Öfke nöbetleri ve saldırganlık normal gelişim dönemi içinde; 2 yaşında başlar 4 yaşına kadar şiddetli şekilde devam eder, 6 yaştan sonra iyice azalması beklenir. Eğer saldırganlık davranışı 6 yaştan sonra hala şiddetli olarak devam ediyorsa uyum sorunu oluşmuş demektir. Çocuklar her yaşta farklı gelişim dönemlerinden geçerler. Dönem boyunca yeni durumlara adapte olmaya çalışırlar. Her bir dönemin sonunda yeni özelliklere ve durumlara adapte olmaları beklenir. Eğer çocuk yaş dönemi özelliklerine uyumlanmadan bir sonraki döneme geçerse burada uyum sorunları ortaya çıkar. Eğer saldırganlık davranışı 6 yaştan sonra duruma bağlı olmaksızın hala şiddetli olarak devam ediyorsa çocukta öfkeyle ilgili uyum sorunu oluşmuş olabilir. Doğru müdahale edilmezse öfke nöbeti ve saldırganlık davranışı artarak devam eder.
Saldırganlığa Sebep Olan Hatalı Davranışlar
Çocuğun davranışlarını gereksiz yere engellemek
Çocuğun davranış ve isteklerini eleştirmek, göz ardı etmek
Çocuğu sık sık cezalandırmak
Çocuğun çevresinde olumsuz rol-model olması
Çocuğa hiç sınır konmaması
Yapılmaması gerekenler:
Çocuğa olumsuz model olmak. Bağırmak, küfür etmek, vurarak cezalandırmak.
Çocuğun saldırgan davranışına duyarsız kalmak.
Saldırgan davrandığı için her istediğini yapmak.
Çocuk öfkeliyken mantıklı şeyler anlatmaya çalışmak.
Çocuğu başkalarıyla kıyaslamak
Yapılması Gerekenler:
Çocuğa etkili sınır ve kurallar koymak.
Çocuk olumsuz duygularını boşaltıp, sakinleştikten sonra, saldırgan davranışının sonuçlarını anlatmak.
Çocuğu enerjisini boşaltabileceği ve sosyal etkileşimini artırabileceği grup etkinliklerine dâhil etmek.
Temel ihtiyaçlarını zamanında ve duyarlılıkla gidermek.
Çocukların; arzu, istek, merak ve girişimciliklerine saygı duymak, desteklemek.
Öfke duygusunun altında genellikle farklı duygular yatar
Yetersizlik
Değersizlik
Hayal Kırıklığı
Utanç
Korku
Üzüntü
Kaygı
Şaşkınlık gibi…
Öfke duygusunun altında yatan asıl duyguyu anlamak ve bunun ifadesini sağlamak önemlidir. Çocuk gerçek duygusunu anlamlandıramaz ya da bastırmak zorunda kalırsa öfke tepkileri daha da artar. Duygu ifadelerini artırmak için neler yapmalı?
Kendi duygularınızı paylaşın
Çocuğunuza düzenli olarak duygularını sorun
Duygularının sözel olmayan belirtilerini yakalayabilmek için vücut dillerini izleyin ve geribildirimde bulunun.
Davranış kalıplarındaki her hangi bir değişime dikkat edin, bu bazı duyguların bastırıldığını gösterebilir.
Duyguları anlamak ve doğru ifade etmeye yönelik oyun ve etkinlikler düzenleyin. Çocuk etkinlikler sayesinde pratik kazanır ve duygularını doğru ifade etmeyi öğrenir.
Basit oyun önerileri: Dergi ve gazetelerden duygu ifadesi bulunan resimlerle bir duygu sözlüğü oluşturmak ya da sözcük içermeyen sadece jest ve mimiklerle duygu ifadelerini anlama amacıyla sessiz sinema oyunu oynamak. Bunun gibi duyguları anlama ve duygu ifadeleri içeren çeşitli oyunlar yaratılabilir. Çocuklara özel öfke ve duygular temalı kitaplar ya da duygu ifadesi için resim yapma, hamur ve oyuncaklarla oynamak da duygu ifadelerine katkı sağlar. Bu ve bunun gibi birçok yöntem mevcut daha fazlası sizin yaratıcılığınıza kalmış.
Saldırganlığa Sebep Olan Hatalı Davranışlar
Çocuğun davranışlarını gereksiz yere engellemek
Çocuğun davranış ve isteklerini eleştirmek, göz ardı etmek
Çocuğu sık sık cezalandırmak
Çocuğun çevresinde olumsuz rol-model olması
Çocuğa hiç sınır konmaması
Yapılmaması gerekenler:
Çocuğa olumsuz model olmak. Bağırmak, küfür etmek, vurarak cezalandırmak.
Çocuğun saldırgan davranışına duyarsız kalmak.
Saldırgan davrandığı için her istediğini yapmak.
Çocuk öfkeliyken mantıklı şeyler anlatmaya çalışmak.
Çocuğu başkalarıyla kıyaslamak
Yapılması Gerekenler:
Çocuğa etkili sınır ve kurallar koymak.
Çocuk olumsuz duygularını boşaltıp, sakinleştikten sonra, saldırgan davranışının sonuçlarını anlatmak.
Çocuğu enerjisini boşaltabileceği ve sosyal etkileşimini artırabileceği grup etkinliklerine dâhil etmek.
Temel ihtiyaçlarını zamanında ve duyarlılıkla gidermek.
Çocukların; arzu, istek, merak ve girişimciliklerine saygı duymak, desteklemek.
Öfke duygusunun altında genellikle farklı duygular yatar
Yetersizlik
Değersizlik
Hayal Kırıklığı
Utanç
Korku
Üzüntü
Kaygı
Şaşkınlık gibi…
Öfke duygusunun altında yatan asıl duyguyu anlamak ve bunun ifadesini sağlamak önemlidir. Çocuk gerçek duygusunu anlamlandıramaz ya da bastırmak zorunda kalırsa öfke tepkileri daha da artar. Duygu ifadelerini artırmak için neler yapmalı?
Kendi duygularınızı paylaşın
Çocuğunuza düzenli olarak duygularını sorun
Duygularının sözel olmayan belirtilerini yakalayabilmek için vücut dillerini izleyin ve geribildirimde bulunun.
Davranış kalıplarındaki her hangi bir değişime dikkat edin, bu bazı duyguların bastırıldığını gösterebilir.
Duyguları anlamak ve doğru ifade etmeye yönelik oyun ve etkinlikler düzenleyin. Çocuk etkinlikler sayesinde pratik kazanır ve duygularını doğru ifade etmeyi öğrenir.
Basit oyun önerileri: Dergi ve gazetelerden duygu ifadesi bulunan resimlerle bir duygu sözlüğü oluşturmak ya da sözcük içermeyen sadece jest ve mimiklerle duygu ifadelerini anlama amacıyla sessiz sinema oyunu oynamak. Bunun gibi duyguları anlama ve duygu ifadeleri içeren çeşitli oyunlar yaratılabilir. Çocuklara özel öfke ve duygular temalı kitaplar ya da duygu ifadesi için resim yapma, hamur ve oyuncaklarla oynamak da duygu ifadelerine katkı sağlar. Bu ve bunun gibi birçok yöntem mevcut daha fazlası sizin yaratıcılığınıza kalmış.