 45 yaşlarına geldiğinde artık bazı şeyleri algılayabilecek duruma geldiği icin cemaat namazlarına goturulmesi daha uygundur Nitekim Hz Peygamber zamanında cocuklar buyukleriyle beraber Cuma ve bayram namazları gibi namazlara giderlerdi (7)
Camide cocuklara kızılmaması, cocukların azarlanmaması, camiden kovulmaması, onlara cami cemaatinin iyi ve guler yuzle davranması onemlidir Cocuk herhangi bir şekilde babası veya bir buyuğu ile camiye gitmek istemezse niye gitmek istemediği tespit edilmeli Onlara kızan biri mi var yoksa bir başka olumsuz neden mi?soz konusu bu durum tespit edilerek cok gec olmadan cozum yolları aranmalıdır
Cocukları namaza alıştırmak icin tedriciaşamalı eğitimin bir orneği olarak şoyle bir yol takip edilebilir: Okul oncesi donemde cocuk zaman zaman anne baba ile beraber namaz kılmalı, okul donemine başlayınca doğru şekilde abdest almayı oğrenmiş olması temin edilmelidir Okul doneminde ise cocuk aşamalı olarak her sınıfta bir vakit namaz kıldırılarak her sene bir vakit artırılmak suretiyle namaza alıştırılabilir 1 sınıfta gunde bir defa namaz kılmaya 2 sınıfta iki vakit, 3 sınıfta uc vakit olmak uzere cocuk zamanla aşamalı olarak beş vakit namaz kılmaya alıştırılmış olacaktır
Yaptıkları iyi davranışların buyukler tarafından onaylaması cocuklar icin onemlidir Bu sebeple cocuklar, ibadetleri yerine getirdiklerinde mukafatlandırılmalı, bu konuda ihmalkar davrandıklarında ise uyarılıp aksaklıkların giderilmesi sağlanmalıdır
Farz olduğu zaman zor gelmemesi icin cocuklarına onceden abdest ve namazı oğretmeleri ve namaza alıştırmaları annebabalara emredilmiştir Ergenlik oncesinde zaman zaman namaz kılması sağlanarak cocuğun namazın ciddiyetini kavraması sağlanmalıdır Hatta ergenliğe yakın donemde 5 vakit namazı kılmayı bir vazife bilerek başlaması da onemlidir Aksi takdirde ergenliğe girer girmez bir cocuğun devamlı surette hic ara vermeden 5 vakit namazı kılması ve buna devam etmesi zor olacaktır Ergenlik oncesi alıştırılmayan ve bu ciddiyeti kavrayarak hayata gecirmeyen cocuk ergenlikte 5 vakit namazdan bunalacak ve sıkılacaktır Bunun yanında onlara namazda okuyacak kadar Kur'an oğretmek de gerekmektedir Bunları sağlamak icin kucuk yaşlarda başlayan tedrici ve aşamalı eğitim şarttır
Peygamberimiz: Yedi yaşında cocuklarınıza namaz kılmayı oğretiniz On yaşına bastıklarında da kılmazlarsa dovunuz(1) buyurmaktadır
Bu ifadede yedi yaş oncesine dair bir ima soz konusu olmadığı icin cocuğun 07 yaş arasında namazla ilgisi ve namaz eğitimi yok mu sayılacaktır? Hayır, bunu soylemek son derece yanlıştır Hz Peygamber'in namaz eğitimi ve namazla ilgili beyanları genel cercevede incelendiğinde gorulecektir ki; burada goze carpmayan ama gercekte var olan bir tedriciaşamalı eğitim soz konusudur Musluman bir aile icinde cocuk, namaz kılanların olduğu bir ortamda yedi yaşına kadar namaz kılanları gorecek, namaz kılanları taklit edecek, namazı soracak, hatta namaz kılanların tepesine cıkacak ve oynayacaktır 710 donemi ise cocuk icin yavaş ama biraz daha ciddi bir geciş donemi olacak ve namaz oğretimi planlı olarak yapılarak bu donem alıştırılma donemi olarak değerlendirilecektir Cocuk, 10 yaşından itibaren ise namaz kılmaya zorlanacaktır 10 yaş donemi ergenlik veya buluğ cağı olarak algılanabilir Ergenlik cağına girince de cocuk zaten dinen bir mukellef ve yetişkin sayılacağı icin namaz kılmaya zorlanmalıdır Ancak bu zorlamayı tamamen baskı ile değil de namaz kılmayı alışkanlık haline getirme sureci olarak algılamalıyız
Cocuğun henuz cok kucuk olduğu yaşlarda, hicbir dua ve Kur'an ayeti bilmezken sadece davranış olarak yaptığı namaz kılma şekillerini sempati ve teşvikle karşılamalı, ancak 67 yaşlarından sonra abdest alarak başladığı herhangi bir namazı sonuna kadar tamamlaması oğretilmelidir Yine de bu yaşlarda beş vakit namazı muntazam olarak kılması beklenemez 67 yaşından itibaren cocuğun abdestsiz namaz kılması, dort rekatlık bir namazın birinci ikinci rekatlarında namazı bırakması hoş karşılanmamalıdır(2) Peygamber efendimizin 7 yaş tabirini kullanmasındaki hikmet de bundan dolayıdır
Acaba peygamber efendimiz nicin namaz kılmaya zorlama donemi olarak 10 yaş uzerinde ısrar etmiş bu yaşı kullanmıştır?
