Yirmi birinci yüzyılda hayatımızın her alanını kolaylaştıran teknoloji, çocukların da yaşam biçimlerini kaçınılmaz olarak etkilemektedir. Önceden sadece televizyonda çizgi film seyretme imkânı bulan çocuklar, sonra internetten çizgi film izlemeye ve oyun oynamaya başladılar. Bugünlerde ise çocukların cep telefonları ya da tabletlerle oyun oynadıklarını ya da çizgi film izlediklerini gözlemliyoruz. Teknolojik cihazlar yanlış kullanıldıkları takdirde de çocukları gelişimini olumsuz etkilediği halde, doğru kullanıldığında çocukların gelişimlerine katkı sağlayabilirler.
Teknoloji kullanımının çocuk eğitimine ve gelişimine olumlu katkıları nelerdir?
✓ Bilgisayar ve tabletler kullanım kolaylığı nedeniyle küçük
çocuklar arasında da yaygın şekilde kullanılabilir, öğrenmeyi eğlenceli kılar.
✓ Bilgisayar oyunları, özellikle stratejik oyunlar, çocukların bilişsel gelişim, planlama ve problem çözme yeteneğinin gelişmesine yardımcı olur.
✓ Okul öncesi eğitim programlarında yaşa uygun bilgisayar etkinlikleri el-göz koordinasyonuna katkı sağlayabilir.
Teknoloji kullanımının çocuk gelişimine olumsuz etkileri nelerdir?✘ Çocukların uzun süre bilgisayar, tablet veya televizyon karşısında durması göz sağlığını, beden duruşunu olumsuz etkiler.
✘ Bilgisayar oyunlarında her türlü kontrolü elinde bulunduran çocuklar, gerçek hayatta da olayların kendi kontrolünde olmasını istedikleri için girdikleri sosyal ortamlarda uyum sorunları yaşayabilirler. Örneğin, bu tür çocuklar kurallara uymakta zorlanabilirler.
✘ Teknolojik cihazlar ile fazla vakit geçirilmesi çocukların sosyal hayattan uzaklaşmalarına neden olabilir.
✘ Sürekli ve plansız televizyon izlemenin planlama, organizasyon, dikkat ve öz-denetimden sorumlu olan ön beyin korteksinin tembelleşmesine neden olduğunu ortaya koyan birçok araştırma bulunmaktadır.
✘ Günümüzde çizgi film kahramanları seyircisini güldürebilmek için karşısındakine dinamit lokumları atmakta, böylelikle çocukta şiddet sahnelerinin zevk verebileceği izlenimini bırakmaktadır. Yapılan araştırmalara göre, çok televizyon izleyen ve içinde saldırganlık görüntüleri bulunan filmleri izleyen çocuklarda daha fazla saldırgan davranışlar görülmektedir.
✘ Teknolojik cihazlarla çok fazla vakit geçirmek çocukların yaratıcılıklarının ve hayal güçlerinin gelişmesine engel olur.
✘ Bilgisayar ya da tablet gibi teknolojik aletlerin fazla kullanılması çocukların obezite ve diabet gibi hastalıklara yakalanmasına sebep olabilir.
1
Teknoloji kullanımı konusunda anne- baba olarak ne yapmalıyız?
Gelişim dönemindeki çocukların duyu, motor ve bağlanma sistemleri biyolojik olarak yerleşik hayata ve hızla gelişen teknolojiye uyum sağlama konusunda evrimini henüz tamamlamamıştır. Teknolojinin gelişim dönemindeki çocuklara etkisini gözlemlenmeye daha yeni başlanmış bulunmaktayız ve anlaşılması, araştırılması gereken oldukça fazla konu vardır. Kanada ve Amerika’da çocukluk çağı obezitesi ve şeker hastalığı ulusal salgın halindedir ve bu durum genellikle fazla teknoloji kullanımı ile ilişkilendirilmektedir. Benzer şekilde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, Otizm, Koordinasyon Bozukluğu, Gelişimsel Gecikmeler, Anksiyete, Depresyon, Uyku Bozuklukları tanısı konan çocuk sayısı alarm verici düzeyde artmıştır ve bu durum yine aşırı teknoloji kullanımı ile ilişkilendirilmektedir.
Sağlıklı çocuk gelişimini sağlamak için dört önemli faktör hareket, dokunma, insan teması ve doğaya maruz kalmadır. Yaşamın ilk yıllarında çocuğun beş duyusunu birden kullanabileceği, kendi bakışlarına, sesine, gülüşüne karşılık bulabileceği bir etkileşimin içinde olması önerilmektedir. Bu da anne babanın çocukla sağlıklı bir bağ kurabilmesinden geçer. Çocuğun ebeveyn veya bakım veren kişi ile karşılıklı ilişki içinde olma, sarılma, dokunma gibi fiziksel ve duygusal yakınlaşmaya ihtiyacı vardır.
