İnsanın tüm hayatı, sergilediği âlâ ya da berbat davranışlar üzerine kurulmuş olmasına rağmen, davranışların kimyası üzerine yapılan çalışmalar çok ziyade gündemde kalmamaktadır. Halbuki vücutta pek çok hadisesi denetim eden hormon dengesizliği ve enzim zayıflıklarında, nörotransmiterlerin ya da besin öğelerinin azlığı ya da çokluğunda davranışlarımız etkilenmektedir. Zayıf besin alımı, besin allerjileri, metabolik bozukluklar, toplumsal, ruhsal ya da fizyolojik travmalar, vücutta bu sayılan hususların istikrarlarının bozulmasına yol açabilmekte, sonuçta davranışlarımız olumlu ya da olumsuz bir biçimde etkilenmektedir.
Kişinin depresyona giriş sebebi, tamamı ile fizyolojik ve hormonal istikrarını etkilemektedir. Depresyonun nedenleri arasında kalıtımsal faktörler, biyokimyasal değişiklikler, hormonal bozukluklar, psiko-sosyal vukuatlar, sosyo-kültürel etkenler ve tedavide kullanılan kimi ilaçlar sayılabilir. Tamamiyle kişinin ruh halinin değişim gösterdiği bu devirde, iştah metabolizmasının da etkilendiği bir gerçektir.
Münhasıran bu devirlerde B kümesi vitaminlerinden güçlü besin kümeleri tercih edilmeli velev gerekirse B kümesi vitamini destekleyici öge olarak alınmalıdır. Had sistemimize yararlı olan kalsiyum, magnezyum, demir, çinko, iyot, mangan, fosfor ve kobalt minerali içeren yiyecekler tercih edilmelidir. Hasebiyle soğan, sarımsak, enginar, lahana, tere, ıspanak, kayısı, üzüm, badem, yulaf, portakal, elma, armut, erik ve soya tercih edilen besinler arasında olmalıdır.
Şifalı bitkilerden; ıhlamur, melisa, papatya, adaçayı, kekik, fesleğen ve biberiye çayları rahatlatıcı tesirinden ötürü tercih edilebilir. Alkollü içecekler, çay, kahve, çikolata ve kakaolu besinler uzak durulması gerekenler arasında mekan almaktadır.
Psikiyatrik hastalıklarda vitamin ve minerallerin ve beslenmenin değeri büyüktür.
Vitamin ve minerallerin ruh hali ve dimağ üzerine tesiri:
1.Folit asit:
B öbeğinden bir vitamindir. Yeşil yapraklarda yaygın olarak bulunduğundan bu isim verilmiştir. Birinci olarak 1950'lerde bira mayasından ve karaciğerden ayrılarak elde edilmiştir. Folik asit metabolizması B12 vitamini metabolizmasıyla yakından irtibatlıdır. Folik asit merkezi hudut sisteminin işlemesinde hayati bir rol oynar. Folik asit en çokça yapraklı yeşil sebzeler, bira mayası, karaciğer, böbrek, yumurta, zarı alınmamış tahıllar, ceviz, badem, fındık, fıstık, mercimek, ıspanak, yonca, mavi-yeşil alg, maydanoz, nane, kurufasulye (baklagiller) ve tohumlu besinlerde bulunur. Yetişkinlerde folik asit gereksinimi günlük 400 mcg'dır. Gebelik ve emzirme vadesinde 400-800 mcg'a gereksinim vardır.
Folik asit bilhassa büyüme sırasında ve gerilim halinde de gereklidir. Mahsusen psikiyatrik illeti olanlarda folik asit eksikliği yaygındır. Depresyonlu hastalar, velev şizofrenikler açık folik asit eksikliği gösterirler. Bu cins hastalara folik asit verilince depresyon geçtiği üzere, hastanın hastanede kalma müddeti de kısaltılmış olur. Birçok defa bu türlü hastalarda öbür B kümesi vitaminlerin de eksikliği vardır. Onun için tüm psikiyatrik hastalara B kompleks verilmesi cephesinde bir görüş vardır. Yaşlılar ve ussal gerileme gösterenler de B kompleksle takviye edilmelidirler.
2.B5 vitamini:
Pantotenik Asit olarak ta isimlendirilen B5 vitamini hem hayvansal hem de bitkisel kaynaklarda bulunabildiğinden ötürü yunanca "her yer" manasına gelen "pantos" sözcüğünden kökenini almıştır. Vücutta depolanmayan ve suda eriyen bir vitamindir.
