Tüm çocuklar, bilhassa de çok küçük olanlar, yetişkinlere nazaran daha kısa ilgi müddetine sahip olma ve dikkatleri dağılma eğiliminde olsa da kimileri odaklanma ve misyona devam etme konusunda başkalarından çok daha fazla sorun yaşar.
Dikkat etmede zahmet yaygın olarak DEHB ile alakalı olduğundan, bu öğretmenlerin, ebeveynlerin ve klinisyenlerin şüphelendiği birinci şey olma eğilimindedir. Lakin dikkat meselelerine katkıda bulunabilecek bir dizi diğer mümkünlük vardır. Yanlış teşhisten kaçınmak için, her vakit aşikâr olmayan bu başka olasılıkların gözden kaçırılmaması değerlidir. Odaklanma sorunu yaşayan çocukların bundan en mustarip olduğu alan okul hayatıdır. Bir çocuğun dikkatini vermekte zorlanmasına neden olabilecek öteki kimi mevzuların bir denetim listesi:
Dert
Okulda odaklanmıyor üzere görünen bir çocuk, öğretmenlerin (ve hatta ebeveynlerin) farkında olmadığı kronik tasalara sahip olabilir. Pek çok farklı telaş çeşidi vardır, lakin ortak noktaları tasanın “beyni kilitlemeye meyilli olmasıdır” ve telaşlı çocuklar için okulu zorlaştırır. Ayrılık tasası olan bir çocuk, ebeveynlerinin onlardan başka olduğu vakitlerde başına gelen makûs bir şeyden öylesine meşgul olabilir ki, okul ödevlerine konsantre olamaz. Birtakım çocuklar kusur yapmaktan yahut kendilerini utandırmaktan son derece telaşlıdır. Öğretmen onlara seslendiğinde ortadan kaybolmaya çalışabilir, aşağıya bakabilir, nitekim bir şey yazmasalar bile bir şeyler yazmaya başlayabilir. Onları endişelendiren şeylerden kaçınmak için öğretmenle bağlarını koparmaya çalışıyor olabilirler. Bazen bir çocuğun sınıftaki işini bitirmesi alışılmadık derecede uzun vakit aldığında, bunun nedeni hayal kurması değil, işleri tam olarak yanlışsız biçimde yapmasını gerektiren mükemmeliyetçilikle gayret etmesi olabilir. Ya da ödevini teslim etmezse, bunu yapmadığı için değil, gereğince yeterli olmadığından kaygı ettiği için olabilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Ekseriyetle ilkokul yıllarında başlayan OKB'si olan çocuklar, ek bir dikkat dağıtıcı kaynağa sahiptir: Yalnızca takıntılı fikirlere sahip olmakla kalmaz, birebir vakitte makûs şeylerin olmasını önlemek için ritüel yahut zorlama yapmaları gerektiğini hissederler. OKB'si olan bir çocuk kompülsif bir biçimde masasının üzerine bir şeyler dizebilir yahut başına dokunabilir ya da belli aralıklarla sayı sayıyor olabilir. Ya da ellerini yıkamak için tuvalete gitme muhtaçlığına odaklanmış olabilir.
Bir çocuk, fecî bir şeyin olmasını önlemek için sınıfta oturup bir şeyi düzeltmeye muhtaçlık duyma konusunda takıntılı olabilir. Sonra öğretmen onu çağırır ya da sorunun karşılığını bilmediğinde, dikkat etmiyormuş üzere görünür, lakin nitekim takıntılı olduğu içindir. OKB'si olan çocuklar ekseriyetle semptomlarından utandıklarından, okuldayken dürtülerini gizlemek için büyük gayret sarf edebilirler. OKB'nin farkında olmayan bir öğretmen için dikkat dağınıklığı DEHB üzere görünebilir, lakin değildir.
Gerilim yahut Travma
Çocuklar ayrıyeten travmadan etkilendiklerinde dikkatsizlikten muzdarip görünebilirler. Şiddete yahut öteki rahatsız edici tecrübelere şahit olan çocuklar, dikkatlerini vermekte zahmet çekebilir ve daima bir güvensizlik hissedebilirler. Mesken ömürleri akut gerilim içeren çocuklar bu semptomları ve hatta travma sonrası gerilim bozukluğunu geliştirebilir.
