Öksürük sık karşılaştığımız çocukluk çağı şikâyetlerinden birisidir. Evlatların günlük aktivitelerini ve çevre hayatını etkileyen, aileleri huzursuz ve tedirgin eden bir durumdur. Nefes darlığı ve nefes yetmezliği üzere şikâyetler eşlik ediyor ise altta yatan önemli bir marazın bulgusu olabilir. Tarifi: kimyasal, irritan, mekanik, çevresel ve mikroplara bağlı uyaranların teneffüs yollarında bulunan reseptörleri (alıcı) tetikleyerek dimağ sapında bulunan öksürük merkezini çalıştırması ve buna bağlı gelişen refleks (istem dışı) klinik cevaptır. Bir nevi vücudun dışarıdan gelen yabancı uyaranlara karşı korunma mekanizmasıdır.
Özelikle size bu metnimizde, kronik öksürük ismi verilen, dört haftadan çokça süren ve geçmeyen öksürükten bahsedeceğiz. Evladınızın hayat kalitesinin arttırılması, sağlıklı bir birey olarak yetişmesi, çevre hayatını geliştirmesi, günlük aktivitelerini rahatlıkla yapabilmesi, hayatını minimum şikâyetlerle geçirmesi için altta yatabilecek kronik öksürüğe neden olan sebeplerin bilinmesi gerekir. Gelişmiş ve gelişmekte olan devletlerde kentsel ömür kuralları ve olumsuz cihette etkilenen muhit koşulları, ağırlıklanmış formda evlatların genlerinde bulunan yahut bulunmayan illetleri provoke ederek öksürükle seyreden marazların daha sıklıkla önümüze çıkmasına neden olmuştur. Müdafaa gayeli olan bu mekanizma birtakım çocuklarda hedefini aşar ve denetim dışı çalışmaya başlar. Denetimsiz abartılı çalışan bu mekanizma çocuklarda ve ailelerde farklı şikâyetlerin ortaya çıkmasına neden olur.
Geçmeyen öksürükle birlikte bulunan şikâyetler:
Günlük aktivite azalması
Çabuk yorulma
Uyku bozukluğu
Huzursuzluk
Uyuyamama
Kendini soyutlama akranlarından uzaklaşma kendini dışlama
Ana pederde huzursuzluk
Sebebi bilinmiyor ise tedirginlik
Çocuklarda inanç eksikliği
İçine kapanıklık
İştahsızlık
Büyüme gelişme geriliği
Hırıltı
Süratli soluk alıp verme
Gülerken ağlarken öksürük buhranı
UZAMIŞ ÖKSÜRÜK SEBEPLERİ:
Unutulmaması gereken, çocuklarda öksürüğe sebep olan marazlar yaş öbeğine nazaran değişmekle birlikte her yaş kümesi için en sık sebep enfeksiyonlar (mikrobik hastalıklar) ve teneffüs yolu hassasiyeti (reaktif hava yolu) olan evlatlardır.