Yapılan araştırmaların gosterdiğine gore 10 yaş, cocuğun duzenli, huzurlu donemi olup dengeli ve uyumlu tavır sergilediği cağdır Bedensel acıdan olduğu gibi ruhsal acıdan da olgunlaşan on yaş cocuğu yetişkinlerle olan ilişkilerinde erişkin olma yolunda başarılı bir adaydır (3)
710 arasında gecen uc yıllık surec cocuğu namaz disiplinine alıştırmak icin yeterince uzun bir suredir ki bu donem iyi değerlendirilir olculu bir eğitim verilebilirse namaz alışkanlık haline getirilebilir Bu surec icerisinde abdest alma, namaz kılma, abdesti ve namazı bozan durumlar gibi temel bilgiler cocuğa oğretilmelidir
Cocukları namaza alıştırırken bazı kolaylıklar sağlanabilir İbn Abbas'ın cocuklara tek secde ile de olsa namaz kılmaya alıştırmaya tavsiye etmesi, Hz Huseyin'in cocuklara namazı cem ederek, yani oğle ile ikindiyi, akşamla yatsı namazını bir arada kıldırması birer ornek olabilir (4)
Namaz kılınan evde yetişen bir cocuk zaten şoyle veya boyle namaz kılmanın keyfiyeti hakkında bilgi sahibi olacaktır Bu donemde cocuğun bazı yanlışlar yapması mumkundur ki bu durumda kesinlikle cocuğa kızılmamalı, sert tepkiler verilmemelidir Peygamberimizin davranışı bu konuda bize ornek olmalıdır Peygamberimiz, namaz kılarken torunları Hasan ve Huseyin (ra) onun sırtına cıksalar bile ses cıkarmayıp onları beklemek icin secdeyi uzatması onlara kızmaması bizim icin guzel bir ornektir
Bazen evde cemaatle namaz kılınmalı, cocuk isterse onun da katılmasına imkan verilmelidir Ancak ozellikle 2 6 yaş arasında namaz kılmaya zorlanmamalı, kılmaz ise namaz kılmadığı icin ayıplama veya yerme ifadeleri hic bir şekilde kullanılmamalıdır Cocuk bu durumda kendi başına bırakılmamalı eğer namaza iştirak etmediyse nedeni tespit edilmeye calışılmalıdır Acaba cocuk, namaz sure ve dualarını bilmediği icin mi kılmak istemiyor, yoksa daha farklı nedenlerden dolayı bu ibadetten soğuması mı soz konusu? Bunlar iyice tespit edilmelidir ki cozum yolları uretilebilsin
Hz Peygamberin namaz ibadetinde namazın sıhhatine halel getirmeyecek durumlarda gosterdiği musamaha ve kolaylaştırıcı davranışından mutlaka haberdar olmalı, namaz eğitimi verirken bu anlayış doğrultusunda hareket etmeliyiz Peygamber efendimiz namaz kıldırırken ağlayan cocuk sesi duysa kısa sure okuyarak namazı bitirir, annenin sıkıntı cekmesini cocuğun ağlamasını onlemeye calışırdı(5) Bunun yanında sofra serili ise once yemeğin yenmesini tavsiye etmesi de bu hususta ornek olarak verilebilir Bundan dolayı cocuk (kendisine namaz farz olmayan) namaz ve yemek arasında sıkıntıya sokacak derecede bir tercih yapma zorunda bırakılmamalıdır
Mesela hafta sonu ailece gezmeye gidildi, eve yorgun bir şekilde donuldu O kadar ki evin 78 yaşlarındaki cocuğu yemeğini bile doğru duzgun yiyemeden olduğu yerde uyuyakaldı Bu durumda babanın namaz kılması icin cocuğu kaldırması ve zorlamasının bir faydası olmayacaktır Bilakis bu tutum istenmeyen sonuclar ve ters tepki doğurabilecektir Yapılması gereken, cocuğa mumkunse namaz kılıp kılmayacağını sormak, kılamayacak durumdaysa Ama bir daha bırakmak olmazdiyerek onun namazı unutmadan ama zorlamadan nefret ettirmeden bilinclenmesini sağlamaktır Zaten o yaşta cocuğa farz olmadığı icin boyle kritik donemlerde cocuğa aşırı baskı yapılmamalıdır Ama cocuk 1012 yaşlarında ise biraz daha fazla ısrarcı olmalı, veya cocuk biraz uyuduktan sonra kaldırılarak namaz kılması sağlanmalıdır