Pantotenik asit karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerin kuvvete çevrilmesinde bir katalizör olarak hayati rol oynayan Koenzim A'nın üretiminde zarurî bir kesimdir. Asetilkolin üzere hudut iletimini sağlayan unsurların üretimine katılır. Çeşitli böbrek üstü bezi hormonları, steroidler ve kortizonun oluşumunda hayati rol oynadığı için anti-stres vitamini olarak da tanımlanır. Depresyonla savaşmakta olan yararının yanı sıra mide barsak sisteminin olağan çalışmasına yardımcı olur; kolesterol, D vitamini, al kan hücreleri ve antikorların üretimi için gereklidir.
B5 vitamini açısından güçlü besinler: Dana eti, karaciğer, balık, tavuk, yumurta, peynir, fasülye, tüm tahıllar, hububatlar, karnabahar, bezelye, avakado, patates, mısır, kuru yemişler de bolca bulunur.
3.Niasin:
B Vitaminleri öbeğinden olan Niasin (B3 vitamini), başta hücre teneffüsünde olmak üzere karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmalarındaki indirgenme ve yükseltgenme reaksiyonlarında rol oynayan NAD ve NADP koenzimlerinin yapısında bulunur.
B3 vitamini: Niasin ve Niasinamid olarak iki temel formda bulunup farklı tesirler gösterir. Antilipidemik aktivitesi ile kolesterol ve trigliserid Lipoprotein A seviyelerini düzenleyerek kalp sıhhatinin korunmasında, gözler için değerli bir antioksidan olan glutatiyonu koruyarak kataraktın önlenmesinde beslenme desteği üzere kullanılır. Niasinamid; depresyonda, Raynaud, diyabet ve osteoartiritte eklem hareketlerini arttırıcı, kas kuvvetlendirici ve yorgunluk azaltıcı olarak önerilmektedir.
4.Omega-3:
Dimağın yaklaşık %60'ı yağdan oluşmakta ve işini tesirli biçimde yapabilmesi için omega-3 desteğine gereksinim duymaktadır. Son devirlerde omega-3 desteklerinden depresyon ve yaşlanmaya bağlı bellek kaybı dertlerinde da yararlanılabileceğine ait kimi ön bulgular saptanmıştır.
Yapılan araştırmalar, omega yağların evlat gelişimindeki ehemmiyetini ortaya koymaktadır. Ana sütünde de bulunan omega yağlarının dimağ gelişimine kıymetli eği vardır. Ceviz, fındık, soya fasülyesi, kanola bitkisi ve yeşil sebzelerin yanı sıra balık yağı ve soğuk su balıklarında bulunan omega-3 ve ayçiçek, pamuk, mısır ve tahıl eserlerinde bulunan omega-6 istikrarıyla beslenen validelerin bebeklerinde dimağ, had sistemi ve görme yeteneklerinin gelişiminin, bu istikrarla beslenmeyen analara orantıyla daha sağlıklı olmaktadır.
Dimağın yapıtaşları olarak görülen omega-3 asitleri, depresyonu engelleyen seratonin isimli kimyasalın üretimine destek olmaktadır. Omega-3 bu açıdan yalnızca gebe bayanlarda değil, depresyon geçiren herkes üzerinde tesirli olduğu kabul edilmektedir.
Diyetle çokça ölçüde balık tüketildiğinde depresyon mümkünlüğü da azalmaktadır. Bu çalışmalarda vücudunda omega-3 yağ asidi seviyesi düşük olan bireylerin ruh hallerinde de olumsuz değişiklikler olduğu saptanmıştır. Münhasıran DHA'nın dimağ ve had dokusu fonksiyonları üzerine olumlu tesirlerinin olduğu gösterilmiştir. Diyet yahut besin desteği ile omega-3 alımı depresyon ve hafıza üzerinde tesirli olduğu saptanmıştır.
5.Kalsiyum, magnezyum ve çinko:
Magnezyum, çinko ve kalsiyum eksikliğinde psikiyatrik bozukluklar ve depresyon görülebilmektedir. Bilhassa veladet denetim hapı kullanan bayanların ve gebelerin çinko eksikliğine bağlı depresyonda dikkatli olması gerekmektedir. Magnezyum eksikliğinde görülen iştah kaybı, bitkinlik, yorgunluk, telaş birçok vakit depresyon ile karıştırılmaktadır. Mahsusen bayanlarda adet öncesi periyotlarda magnezyum eksikliği saptanmıştır.
6.Kan şekeri ve krom:
Davranışa tesir eden en değerli fizyolojik hadiselerden biri de kan şeker seviyesindeki oynamalardır. Vücudun nizamlı çalışmasında kan şeker seviyesi büyük bir rol oynar. Açlık ve tokluk kan şeker bedelleri farklıdır ve vücut bu kıymetlerde sınırlı orantılardaki değişmelerden çok ziyade etkilenmez, ama uzun süren açlıklarda ya da bir öğünde çok çokça ölçülerde yenildiğinde bu bedeller çok sapmalar gösterebilir ve insanda şeker seviyesine bağlı olarak ya uyku hali ya da sonluluk üzere davranış bozuklukları oluşur.
