Mantarlar, çok eski çağlardan beri en sık görülen deri enfeksiyonlarıdır. Mantarlar doğada sayıca çok fazla olan, genellikle nemli ve havasız ortamlarda yaşamaya elverişli yaşayan canlılardır.Dış etkilere karşı dirençli mikroorganizmalar olup her türlü kötü şartlar altında hayatlarını devam ettirebilirler. Mantar rahatsızlıkları çok büyük kitleleri etkilemekte ve çoğu zaman kişide büyük rahatsızlık oluşturmadığından tedavi için başvuran hastaların sayısı az olmakta ve kişiden kişiye bulaşılırlığı artmaktadır. Bu mikroorganizmalar bütün çevremizde, özellikle ayakkabı ve terliklerde, havlularda, bahçede, evde, genel kullanıma açık duşlar, jimnastik salonları, yüzme havuzlarının basamakları, otel ve cami halıları gibi ortamlarda bulunurlar. Tüm mantar hastalıkları oldukça bulaşıcıdır ve kolaylıkla yayılabilir. Ayak ve tırnak mantar hastalıkları tedavi edilmediklerinde vücudunuzun diğer bölümlerine yayılabilir, yakınlarınıza bulaşabilir veya vücudunuzda bakterilere bağlı daha ciddi enfeksiyonlara neden olabilir.
Bakteriler gibi mantarlar da mikroorganizmalardır. Mantarlar özellikle dermatofit dediğimiz türleri keratin denilen derinin üst tabakası,saç ve tırnak gibi dokuları severek bu alanlarda hastalık oluşturmaktadır. Mantarın yerleşmesi için mutlaka nemin de bulunması gerekir.
Mantar hastalıklarının oluşumuyla ilgili ana neden her zaman bir başka mantarlı dokudan bulaşmadır. Bu doğadan da kaynaklanabilir başka bir insandan da. Özellikle yaz aylarında gerekli önlemlerin ihmaliyle mantar hastalığının bulaşması oldukça kolaylaşır. Özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerle, antibiyotik kullananlarda ve küçük çocuklarda mantar enfeksiyonu görülme sıklığı daha fazla olmaktadır.
>Mantar Hastalığının Yayılımını ve Bulaşmasını Kolaylaştıran Etkenler
Ayakların ve ellerin nemli, ıslak bırakılması, yıkamadan yada havuz ve denizden sonra yeterince kurulanmaması
Özellikle yaz aylarında kapalı ayakkabıların giyilmesi
Yaz aylarında derinin uzun süre oluşan terden arındırılmaması
Kişisel hijyene özen gösterilmemesi. Terlik, çorap, ayakkabı, havlu gibi ortak kullanılan eşyalar ya da havuz , plaj gibi ortak kullanım alanları da mantar hastalıklarının üremesi ve bulaşması için uygun bir ortamdır. Ayrıca tırnak makası, törpü gibi aletler vasıtasıyla tırnak mantarının bulaşması kolaylaşabilir.
Özellikle askerlikte, sporcularda, gençlerde ve genel olarak fazla terleyen kişilerde ortak alan kullanımları
Mantar özellikle kıvrımlı deri bölgelerine yerleşebilir. Bu bölgelerde genellikle net sınırlı kızarıklık görülebilir. Genellikle aşırı kaşıntılıdır. Tırnağa yerleşmişse şekil ve renk değişikliği gözlenebilir. Ayırıcı tanıyı koymak için mutlaka bir dermatoloğa başvurmak gerekir.
En Sık Görülen Mantar Hastalıkları Çeşitleri
Tinea pedis : Genellikle ayak parmaklarını ve aralarını tutan mantar hastalığıdır. Beyazlaşma,deride soyulma ve kaşıntı genel belirtileridir. Daha ilerlemiş vakalarda tabloya bakterilerin eklenmesiyle enfeksiyon görülebilir. Ayak mantarlarına dermatofit ya da candida denilen maya mantarı sebep olabilir. Hasta iyi sorgulanırsa benzer yakınmaların ailenin diğer fertlerinde de olduğu görülebilir. Genellikle insandan insana aynı terlik, çorap, ayakkabının giyilmesi ile, hamamlar ya da havuz gibi mekanlardan ya da askerlik süresinde uzun süre bot giyimi sırasında oluşabilir.
Tinea korporis : Vücudun herhangi bir alanında meydana gelen mantar hastalığı ismidir. Vücutta mantar bir alandan kızarıklık,pullanma kaşıntı yakınmasıyla başlayıp çevreye doğru bir halka şeklinde yayılır.
Tinea inguinalis : Kasık bölgesinin mantarıdır. Daha çok erkeklerde görülür.
Tinea manus : Ellerde görülen mantar hastalığıdır.El egzemaları ile çok karışır.
Tinea kapitis : Kafa derisi yada saçları tutan mantar enfeksiyonudur. Özellikle çocuklarda görülür. İnsandan insana bulaşan tiplerinde genellikle saçların döküldüğü bir alan ve bu alanda hafif kızarıklık, pullanma oluşur. Saçlar çabuk ele gelir ve kısa sürede saçsız bir alan oluşur. Hayvanlardan bulaşan tinea kapitiste iltihaplanma çok fazladır. Kızarıklık belirgindir.
