Dikkatin basitçe dağılması, çok dürtüsellik (hareketlerini denetim edememekten ötürü aklına geleni sonucunu düşünmeden yapma hali ) ve çok hareketli olma halidir. DEHB’nin nedenlerine ait yapılan birçok çalışma sonucunda, psikososyal, biyolojik, genetik ve ailesel etmenlerin kıymetli rol oynadığı görülmektedir. Yönetici fonksiyonlarda de bozukluğun ön planda olduğu DEHB’nin bir sendrom olduğu günümüzde kabul edilmektedir.
Bilhassa DEHB’li çocukların sergilediği; doyumsuzluk, engellenme eşiğinin düşük olması, sebatsızlık, tutarsızlık, kararsızlık, toplumsal yetilerde zayıflık, motor aktivite seviyesinin yüksek dikkatini toplayabilme ve duruma odaklanma marifetinin düşük olması üzere olumsuz davranışlar ailelerin çaresiz kalmasına sebep olmaktadır.
Her beşerde vakit zaman vakit görünen dikkatsizlik, hareketlilik ve dürtüsellik DEHB tanısı almış bireylerde çok daha sık yaşanmaktadır. Kişinin aile hayatını, toplumsal hayatını, benlik kavramını ve akademik muvaffakiyetini olumsuz etkilemesinden ötürü, patolojik bozukluk olan DEHB ruh sıhhati sorunu haline de gelebilmektedir.
Dikkat Eksikliği Nedir?
Dikkat eksikliği, dikkat müddetinin ve yoğunluğunu kişinin yaşına nazaran olması gerekenden az olmasıdır. Dikkatin belli bir noktaya toplanaması, basitçe dağılması, dağınıklık, unutkanlık, eşyaları kaybetme, dikkatsiz davranma giibi belirtiler gösterilmesidir.
Okula giden çocuğunuzda diikat eksikliği var ise öğretmenden sıklıkla şunları duyabilirsiniz;
Dersi dinlemiyor.
Başladığı işi bitirmiyor.
İmtihanlarda dikkatsizce yanılgılar yapıyor.
Soruları sonuna kadar okumadan yanıtlıyor.
Vazifeleri yerine getirmek için çok fazla vakit harcıyor.
Sık sık dalgın oluyor.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)’nun “ZEKÂ İLE İLGİSİ VAR MIDIR? “.
DEHB, her zeka seviyesindeki insanı tesirler. Olağanın Üstü, Olağanın Altı ya da Olağan zekâya sahip her çocuk DEHB i yaşayabilir. Frontal lob ve bilhassa de prefrontal bölge ve yönetici fonksiyonlar DEHB’de kıymetlidir. Buna rağmen, frontal bölge hasarlarının zeka testleri ile gösterilmesi bile mümkün olamamıştır. Frontal bölge hasarı olan bir hastanın zeka kısmı olağan olarak belirlenebilmiştir. Yanlışsız teşhis, hakikat tedavi ve hakikat tedaviyi takviye programları ile bu farklılıkla baş edilebilir.
Olağan Dikkatsizlik ile DEPB Nasıl Ayrışır?
DEHB belirtilerinin neler olduğunu duyduduğumuzda ‘’ bu sıkıntılar bende de var, herkeste yok mu?’’ diye karşılık veririz. Bu makul bir reaksiyondur. Zira bu sendrom, bilhassa çok yorgunluklarda, ergenlikte ve yetişkinlikte vakit zaman ortya çıkar. DEHB psikiyatrist tarafından teşhis konulmuş bu şahıslarda bu tanıyı gerektirmeyen şahıslar ortasındaki fark, temel olarak bir derece farklıdır.
Bu fark, problemlerin ‘’yaşamlarını ne ölçüde etkilemektedir?’’ ‘’ Ne sıklıkta gözlemlenmekte, ortada sırada kısa müddet için mi etkilenmekte?’’ sorularının yanıtı ile ortaya çıkar.
Her Vakit Hiperaktivite Dikkat Eksikliği ile Birlikte mi Olur?
