TBMM'NİN YENİLENMESİ
Saltanatın kaldırılmasından sonra TBMM'de bulunan eski düzen yanlıları saltanatın kaldırılması kararına büyük tepki göstermiş*lerdi. Kurtuluş Savaşının kazanılmasın*dan sonra devle*tin rejiminin ne olacağı ve devlet baş*kanlığı gibi sorunlar yoğun biçimde tartışılmaya başlandı. Ayrıca Meclis Hükümeti Sistemi tıkanmıştı. Bu sorunlar TBMM'nin yıp*randığını ortaya çıkardı. Meclis sorunları çözmek için seçimlere kendisini yenileme kararını aldı ve 16 Nisan 1923'de son birleşiminde kendisini dağıttı .
HALK FIRKASININ KURULMASI
(9 Ağustos 1923)
Saltanatın kaldırılmasına tutucular şiddetle karşı çıkmışlardı. Mustafa Kemal Paşa bu durumu dikkate ala*rak planladığı devrimleri gerçekleştirilebilmek için II. TBMM'de güçlü bir gruba ihtiyaç olduğunu anladı. Mu*dafa–i Hukuk Grubu'nu esas alarak Halk Fırkasını kurdu. (9 Ağustos 1923).
ANKARA'NIN BAŞKENT YAPILMASI
(13 Ekim 1923)
Kurtuluş Savaşı yıllarından itibaren Ankara fiilen baş*kent idi. Osmanlı Devletinin başkenti olan İstanbul I. Dünya savaşı yıllarında kolay bir şekilde işgale uğra*mıştı. Ayrıca toplumsal ve siyasal bakımdan TBMM'ne güç katacak bir özelliğe sahip değildi. Bu durumlar dik*kate alındığında Ankara daha güvenilir bir yapıda idi. İsmet İnönü'nün sunduğu bir kanun kabul edilerek, Ankara başkent yapıldı. (13 Ekim 1923)
CUMHURİYET'İN İLANI (29 EKİM 1923)
Lozan Antlaşmasının imzalanmasından sonra Ba*kan*lar Kurulu Başkanı Rauf Bey istifa etmiş ve yerine Ali Fethi Bey getirilmişti. Mustafa Kemal Paşa ile siyasi ko*nularda ayrı düşünen muhalefet, Bakanlar Kurulunun ça*lışmalarını engellediler. Bunun üzerine Ali Fethi Bey ve Bakanlar istifa etmek zorunda kaldı. 1921 Anayasasına göre Bakanlar Meclis tarafından tek tek oylanarak ço*ğun*lukla seçilmesi gerekiyordu. Ancak ço*ğunluk sağla*nıp hükümet kurulamadı. Bu olaylar Meclis Hükü*meti Sisteminin tıkandığını ortaya koydu. Ayrıca re*jimin adı konusu da tartışılmakta idi. Yaşanan bu sorun*ların çö*zümü için Cumhuriyet ilân edildi. (29 Ekim 1923). Böy*lece rejimin adı kondu, meclis hükümeti sistemi ye*rine kabine sistemine geçildi ve devlet başkanlığı sorunu çö*züldü.
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 MART 1924)
Nedenleri
1. Cumhuriyetin karşısında olan gericilerin halifenin çevresinde örgütlenmeleri
2. İstanbul'daki bir kısım basının halifeye siyasi yetki*ler verilmesini savunması
3. Halife Abdülmecid'in siyasi güç kazanmayı amaçlaması
4.İngiltere'nin güdümünde olan Hindistan'daki müslü*man liderlerin, hilafetin Cumhuriyetin ilânından sonraki durumuna hukuki açıklık kazandırılmasını isteme*leri. Bu konuda Başbakan İsmet İnönü'ye gönderilen mektubun bazı gazetelerde yayınlanması. Mustafa Ke*mal Paşa önderliğindeki Cumhuriyetçilerin meydana gelen bu gelişmeleri devletin iç işlerine müdahale say*ma*ları
5. Halife Abdülmecid'in muhalefetteki bazı millet*ve*killer ve yabancı devlet temsilcileri ile siyasi görüşmeler yapması
3 Mart 1924 tarihinde TBMM'de hilafetin kaldırıldı. Ayrıca Osmanlı Hanedanı'nın yurt dışına çıkarılması ka*rarlaştırıldı.
Önemi: Cumhuriyetin en büyük siyasal rakibi tasfiye edilmiş oldu. Laik düzene geçişte çok büyük bir adım atıldı.
3 Mart 1924 günü aşağıdaki çalışmalar gerçekleş*ti*rildi.
1. Erkân–ı Harbiye Vekaleti kaldırıldı. Yerine Ge*nelkurmay başkanlığı oluşturuldu. Amaç, ordunun si*ya*set yapmasını engellemektir.
2. Şer'iye ve Evkâf Vekaleti kaldırıldı. Bunun ye*rine Başbakanlığa bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı ku*ruldu. Böylece dini kurum hükümetin denetimine alına*rak, dini inanışların siyasete karıştırılmaması amaçlandı.
3. Tevhid–i Tedrisat Kanunu çıkarıldı. Amaç eği*tim ve öğretimin ulusal birliğe ve laikliğe dayalı biçimde ya*pılmasıdır.