Süratli kilo verme uğraşları sırasında bu davranış bozuklukları daha da artar. Kan şekeri seviyelerindeki değişmeler şahısta depresyon belirtilerine yol açabilir. Krom mineralinin eksikliğinde ise glikoz toleransının bozulmasına yol açar.
Kişinin depresyona giriş sebebi, tamamı ile fizyolojik ve hormonal istikrarını etkilemektedir. Depresyonun nedenleri arasında kalıtımsal faktörler, biyokimyasal değişiklikler, hormonal bozukluklar, psiko-sosyal vukuatlar, sosyo-kültürel etkenler ve tedavide kullanılan kimi ilaçlar sayılabilir. Tamamiyle kişinin ruh halinin değişim gösterdiği bu devirde, iştah metabolizmasının da etkilendiği bir gerçektir.
Münhasıran bu devirlerde B kümesi vitaminlerinden güçlü besin kümeleri tercih edilmeli velev gerekirse B kümesi vitamini destekleyici öge olarak alınmalıdır. Had sistemimize yararlı olan kalsiyum, magnezyum, demir, çinko, iyot, mangan, fosfor ve kobalt minerali içeren yiyecekler tercih edilmelidir. Hasebiyle soğan, sarımsak, enginar, lahana, tere, ıspanak, kayısı, üzüm, badem, yulaf, portakal, elma, armut, erik ve soya tercih edilen besinler arasında olmalıdır.
Şifalı bitkilerden; ıhlamur, melisa, papatya, adaçayı, kekik, fesleğen ve biberiye çayları rahatlatıcı tesirinden ötürü tercih edilebilir. Alkollü içecekler, çay, kahve, çikolata ve kakaolu besinler uzak durulması gerekenler arasında mekan almaktadır.
Psikiyatrik hastalıklarda vitamin ve minerallerin ve beslenmenin değeri büyüktür.
Vitamin ve minerallerin ruh hali ve dimağ üzerine tesiri:
1.Folit asit:
B öbeğinden bir vitamindir. Yeşil yapraklarda yaygın olarak bulunduğundan bu isim verilmiştir. Birinci olarak 1950'lerde bira mayasından ve karaciğerden ayrılarak elde edilmiştir. Folik asit metabolizması B12 vitamini metabolizmasıyla yakından irtibatlıdır. Folik asit merkezi hudut sisteminin işlemesinde hayati bir rol oynar. Folik asit en çokça yapraklı yeşil sebzeler, bira mayası, karaciğer, böbrek, yumurta, zarı alınmamış tahıllar, ceviz, badem, fındık, fıstık, mercimek, ıspanak, yonca, mavi-yeşil alg, maydanoz, nane, kurufasulye (baklagiller) ve tohumlu besinlerde bulunur. Yetişkinlerde folik asit gereksinimi günlük 400 mcg'dır. Gebelik ve emzirme vadesinde 400-800 mcg'a gereksinim vardır.
Folik asit bilhassa büyüme sırasında ve gerilim halinde de gereklidir. Mahsusen psikiyatrik illeti olanlarda folik asit eksikliği yaygındır. Depresyonlu hastalar, velev şizofrenikler açık folik asit eksikliği gösterirler. Bu cins hastalara folik asit verilince depresyon geçtiği üzere, hastanın hastanede kalma müddeti de kısaltılmış olur. Birçok defa bu türlü hastalarda öbür B kümesi vitaminlerin de eksikliği vardır. Onun için tüm psikiyatrik hastalara B kompleks verilmesi cephesinde bir görüş vardır. Yaşlılar ve ussal gerileme gösterenler de B kompleksle takviye edilmelidirler.
2.B5 vitamini:
Pantotenik Asit olarak ta isimlendirilen B5 vitamini hem hayvansal hem de bitkisel kaynaklarda bulunabildiğinden ötürü yunanca "her yer" manasına gelen "pantos" sözcüğünden kökenini almıştır. Vücutta depolanmayan ve suda eriyen bir vitamindir.
Pantotenik asit karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerin kuvvete çevrilmesinde bir katalizör olarak hayati rol oynayan Koenzim A'nın üretiminde zarurî bir kesimdir. Asetilkolin üzere hudut iletimini sağlayan unsurların üretimine katılır. Çeşitli böbrek üstü bezi hormonları, steroidler ve kortizonun oluşumunda hayati rol oynadığı için anti-stres vitamini olarak da tanımlanır. Depresyonla savaşmakta olan yararının yanı sıra mide barsak sisteminin olağan çalışmasına yardımcı olur; kolesterol, D vitamini, al kan hücreleri ve antikorların üretimi için gereklidir.