Her vakit birlikte gözlemlenmez, bazen çocuklar yalnızca dikkat eksikliği tanısı alırlar ve sendromlarını taşırlar. Sadece dikkat eksikliği olup, hareketlilik ve dürtüsellik belirtilerini taşımayan çocuklar öteki kümeden farklıdırlar. Bu çocuklar sakin, kendi kendine oynayabilen, hayal kuran, sık sık dalan, dağınık ve unutkandır. En tipik özellikleri ise yavaş olmalarıdır. Giyinirken, hazırlanırken, yemek yerken, ödev yaparken, gün içinde yaptıkları her iş yavaştır. Dikkat eksikliği olan çocuklar, çok hareketlilik ve dürtüsellik göstermedikleri için yavaş olmaları dışında erken çocukluk yıllarda besbelli düşünceler göstermezler. Okul hayatına başlayan bu çocuklar, aileleri ve öğretmeneleri tarafından ‘’derslerle ilgi duymuyor, motivasyonu düşük, isteksiz, dalgın ‘’ çocuklar olarak değerlendirirler. Bu çocuklar birçok vakit hiç teşhis almadan hayatlarını sürdürürler. Ergenlikle birlikte kendine itimat eksikliği, mutsuzluk, akademik başarısızlık, imtihan derdi üzere problemlerle karşılaşırlar. Altta yatan DEHB tedavi edilmediği sürece bu sıkıntılar devam eder.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Dereceleri Var mı?
DEHB tanısı almış şahısların birbirinden farklı olma sebepleri, farklı şiddette görülebiliyor olmasıdır. Hafif seviyede olan şahıslar birçok sefer teşhis almadan hayatlarını sürdürürken, belirtileri şiddetli olan bireyler doğdukları andan itibaren fark edilip, hayatları boyunca kıymetli meşakkatler yaşarlar. Belirtilerin sıklığına, omurdaki tesirlerine bakılarak DEHB şiddeti üç fraklı kategoride kıymetlendirilir.
Hafif : Teşhis alacak sayıda ve sıklıkta DEHB belirtisi vardır. Lakin akademik ya da toplumsal fonksiyonlar hafif seviyede etkilenmektedir.
Orta : Akademik ya da toplumsal fonksiyonellik orta düzeude etkilenmektedir.
Şidddetli: Belirtilerin hepsi vardır ve birden fazla alanda kıymetli derecede fonksiyonellik yatarır.
Dürtüsellik Belirtileri Nelerdir?
Davranışları ortama ve sonuçlarına nazaran düzenlemek ve yönlendirmekle ilgili bir problemdir. Bireyin davranışlarını denetim edebilmesinde sorun oluşmasıdır. Bir şey yapmadan evvel mümkün sonuçları düşünmeden hareket eder. Acelecilik, erteleyememe, kelam kesme, sırasını beklememe üzere durumlarla bariz hale gelebilir. Bir belirtinin var olduğunu kabul etmek için aşağıdaki örneklerin tümünün gözlemleniyor olması gerekmez, birkaçının var olması kâfi olabilir.
Bir şey yapmadan evvel sonucunu düşünmezler (“Bunu yaparsam ceza alırım”).
Bir şey yapmadan evvel o davranışın o ortam için uygun olup olmadığını düşünmezler (“Burada bu davranış yapılmaz”).
Söyleyecekleri şeyin karşısındaki bireyde nasıl bir tesir yapacağını düşünmezler ( “Bunu söylersem bana kırılır”) Aslında ne yapmaları ya da yapmamaları gerektiğini bilirler lakin o bildikleri şeyi uygulayamazlar.
Bir kuralı biliyorlardır, sorarsanız uygun bir biçimde açıklayabilirler ancak düşünmeden hareket ettikleri için o kuralı tekrar bozabilirler.
Bu durum gerek anne baba gerekse öğretmeni daha çok öfkelendirir. Bu davranışlar bilerek yapılan, ya da kurallar önemsenmediği için yapılan davranışlar olarak nitelendirilirler. Bu nedenle de daha acımasız tekniklerle ele alınırlar.
Dehb’nun Nedenleri nelerdir?
Kalıtsal bir problemdir. Anne babadan alınan genler bu meseleye yatkınlık oluşturur. Ailenin başka bireylerinde de benzeri meseleler olma riski yüksektir. DEHB olan çocukların anne babalarında misal belirtiler olma oranı olağan çocuklara oranla 2-8 kat fazla . DEHB olan çocukların kardeşlerinde olağan çocuklara oranla 2-3 kat fazla DEHB var.
Çevresel Faktörler Nelerdir?
