Ç Ö L Y A K H A S T A L I Ğ I N E D İ R ?
Çölyak Hastalığı GLUTEN adlı proteine karşı gelişen alerji ve hassasiyetle ortaya çıkan ve de ömür boyu süren bir ince bağırsak hastalığıdır. Buğday, Arpa, Çavdar ve Yulaf gibi tahıllar GLUTEN içerir. Sindirilen gıdalar ince bağırsakta ilerlerken barsak mukozasından emilerek kana karışır. Barsak yüzeyi villus denen girinti çıkıntılarla çok büyük bir emilim yüzeyine sahiptir. Vücudumuzun yeterince gıda alabilmesi, bu kıvrımlı yapı sayesinde olabilmektedir.
Çölyak Hastaları, glutenli yiyecekleri tükettiklerinde bağırsak mukozasında alerji nedeniyle villus çıkıntıları tahrip olur ve küçülürler. Böylece bağırsak yüzölçümü gittikçe azalır. Buna bağlı olarak alınan gıdalar emilemez hale gelir. Sonuçta beslenme yetersizliği ve vücut için elzem maddelerin yeterince alınamamasına bağlı olarak hastalık belirtileri gelişir.
B E L İ R T İ L E R
Gluten içeren gıdalardan kaynaklanan, hissedilebilir şikayetler çoğunlukla uzun süreler sonrası hatta bazen yıllar sonra kendini gösterir. Hastalığın belirtileri beslenme yetersizliğinin boyutuna bağlı olarak geniş bir yelpazeye sahiptir.
Zayıflık
Kas güçsüzlüğü
Kansızlık
İshal
Kusma
Bezginlik
İştahsızlık
Büyüme geriliği
Ağız içinde oluşan yaralar
Gaz ve şişkinlik
Eklem ve kemik ağrıları
Sinirlilik
Ciltte kaşıntılı döküntüler
Karaciğer fonksiyonlarında bozulma
T A N I Y Ö N T E M İ
Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir. Belirtilerin çok geniş dağılım göstermesi nedeniyle çölyak hastalarının şikayetleri bazen başka hastalıklarla ilişkilendirilerek tanı konulmasında gecikmelere ve hatalara neden olabilmektedir.
Çölyak hastalığının insan sağlığı üzerinde önem taşıyan birçok değişimlere neden olmasından dolayı doğru teşhisi önemlidir. Kan testleri ve sonrasında ince bağırsak biyopsisi ile kesin tanı konulmaktadır.
Çölyak Hastalığının Alerji Testleri, gıda duyarlılık testleri yada herhangi bir görüntüleme yöntemi ile tespit edilmesi mümkün değildir.
Çölyak Hastalığı ile İlişkili Olabilecek Hastalıklar Şunlardır:
Tip1 DM
Otoimmün tiroid hastalığı
Otoimmün karaciğer hastalığı
IgA eksikliği
Down, Turner, Willians Sendromları.
Tedavi edilemezse çölyak hastalığının kısa ve uzun vadedeki riskleri nelerdir?
Protein ve yağ emiliminde bozukluk
Büyüme geriliği
B12,demir eksikliği gibi faktörlere bağlı kansızlık
Kalsiyum ve K vitamini eksikliği
Otoimmün hastalıkların birlikteliğinde artış
Kemik erimesi
Kısırlık, düşük
Depresyon
Lenf bezi tümörü
Kalın ve ince bağırsak kanserleri
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çölyak hastalığının tedavisi sıkı sıkıya uyulan GLUTENSİZdiyettir. Diyete uyulduğu taktirde bozulan ince bağırsak yüzeyi normal şeklini ve fonksiyonlarını tekrar kazanmaktadır.
Diyete başlandıktan kısa bir süre sonra şikayetler belirgin şekilde azalır. Şikayetlerin tamamen kaybolma süresi ince bağırsaktaki tahribat derecesi, hastanın yaşı, ve diğer faktörlere göre değişkenlik gösterebilir. Sonuç itibari ile diyete dikkat edildiği sürece hastasının genellikle bir şikayeti olmaz.
Dikkat Edilmesi Gereken Husular!!!
Glutenli ve glutensiz gıdaları birbirlerine temas ve karışma ihtimali nedeni ile ayrı yerlerde tutun.
Glutenli yiyecekler hazırlanırken kullanılan çatal kaşık süzgeç tabak v.s gereçler kesinlikle Çölyaklı kişilerin gıdalarına temas ettirilmemelidir.
İnce bağırsakta tahribata için bir çay kaşığı un, buğday ya da bulgurun sekizde biri yeterli olmaktadır. Bu nedenle dışarda hazırlanan hazır gıdaların hemen hemen hepsinde un bulunduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Çölyak hastalığının diyet dışında herhangi bir tedavi alternatifi yoktur.
Diyetteki kaçamaklara rağmen şikayetinin olmaması diyeti bırakabileceği anlamına gelmez.
Diyetin bozulması ya da terk edilmesi tedavi edilmesi çok daha zor olan ağır hastalıklara neden olabilir.
