Dalgıclık, gunumuzde ‘dalma donanımı’ ve bir ekiple yapılan gozde bir spor ve hatta bir meslek oldu Ancak dalgıclık dikkat edilmezse tehlikeli bir spor olabilir
Denizlerin derinlikleri yuzyıllardan beri insanların ilgisini cekmiştir Gecmişte daha cok nefes tutularak yapılan dalgıclık, gunumuzde ‘dalma donanımı’ ve bir ekiple yapılan gozde bir spor ve hatta bir meslek olmuştur
İnsanlar hic bir alet kullanmadan 2040 metre derine dalabilmektedirler, ancak 30 metreden daha fazla derine inme ciddi tehlikeler de beraberinde getirir Nefes almayı, gormeyi sağlayan ve vucut ısısının duşmesini onleyen dalma donanımı ile cok daha derinlere inmek mumkundur, ama bu dalışların olume kadar gidebilen cok ciddi tehlikeleri olduğu unutulmamalıdır
Cerrahpaşa Tıp Fakultesi Goğus Hastalıkları Bolumu Oğretim Uyesi Prof Dr Ahmet Rasim kucukusta, son yıllarda giderek daha cok insan tarafından yaygın olarak yapılan bir uğraş haline gelen dalgıclık, dalma ile ilgili sağlık problemleri ve kazaların da armasına yol actığına dikkat cekiyor
Bunların coğu, dalgıclık konusunda yeterli bilgi ve deneyime sahip olmayan acemi kişilerde gorulduğunu ifade eden Kucukusta, “İyi eğitim almış tecrubeli dalgıclarda da zaman zaman ceşitli problemler ortaya cıkabilmektedir dedi
Dalmaya bağlı sağlık sorunlarının coğu panik, yorgunluk, alkollu olarak dalma ve dalma donanımının yetersizliğinden kaynaklanır
Dalmaya bağlı sağlık sorunlarını 5 başlık altında toplayabiliriz:
Mekanik hasarlar
Azot narkozu
Akciğer yırtılması
Hava embolisi
Dekompresyon hastalığı
MEKANİK HASARLAR
Derine inildikce cevre basıncı artar ve bu basınc değişikliği vucut dokuları ve sıvılarına da yansır Ust solunum yolları infeksiyonu, sinuzit ve orta kulak iltihabı olanlarda, hava iceren kulak ve sinus boşluklarında negatif basınc gelişerek burada kan ve sıvı toplanmasına neden olur Şiddetli ağrıya neden olan bu durum, deneyimsiz bir dalgıcta şaşkınlık ve paniğe neden olurBundan dolayı, kulak hastalıkları ve sinuzuti olanlar bu rahatsızlıklarını tedavi ettirmeden asla dalmamalıdırlar
Dış kulak yolundaki hava sıkıştıkca, soğuk su kulak yoluna girerek kulak zarını etkiler ve baş donmesine neden olur
Orta kulaktaki havanın sıkışması durumunda ise, kulak zarı iceri doğru coker, ağrı, işitme kaybı ve huzursuzluğa yol acar Bu şikayetler, kapalı gırtlağa karşı nefes verme cabası (ıkınır gibi yaparak) ile duzeltilebilir
Dalgıclarda en sık rastlanan tablo orta kulak barotravmasıdır Belirtileri, basınc hissi, giderek artan işitme kaybı ve baş donmesidir Kulak zarı birden yırtılabilir ki, o zaman da ağrı tamamen gecer
Her iki kulaktaki basınc artışlarının farklı olması ise, bulantı, kusma ve şaşkınlık haline neden olur Bu durum, suyun akciğerlere kacması ve boğulmaya kadar gidebilir
AZOT NARKOZU
Derinlere indikce akciğerlerdeki azot gazı basıncı artar ve azot akciğer damarlarına gecerek kanla tum vucuda dağılır Azot daha cok yağlı dokularda depolanır Azot depolanan dokunun hacmi hafifce artar Bu artış sinir zarlarında olduğunda cok onemlidir, cunku buradaki azot miktarı fazlalaştıkca sinir iletisi de bozulmaya başlar ve giderek de tamamen kesilir
Komprese edilmiş hava ile dalanlarda, sinir iletisindeki bozulma 20 metreden itibaren kendini gosterir ve 45 metrenin altında da tehlike başlar Azot narkozu birkac dakika icinde gelişir ve dalgıc tarafından her zaman farkedilmeyebilirDalan kişide sarhoşluk, dalgınlık, umursamazlık hali vardır ve giderek şuur kaybı gelişir