Bu etkenler direk olarak DEHB’ a neden olmaz. Yalnızca genetik olarak yatkınlığı olan bireylerde riski arttırır. Doğum öncesi (gebelikte hastalanma, alkol, sigara, ilaç kullanımı), Doğum sırasında ( erken doğum, doğum komplikasyonları), Doğum sonrası ( Birtakım hastalıklar, kurşun üzere hususlara maruz kalma vb)
Fizyolojik faktörler Nelerdir?
Beyindeki dikkat ve davranış denetiminden sorumlu olan bölgeler gereğince etkin değillerdir. Dikkatin kolay kolay dağılması, çok hareketlilik ve düşünmeden hareket etme beyindeki bu merkezlerin uygun çalışmamasının sonucudur.
DEHB’ te Süreç Nasıl Gelişir?
Erken çocukluk devirlerinde başlar,en sık ilkokul devrinde teşhis konulur, Çocukluğunda bu tanıyı alanların %70-80 i ergenlikte de tıpkı belirtileri gösterirler. Bunların da %50-65 i erişkinlikte de tıpkı tanıyı alırlar.
DEHB erken çocukluk periyodunda başlayıp ömür uzunluğu devam edebilen bir bozukluktur. Temel belirtiler birebir olmakla birlikte her yaş devrinde farklı bir görünüm vardır. Bilhassa çok hareketlilik ve dürtüsellik belirtileri vakit içinde azalır. Dikkat eksikliği ömür uzunluğu devam edebilir. İlkokul çağındaki çocukların % 3-5 inde yani her 20-30 çocuktan birisinde görülüyor. Her sınıfta en az 1 çocukta bu sorunun bulunma mümkünlüğü var. Erkeklerde kızlara nazaran 3-4 kat daha fazla görülüyor. Çocukluklarında DEHB bozukluğu olanların %80 i ergenlikte, %30-65 i erişkinlikte de bu belirtileri taşırlar. Erişkinler ortasında %1-2 sıklıkta görüldüğü bildiriliyor (ABD ve Kanada da).
Dehb’ye Eşlik Eden Problemler Nelerdir?
Dağınıklık, düzensizlik Dalgınlık, hayal kurma Tutarsızlık Bellek sıkıntıları Sakarlık, uyum zahmetleri Toplumsal ilgilerde meseleler Düşük benlik hürmeti.
Anne-Baba Ve Öğretmenlerin Bu farklı Çocuklarla ilgili Tanımlamaları Nelerdir?
Söylediklerim bir kulağından girip başkasından çıkıyor.
Tüm otomobil markalarını biliyor lakin bir dakika evvel söylediğim şeyi hatırlamıyor.
Bilgisayar başında saatlerce oturabiliyor lakin ödev başında en çok ’’ 10 dk. “ kalabiliyor.
İmtihanlarda dikkatsizce yanılgılar yapıyor .
Dersi dinleyemiyor, daima etrafı ile ilgileniyor.
Başladığı işi bitirmiyor.
Doğum öncesinden beri hareketli .
Eli dursa ayağı oynar.
Daima hareket halinde, yürümez koşar.
Ya konuşur ya sesler çıkarır. TV izlerken bile hareket eder.
Sandalyede oturmanın 50 çeşidini gösterebilir. Sınıfta nereye baksam onu görüyorum.
Sırada otururken bile eli ayağı hareket ediyor.
10 yaşına geldi hala kelam kesmemeyi öğrenemedi.
Düşünmeden hareket eder.
Sabırsızdır, istekleri çabucak olsun ister
Asla sırasını bekleyemez
Daha soruyu tamamlamadan yanıtını vermeye kalkıyor
Aklına geleni çabucak yapıyor
Ergenlik Periyodunda DEHB Teşhisli Bireylerde Bu Sendrom Geçer mi?
Hiperaktivitede azalma olur ancak kıpır kıpırlık devam eder. DEHB sindi bir rahatsızlık olduğu için ergenlik periyodunda, çocukluk devrinde olduğundan daha fazla düşünce doğurabilir. Ders dinleyemez, uykulu bir hali olabilir ya da kalem çevirme, fotoğraf yapma üzere şeylerle uğraşır. Akademik muvaffakiyet daha önemli seviyede sorun olmaya başlar. Öğretmenlerle alakalarda problemler yaşanır, karşılık verir, saygısız, ilgisiz bir öğrenci olarak nitelendirilir. Aile ve arkadaş münasebetlerinde problemler olabilir. Benlik saygısında azalma, depresyon görülebilir, his durumu değişkendir, birdenbire öfkelenebilir. Sigara, alkol unsur kullanımı başlayabilir. Yasal meselelere neden olabilecek, riskli ,tehlikeli davranışları olabilir.