Öğrenme Bozuklukları
Bir çocuk her yere bakıyor üzere göründüğünde, lakin kitabın sayfalarına bakması gerekiyorsa, mümkün bir öteki neden de öğrenme bozukluğu olmasıdır.
Teşhis konulmamış disleksisi olan çocuklar, başka çocukların yapabileceklerini yapamadıkları için hayal kırıklığına uğrayabilir yahut utanabilirler ve bu gerçeği örtbas etmeye kararlı olabilirler.
Nitekim bu belirtiler DEHB midir?
Tipik aralığın dışında kalan dikkatsizlik, dürtüsellik ve hiperaktivite DEHB'nin üç temel semptomundan biridir. Birtakım çocuklar yalnızca dikkatsiz semptomlar gösterirler. Lakin bir DEHB tanısı, sadece öğretmen raporlarına yahut çocuk tabibine yapılan bir süratli ziyarete dayanarak yapılmamalıdır.
Hakikat bir teşhis koymak için bir klinisyen, siz, başka bakıcılar ve öğretmenler dahil olmak üzere çocuğunuzu gözlemleyen birkaç bireyden bilgi toplamalıdır. Ebeveynlerden ve öğretmenlerden semptomların sıklığını gerçek bir biçimde pahalandırmak için bir derecelendirme ölçeği doldurmaları istenmelidir. Davranış uzun bir müddet devam etmeli ve birden fazla ortamda- örneğin hem konutta hem de okulda gözlemlenmelidir. Ve klinisyenler davranışının öbür muhtemel nedenlerini dikkatlice dışlamalıdır.
Bir çocuğun dikkatini verme yeteneğinin, kendi sınıfındaki herkesle değil, kendi yaşındakilerle karşılaştırılması da değerlidir.
Odaklanma Sıkıntısında Dikkat Edilecek Kimi Belirtiler
Daima Uzaklara Dalmak: Çocuğunuz konut ödevi yahut mesken işleri üzere bir faaliyetle meşgul olması beklenirken daima olarak pencereden yahut uzaklara bakmaktadır.
Bir Fikir Sıralaması Sağlayamama: Çocuğunuz bir öykü anlatırken, çoklukla karmaşıktır ve bilmeden ilgisiz kıssalara atlar. Öyküyü bir şey kesintiye uğratırsa, çocuğunuz öykünün nerede kaldığını hatırlamakta zorlanır.
Yönergelerin Tekrarlanması: Çocuğunuz bir vazifesi yerine getirirken dikkati dağılır ve kendisinden neyin gerekli olduğunu hatırlamak için talimatları tekrarlamanıza muhtaçlık duyar.
Bir Seferde Tek Vazifeye Odaklanamama: Çocuğunuz çalışırken, birden çok mevzuda az ölçüde iş yapar, lakin tamamlanana kadar tek bir misyona odaklanamaz. Çocuğunuz bu eğilimi çoklu vazife olarak gösterebilir.
BİR Vazifesi Bitirmek İçin Çok Vakit Harcama: Çocuğunuz, dikkati dağıldığı için bir aktifliği tamamlamak için gereken mühletin iki yahut üç katını alır.
"Budala" yahut "Sersem" Hissetmek: Çocuğunuz daima kendisine kızar ve hiçbir şey yapamayacakmış üzere hisseder. Çocuğunuz bu konsantrasyon meseleleri ile uğraşırken kendisini suçluyor olabilir ve bu da düşük özgüvene neden olabilir.
Heyecan: Çocuğunuzun ödev yapmak için otururken yahut sınıfta her vakit uğraşacak bir şeyi vardır. Yemek kapları, bardaklar yahut kurşun kalemler üzere objeler bile kullanılmadıklarında oynanır.
