-Neden Hudut (Kural) Koymalıyız ?
• Çocuklar planlı, yapılandırılmış ve geniş çerçevesi net olarak çizilmiş ortamlarda kendilerini daha çok inançta hissederler. - Hangi davranışları neden yapması gerektiğini ve hangi davranışları da neden yapmaması gerektiğini, öncelikle çocuğun bilmesi ve anlamlandırması gerekiyor. Bu da fakat yanlışsız hudut (kural) koyma formülleriyle sağlanabilir.
• Çocuklarımız hayatlarının her devrinde uymaları gereken bir ekip kurallarla karşılaşacaklardır. Örneğin okul periyodunda okul kuralları, yetişkin olduğunda toplumsal kurallar, vatandaş olarak uyması gereken yasalar, iş hayatındaki kurallar üzere. Çocuğumuzun kurallarla iç içe olan bu toplumsal yaşama sağlıklı ve kolay ahenk sağlayabilmesi için erken yaşlardan itibaren hudut ve kural kavramlarını tanıyıp bilmesi, davranışlarının sonuçlarını üstlenmeyi öğrenmesi gerekir. Bu da lakin gerçek hudut (kural) koyma usulleriyle sağlanabilir.
•Nasıl Hudut (Kural) Koymalıyız ?
3 adımda gerçek hudut (kural) koyma metodunu
uygulayabiliriz:
1)Bilgilendirme:Öncelikle çocuğumuzun hangi davranışları neden yapması gerektiğini, hangi davranışları da neden yapmaması gerektiğini öğrenerek kendi dünyasında anlamlandırması gerekiyor. Örneğin mesken ödevlerini neden yapması gerektiğini, ödevlerini yaparsa bu sayede yeni şeyler öğrenebileceğini, derslerinde başarılı olabileceğini, şayet ödevlerini yapmazsa okul hayatıyla ilgili sorunlar yaşayabileceğini, derslerinde başarısız olabileceğini yaşına uygun formda anlatabilirsiniz. Bilgilendirme adımında ki temel gayemiz; çocuğumuzun kendi davranışlarının olumlu-olumsuz sonuçlarıyla ilgili bilgi sahibi olmasını sağlamaktır.
2)Haberdar Etme:Bir evvelki adımda, davranışları ve mümkün sonuçları hakkında bilgilendirdiğimiz çocuğumuza artık bu ikinci adımda uyması gereken kurallardan ve uymadığı takdirde karşılaşacağı sonuçlardan bahsedebiliriz. Kurallarımızı oluştururken çocuğumuzu da işin içine katıp, onunda fikir ve isteklerini dinlemeyi ihmal etmemeliyiz. Bu sayede çocuğumuzda; önemsendiği, fikir ve isteklerine kıymet verildiği hissini oluşturabiliriz.
Anne-baba olarak bizim nezaret ve yönlendirmemizle, çocuğumuzun fikir ve isteklerini de alarak oluşturduğumuz bu kurallar bizim genel çerçevemizi, sonlarımızı belirler. Örneğin kurallarımızdan biri “ev ödevlerini günlük planımızdaki ders çalışma saatinde yapmak” olsun.
Bu kuralı çocuğumuzla birlikte oluşturduk ve artık çocuğumuz kuraldan haberdar oldu. Tek bir nokta kaldı; o da şayet çocuğumuzun bu kurala uymadığı takdirde karşılaşacağı sonucu bilmesi. İşte biz bu sonuca “yaptırım” diyoruz. Yaptırımın cezadan farkı, çocuğumuzun yaptırım hakkında evvelden bilgi sahibi olmasıdır. Ceza ise habersiz ve bir anda uygulanandır, uzun vadede işe yaramaz. Karşılaştığı yaptırımın sebebi hakkında daha evvelce bilgilendirilmiş olan çocuk ise neden bu yaptırımla karşılaştığını bilir, anlamlandırır ve tekrar tıpkı yaptırımla karşılaşmamak için davranışlarını düzenlemeye çalışır. Birebir vakitte davranışlarının sorumluluğunu da almayı öğrenmiş olur.
Örneğin; yaptırımımız “ şayet ödevlerini günlük plandaki ders çalışma saatinde yapmak istemez ve yapmazsan, çizgi sinema izleme hakkını bu günlük kaybedeceksin.” formunda söz edilebilir.