DEHB İle Başa Çıkmak Tedavi Sistemleri Nelerdir?
Farmakolojik tedaviler (ilaç tedavisi).
Anne baba ve öğretmen eğitimi.
Çocuğun ferdî gelişimi (davranışçı teknikler, toplumsal marifet eğitimi), uzman psikolog tarafından terapi ile devamı.
DEHB’nun Olumlu Özellikleri Nelerdir?
Enerjik olma,
Yaratıcılık,
Sıcakkanlı ve cana yakın olma,
Kolay münasebet kurabilme Esneklik Hoşgörülü olma,
Yeterli bir espri yeteneğine sahip olma,
Risk alabilme (bazen gerekenden fazla oranda),
İnsanlara çarçabuk güvenebilme ( bazen gerekenden fazla oranda).
Anne Baba Olarak Sizin Yapabileceğiniz Neler Var?
Öncelik her vakit kabullenmekle başlar..
– Dikkat eksikliği olan çocuğunuzla çok derecede sabırlı olmanız gerekir.
– Çocuğunuza yeni bir şey öğretirken tekraren tekrarlamanız gerekebilir.
– Etrafı çocuğunuz için kuvvetli bir ortam ise, ortamı değiştirin. Şayet şu andaki programı onu zorluyorsa, programı değiştirin. Onu arkadaşlarıyla kıyaslayarak gereksiz zorlamadan kaçının.
– Ona sağladığınız dayanak ve kolaylıklar sayesinde sorunlarla daha kolay baş edince kendine itimadı gelişir ve bu da onun bir sonraki sorunu çözmek için daha motive ve yürekli olmasını sağlar.
– Ona daima takviye sağlamak ve onu özgür bırakmak ortasında çok ince bir çizgi vardır ve ikisinin de birbiriyle istikrarlı yapılması gerekir.
– Çocuğunuzu çok sıkı takip edin ve bilhassa küçük yaşlardayken onu gözünüzün önünden çok fazla ayırmayın. Dikkat eksikliği olan çocuklar öbür çocuklara göre daha fazla süpervizona muhtaçlık duyarlar. * Ders çalışma ortamını gözden geçirin; dikkatini dağıtacak sesleri engelleyin, etrafı dağınıksa yahut çok fazla eşya varsa tekrar düzenleyin. Masasını üzerinde dersiyle ilgili olmayan hiçbir eşya olmasın.
– Çok sık unutkanlık yaşayabileceğini hatırlayın ve bunu doğal karşılayın. Kasti yapmadığını hatırlayarak unutmaması için stratejiler geliştirmesine yardımcı olun.
– Çocuğunuza birebir anda çok fazla komut vermeyin. Bir adedini bitirene kadar ikincisine geçmeyin. Birden fazla şey istediğinizde hepsini unutabilir ve siz de onun sözünüzü dinlemediğini düşünebilirsiniz. Gerçek sorunun unutkanlık olduğunu hiçbir vakit unutmayın!
– Onunla konuşurken göz göze olmaya çaba edin. Çok uzun konuşursanız dikkati dağılır ve söylediklerinizin yarısını hatırlamayabilir. Şayet size dinlerken sık sık diğer şeylerle meşgul oluyorsa, ona söylemek istediklerinizi kısa cümleler halinde söyleyin ve sözünüz bittiğinde ona ne söylediğinizi tekrar ettirin.
– Dikkat eksikliği olan çocuklar tertipli ve yapılandırılmış ortamlarda daha kolay hareket ederler. Bu nedenle konutunuzda her vakit tertipli olmaya çaba gösterin. Hayatınızda bir rutin olsun. Her şeyin yeri ve vakti belli olsun. Bu sayede çocuğunuz daha kolay organize olur.
– Çocuğunuzun kendi kendine toplu ve sistemli olmasını beklemeyin. Çantası, odası, dolabı sık sık dağılabilir. Gerekirse her gün, hatta bazen günde iki defa hayatını düzenlemek için ona rehberlik edin, onunla bir arada eşyaları toplayıp düzenleyin. Eşyalarının yeri belirli olsun, gerekirse çekmecelerine, raflarına koyması gereken şeylerin ismini yazın; çorap çekmecesi, kitap rafı, oyuncak kutusu üzere.