Onikomikoz : Tırnaklarda meydana gelen mantar hastalığıdır. Özellikle ayak tırnaklarında birinde ya da hepsinde tırnak altında kalınlaşma, renk değişimi ya da çürük ağaç gibi tırnakta çabuk kırılmalar olabilir. El tırnakları daha az oranda tutulur. Ayak tırnaklarının tutulumu genellikle ayak mantarına eşlik eder. Bu enfeksiyonda da başkasının kullandığı terlik, ayakkabı ya da hamam, havuz,askerlik gibi ortamlar ya da çıplak ayakla dolaşma suçlanabilir. Tırnak mantarının tedavisi uzun sürelidir. Uzun süreli bölgesel ve ağızdan alaınan ilaçların kullanılması gerekebilir. Yaşlılarda,şeker hastalarında ve karaciğer rahatsızlığı olanlarda uzun süreli hap tedavisi sakıncalı olabilir. “Lazerle tırnak mantarı tedavisi” son yıllarda tırnak mantarı tedavisinde etkin olduğu gösterilen bir tedavi yöntemidir. Özellikle ağızdan ilaç kullanımı süresini kısaltmaktadır. Bu tedavi için özel lazer sistemleri kullanılmaktadır. Kliniğimizde tırnak mantarı tedavisinde etkili Nd-YAG lazer bulunmakta ve tırnak mantarı tedavisinde kullanılmaktadır.
Tine barbae : Sakallarda yerleşen mantar türüdür. Ayrıca yeni doğanlarda ağız bölgesinde pamukçuk türü mantarlara sıkça rastlanabilir. Pamukçuk tedavisinde en basit yöntemlerden bir tanesi ılık suda hazırlanmış karbonat çözeltisi pamukla uygulanabilir ancak eğer geçmiyorsa mutlaka doktor-eczacı danışmanlığında bir tedavi belirlenmelidir.
Mantar Hastalıklarından Korunma
Mantar hastalıklarından korunmada kişisel temizlik oldukça önemlidir. Başkalarıyla kullanmak zorunda olduğumuz ortak alanlar, ortak kullanıma sahip eşyalar mantar hastalıklarının bulaşması için önemli neden oluştururlar.
Bu Konuda Genel Olarak Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Havuz ve plaj gibi alanların kullanımından sonra mutlaka ayaklar iyice yıkanmalı ve kurulanmalıdır.
Ailede mantar hastalığı geçiren kişiler varsa kişisel eşyalar mutlaka ayrılmalıdır.
Her zaman bulaşmaya neden olabilecek eşyalar kişisel kullanımda olmalıdır.
Derinin ph dengesini bozacak aşırı terleme durumları ortadan kaldırılmalıdır.
Vücudun aşırı terleme gösteren bölgeleri her zaman temiz tutulmalıdır.
Ayakkabılar temiz tutulmalıdır.
Mantar beslenebildiği sürece yayılma göstermektedir. Ancak diyabet gibi kronik bir hastalık olması durumunda mantar enfeksiyonu başka enfeksiyonlara da yol açabilir. Bu nedenle diyabetik ayak bakımı önemlidir.
Bakteriler gibi mantarlar da mikroorganizmalardır. Mantarlar özellikle dermatofit dediğimiz türleri keratin denilen derinin üst tabakası,saç ve tırnak gibi dokuları severek bu alanlarda hastalık oluşturmaktadır. Mantarın yerleşmesi için mutlaka nemin de bulunması gerekir.
Mantar hastalıklarının oluşumuyla ilgili ana neden her zaman bir başka mantarlı dokudan bulaşmadır. Bu doğadan da kaynaklanabilir başka bir insandan da. Özellikle yaz aylarında gerekli önlemlerin ihmaliyle mantar hastalığının bulaşması oldukça kolaylaşır. Özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerle, antibiyotik kullananlarda ve küçük çocuklarda mantar enfeksiyonu görülme sıklığı daha fazla olmaktadır.
>Mantar Hastalığının Yayılımını ve Bulaşmasını Kolaylaştıran Etkenler
Ayakların ve ellerin nemli, ıslak bırakılması, yıkamadan yada havuz ve denizden sonra yeterince kurulanmaması
Özellikle yaz aylarında kapalı ayakkabıların giyilmesi
Yaz aylarında derinin uzun süre oluşan terden arındırılmaması
Kişisel hijyene özen gösterilmemesi. Terlik, çorap, ayakkabı, havlu gibi ortak kullanılan eşyalar ya da havuz , plaj gibi ortak kullanım alanları da mantar hastalıklarının üremesi ve bulaşması için uygun bir ortamdır. Ayrıca tırnak makası, törpü gibi aletler vasıtasıyla tırnak mantarının bulaşması kolaylaşabilir.
Özellikle askerlikte, sporcularda, gençlerde ve genel olarak fazla terleyen kişilerde ortak alan kullanımları
Mantar özellikle kıvrımlı deri bölgelerine yerleşebilir. Bu bölgelerde genellikle net sınırlı kızarıklık görülebilir. Genellikle aşırı kaşıntılıdır. Tırnağa yerleşmişse şekil ve renk değişikliği gözlenebilir. Ayırıcı tanıyı koymak için mutlaka bir dermatoloğa başvurmak gerekir.