B5 vitamini açısından güçlü besinler: Dana eti, karaciğer, balık, tavuk, yumurta, peynir, fasülye, tüm tahıllar, hububatlar, karnabahar, bezelye, avakado, patates, mısır, kuru yemişler de bolca bulunur.
3.Niasin:
B Vitaminleri öbeğinden olan Niasin (B3 vitamini), başta hücre teneffüsünde olmak üzere karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmalarındaki indirgenme ve yükseltgenme reaksiyonlarında rol oynayan NAD ve NADP koenzimlerinin yapısında bulunur.
B3 vitamini: Niasin ve Niasinamid olarak iki temel formda bulunup farklı tesirler gösterir. Antilipidemik aktivitesi ile kolesterol ve trigliserid Lipoprotein A seviyelerini düzenleyerek kalp sıhhatinin korunmasında, gözler için değerli bir antioksidan olan glutatiyonu koruyarak kataraktın önlenmesinde beslenme desteği üzere kullanılır. Niasinamid; depresyonda, Raynaud, diyabet ve osteoartiritte eklem hareketlerini arttırıcı, kas kuvvetlendirici ve yorgunluk azaltıcı olarak önerilmektedir.
4.Omega-3:
Dimağın yaklaşık %60'ı yağdan oluşmakta ve işini tesirli biçimde yapabilmesi için omega-3 desteğine gereksinim duymaktadır. Son devirlerde omega-3 desteklerinden depresyon ve yaşlanmaya bağlı bellek kaybı dertlerinde da yararlanılabileceğine ait kimi ön bulgular saptanmıştır.
Yapılan araştırmalar, omega yağların evlat gelişimindeki ehemmiyetini ortaya koymaktadır. Ana sütünde de bulunan omega yağlarının dimağ gelişimine kıymetli eği vardır. Ceviz, fındık, soya fasülyesi, kanola bitkisi ve yeşil sebzelerin yanı sıra balık yağı ve soğuk su balıklarında bulunan omega-3 ve ayçiçek, pamuk, mısır ve tahıl eserlerinde bulunan omega-6 istikrarıyla beslenen validelerin bebeklerinde dimağ, had sistemi ve görme yeteneklerinin gelişiminin, bu istikrarla beslenmeyen analara orantıyla daha sağlıklı olmaktadır.
Dimağın yapıtaşları olarak görülen omega-3 asitleri, depresyonu engelleyen seratonin isimli kimyasalın üretimine destek olmaktadır. Omega-3 bu açıdan yalnızca gebe bayanlarda değil, depresyon geçiren herkes üzerinde tesirli olduğu kabul edilmektedir.
Diyetle çokça ölçüde balık tüketildiğinde depresyon mümkünlüğü da azalmaktadır. Bu çalışmalarda vücudunda omega-3 yağ asidi seviyesi düşük olan bireylerin ruh hallerinde de olumsuz değişiklikler olduğu saptanmıştır. Münhasıran DHA'nın dimağ ve had dokusu fonksiyonları üzerine olumlu tesirlerinin olduğu gösterilmiştir. Diyet yahut besin desteği ile omega-3 alımı depresyon ve hafıza üzerinde tesirli olduğu saptanmıştır.
5.Kalsiyum, magnezyum ve çinko:
Magnezyum, çinko ve kalsiyum eksikliğinde psikiyatrik bozukluklar ve depresyon görülebilmektedir. Bilhassa veladet denetim hapı kullanan bayanların ve gebelerin çinko eksikliğine bağlı depresyonda dikkatli olması gerekmektedir. Magnezyum eksikliğinde görülen iştah kaybı, bitkinlik, yorgunluk, telaş birçok vakit depresyon ile karıştırılmaktadır. Mahsusen bayanlarda adet öncesi periyotlarda magnezyum eksikliği saptanmıştır.
6.Kan şekeri ve krom:
Davranışa tesir eden en değerli fizyolojik hadiselerden biri de kan şeker seviyesindeki oynamalardır. Vücudun nizamlı çalışmasında kan şeker seviyesi büyük bir rol oynar. Açlık ve tokluk kan şeker bedelleri farklıdır ve vücut bu kıymetlerde sınırlı orantılardaki değişmelerden çok ziyade etkilenmez, ama uzun süren açlıklarda ya da bir öğünde çok çokça ölçülerde yenildiğinde bu bedeller çok sapmalar gösterebilir ve insanda şeker seviyesine bağlı olarak ya uyku hali ya da sonluluk üzere davranış bozuklukları oluşur.
Süratli kilo verme uğraşları sırasında bu davranış bozuklukları daha da artar. Kan şekeri seviyelerindeki değişmeler şahısta depresyon belirtilerine yol açabilir. Krom mineralinin eksikliğinde ise glikoz toleransının bozulmasına yol açar.