– Duvarına bir takvim asın ve yapılacakları, gidilecek yerleri o takvime yazın. Her şeyi siz hatırlatmayın. Böylece ona ajanda kullanmayı öğretmiş olursunuz.
– Çantasını okuldan her geldiğinde boşaltmasını, gereksiz kağıtları atmasını, kitaplarını, defterlerini gözden geçirerek çantasını hazırlamasını isteyin.
– Kıyafetlerini de sık sık gözden geçirin ki giymediği, küçülen yahut eski giysileri odasında gereksiz yer kaplamasın. Çok fazla eşya olduğunda organize olması, odasını toplu tutması daha güç olur.
– Gerçek ve başarılı davranışlarını ödüllendirmeyi unutmayın.
DEHB’li Çocuklara Okulda Nasıl Davranılmalı?
Bu çocuklar çoklukla okula başladıktan sonra teşhis edilirler. Bunun en önemli nedeni anne babaların kendi çocuklarına alışmaları sonucu birçok davranışın onlara olağan görünmesidir. Çoğunlukla öğretmenler DEHB’ li çocukları fark edip ve teşhis sürecini başlattıkları için DEHB konusunda çok temel birtakım bilgilere sahip olmaları gerekir. Öğretmenler teşhis sürecinin birinci halkalarından biridir bunun yanı sıra işlerinin DEHB’li çocuklar hakkında her şeyi bilmek ve teşhis koymak olmadığını akılda tutarak bir uzmandan yardım istemekten çekinmemelidirler.
DEHB’ li çocuklarla başa çıkabilmesi için öncelikli olarak durumu kabul etmiş ebeveyne, öğretmenlerin olumlu ve gerçekçi akademik beklentiye, sıkı bir müşahede ve kontrol hünerine, dengeli, sabırlı ve esprili bir kişilik yapısına, işbirliğine yatkınlığa (özel eğitim öğretmeni ve uzmanlarla), sahip olması gerekir. DEHB’ li çocukların %50 si olağan sınıflarda eğitilebilir. Geriye kalan %50 si ise özel eğitim ve ilgili hizmetleri gerektirir. Bu %50 nin yaklaşık %35-40 ı da olağan sınıflarda bulunabilir fakat ek takviye alırlar. Çok önemli formda etkilenen öbür %10-15 lik kesim için özel sınıflar gereklidir. Öğretmen bu çocukların gereksinimlerini tanıyacak ve bu çocuklara uygun eğitim verecek biçimde eğitilmemişse kendini yetiştirme fırsatları aramalıdır. Aksi halde sınıfta bir hudut savaşı yaşanır.
Ödev ve Sorumluluklar Nasıl Kazandırılır?
DEHB li çocuklar dışsal olayları kendi başlarına yapılandıramadıkları için yönlendirilmeye ve planlamaya gereksinim duyarlar. Planlamayı kolaylaştırmak için aktiflik listelerinin yapılması, yaptıkları işin neresinde kaldıklarını unuttuklarında hatırlamalarını kolaylaştırır. Hatırlama bu çocuklar için sorun olduğundan ötürü, doğal olarak var olmayan çağrışımlar oluşturarak kodlamaya yardımcı olan hatırlama stratejileri ve hünerler öğretilebilir. Ödevlerini küçük modüllere ayırmak DEHB li çocuklar için değerlidir. Ağır ödevler çocuğu ezebilir ve çocukta yetersizlik hissine yol açabilir. Bu cins ödevlerin her bir kısmı yapılabilecek kesimlere ayrılarak çocuğun başarısızlık korkusu azaltılabilir. Aslında bu çocuklar yapabileceklerini düşündüklerinden daha fazlasını yapabilirler. Bu çocuklar çok ödevden sıkıldıkları için az ödev verilerek ödevlerinin niceliğinden fazla niteliğine dikkat edilmelidir. Yaptığı çalışmalarda verdiğiniz mühletin kâfi olup olmadığına dikkat edin. Yetersiz müddetten ötürü başarısızlık çocuğun yeteneklerinden kuşku etmesine yol açar. DEHB li çocuklar bir ödevi yaparken kendi suratlarına nazaran değerlendirilmelidir. Sınıftaki öbür çocuklara bakarak onun geç yada erken bitirdiğini söylemek aldatıcı olabilir. Çalışma suratı öbür çocuklarla kıyaslanarak belirlenirse DEHB belirtileri daha da artabilir. Öğrenmeyi ölçmek için alternatif değerlendirmeler kullanılmalıdır. Klâsik standart testlere güvenilmemeli, hususlar bazen ödev, proje, görüntü kayıt çalışması vererek yada sözel olarak kıymetlendirilebilir. Bu çocukların bütün ödevlerini, sorumluluklarını, imtihan günlerini ve randevularını yazabilecekleri bir ödev defteri kullanmaları sağlanmalıdır. Bu defter günlük olarak denetim edilmelidir. İşlerini ehemmiyet derecesine nazaran sıraya koyması gerektiği paylaşılarak yapılacaklar listesi hazırlamaya özendirilebilir. DEHB li öğrencilerin bazen öteki öğrenciler kadar iş yapamayacaklarını unutulmayarak beklentiler öğrencinin kapasitesine nazaran ayarlanmalıdır. DEHB li öğrenciler bağımsız çalışmanın tersine öğretmen tarafından direkt işe yönlendirildiklerinde daha başarılı olmaktadırlar. Çocuk tarafından ceza olarak algılanmamak kaydıyla mümkün olduğunca çocuğa sorumluluk verilmelidir.