Yenidoğan devri öksürük sebepleri:
• Yutma bozukluğu: bebeğin emerken ana sütünü soluk borusuna kaçırması
• Anatomik bozukluklar: soluk borusu ve akciğerlerde ana karnında olan dokuların
gelişimi ile ilgili sorunlar
• Refü (GERD): mide içeriğinin karşıt yanda kaçarak soluk borusuna girmesi
• Konjenital kalp illetleri
Süt çocukluğu devri öksürük sebepleri:
• Bronşiolit (genellikle virüslere bağlı bronşlarda daralma ve balgamla seyreden
hastalık)
• Pnömoni (akciğer mikrobik hastalığı)
• GER (mide içeriğinin soluk borusuna kaçması)
• Boğmaca (soluk borusu mikrobik hastalığı)
• İmmun yetmezlik (bağışıklık sistemi zayıflığı)
Mektep öncesi devri öksürük sebepleri:
• Tekrarlayan üst teneffüs yolu enfeksiyonu
• Astım yahut astmatik bronşit
• Geniz akıntısı yapan durumlar (geniz eti, burunda polip, alerjik rinit, vagal rinit)
• Sinüzit
• Tüberküloz (verem)
• Pnömoni
• Sigara dumanına maruz kalma
• Bronşektazi (bronşlarda düzelmeyen genişleme, mütemadi balgam yapar)
• Kistik fibroz (solunum ve sindirim sistemini tutan fonksiyonel çalışmasını bozan Genetik bir hastalık)
• İmmun yetmezlik ( bağışıklık sistemi zayıflığı)
Mektep çağı periyodu öksürük sebepleri:
• Tekrarlayan üst teneffüs yolu enfeksiyonu
• Astım
• Sinüzit
• Pnömoni
• Bronşektazi
• Kistik fibroz
• Akciğerlere kaçan yabancı cisim
• Sigara dumanına maruz kalma
• pisikolojik
HASTAYA YAKLAŞIM VE MAKSATLAR
Öksürük sebebi, kolay bir marazdan hayatı tehdit edecek kadar önemli çok çeşitli bir durum olabilir. Dolayısı ile geçmeyen öksürüğe bir sistem dâhilinde adım adım yaklaşılmalı. Öncelikle hasta hakkında alınan detaylı haberler ve muayene bulgular öksürüğü değerlendirmede büyük ehemmiyet taşır. Sonra ayırıcı tanı yapılıp mümkün illetlere yönelik tetkikler yapılmalıdır.
Bilgilendirmede dikkat edilecek noktalar:
Hastanın yaşı
Öksürüğün ne hengam başladığı
Beslenme ile alakası var mı?
Egzersiz ile ortaya çıkıyor mu?
Çevresel faktörlerle ilişkisi var mı?
Gece gündüz arası fark ediyor mu?
Eşlik eden hırıltı süratli soluk alıp verme nefes alamama üzere şikâyetler var mı?
Mevsimsel özellik gösteriyor mu?
Öksürüğün karakteri ( tiz, balgamlı, boğulma biçiminde )
Daha evvel bronsit, bronşiolit, zatüre üzere marazlar geçirdiği
Öksürme esnasında morarmanın eşlik edip etmediği
Kusma sonrası öksürük yahut öksürük sonrası kusma oluyor mu?
Sık tekrarlayan ateşli hastalık geçiriyor mu?
Ailede astım hikâyesi var mı?
Ailede alerji hikâyesi var mı?
Hanede sigara içiliyor mu?
Evlat yuva yahut kreşe gidiyor mu?
Konutta tüylü hayvan var mı?
Kilo alamama yahut geçmeyen ishali var mı?
Formunda şikâyetin sebebini ortaya koymada değerli bedele sahip haberlerin alınması gerekir. Hasta ve ailesi hakkında alınan detaylı haberlerden sonrası fizik muayenesi yapılır.
Fizik muayenede
Büyüme gelişme geriliği
Süratli soluk alıp verme
Burun kanadı teneffüs
Çomak parmak
Dudaklarda ve tırnak yataklarında morarma
Burun deliklerinde tıkanma
Akciğerlerde tek taraflı teneffüs seslerinin alınamaması
Burunda polip
Göz etrafında şişlik ve morluk
Ciltte kuruluk
Terleme
Balgamlı geniz akıntısı varlığı denetim edilir.
Muayenede tespit edilecek bu durumlar şikâyetin tanısını koymada değerli ipuçları verir. Hastanın hikâyesi alınıp muayenesi tamamlandıktan sonra maksada yönelik tetkikler istenir.
Labaratuar:
Hemogram
Sedimantasyon
Akciğer sineması
Sinüzit sineması
PPD
İmmunglobulinler
Akciğer fonksiyon tesleri ( 6 yaş üstü )
Alerji testleri ( kanda spesifik RAST yahut Cilt testleri )
Nazal smear
Tanısı konamamış yahut kuşkun ilen durum için ileri tetkik
Bronkoskopi
Akciğer tomoğrafisi
Açlık mide suyu alımı
İğne biyopsisi
Sindirim sistemi pasaj grafisi
PH monitorizasyon
Ter testi
Öksürüğe eşlik eden teneffüs badiresi var ise acil müdahale edilmesini gerektiren bir durumdur. Yabancı cisim aspirasyonu şüpheleniliyorsa kesinlikle bronkoskopi yapılması gerekir. Öksürükle gelen hastada hedef öksürüğü kesmek olmamalı. Evladınızın tekrar eden geçmeyen öksürüğü var ise kesinlikle araştırılıp sebebin ortaya konması gerekir. Tanısı konan illetin tedavisi yapılmalıdır.