Misyonları ve Eşyaları Düzenleyememe: Çocuğunuz, vaktini ve eşyalarını organize etmek zorunda kaldığında telaşlanır. Sabah hazırlanırken sık sık bunalmış yahut telaşlanmış hisseder, daima eşyalarını kaybeder ve ne yaptığını yahut üzerinde çalıştığını unutur.
Konuşulduğu Vakit Dinliyormuş üzere Görünmeme: Direkt çocuğunuzla konuşurken, söylediklerinize reaksiyon vermiyor üzere görünür. Bunun yerine, siz konuşurken odadaki başka şeylere bakabilir. Çocuğunuzun, sizin (veya başkalarının) ona söylediklerine olan ilgisini süratle kaybettiğini hissedersiniz.
Odaklanma Sorunu Yaşayan Çocuğa Nasıl Yardım Edilebilir?
Çocuğunuza odaklanmasına yardımcı olmanın birçok yolu vardır. Meskende gördüklerinizle ilgili not almak, başlamak için güzel bir yerdir. Çocuğunuzun neden uğraş ettiği konusunda size daha düzgün bir fikir verebilir. Bir müddet devam eden bir nizam varsa, biriyle konuşmak isteyebilirsiniz. Çocuğunuzun öğretmeni ve sıhhat hizmeti sağlayıcısı iki büyük bilgi ve tavsiye kaynağıdır. Nasıl yardımcı olabileceğiniz konusunda teklifleri olabilir. Çocuğunuza neler olup bittiğinden emin olmasanız ve odaklansanız bile, yeniden de konutta maharetler geliştirmek için çalışabilirsiniz. Çocuğunuzun odaklanmasını geliştirmenin yollarını keşfedin.
Yapabileceğiniz en kıymetli şeylerden biri, çocuğunuza odaklanmada sorun yaşamanın yaygın olduğunu ve utanılacak bir şey olmadığını bilmesini sağlamaktır. Çocuğunuza herkesin bir şeyle çaba ettiğini ve bunda bir sorun olmadığını hatırlatın. Çocuğunuzun sahip olduğu güçlü taraflar hakkında konuşun. Çocuğunuzun yaşadığı zorluklar konusunda açık olmak da kıymetlidir. Odaklanmayla ilgili sorun hakkında nasıl konuşulacağına dair ipuçları alın.
Dikkat etmede zahmet yaygın olarak DEHB ile alakalı olduğundan, bu öğretmenlerin, ebeveynlerin ve klinisyenlerin şüphelendiği birinci şey olma eğilimindedir. Lakin dikkat meselelerine katkıda bulunabilecek bir dizi diğer mümkünlük vardır. Yanlış teşhisten kaçınmak için, her vakit aşikâr olmayan bu başka olasılıkların gözden kaçırılmaması değerlidir. Odaklanma sorunu yaşayan çocukların bundan en mustarip olduğu alan okul hayatıdır. Bir çocuğun dikkatini vermekte zorlanmasına neden olabilecek öteki kimi mevzuların bir denetim listesi:
Dert
Okulda odaklanmıyor üzere görünen bir çocuk, öğretmenlerin (ve hatta ebeveynlerin) farkında olmadığı kronik tasalara sahip olabilir. Pek çok farklı telaş çeşidi vardır, lakin ortak noktaları tasanın “beyni kilitlemeye meyilli olmasıdır” ve telaşlı çocuklar için okulu zorlaştırır. Ayrılık tasası olan bir çocuk, ebeveynlerinin onlardan başka olduğu vakitlerde başına gelen makûs bir şeyden öylesine meşgul olabilir ki, okul ödevlerine konsantre olamaz. Birtakım çocuklar kusur yapmaktan yahut kendilerini utandırmaktan son derece telaşlıdır. Öğretmen onlara seslendiğinde ortadan kaybolmaya çalışabilir, aşağıya bakabilir, nitekim bir şey yazmasalar bile bir şeyler yazmaya başlayabilir. Onları endişelendiren şeylerden kaçınmak için öğretmenle bağlarını koparmaya çalışıyor olabilirler. Bazen bir çocuğun sınıftaki işini bitirmesi alışılmadık derecede uzun vakit aldığında, bunun nedeni hayal kurması değil, işleri tam olarak yanlışsız biçimde yapmasını gerektiren mükemmeliyetçilikle gayret etmesi olabilir. Ya da ödevini teslim etmezse, bunu yapmadığı için değil, gereğince yeterli olmadığından kaygı ettiği için olabilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Ekseriyetle ilkokul yıllarında başlayan OKB'si olan çocuklar, ek bir dikkat dağıtıcı kaynağa sahiptir: Yalnızca takıntılı fikirlere sahip olmakla kalmaz, birebir vakitte makûs şeylerin olmasını önlemek için ritüel yahut zorlama yapmaları gerektiğini hissederler. OKB'si olan bir çocuk kompülsif bir biçimde masasının üzerine bir şeyler dizebilir yahut başına dokunabilir ya da belli aralıklarla sayı sayıyor olabilir. Ya da ellerini yıkamak için tuvalete gitme muhtaçlığına odaklanmış olabilir.