•Koyduğumuz kural ve yaptırımlar açık, net ve anlaşılır bir lisanda olmalıdır
•Kural yerine getirilmediği vakit yaptırım, kural yerine getirilip günlük plana uyulduğu vakitler ise çocuğumuzu maddi manevi ödüllerle pekiştirmeyi unutmayalım. Muhakkak aralıklarla pekiştirilen çocuk doğal olarak
günlük plana ve kurallara uymak için motive olacaktır.
3)Uygulama:Anne-baba olarak tahminen de en çok zorlandığımız adım bu olabilir. Kuralları ve yaptırımları belirlemişizdir fakat daima uygulama evresinde aksaklıklar çıkmıştır. Çoklukla karşılaşılan durumlar “Çocuğuma kıyamıyorum.” ve anne babaların birisinin kural ve yaptırımları uygulayıp, başkasının uygulamamasıdır. Bu da çocuk karşısında tutarsız bir hal sergilemek demektir.
Birinci 2 adımı uyguladıktan sonra çocuğumuzun hala kurallara uymamakta ısrar ettiğini yahut olumsuz davranışını sürdürdüğünü gözlemliyorsak, evvelden çocuğumuzla birlikte belirlediğimiz yaptırımları uygulamaya geçebilirsiniz.
Örneğin; şayet o gün mesken ödevlerini günlük ders çalışma saatinde yapmadıysa, çizgi sinema izleme saatini sebebinide belirterek elinden alabilirsiniz.
“ Bugün ödevlerini, bir arada belirlediğimiz günlük ders çalışma saatinde sana hatırlatmama karşın yapmak istemedin, yapmadın. Bu yüzden çizgi sinema izleme saatini bugünlük kullanamayacaksın. Şayet yarın günlük ders çalışma saatimize uyar ve ödevlerini yaparsan, tekrar çizgi sinema izleme saatine kavuşabilirsin.”halinde tabir edebilirsiniz.
•Unutmayın; uygulanan yaptırım çocuğun kendisi ve kişiliğiyle ilgili değil, göstermiş olduğu olumsuz davranışıyla ilgilidir. Bu ilişkiyi (davranış-yaptırım) yaşına uygun olarak çocuğa açıklayarak, mana dünyasında hakikat irtibatlar oluşturmasını sağlamalıyız
• Çocuklar planlı, yapılandırılmış ve geniş çerçevesi net olarak çizilmiş ortamlarda kendilerini daha çok inançta hissederler. - Hangi davranışları neden yapması gerektiğini ve hangi davranışları da neden yapmaması gerektiğini, öncelikle çocuğun bilmesi ve anlamlandırması gerekiyor. Bu da fakat yanlışsız hudut (kural) koyma formülleriyle sağlanabilir.
• Çocuklarımız hayatlarının her devrinde uymaları gereken bir ekip kurallarla karşılaşacaklardır. Örneğin okul periyodunda okul kuralları, yetişkin olduğunda toplumsal kurallar, vatandaş olarak uyması gereken yasalar, iş hayatındaki kurallar üzere. Çocuğumuzun kurallarla iç içe olan bu toplumsal yaşama sağlıklı ve kolay ahenk sağlayabilmesi için erken yaşlardan itibaren hudut ve kural kavramlarını tanıyıp bilmesi, davranışlarının sonuçlarını üstlenmeyi öğrenmesi gerekir. Bu da lakin gerçek hudut (kural) koyma usulleriyle sağlanabilir.
•Nasıl Hudut (Kural) Koymalıyız ?
3 adımda gerçek hudut (kural) koyma metodunu
uygulayabiliriz:
1)Bilgilendirme:Öncelikle çocuğumuzun hangi davranışları neden yapması gerektiğini, hangi davranışları da neden yapmaması gerektiğini öğrenerek kendi dünyasında anlamlandırması gerekiyor. Örneğin mesken ödevlerini neden yapması gerektiğini, ödevlerini yaparsa bu sayede yeni şeyler öğrenebileceğini, derslerinde başarılı olabileceğini, şayet ödevlerini yapmazsa okul hayatıyla ilgili sorunlar yaşayabileceğini, derslerinde başarısız olabileceğini yaşına uygun formda anlatabilirsiniz. Bilgilendirme adımında ki temel gayemiz; çocuğumuzun kendi davranışlarının olumlu-olumsuz sonuçlarıyla ilgili bilgi sahibi olmasını sağlamaktır.
