CUMHURİYET YONETİMİ
Cumhuriyetcilik , Cumhuriyeti devlet rejimi olarak benimseme , Cumhuriyeti fazilet rejimi olarak tanımlama , değerlendirme demektir Cumhuriyetcilik siyasi rejim olarak Cumhuriyetten hareket eder, Cumhuriyeti savunur
Cumhuriyet terimi Arapca ’da halkın sosyal hayatta soz ve karar sahibi seckin bir grubun vasfı olan “Cumhur kavramından alınarak devlet başkanının secimle belirlendiği bir siyasi rejim ve devlet şekli anlamıyla dilimize yerleşmiştir
M Kemal Ataturk ’un tanımlamasına gore “Turk Milleti ’nin tabiat ve şiarına en mutabık idare şekli Cumhuriyettir Cunku Cumhuriyet milli egemenlik idealini , milletin irade ve egemenliğini vatandaşın devlete, devletin vatandaşa karşı hak ve vazifelerini en iyi duzenleyen yonetim şeklidir
Cumhuriyetin en onemli ozelliği olan “Milli Egemenlik; Ataturk ’un “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir sozu ile ifadesini bulmuştur
Cumhuriyette esas kaide mutlak surette secimdir Cumhuriyet , en buyuğunden en kucuğune kadar devlet hizmetlerinin hepsinde veraset usulunu mutlak surette reddeder ve bu usul yerine secim ve tayin usulunu koyar Cumhuriyet ,devlet reisliğinde yalnız veraseti değil kaydı hayat şartını da red eder İktidara secimle gelmiş olsa bile devlet reisinin omru boyunca reislik makamında kalması şartı Cumhuriyet rejiminin mantığı ile uyuşamaz
Eski Turk Devletlerinde ve Osmanlı Devleti ’nde , devletin yonetim şekli olarak modern anlamdaki Cumhuriyete fikir ve uygulama alanında rastlamamaktayız Ancak Eski Turk Devletlerinde Han ’ın secimle işbaşına gelmesi , secim icin belli şartların mevcudiyeti,Kurultayların danışma meclisi huviyetinde gorev yapması eski Turkler ’in Cumhuriyetin temel yapısını teşkil eden demokratik anlayışa ne olcude değer verdiğini gostermektedir Fransız İhtilali ’nin bir urunu olarak Cumhuriyet, millet iradesine değer ve yer veren bir siyasi duzenin rejimi olmuştur Osmanlı duşunurleri ve devlet adamları devleti boleceği endişesi ile Cumhuriyete muhalif olmuşlar fakat Cumhuriyet,Osmanlı Devleti ’nin yıkılışı ile aranılan bir rejim olmuştur
Anayasalarımızda , devletin idare şekli olan Cumhuriyet “Turkiye devleti bir Cumhuriyettir şeklinde ifade edilirken Turkiye Cumhuriyeti ’nin demokratik , sosyal ve laik olmak uzere uc niteliğinin var olduğu gorulur
Ataturk ’u Cumhuriyete yonelten bircok sebep vardır Bunların başlıcaları şu şekilde sıralanabilir:Ataturk ’un cok uzun bir zamandan beri Cumhuriyetin ozlemini duymuş olması,Ataturk ’un ve Turk Milleti ’nin karakterine en uygun idare şeklinin Cumhuriyet olması, Cumhuriyetin en ileri devlet ve hukumet şekli olmasıdır
M Kemal Ataturk, değişik yer zamanlarda yaptığı konuşmalarda Cumhuriyeti şu şekilde değerlendirmektedir:
Ataturk , Cumhuriyetin 10 yılını kutlarken Turk İnkılabı ve Cumhuriyeti eş anlamda kullanmıştır
“Az zamanda cok ve buyuk işler yaptık Bu işlerin en buyuğu , temeli Turk kahramanlığı ve yuksek Turk kulturu olan Turkiye Cumhuriyeti ’dir
Ataturk,14 Ekim 1925 ’te İzmir Kız Oğretmen Okulu ’nda yaptığı konuşmada Cumhuriyeti fazilet ve adaletle eş anlamda kullanmıştır
“Cumhuriyet, fazileti ahlakiyyeye mustenit bir idaredir Cumhuriyet fazilettir Sultanlık korku ve tehdide mustenid bir idaredir Cumhuriyet idaresi faziletli ve namuskar insanlar yetiştirir Sultanlık korkuya , tehdide mustenid olduğu icin korkak , zelil, sefil,rezil insanlar yetiştirir Aradaki fark bunlardan ibarettir
19 Haziran 1926 ’da İzmir suikastı teşebbusu hakkında Anadolu Ajansı ’na verdiği demecte Cumhuriyetin sonsuza kadar yaşayacağını şu şekilde belirtmektedir
“Benim naciz vucudum bir gun elbet toprak olacaktır Fakat Turkiye Cumhuriyeti ilelebed payidar kalacaktır
Sonuc olarak Cumhuriyet, en gelişmiş ve en ileri devlet şekli olarak Turk İnkılabı ’nın hem başarısı hem de gucudur Bu başarı ve gucte Ataturk ’un adı her zaman ve her yerde daima sevgi , saygı ve minnetle anılacaktır