Bir çocuk, fecî bir şeyin olmasını önlemek için sınıfta oturup bir şeyi düzeltmeye muhtaçlık duyma konusunda takıntılı olabilir. Sonra öğretmen onu çağırır ya da sorunun karşılığını bilmediğinde, dikkat etmiyormuş üzere görünür, lakin nitekim takıntılı olduğu içindir. OKB'si olan çocuklar ekseriyetle semptomlarından utandıklarından, okuldayken dürtülerini gizlemek için büyük gayret sarf edebilirler. OKB'nin farkında olmayan bir öğretmen için dikkat dağınıklığı DEHB üzere görünebilir, lakin değildir.
Gerilim yahut Travma
Çocuklar ayrıyeten travmadan etkilendiklerinde dikkatsizlikten muzdarip görünebilirler. Şiddete yahut öteki rahatsız edici tecrübelere şahit olan çocuklar, dikkatlerini vermekte zahmet çekebilir ve daima bir güvensizlik hissedebilirler. Mesken ömürleri akut gerilim içeren çocuklar bu semptomları ve hatta travma sonrası gerilim bozukluğunu geliştirebilir.
Öğrenme Bozuklukları
Bir çocuk her yere bakıyor üzere göründüğünde, lakin kitabın sayfalarına bakması gerekiyorsa, mümkün bir öteki neden de öğrenme bozukluğu olmasıdır.
Teşhis konulmamış disleksisi olan çocuklar, başka çocukların yapabileceklerini yapamadıkları için hayal kırıklığına uğrayabilir yahut utanabilirler ve bu gerçeği örtbas etmeye kararlı olabilirler.
Nitekim bu belirtiler DEHB midir?
Tipik aralığın dışında kalan dikkatsizlik, dürtüsellik ve hiperaktivite DEHB'nin üç temel semptomundan biridir. Birtakım çocuklar yalnızca dikkatsiz semptomlar gösterirler. Lakin bir DEHB tanısı, sadece öğretmen raporlarına yahut çocuk tabibine yapılan bir süratli ziyarete dayanarak yapılmamalıdır.
Hakikat bir teşhis koymak için bir klinisyen, siz, başka bakıcılar ve öğretmenler dahil olmak üzere çocuğunuzu gözlemleyen birkaç bireyden bilgi toplamalıdır. Ebeveynlerden ve öğretmenlerden semptomların sıklığını gerçek bir biçimde pahalandırmak için bir derecelendirme ölçeği doldurmaları istenmelidir. Davranış uzun bir müddet devam etmeli ve birden fazla ortamda- örneğin hem konutta hem de okulda gözlemlenmelidir. Ve klinisyenler davranışının öbür muhtemel nedenlerini dikkatlice dışlamalıdır.
Bir çocuğun dikkatini verme yeteneğinin, kendi sınıfındaki herkesle değil, kendi yaşındakilerle karşılaştırılması da değerlidir.
Odaklanma Sıkıntısında Dikkat Edilecek Kimi Belirtiler
Daima Uzaklara Dalmak: Çocuğunuz konut ödevi yahut mesken işleri üzere bir faaliyetle meşgul olması beklenirken daima olarak pencereden yahut uzaklara bakmaktadır.