Özelikle size bu metnimizde, kronik öksürük ismi verilen, dört haftadan çokça süren ve geçmeyen öksürükten bahsedeceğiz. Evladınızın hayat kalitesinin arttırılması, sağlıklı bir birey olarak yetişmesi, çevre hayatını geliştirmesi, günlük aktivitelerini rahatlıkla yapabilmesi, hayatını minimum şikâyetlerle geçirmesi için altta yatabilecek kronik öksürüğe neden olan sebeplerin bilinmesi gerekir. Gelişmiş ve gelişmekte olan devletlerde kentsel ömür kuralları ve olumsuz cihette etkilenen muhit koşulları, ağırlıklanmış formda evlatların genlerinde bulunan yahut bulunmayan illetleri provoke ederek öksürükle seyreden marazların daha sıklıkla önümüze çıkmasına neden olmuştur. Müdafaa gayeli olan bu mekanizma birtakım çocuklarda hedefini aşar ve denetim dışı çalışmaya başlar. Denetimsiz abartılı çalışan bu mekanizma çocuklarda ve ailelerde farklı şikâyetlerin ortaya çıkmasına neden olur.
Geçmeyen öksürükle birlikte bulunan şikâyetler:
Günlük aktivite azalması
Çabuk yorulma
Uyku bozukluğu
Huzursuzluk
Uyuyamama
Kendini soyutlama akranlarından uzaklaşma kendini dışlama
Ana pederde huzursuzluk
Sebebi bilinmiyor ise tedirginlik
Çocuklarda inanç eksikliği
İçine kapanıklık
İştahsızlık
Büyüme gelişme geriliği
Hırıltı
Süratli soluk alıp verme
Gülerken ağlarken öksürük buhranı
UZAMIŞ ÖKSÜRÜK SEBEPLERİ:
Unutulmaması gereken, çocuklarda öksürüğe sebep olan marazlar yaş öbeğine nazaran değişmekle birlikte her yaş kümesi için en sık sebep enfeksiyonlar (mikrobik hastalıklar) ve teneffüs yolu hassasiyeti (reaktif hava yolu) olan evlatlardır.
Yenidoğan devri öksürük sebepleri:
• Yutma bozukluğu: bebeğin emerken ana sütünü soluk borusuna kaçırması
• Anatomik bozukluklar: soluk borusu ve akciğerlerde ana karnında olan dokuların
gelişimi ile ilgili sorunlar
• Refü (GERD): mide içeriğinin karşıt yanda kaçarak soluk borusuna girmesi
• Konjenital kalp illetleri
Süt çocukluğu devri öksürük sebepleri:
• Bronşiolit (genellikle virüslere bağlı bronşlarda daralma ve balgamla seyreden
hastalık)
• Pnömoni (akciğer mikrobik hastalığı)
• GER (mide içeriğinin soluk borusuna kaçması)
• Boğmaca (soluk borusu mikrobik hastalığı)
• İmmun yetmezlik (bağışıklık sistemi zayıflığı)
Mektep öncesi devri öksürük sebepleri:
• Tekrarlayan üst teneffüs yolu enfeksiyonu
• Astım yahut astmatik bronşit
• Geniz akıntısı yapan durumlar (geniz eti, burunda polip, alerjik rinit, vagal rinit)
• Sinüzit
• Tüberküloz (verem)
• Pnömoni
• Sigara dumanına maruz kalma
• Bronşektazi (bronşlarda düzelmeyen genişleme, mütemadi balgam yapar)
• Kistik fibroz (solunum ve sindirim sistemini tutan fonksiyonel çalışmasını bozan Genetik bir hastalık)
• İmmun yetmezlik ( bağışıklık sistemi zayıflığı)
Mektep çağı periyodu öksürük sebepleri:
• Tekrarlayan üst teneffüs yolu enfeksiyonu
• Astım
• Sinüzit
• Pnömoni
• Bronşektazi
• Kistik fibroz
• Akciğerlere kaçan yabancı cisim
• Sigara dumanına maruz kalma
• pisikolojik
HASTAYA YAKLAŞIM VE MAKSATLAR
Öksürük sebebi, kolay bir marazdan hayatı tehdit edecek kadar önemli çok çeşitli bir durum olabilir. Dolayısı ile geçmeyen öksürüğe bir sistem dâhilinde adım adım yaklaşılmalı. Öncelikle hasta hakkında alınan detaylı haberler ve muayene bulgular öksürüğü değerlendirmede büyük ehemmiyet taşır. Sonra ayırıcı tanı yapılıp mümkün illetlere yönelik tetkikler yapılmalıdır.