Çölyak Hastalığı GLUTEN adlı proteine karşı gelişen alerji ve hassasiyetle ortaya çıkan ve de ömür boyu süren bir ince bağırsak hastalığıdır. Buğday, Arpa, Çavdar ve Yulaf gibi tahıllar GLUTEN içerir. Sindirilen gıdalar ince bağırsakta ilerlerken barsak mukozasından emilerek kana karışır. Barsak yüzeyi villus denen girinti çıkıntılarla çok büyük bir emilim yüzeyine sahiptir. Vücudumuzun yeterince gıda alabilmesi, bu kıvrımlı yapı sayesinde olabilmektedir.
Çölyak Hastaları, glutenli yiyecekleri tükettiklerinde bağırsak mukozasında alerji nedeniyle villus çıkıntıları tahrip olur ve küçülürler. Böylece bağırsak yüzölçümü gittikçe azalır. Buna bağlı olarak alınan gıdalar emilemez hale gelir. Sonuçta beslenme yetersizliği ve vücut için elzem maddelerin yeterince alınamamasına bağlı olarak hastalık belirtileri gelişir.
B E L İ R T İ L E R
Gluten içeren gıdalardan kaynaklanan, hissedilebilir şikayetler çoğunlukla uzun süreler sonrası hatta bazen yıllar sonra kendini gösterir. Hastalığın belirtileri beslenme yetersizliğinin boyutuna bağlı olarak geniş bir yelpazeye sahiptir.
Zayıflık
Kas güçsüzlüğü
Kansızlık
İshal
Kusma
Bezginlik
İştahsızlık
Büyüme geriliği
Ağız içinde oluşan yaralar
Gaz ve şişkinlik
Eklem ve kemik ağrıları
Sinirlilik
Ciltte kaşıntılı döküntüler
Karaciğer fonksiyonlarında bozulma
T A N I Y Ö N T E M İ
Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir. Belirtilerin çok geniş dağılım göstermesi nedeniyle çölyak hastalarının şikayetleri bazen başka hastalıklarla ilişkilendirilerek tanı konulmasında gecikmelere ve hatalara neden olabilmektedir.
Çölyak hastalığının insan sağlığı üzerinde önem taşıyan birçok değişimlere neden olmasından dolayı doğru teşhisi önemlidir. Kan testleri ve sonrasında ince bağırsak biyopsisi ile kesin tanı konulmaktadır.
Çölyak Hastalığının Alerji Testleri, gıda duyarlılık testleri yada herhangi bir görüntüleme yöntemi ile tespit edilmesi mümkün değildir.
Çölyak Hastalığı ile İlişkili Olabilecek Hastalıklar Şunlardır:
Tip1 DM
Otoimmün tiroid hastalığı
Otoimmün karaciğer hastalığı
IgA eksikliği
Down, Turner, Willians Sendromları.
Tedavi edilemezse çölyak hastalığının kısa ve uzun vadedeki riskleri nelerdir?
Protein ve yağ emiliminde bozukluk
Büyüme geriliği
B12,demir eksikliği gibi faktörlere bağlı kansızlık
Kalsiyum ve K vitamini eksikliği
Otoimmün hastalıkların birlikteliğinde artış
Kemik erimesi
Kısırlık, düşük
Depresyon
Lenf bezi tümörü
Kalın ve ince bağırsak kanserleri
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çölyak hastalığının tedavisi sıkı sıkıya uyulan GLUTENSİZdiyettir. Diyete uyulduğu taktirde bozulan ince bağırsak yüzeyi normal şeklini ve fonksiyonlarını tekrar kazanmaktadır.
Diyete başlandıktan kısa bir süre sonra şikayetler belirgin şekilde azalır. Şikayetlerin tamamen kaybolma süresi ince bağırsaktaki tahribat derecesi, hastanın yaşı, ve diğer faktörlere göre değişkenlik gösterebilir. Sonuç itibari ile diyete dikkat edildiği sürece hastasının genellikle bir şikayeti olmaz.
Dikkat Edilmesi Gereken Husular!!!
Glutenli ve glutensiz gıdaları birbirlerine temas ve karışma ihtimali nedeni ile ayrı yerlerde tutun.
Glutenli yiyecekler hazırlanırken kullanılan çatal kaşık süzgeç tabak v.s gereçler kesinlikle Çölyaklı kişilerin gıdalarına temas ettirilmemelidir.
İnce bağırsakta tahribata için bir çay kaşığı un, buğday ya da bulgurun sekizde biri yeterli olmaktadır. Bu nedenle dışarda hazırlanan hazır gıdaların hemen hemen hepsinde un bulunduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Çölyak hastalığının diyet dışında herhangi bir tedavi alternatifi yoktur.
Diyetteki kaçamaklara rağmen şikayetinin olmaması diyeti bırakabileceği anlamına gelmez.
Diyetin bozulması ya da terk edilmesi tedavi edilmesi çok daha zor olan ağır hastalıklara neden olabilir.