Cumhuriyetcilik , Cumhuriyeti devlet rejimi olarak benimseme , Cumhuriyeti fazilet rejimi olarak tanımlama , değerlendirme demektir Cumhuriyetcilik siyasi rejim olarak Cumhuriyetten hareket eder, Cumhuriyeti savunur
Cumhuriyet terimi Arapca ’da halkın sosyal hayatta soz ve karar sahibi seckin bir grubun vasfı olan “Cumhur kavramından alınarak devlet başkanının secimle belirlendiği bir siyasi rejim ve devlet şekli anlamıyla dilimize yerleşmiştir
M Kemal Ataturk ’un tanımlamasına gore “Turk Milleti ’nin tabiat ve şiarına en mutabık idare şekli Cumhuriyettir Cunku Cumhuriyet milli egemenlik idealini , milletin irade ve egemenliğini vatandaşın devlete, devletin vatandaşa karşı hak ve vazifelerini en iyi duzenleyen yonetim şeklidir
Cumhuriyetin en onemli ozelliği olan “Milli Egemenlik; Ataturk ’un “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir sozu ile ifadesini bulmuştur
Cumhuriyette esas kaide mutlak surette secimdir Cumhuriyet , en buyuğunden en kucuğune kadar devlet hizmetlerinin hepsinde veraset usulunu mutlak surette reddeder ve bu usul yerine secim ve tayin usulunu koyar Cumhuriyet ,devlet reisliğinde yalnız veraseti değil kaydı hayat şartını da red eder İktidara secimle gelmiş olsa bile devlet reisinin omru boyunca reislik makamında kalması şartı Cumhuriyet rejiminin mantığı ile uyuşamaz
Eski Turk Devletlerinde ve Osmanlı Devleti ’nde , devletin yonetim şekli olarak modern anlamdaki Cumhuriyete fikir ve uygulama alanında rastlamamaktayız Ancak Eski Turk Devletlerinde Han ’ın secimle işbaşına gelmesi , secim icin belli şartların mevcudiyeti,Kurultayların danışma meclisi huviyetinde gorev yapması eski Turkler ’in Cumhuriyetin temel yapısını teşkil eden demokratik anlayışa ne olcude değer verdiğini gostermektedir Fransız İhtilali ’nin bir urunu olarak Cumhuriyet, millet iradesine değer ve yer veren bir siyasi duzenin rejimi olmuştur Osmanlı duşunurleri ve devlet adamları devleti boleceği endişesi ile Cumhuriyete muhalif olmuşlar fakat Cumhuriyet,Osmanlı Devleti ’nin yıkılışı ile aranılan bir rejim olmuştur
Anayasalarımızda , devletin idare şekli olan Cumhuriyet “Turkiye devleti bir Cumhuriyettir şeklinde ifade edilirken Turkiye Cumhuriyeti ’nin demokratik , sosyal ve laik olmak uzere uc niteliğinin var olduğu gorulur
Ataturk ’u Cumhuriyete yonelten bircok sebep vardır Bunların başlıcaları şu şekilde sıralanabilir:Ataturk ’un cok uzun bir zamandan beri Cumhuriyetin ozlemini duymuş olması,Ataturk ’un ve Turk Milleti ’nin karakterine en uygun idare şeklinin Cumhuriyet olması, Cumhuriyetin en ileri devlet ve hukumet şekli olmasıdır
M Kemal Ataturk, değişik yer zamanlarda yaptığı konuşmalarda Cumhuriyeti şu şekilde değerlendirmektedir:
Ataturk , Cumhuriyetin 10 yılını kutlarken Turk İnkılabı ve Cumhuriyeti eş anlamda kullanmıştır
“Az zamanda cok ve buyuk işler yaptık Bu işlerin en buyuğu , temeli Turk kahramanlığı ve yuksek Turk kulturu olan Turkiye Cumhuriyeti ’dir
Ataturk,14 Ekim 1925 ’te İzmir Kız Oğretmen Okulu ’nda yaptığı konuşmada Cumhuriyeti fazilet ve adaletle eş anlamda kullanmıştır
“Cumhuriyet, fazileti ahlakiyyeye mustenit bir idaredir Cumhuriyet fazilettir Sultanlık korku ve tehdide mustenid bir idaredir Cumhuriyet idaresi faziletli ve namuskar insanlar yetiştirir Sultanlık korkuya , tehdide mustenid olduğu icin korkak , zelil, sefil,rezil insanlar yetiştirir Aradaki fark bunlardan ibarettir
19 Haziran 1926 ’da İzmir suikastı teşebbusu hakkında Anadolu Ajansı ’na verdiği demecte Cumhuriyetin sonsuza kadar yaşayacağını şu şekilde belirtmektedir
“Benim naciz vucudum bir gun elbet toprak olacaktır Fakat Turkiye Cumhuriyeti ilelebed payidar kalacaktır
Sonuc olarak Cumhuriyet, en gelişmiş ve en ileri devlet şekli olarak Turk İnkılabı ’nın hem başarısı hem de gucudur Bu başarı ve gucte Ataturk ’un adı her zaman ve her yerde daima sevgi , saygı ve minnetle anılacaktır