Boyle bir durum hissedildiği zaman, dalgıc hemen 45 metrenin uzerine getirilmeli ve hava yerine helyumoksijen gazları karışımı solutulması gerekir Boyle kişilerin doğrudan hemen su yuzeyine cıkarılması sakıncalıdır
AKCİĞER YIRTILMASI
Dalmanın en ciddi ve en sık rastlanan zararlarından biridir ve birkac metrelik derinliklerde bile meydana gelebilir Daha cok, panikleyen ve hızla yukarı cıkarken nefeslerini tutan deneyimsiz dalgıclarda rastlanan bir durumdur Tum deneyimli dalgıclar, serbest cıkışlarda surekli olarak nefes verirler
Akciğer yırtılmasının belirtileri oksuruk, nefes darlığı ve solunum yollatı kanamsıdır Ses kısıklığı, yutma gucluğu, ensede veya goğus kemiği arkasında dolgunluk da olabilir Bu belirtiler, yukarı cıkarken veya su ustune cıktıktan sonra da gelişebilir
Akciğer yırtılmasıyla ortaya cıkan hava akciğer zarları arasında birikebeileceği gibi (pnomotoraks), deri veya deri altı dokularda da toplanabilir (ciltaltı amfizemi)
Tedavi, 23 gun surekli oksijen verilmesidir Akciğerlerdeki yırtık kendiliğinden tamir olur Akciğer zarları arasındaki hava fazla ise, goğus boşluğuna tup takılması gerekir
HAVA EMBOLİSİ
Zedlenen akciğerlerden cıkan hava, kan dolaşımına karışırsa, hava embolisi meydana gelir Yetersiz eğitim, uygunsuz arac kullanımı, su altında gelişen ani durumlar veya dalma sırasında dalgıcın havayı korumak amacıyla soluğunu tutması sonucu oluşur
Hava embolisi oldukca hızlı gelişir ve beyin damarlarının hava kabarcıkları ile tıkanması sonucu ceşitli belirtiler oluşur: Sarhoşluk hali, el ve ayaklarda karncalanma ve uyuşukluk, kişilik değişiklikleri, konuşma bozuklukları, gucsuzluk ve felcler, kas kasılmaları, şuur kaybı Boyle bir durumda kişi derhal sol tarafı uzerine baş aşağı gelecek şekilde yatırılır, kalca yukarı kaldırılır Bu pozisyon, gaz kabarcıklarının beyine gitmesini gucleştirir Aynı zamanda hemen oksijen de verilmelidir
DEKOMPRESYON HASTALIĞI
Bu hastalık halk arasında vurgun adıyla bilinir Dalan kişi su latında uzun sure kaldığında, vucudunda fazla miktarda azot cozunur Bu kişi, aniden su yuzeyine cıkarsa, hucre ici veya hucre dışı vucut sıvılarında onemli miktarda azot kabarcıkları oluşur ve bunların miktarına gore vucudun hemen her yerinde hafif veya ağır zaralar ortaya cıkar
Dalgıc denizin derinliklerinde kaldığı surece vucudun dışındaki basınc, cozunmuş gazları sıvı şekilde tutmaya yetecek bir şekilde butun vucut dokularını sıkıştırır Dalgıc aniden su yuzeyine cıkarsa, vucudun dışındaki basınc sadece 1 atmosfer olur ve bu sırada vucut sıvılarının icindeki basınc vucudun dışındaki basınctan daha fazladır Bu yuzden cozunmuş durumdaki gazlar kabarcık hailine gelirler
Vurgunun belirtileri, cıkıştan sonraki birkac dakika ile birkac saat icinde ortaya cıkar Nadiren de belirtilerin gorulmesi icin 6 saatten fazla zaman gecmesi gerekir
Vurgunun belirtileri şunlardır: Deride kaşıntılı lekeler, kas ve eklemlerde şiddetli ağrılar, duyu bozuklukları ya da felcler, şiddetli yorgunluk, goğuste rahatsızlık, oksuruk, nefes darlığı, şok ve şuur kaybıdır
Vurgunun tedavisi ‘basınc odası’ adı verilen ozel bir odada yapılır Dalgıc deniz dibinde cok derinde ve uzun sure kalmış ise, basınc odasında saatlerce kalması gerekir Tedaviye belirtilerin gorulmesinden sonraki ilk 6 saat icinde başlanmalıdır Once, 253 atmosfer basıncındaki oksijen 24 saat sureyle verilir ve daha sonra belirtiler giderilinceye kadar tedaviye devam edilir