Saltanatın kaldırılmasından sonra TBMM'de bulunan eski düzen yanlıları saltanatın kaldırılması kararına büyük tepki göstermiş*lerdi. Kurtuluş Savaşının kazanılmasın*dan sonra devle*tin rejiminin ne olacağı ve devlet baş*kanlığı gibi sorunlar yoğun biçimde tartışılmaya başlandı. Ayrıca Meclis Hükümeti Sistemi tıkanmıştı. Bu sorunlar TBMM'nin yıp*randığını ortaya çıkardı. Meclis sorunları çözmek için seçimlere kendisini yenileme kararını aldı ve 16 Nisan 1923'de son birleşiminde kendisini dağıttı .
HALK FIRKASININ KURULMASI
(9 Ağustos 1923)
Saltanatın kaldırılmasına tutucular şiddetle karşı çıkmışlardı. Mustafa Kemal Paşa bu durumu dikkate ala*rak planladığı devrimleri gerçekleştirilebilmek için II. TBMM'de güçlü bir gruba ihtiyaç olduğunu anladı. Mu*dafa–i Hukuk Grubu'nu esas alarak Halk Fırkasını kurdu. (9 Ağustos 1923).
ANKARA'NIN BAŞKENT YAPILMASI
(13 Ekim 1923)
Kurtuluş Savaşı yıllarından itibaren Ankara fiilen baş*kent idi. Osmanlı Devletinin başkenti olan İstanbul I. Dünya savaşı yıllarında kolay bir şekilde işgale uğra*mıştı. Ayrıca toplumsal ve siyasal bakımdan TBMM'ne güç katacak bir özelliğe sahip değildi. Bu durumlar dik*kate alındığında Ankara daha güvenilir bir yapıda idi. İsmet İnönü'nün sunduğu bir kanun kabul edilerek, Ankara başkent yapıldı. (13 Ekim 1923)
CUMHURİYET'İN İLANI (29 EKİM 1923)
Lozan Antlaşmasının imzalanmasından sonra Ba*kan*lar Kurulu Başkanı Rauf Bey istifa etmiş ve yerine Ali Fethi Bey getirilmişti. Mustafa Kemal Paşa ile siyasi ko*nularda ayrı düşünen muhalefet, Bakanlar Kurulunun ça*lışmalarını engellediler. Bunun üzerine Ali Fethi Bey ve Bakanlar istifa etmek zorunda kaldı. 1921 Anayasasına göre Bakanlar Meclis tarafından tek tek oylanarak ço*ğun*lukla seçilmesi gerekiyordu. Ancak ço*ğunluk sağla*nıp hükümet kurulamadı. Bu olaylar Meclis Hükü*meti Sisteminin tıkandığını ortaya koydu. Ayrıca re*jimin adı konusu da tartışılmakta idi. Yaşanan bu sorun*ların çö*zümü için Cumhuriyet ilân edildi. (29 Ekim 1923). Böy*lece rejimin adı kondu, meclis hükümeti sistemi ye*rine kabine sistemine geçildi ve devlet başkanlığı sorunu çö*züldü.
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 MART 1924)
Nedenleri
1. Cumhuriyetin karşısında olan gericilerin halifenin çevresinde örgütlenmeleri
2. İstanbul'daki bir kısım basının halifeye siyasi yetki*ler verilmesini savunması
3. Halife Abdülmecid'in siyasi güç kazanmayı amaçlaması
4.İngiltere'nin güdümünde olan Hindistan'daki müslü*man liderlerin, hilafetin Cumhuriyetin ilânından sonraki durumuna hukuki açıklık kazandırılmasını isteme*leri. Bu konuda Başbakan İsmet İnönü'ye gönderilen mektubun bazı gazetelerde yayınlanması. Mustafa Ke*mal Paşa önderliğindeki Cumhuriyetçilerin meydana gelen bu gelişmeleri devletin iç işlerine müdahale say*ma*ları
5. Halife Abdülmecid'in muhalefetteki bazı millet*ve*killer ve yabancı devlet temsilcileri ile siyasi görüşmeler yapması
3 Mart 1924 tarihinde TBMM'de hilafetin kaldırıldı. Ayrıca Osmanlı Hanedanı'nın yurt dışına çıkarılması ka*rarlaştırıldı.
Önemi: Cumhuriyetin en büyük siyasal rakibi tasfiye edilmiş oldu. Laik düzene geçişte çok büyük bir adım atıldı.
3 Mart 1924 günü aşağıdaki çalışmalar gerçekleş*ti*rildi.
1. Erkân–ı Harbiye Vekaleti kaldırıldı. Yerine Ge*nelkurmay başkanlığı oluşturuldu. Amaç, ordunun si*ya*set yapmasını engellemektir.
2. Şer'iye ve Evkâf Vekaleti kaldırıldı. Bunun ye*rine Başbakanlığa bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı ku*ruldu. Böylece dini kurum hükümetin denetimine alına*rak, dini inanışların siyasete karıştırılmaması amaçlandı.
3. Tevhid–i Tedrisat Kanunu çıkarıldı. Amaç eği*tim ve öğretimin ulusal birliğe ve laikliğe dayalı biçimde ya*pılmasıdır.