Model ve ornek olma prensibine bağlı olarak abdest alma ve namaz kılma gibi ibadetler cocukların gorduğu ortamlarda yapılmalıdır
Evin buyukleri abdestlerini alırken cocuğun kendisini gormesini sağlamalı, bilhassa namazları cocuğun goreceği yerlerde kılmalı, hatta cok kucuk de olsa Sen de benimle namaz kılmak ister misin?diyerek onu namaza teşvik ederek beraber namaz kılması sağlanmalıdır Ozellikle anne ve babanın cemaatle namaz kılması bu noktada onemlidir Cemaatle kılınan bir namazda anne babanın yanında cocuk tek başına aktivite dışında kalmak istemeyecek o da mutlaka namaza iştirak edecektir İşte bu noktada cocuğun yapacağı yaramazlıkları musamaha ile karşılamak son derece onemlidir Cocuk namaz kılarken ustumuze cıkmışsa indirmeye calışmamalı, ona kızmamalı, azarlamamalıdır Ailece yapılan bu ibadet cocuğun dunyasında yetişkin bir birey olsa da hic unutulmayacak, oyun havasında, o cemaat namazından elde ettiği zevk bir gun kendisini tekrar o ibadeti yapmaya sevk edecektir
Cocuklar camiye alıştırılmalı, zaman zaman camiye goturulmeli ancak bunu yaparken cocuğun hoşuna gidecek bir takım oduller de verilmelidir Her camiye gidişte cocuğa para ve benzeri hediyeler vererek, tamamen para karşılığı ibadet yapma psikolojisini oluşturmamaya dikkat etmek gerekir Bunun icin de cocuğun sevdiği şeyleri alırken veya yaparken namaz saatlerine denk duşurerek camiye goturmelidir Donuşte park ve benzeri cocuğun zevk alacağı yerlere gidilmelidir Boylece cocuk gundelik hayatın zevkleriyle ibadeti butunleştirecektir (6)
Butun bunların yanında cocuk zaman zaman kucuk yaşlardan itibaren camiye goturulmeli cami ortamı, ibadet havası teneffus ettirilmelidir 45 yaşlarından once cocuk yerinde durmayı, oturmayı bilmediği icin cemaat namazlarına goturulmemelidir Cocuk 45 yaşlarına geldiğinde artık bazı şeyleri algılayabilecek duruma geldiği icin cemaat namazlarına goturulmesi daha uygundur Nitekim Hz Peygamber zamanında cocuklar buyukleriyle beraber Cuma ve bayram namazları gibi namazlara giderlerdi (7)
Camide cocuklara kızılmaması, cocukların azarlanmaması, camiden kovulmaması, onlara cami cemaatinin iyi ve guler yuzle davranması onemlidir Cocuk herhangi bir şekilde babası veya bir buyuğu ile camiye gitmek istemezse niye gitmek istemediği tespit edilmeli Onlara kızan biri mi var yoksa bir başka olumsuz neden mi?soz konusu bu durum tespit edilerek cok gec olmadan cozum yolları aranmalıdır
Cocukları namaza alıştırmak icin tedriciaşamalı eğitimin bir orneği olarak şoyle bir yol takip edilebilir: Okul oncesi donemde cocuk zaman zaman anne baba ile beraber namaz kılmalı, okul donemine başlayınca doğru şekilde abdest almayı oğrenmiş olması temin edilmelidir Okul doneminde ise cocuk aşamalı olarak her sınıfta bir vakit namaz kıldırılarak her sene bir vakit artırılmak suretiyle namaza alıştırılabilir 1 sınıfta gunde bir defa namaz kılmaya 2 sınıfta iki vakit, 3 sınıfta uc vakit olmak uzere cocuk zamanla aşamalı olarak beş vakit namaz kılmaya alıştırılmış olacaktır
Yaptıkları iyi davranışların buyukler tarafından onaylaması cocuklar icin onemlidir Bu sebeple cocuklar, ibadetleri yerine getirdiklerinde mukafatlandırılmalı, bu konuda ihmalkar davrandıklarında ise uyarılıp aksaklıkların giderilmesi sağlanmalıdır