Bilgilendirmede dikkat edilecek noktalar:
Hastanın yaşı
Öksürüğün ne hengam başladığı
Beslenme ile alakası var mı?
Egzersiz ile ortaya çıkıyor mu?
Çevresel faktörlerle ilişkisi var mı?
Gece gündüz arası fark ediyor mu?
Eşlik eden hırıltı süratli soluk alıp verme nefes alamama üzere şikâyetler var mı?
Mevsimsel özellik gösteriyor mu?
Öksürüğün karakteri ( tiz, balgamlı, boğulma biçiminde )
Daha evvel bronsit, bronşiolit, zatüre üzere marazlar geçirdiği
Öksürme esnasında morarmanın eşlik edip etmediği
Kusma sonrası öksürük yahut öksürük sonrası kusma oluyor mu?
Sık tekrarlayan ateşli hastalık geçiriyor mu?
Ailede astım hikâyesi var mı?
Ailede alerji hikâyesi var mı?
Hanede sigara içiliyor mu?
Evlat yuva yahut kreşe gidiyor mu?
Konutta tüylü hayvan var mı?
Kilo alamama yahut geçmeyen ishali var mı?
Formunda şikâyetin sebebini ortaya koymada değerli bedele sahip haberlerin alınması gerekir. Hasta ve ailesi hakkında alınan detaylı haberlerden sonrası fizik muayenesi yapılır.
Fizik muayenede
Büyüme gelişme geriliği
Süratli soluk alıp verme
Burun kanadı teneffüs
Çomak parmak
Dudaklarda ve tırnak yataklarında morarma
Burun deliklerinde tıkanma
Akciğerlerde tek taraflı teneffüs seslerinin alınamaması
Burunda polip
Göz etrafında şişlik ve morluk
Ciltte kuruluk
Terleme
Balgamlı geniz akıntısı varlığı denetim edilir.
Muayenede tespit edilecek bu durumlar şikâyetin tanısını koymada değerli ipuçları verir. Hastanın hikâyesi alınıp muayenesi tamamlandıktan sonra maksada yönelik tetkikler istenir.
Labaratuar:
Hemogram
Sedimantasyon
Akciğer sineması
Sinüzit sineması
PPD
İmmunglobulinler
Akciğer fonksiyon tesleri ( 6 yaş üstü )
Alerji testleri ( kanda spesifik RAST yahut Cilt testleri )
Nazal smear
Tanısı konamamış yahut kuşkun ilen durum için ileri tetkik
Bronkoskopi
Akciğer tomoğrafisi
Açlık mide suyu alımı
İğne biyopsisi
Sindirim sistemi pasaj grafisi
PH monitorizasyon
Ter testi
Öksürüğe eşlik eden teneffüs badiresi var ise acil müdahale edilmesini gerektiren bir durumdur. Yabancı cisim aspirasyonu şüpheleniliyorsa kesinlikle bronkoskopi yapılması gerekir. Öksürükle gelen hastada hedef öksürüğü kesmek olmamalı. Evladınızın tekrar eden geçmeyen öksürüğü var ise kesinlikle araştırılıp sebebin ortaya konması gerekir. Tanısı konan illetin tedavisi yapılmalıdır.