Daldıktan sonraki 12 saat icinde ucağa binenlerde vurgun ihtimali cok yuksek olduğundan, dalgıcların 12 saat gecmeden ucağa binmeleri son derecede sakıncalıdır
Denizlerin derinlikleri yuzyıllardan beri insanların ilgisini cekmiştir Gecmişte daha cok nefes tutularak yapılan dalgıclık, gunumuzde ‘dalma donanımı’ ve bir ekiple yapılan gozde bir spor ve hatta bir meslek olmuştur
İnsanlar hic bir alet kullanmadan 2040 metre derine dalabilmektedirler, ancak 30 metreden daha fazla derine inme ciddi tehlikeler de beraberinde getirir Nefes almayı, gormeyi sağlayan ve vucut ısısının duşmesini onleyen dalma donanımı ile cok daha derinlere inmek mumkundur, ama bu dalışların olume kadar gidebilen cok ciddi tehlikeleri olduğu unutulmamalıdır
Cerrahpaşa Tıp Fakultesi Goğus Hastalıkları Bolumu Oğretim Uyesi Prof Dr Ahmet Rasim kucukusta, son yıllarda giderek daha cok insan tarafından yaygın olarak yapılan bir uğraş haline gelen dalgıclık, dalma ile ilgili sağlık problemleri ve kazaların da armasına yol actığına dikkat cekiyor
Bunların coğu, dalgıclık konusunda yeterli bilgi ve deneyime sahip olmayan acemi kişilerde gorulduğunu ifade eden Kucukusta, “İyi eğitim almış tecrubeli dalgıclarda da zaman zaman ceşitli problemler ortaya cıkabilmektedir dedi
Dalmaya bağlı sağlık sorunlarının coğu panik, yorgunluk, alkollu olarak dalma ve dalma donanımının yetersizliğinden kaynaklanır
Dalmaya bağlı sağlık sorunlarını 5 başlık altında toplayabiliriz:
Mekanik hasarlar
Azot narkozu
Akciğer yırtılması
Hava embolisi
Dekompresyon hastalığı
MEKANİK HASARLAR
Derine inildikce cevre basıncı artar ve bu basınc değişikliği vucut dokuları ve sıvılarına da yansır Ust solunum yolları infeksiyonu, sinuzit ve orta kulak iltihabı olanlarda, hava iceren kulak ve sinus boşluklarında negatif basınc gelişerek burada kan ve sıvı toplanmasına neden olur Şiddetli ağrıya neden olan bu durum, deneyimsiz bir dalgıcta şaşkınlık ve paniğe neden olurBundan dolayı, kulak hastalıkları ve sinuzuti olanlar bu rahatsızlıklarını tedavi ettirmeden asla dalmamalıdırlar
Dış kulak yolundaki hava sıkıştıkca, soğuk su kulak yoluna girerek kulak zarını etkiler ve baş donmesine neden olur
Orta kulaktaki havanın sıkışması durumunda ise, kulak zarı iceri doğru coker, ağrı, işitme kaybı ve huzursuzluğa yol acar Bu şikayetler, kapalı gırtlağa karşı nefes verme cabası (ıkınır gibi yaparak) ile duzeltilebilir
Dalgıclarda en sık rastlanan tablo orta kulak barotravmasıdır Belirtileri, basınc hissi, giderek artan işitme kaybı ve baş donmesidir Kulak zarı birden yırtılabilir ki, o zaman da ağrı tamamen gecer
Her iki kulaktaki basınc artışlarının farklı olması ise, bulantı, kusma ve şaşkınlık haline neden olur Bu durum, suyun akciğerlere kacması ve boğulmaya kadar gidebilir
AZOT NARKOZU
Derinlere indikce akciğerlerdeki azot gazı basıncı artar ve azot akciğer damarlarına gecerek kanla tum vucuda dağılır Azot daha cok yağlı dokularda depolanır Azot depolanan dokunun hacmi hafifce artar Bu artış sinir zarlarında olduğunda cok onemlidir, cunku buradaki azot miktarı fazlalaştıkca sinir iletisi de bozulmaya başlar ve giderek de tamamen kesilir
Komprese edilmiş hava ile dalanlarda, sinir iletisindeki bozulma 20 metreden itibaren kendini gosterir ve 45 metrenin altında da tehlike başlar Azot narkozu birkac dakika icinde gelişir ve dalgıc tarafından her zaman farkedilmeyebilirDalan kişide sarhoşluk, dalgınlık, umursamazlık hali vardır ve giderek şuur kaybı gelişir