Araştırmalar, iki yaş öncesinde çocuğun doğrudan veya dolaylı olarak teknolojik cihazlara maruz bırakılmaması gerektiğini vurgulamaktadır. 2 yaş sonrasında ise çocuğun dil gelişimi beklenen düzeyde gelişmiş ise sınırlı süre ile teknolojik cihazları kullanmasına izin verilebilir. Ancak bu sırada çocuğa bir yetişkinin eşlik etmesi çocuğun pasif bir şekilde izlememesi önemlidir. (Örneğin TV izlerken yetişkinin ekrandaki karaktere işaret edip ‘‘Aaa bak ne yapıyor?’’ vb. diyerek interaktif hale getirmesi gibi).
Anne baba olarak çocuğunuzun izleyeceği doğru programları seçmeniz ve televizyon programlarını önceden inceleyerek, çocuğun seyredebileceği programı belirlemeniz gerekir. Çocukları onları olumsuz etkileyecek, şiddet içeren ve dolayısıyla da çocuklardaki saldırganlık tepkilerini harekete geçiren programları izlemelerine engel olmalısınız.
2
Çocuk televizyonda bir şiddet olayına maruz kalmışsa, onunla bu konuda bir paylaşım içine girmek ve duygularını ifade etmesine fırsat vermek, bu durumun çocuk üzerindeki etkilerini en aza indirir.
✓ Televizyon izleme süresini sınırlı tutun.
✓ Çocuklara, televizyon seyretmek dışında, evde veya dışarıda birlikte yapabileceğiniz eğlenceli başka etkinlikler sunun.
Televizyon, bilgisayar, internet ve bilgisayar oyunları sınırlı sürede ve kontrollü kullanıldığı takdirde çocukların gelişimini olumlu yönde etkileyebilir. Çocukların sosyal gelişimi için gerek yaşıtları, gerekse kendilerinden büyüklerle bir arada olmaları ve iletişim kurmaları gerekmektedir. Fakat sürekli ekran karşısındaki çocuklar, bilgisayar oyunu oynamak ya da televizyon seyretmek için kendilerini sosyal ortamlardan geri çektiklerinden iletişim becerileri yeterince gelişememekte ve kendilerini ifade ederken zorluk yaşamaktadırlar. Fakat unutmamalıyız ki, çocukların bir davranışı göstermesini istediğimizde, ebeveyn olarak o davranışı öncelikle bizim sergilememiz gerekmektedir. Günümüzde yetişkinler de televizyon, internet, akıllı telefon ve tablet bilgisayarlarıyla uzun süre vakit geçirmektedir. Dolayısıyla; her akşam geç vakitlere kadar, her türlü televizyon programının seyredildiği, anne babanın akıllı telefonlarını elinden düşürmediği bir evde, çocuklara teknolojiyi kısıtlamak gerçekçilikten uzak bir yaklaşımdır. Teknoloji bağımlısı bir nesil yetiştirmek istemiyorsak önce bizim anne baba olarak akıllı telefonlarımızı, bilgisayarlarımızı bir kenara bırakıp çocuklarımızla kaliteli zaman geçirmemiz gerekmektedir.
Teknoloji kullanımının çocuk eğitimine ve gelişimine olumlu katkıları nelerdir?
✓ Bilgisayar ve tabletler kullanım kolaylığı nedeniyle küçük
çocuklar arasında da yaygın şekilde kullanılabilir, öğrenmeyi eğlenceli kılar.
✓ Bilgisayar oyunları, özellikle stratejik oyunlar, çocukların bilişsel gelişim, planlama ve problem çözme yeteneğinin gelişmesine yardımcı olur.
✓ Okul öncesi eğitim programlarında yaşa uygun bilgisayar etkinlikleri el-göz koordinasyonuna katkı sağlayabilir.
Teknoloji kullanımının çocuk gelişimine olumsuz etkileri nelerdir?✘ Çocukların uzun süre bilgisayar, tablet veya televizyon karşısında durması göz sağlığını, beden duruşunu olumsuz etkiler.
✘ Bilgisayar oyunlarında her türlü kontrolü elinde bulunduran çocuklar, gerçek hayatta da olayların kendi kontrolünde olmasını istedikleri için girdikleri sosyal ortamlarda uyum sorunları yaşayabilirler. Örneğin, bu tür çocuklar kurallara uymakta zorlanabilirler.
✘ Teknolojik cihazlar ile fazla vakit geçirilmesi çocukların sosyal hayattan uzaklaşmalarına neden olabilir.
✘ Sürekli ve plansız televizyon izlemenin planlama, organizasyon, dikkat ve öz-denetimden sorumlu olan ön beyin korteksinin tembelleşmesine neden olduğunu ortaya koyan birçok araştırma bulunmaktadır.
✘ Günümüzde çizgi film kahramanları seyircisini güldürebilmek için karşısındakine dinamit lokumları atmakta, böylelikle çocukta şiddet sahnelerinin zevk verebileceği izlenimini bırakmaktadır. Yapılan araştırmalara göre, çok televizyon izleyen ve içinde saldırganlık görüntüleri bulunan filmleri izleyen çocuklarda daha fazla saldırgan davranışlar görülmektedir.
✘ Teknolojik cihazlarla çok fazla vakit geçirmek çocukların yaratıcılıklarının ve hayal güçlerinin gelişmesine engel olur.