En Sık Görülen Mantar Hastalıkları Çeşitleri
Tinea pedis : Genellikle ayak parmaklarını ve aralarını tutan mantar hastalığıdır. Beyazlaşma,deride soyulma ve kaşıntı genel belirtileridir. Daha ilerlemiş vakalarda tabloya bakterilerin eklenmesiyle enfeksiyon görülebilir. Ayak mantarlarına dermatofit ya da candida denilen maya mantarı sebep olabilir. Hasta iyi sorgulanırsa benzer yakınmaların ailenin diğer fertlerinde de olduğu görülebilir. Genellikle insandan insana aynı terlik, çorap, ayakkabının giyilmesi ile, hamamlar ya da havuz gibi mekanlardan ya da askerlik süresinde uzun süre bot giyimi sırasında oluşabilir.
Tinea korporis : Vücudun herhangi bir alanında meydana gelen mantar hastalığı ismidir. Vücutta mantar bir alandan kızarıklık,pullanma kaşıntı yakınmasıyla başlayıp çevreye doğru bir halka şeklinde yayılır.
Tinea inguinalis : Kasık bölgesinin mantarıdır. Daha çok erkeklerde görülür.
Tinea manus : Ellerde görülen mantar hastalığıdır.El egzemaları ile çok karışır.
Tinea kapitis : Kafa derisi yada saçları tutan mantar enfeksiyonudur. Özellikle çocuklarda görülür. İnsandan insana bulaşan tiplerinde genellikle saçların döküldüğü bir alan ve bu alanda hafif kızarıklık, pullanma oluşur. Saçlar çabuk ele gelir ve kısa sürede saçsız bir alan oluşur. Hayvanlardan bulaşan tinea kapitiste iltihaplanma çok fazladır. Kızarıklık belirgindir.
Onikomikoz : Tırnaklarda meydana gelen mantar hastalığıdır. Özellikle ayak tırnaklarında birinde ya da hepsinde tırnak altında kalınlaşma, renk değişimi ya da çürük ağaç gibi tırnakta çabuk kırılmalar olabilir. El tırnakları daha az oranda tutulur. Ayak tırnaklarının tutulumu genellikle ayak mantarına eşlik eder. Bu enfeksiyonda da başkasının kullandığı terlik, ayakkabı ya da hamam, havuz,askerlik gibi ortamlar ya da çıplak ayakla dolaşma suçlanabilir. Tırnak mantarının tedavisi uzun sürelidir. Uzun süreli bölgesel ve ağızdan alaınan ilaçların kullanılması gerekebilir. Yaşlılarda,şeker hastalarında ve karaciğer rahatsızlığı olanlarda uzun süreli hap tedavisi sakıncalı olabilir. “Lazerle tırnak mantarı tedavisi” son yıllarda tırnak mantarı tedavisinde etkin olduğu gösterilen bir tedavi yöntemidir. Özellikle ağızdan ilaç kullanımı süresini kısaltmaktadır. Bu tedavi için özel lazer sistemleri kullanılmaktadır. Kliniğimizde tırnak mantarı tedavisinde etkili Nd-YAG lazer bulunmakta ve tırnak mantarı tedavisinde kullanılmaktadır.
Tine barbae : Sakallarda yerleşen mantar türüdür. Ayrıca yeni doğanlarda ağız bölgesinde pamukçuk türü mantarlara sıkça rastlanabilir. Pamukçuk tedavisinde en basit yöntemlerden bir tanesi ılık suda hazırlanmış karbonat çözeltisi pamukla uygulanabilir ancak eğer geçmiyorsa mutlaka doktor-eczacı danışmanlığında bir tedavi belirlenmelidir.
Mantar Hastalıklarından Korunma
Mantar hastalıklarından korunmada kişisel temizlik oldukça önemlidir. Başkalarıyla kullanmak zorunda olduğumuz ortak alanlar, ortak kullanıma sahip eşyalar mantar hastalıklarının bulaşması için önemli neden oluştururlar.
Bu Konuda Genel Olarak Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Havuz ve plaj gibi alanların kullanımından sonra mutlaka ayaklar iyice yıkanmalı ve kurulanmalıdır.
Ailede mantar hastalığı geçiren kişiler varsa kişisel eşyalar mutlaka ayrılmalıdır.
Her zaman bulaşmaya neden olabilecek eşyalar kişisel kullanımda olmalıdır.
Derinin ph dengesini bozacak aşırı terleme durumları ortadan kaldırılmalıdır.
Vücudun aşırı terleme gösteren bölgeleri her zaman temiz tutulmalıdır.
Ayakkabılar temiz tutulmalıdır.
Mantar beslenebildiği sürece yayılma göstermektedir. Ancak diyabet gibi kronik bir hastalık olması durumunda mantar enfeksiyonu başka enfeksiyonlara da yol açabilir. Bu nedenle diyabetik ayak bakımı önemlidir.