Bir Fikir Sıralaması Sağlayamama: Çocuğunuz bir öykü anlatırken, çoklukla karmaşıktır ve bilmeden ilgisiz kıssalara atlar. Öyküyü bir şey kesintiye uğratırsa, çocuğunuz öykünün nerede kaldığını hatırlamakta zorlanır.
Yönergelerin Tekrarlanması: Çocuğunuz bir vazifesi yerine getirirken dikkati dağılır ve kendisinden neyin gerekli olduğunu hatırlamak için talimatları tekrarlamanıza muhtaçlık duyar.
Bir Seferde Tek Vazifeye Odaklanamama: Çocuğunuz çalışırken, birden çok mevzuda az ölçüde iş yapar, lakin tamamlanana kadar tek bir misyona odaklanamaz. Çocuğunuz bu eğilimi çoklu vazife olarak gösterebilir.
BİR Vazifesi Bitirmek İçin Çok Vakit Harcama: Çocuğunuz, dikkati dağıldığı için bir aktifliği tamamlamak için gereken mühletin iki yahut üç katını alır.
"Budala" yahut "Sersem" Hissetmek: Çocuğunuz daima kendisine kızar ve hiçbir şey yapamayacakmış üzere hisseder. Çocuğunuz bu konsantrasyon meseleleri ile uğraşırken kendisini suçluyor olabilir ve bu da düşük özgüvene neden olabilir.
Heyecan: Çocuğunuzun ödev yapmak için otururken yahut sınıfta her vakit uğraşacak bir şeyi vardır. Yemek kapları, bardaklar yahut kurşun kalemler üzere objeler bile kullanılmadıklarında oynanır.
Misyonları ve Eşyaları Düzenleyememe: Çocuğunuz, vaktini ve eşyalarını organize etmek zorunda kaldığında telaşlanır. Sabah hazırlanırken sık sık bunalmış yahut telaşlanmış hisseder, daima eşyalarını kaybeder ve ne yaptığını yahut üzerinde çalıştığını unutur.
Konuşulduğu Vakit Dinliyormuş üzere Görünmeme: Direkt çocuğunuzla konuşurken, söylediklerinize reaksiyon vermiyor üzere görünür. Bunun yerine, siz konuşurken odadaki başka şeylere bakabilir. Çocuğunuzun, sizin (veya başkalarının) ona söylediklerine olan ilgisini süratle kaybettiğini hissedersiniz.
Odaklanma Sorunu Yaşayan Çocuğa Nasıl Yardım Edilebilir?
Çocuğunuza odaklanmasına yardımcı olmanın birçok yolu vardır. Meskende gördüklerinizle ilgili not almak, başlamak için güzel bir yerdir. Çocuğunuzun neden uğraş ettiği konusunda size daha düzgün bir fikir verebilir. Bir müddet devam eden bir nizam varsa, biriyle konuşmak isteyebilirsiniz. Çocuğunuzun öğretmeni ve sıhhat hizmeti sağlayıcısı iki büyük bilgi ve tavsiye kaynağıdır. Nasıl yardımcı olabileceğiniz konusunda teklifleri olabilir. Çocuğunuza neler olup bittiğinden emin olmasanız ve odaklansanız bile, yeniden de konutta maharetler geliştirmek için çalışabilirsiniz. Çocuğunuzun odaklanmasını geliştirmenin yollarını keşfedin.
Yapabileceğiniz en kıymetli şeylerden biri, çocuğunuza odaklanmada sorun yaşamanın yaygın olduğunu ve utanılacak bir şey olmadığını bilmesini sağlamaktır. Çocuğunuza herkesin bir şeyle çaba ettiğini ve bunda bir sorun olmadığını hatırlatın. Çocuğunuzun sahip olduğu güçlü taraflar hakkında konuşun. Çocuğunuzun yaşadığı zorluklar konusunda açık olmak da kıymetlidir. Odaklanmayla ilgili sorun hakkında nasıl konuşulacağına dair ipuçları alın.