✘ Bilgisayar ya da tablet gibi teknolojik aletlerin fazla kullanılması çocukların obezite ve diabet gibi hastalıklara yakalanmasına sebep olabilir.
1
Teknoloji kullanımı konusunda anne- baba olarak ne yapmalıyız?
Gelişim dönemindeki çocukların duyu, motor ve bağlanma sistemleri biyolojik olarak yerleşik hayata ve hızla gelişen teknolojiye uyum sağlama konusunda evrimini henüz tamamlamamıştır. Teknolojinin gelişim dönemindeki çocuklara etkisini gözlemlenmeye daha yeni başlanmış bulunmaktayız ve anlaşılması, araştırılması gereken oldukça fazla konu vardır. Kanada ve Amerika’da çocukluk çağı obezitesi ve şeker hastalığı ulusal salgın halindedir ve bu durum genellikle fazla teknoloji kullanımı ile ilişkilendirilmektedir. Benzer şekilde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, Otizm, Koordinasyon Bozukluğu, Gelişimsel Gecikmeler, Anksiyete, Depresyon, Uyku Bozuklukları tanısı konan çocuk sayısı alarm verici düzeyde artmıştır ve bu durum yine aşırı teknoloji kullanımı ile ilişkilendirilmektedir.
Sağlıklı çocuk gelişimini sağlamak için dört önemli faktör hareket, dokunma, insan teması ve doğaya maruz kalmadır. Yaşamın ilk yıllarında çocuğun beş duyusunu birden kullanabileceği, kendi bakışlarına, sesine, gülüşüne karşılık bulabileceği bir etkileşimin içinde olması önerilmektedir. Bu da anne babanın çocukla sağlıklı bir bağ kurabilmesinden geçer. Çocuğun ebeveyn veya bakım veren kişi ile karşılıklı ilişki içinde olma, sarılma, dokunma gibi fiziksel ve duygusal yakınlaşmaya ihtiyacı vardır.
Araştırmalar, iki yaş öncesinde çocuğun doğrudan veya dolaylı olarak teknolojik cihazlara maruz bırakılmaması gerektiğini vurgulamaktadır. 2 yaş sonrasında ise çocuğun dil gelişimi beklenen düzeyde gelişmiş ise sınırlı süre ile teknolojik cihazları kullanmasına izin verilebilir. Ancak bu sırada çocuğa bir yetişkinin eşlik etmesi çocuğun pasif bir şekilde izlememesi önemlidir. (Örneğin TV izlerken yetişkinin ekrandaki karaktere işaret edip ‘‘Aaa bak ne yapıyor?’’ vb. diyerek interaktif hale getirmesi gibi).
Anne baba olarak çocuğunuzun izleyeceği doğru programları seçmeniz ve televizyon programlarını önceden inceleyerek, çocuğun seyredebileceği programı belirlemeniz gerekir. Çocukları onları olumsuz etkileyecek, şiddet içeren ve dolayısıyla da çocuklardaki saldırganlık tepkilerini harekete geçiren programları izlemelerine engel olmalısınız.
2
Çocuk televizyonda bir şiddet olayına maruz kalmışsa, onunla bu konuda bir paylaşım içine girmek ve duygularını ifade etmesine fırsat vermek, bu durumun çocuk üzerindeki etkilerini en aza indirir.
✓ Televizyon izleme süresini sınırlı tutun.
✓ Çocuklara, televizyon seyretmek dışında, evde veya dışarıda birlikte yapabileceğiniz eğlenceli başka etkinlikler sunun.
Televizyon, bilgisayar, internet ve bilgisayar oyunları sınırlı sürede ve kontrollü kullanıldığı takdirde çocukların gelişimini olumlu yönde etkileyebilir. Çocukların sosyal gelişimi için gerek yaşıtları, gerekse kendilerinden büyüklerle bir arada olmaları ve iletişim kurmaları gerekmektedir. Fakat sürekli ekran karşısındaki çocuklar, bilgisayar oyunu oynamak ya da televizyon seyretmek için kendilerini sosyal ortamlardan geri çektiklerinden iletişim becerileri yeterince gelişememekte ve kendilerini ifade ederken zorluk yaşamaktadırlar. Fakat unutmamalıyız ki, çocukların bir davranışı göstermesini istediğimizde, ebeveyn olarak o davranışı öncelikle bizim sergilememiz gerekmektedir. Günümüzde yetişkinler de televizyon, internet, akıllı telefon ve tablet bilgisayarlarıyla uzun süre vakit geçirmektedir. Dolayısıyla; her akşam geç vakitlere kadar, her türlü televizyon programının seyredildiği, anne babanın akıllı telefonlarını elinden düşürmediği bir evde, çocuklara teknolojiyi kısıtlamak gerçekçilikten uzak bir yaklaşımdır. Teknoloji bağımlısı bir nesil yetiştirmek istemiyorsak önce bizim anne baba olarak akıllı telefonlarımızı, bilgisayarlarımızı bir kenara bırakıp çocuklarımızla kaliteli zaman geçirmemiz gerekmektedir.