Boyle bir durum hissedildiği zaman, dalgıc hemen 45 metrenin uzerine getirilmeli ve hava yerine helyumoksijen gazları karışımı solutulması gerekir Boyle kişilerin doğrudan hemen su yuzeyine cıkarılması sakıncalıdır
AKCİĞER YIRTILMASI
Dalmanın en ciddi ve en sık rastlanan zararlarından biridir ve birkac metrelik derinliklerde bile meydana gelebilir Daha cok, panikleyen ve hızla yukarı cıkarken nefeslerini tutan deneyimsiz dalgıclarda rastlanan bir durumdur Tum deneyimli dalgıclar, serbest cıkışlarda surekli olarak nefes verirler
Akciğer yırtılmasının belirtileri oksuruk, nefes darlığı ve solunum yollatı kanamsıdır Ses kısıklığı, yutma gucluğu, ensede veya goğus kemiği arkasında dolgunluk da olabilir Bu belirtiler, yukarı cıkarken veya su ustune cıktıktan sonra da gelişebilir
Akciğer yırtılmasıyla ortaya cıkan hava akciğer zarları arasında birikebeileceği gibi (pnomotoraks), deri veya deri altı dokularda da toplanabilir (ciltaltı amfizemi)
Tedavi, 23 gun surekli oksijen verilmesidir Akciğerlerdeki yırtık kendiliğinden tamir olur Akciğer zarları arasındaki hava fazla ise, goğus boşluğuna tup takılması gerekir
HAVA EMBOLİSİ
Zedlenen akciğerlerden cıkan hava, kan dolaşımına karışırsa, hava embolisi meydana gelir Yetersiz eğitim, uygunsuz arac kullanımı, su altında gelişen ani durumlar veya dalma sırasında dalgıcın havayı korumak amacıyla soluğunu tutması sonucu oluşur
Hava embolisi oldukca hızlı gelişir ve beyin damarlarının hava kabarcıkları ile tıkanması sonucu ceşitli belirtiler oluşur: Sarhoşluk hali, el ve ayaklarda karncalanma ve uyuşukluk, kişilik değişiklikleri, konuşma bozuklukları, gucsuzluk ve felcler, kas kasılmaları, şuur kaybı Boyle bir durumda kişi derhal sol tarafı uzerine baş aşağı gelecek şekilde yatırılır, kalca yukarı kaldırılır Bu pozisyon, gaz kabarcıklarının beyine gitmesini gucleştirir Aynı zamanda hemen oksijen de verilmelidir
DEKOMPRESYON HASTALIĞI
Bu hastalık halk arasında vurgun adıyla bilinir Dalan kişi su latında uzun sure kaldığında, vucudunda fazla miktarda azot cozunur Bu kişi, aniden su yuzeyine cıkarsa, hucre ici veya hucre dışı vucut sıvılarında onemli miktarda azot kabarcıkları oluşur ve bunların miktarına gore vucudun hemen her yerinde hafif veya ağır zaralar ortaya cıkar
Dalgıc denizin derinliklerinde kaldığı surece vucudun dışındaki basınc, cozunmuş gazları sıvı şekilde tutmaya yetecek bir şekilde butun vucut dokularını sıkıştırır Dalgıc aniden su yuzeyine cıkarsa, vucudun dışındaki basınc sadece 1 atmosfer olur ve bu sırada vucut sıvılarının icindeki basınc vucudun dışındaki basınctan daha fazladır Bu yuzden cozunmuş durumdaki gazlar kabarcık hailine gelirler
Vurgunun belirtileri, cıkıştan sonraki birkac dakika ile birkac saat icinde ortaya cıkar Nadiren de belirtilerin gorulmesi icin 6 saatten fazla zaman gecmesi gerekir
Vurgunun belirtileri şunlardır: Deride kaşıntılı lekeler, kas ve eklemlerde şiddetli ağrılar, duyu bozuklukları ya da felcler, şiddetli yorgunluk, goğuste rahatsızlık, oksuruk, nefes darlığı, şok ve şuur kaybıdır
Vurgunun tedavisi ‘basınc odası’ adı verilen ozel bir odada yapılır Dalgıc deniz dibinde cok derinde ve uzun sure kalmış ise, basınc odasında saatlerce kalması gerekir Tedaviye belirtilerin gorulmesinden sonraki ilk 6 saat icinde başlanmalıdır Once, 253 atmosfer basıncındaki oksijen 24 saat sureyle verilir ve daha sonra belirtiler giderilinceye kadar tedaviye devam edilir
Daldıktan sonraki 12 saat icinde ucağa binenlerde vurgun ihtimali cok yuksek olduğundan, dalgıcların 12 saat gecmeden ucağa binmeleri son derecede sakıncalıdır