2)Haberdar Etme:Bir evvelki adımda, davranışları ve mümkün sonuçları hakkında bilgilendirdiğimiz çocuğumuza artık bu ikinci adımda uyması gereken kurallardan ve uymadığı takdirde karşılaşacağı sonuçlardan bahsedebiliriz. Kurallarımızı oluştururken çocuğumuzu da işin içine katıp, onunda fikir ve isteklerini dinlemeyi ihmal etmemeliyiz. Bu sayede çocuğumuzda; önemsendiği, fikir ve isteklerine kıymet verildiği hissini oluşturabiliriz.
Anne-baba olarak bizim nezaret ve yönlendirmemizle, çocuğumuzun fikir ve isteklerini de alarak oluşturduğumuz bu kurallar bizim genel çerçevemizi, sonlarımızı belirler. Örneğin kurallarımızdan biri “ev ödevlerini günlük planımızdaki ders çalışma saatinde yapmak” olsun.
Bu kuralı çocuğumuzla birlikte oluşturduk ve artık çocuğumuz kuraldan haberdar oldu. Tek bir nokta kaldı; o da şayet çocuğumuzun bu kurala uymadığı takdirde karşılaşacağı sonucu bilmesi. İşte biz bu sonuca “yaptırım” diyoruz. Yaptırımın cezadan farkı, çocuğumuzun yaptırım hakkında evvelden bilgi sahibi olmasıdır. Ceza ise habersiz ve bir anda uygulanandır, uzun vadede işe yaramaz. Karşılaştığı yaptırımın sebebi hakkında daha evvelce bilgilendirilmiş olan çocuk ise neden bu yaptırımla karşılaştığını bilir, anlamlandırır ve tekrar tıpkı yaptırımla karşılaşmamak için davranışlarını düzenlemeye çalışır. Birebir vakitte davranışlarının sorumluluğunu da almayı öğrenmiş olur.
Örneğin; yaptırımımız “ şayet ödevlerini günlük plandaki ders çalışma saatinde yapmak istemez ve yapmazsan, çizgi sinema izleme hakkını bu günlük kaybedeceksin.” formunda söz edilebilir.
•Koyduğumuz kural ve yaptırımlar açık, net ve anlaşılır bir lisanda olmalıdır
•Kural yerine getirilmediği vakit yaptırım, kural yerine getirilip günlük plana uyulduğu vakitler ise çocuğumuzu maddi manevi ödüllerle pekiştirmeyi unutmayalım. Muhakkak aralıklarla pekiştirilen çocuk doğal olarak
günlük plana ve kurallara uymak için motive olacaktır.
3)Uygulama:Anne-baba olarak tahminen de en çok zorlandığımız adım bu olabilir. Kuralları ve yaptırımları belirlemişizdir fakat daima uygulama evresinde aksaklıklar çıkmıştır. Çoklukla karşılaşılan durumlar “Çocuğuma kıyamıyorum.” ve anne babaların birisinin kural ve yaptırımları uygulayıp, başkasının uygulamamasıdır. Bu da çocuk karşısında tutarsız bir hal sergilemek demektir.
Birinci 2 adımı uyguladıktan sonra çocuğumuzun hala kurallara uymamakta ısrar ettiğini yahut olumsuz davranışını sürdürdüğünü gözlemliyorsak, evvelden çocuğumuzla birlikte belirlediğimiz yaptırımları uygulamaya geçebilirsiniz.
Örneğin; şayet o gün mesken ödevlerini günlük ders çalışma saatinde yapmadıysa, çizgi sinema izleme saatini sebebinide belirterek elinden alabilirsiniz.
“ Bugün ödevlerini, bir arada belirlediğimiz günlük ders çalışma saatinde sana hatırlatmama karşın yapmak istemedin, yapmadın. Bu yüzden çizgi sinema izleme saatini bugünlük kullanamayacaksın. Şayet yarın günlük ders çalışma saatimize uyar ve ödevlerini yaparsan, tekrar çizgi sinema izleme saatine kavuşabilirsin.”halinde tabir edebilirsiniz.
•Unutmayın; uygulanan yaptırım çocuğun kendisi ve kişiliğiyle ilgili değil, göstermiş olduğu olumsuz davranışıyla ilgilidir. Bu ilişkiyi (davranış-yaptırım) yaşına uygun olarak çocuğa açıklayarak, mana dünyasında hakikat irtibatlar oluşturmasını sağlamalıyız