Kurallar Nasıl Konulmalıdır?
DEHB li öğrencilerin okul muvaffakiyetini arttırmak için öğretmenlerin kuralların yapılandırılmış olmasına, çalışma vakitlerinin kısa tutulmasına, dersin değişik etkinliklerle desteklenmesine ve olumlu pekiştireçlerin kullanımına dikkat etmesi gerekir. Sistemi sağlamak için kurallar mümkün olduğunca erken oluşturulmalı, nizam ve paklığı denetim etmek için çok sık orta denetimler yapılmamalıdır. Aksi takdirde çocukların içsel motivasyonları azalır. Sınıftaki öğrencilerin katkılarıyla oluşturulan kuralları herkesin görebileceği bir biçimde yazıp asmak, kuralların benimsenmesini ve uygulanmasını sağlayabilir.
Yalnızca Dikkat Bozukluğu Olan Çocuğunuza Nasıl Yardım Edebilirsiniz?
Dikkat bozukluğu olan çocuklar uzun mühlet odaklanamazlar, unutkanlık, dağınıklık, organize olamama üzere nedenlerden ötürü okulda başarısız olabilirler. Son araştırmalar hastalıkta en faal tedavinin; ilaç, aile maharetleri eğitimi, davranışsal eğitim ve sınıf içi müdahalelerini kapsayan kombine bir tedavi olduğunu unutmamak gerekir.Dikkat eksikliğini ölçen özel bir test yok. Çocuğunuzda dikkat eksikliği olup olmadığını anlayabilmek için, birçok alanda kapsamlı bir araştırma yapmak gerekir. Bu nedenle, öncelikle bir çocuk psikoloğuna yahut çocuk psikiyatristine gitmelisiniz. Onlar çocuğunuzun, okuldaki davranışları, meskendeki davranışları, arkadaş münasebetleri ve okuldaki akademik performansı ile ilgili bilgileri toplar ve çocuğunuza birtakım testler uygularlar. Zeka testi tek başına dikkat bozukluğu olup olmadığını anlamaya yetmese de, kıymetli ipuçları vereceği için sık sık uygulanan bir testtir. Bununla bir arada, dikkatinin dağılmasına yahut öğrenmesi ile ilgili sorun yaşamasına neden olabilecek öbür bir sorunun, örneğin bir öğrenme bozukluğunun olup olmadığı da araştırılmalıdır. Özet olarak, yalnızca dikkat eksikliği konusunda deneyimli bir uzman bütün bu bilgileri toplayıp çocuğunuzu da gözlemledikten sonra çocuğunuzun külfetlerine neyin yol açtığı hakkında yorum yapabilir ve dikkat bozukluğu olup olmadığına karar verebilir.
DEHB’ni Büsbütün Ortadan Kaldırmak Mümkün mü?
Bu hastalığı büsbütün ortadan kaldıran bir tedavi yok. Dikkat eksikliği, kronik bir durum olarak algılanmalıdır. Sonaraştırmalar, en faal tedavinin; ilaç, aile marifetleri eğitimi, davranışsal eğitim ve sınıf içi müdahalelerini kapsayan kombine bir tedavi olduğunu söylüyor. Tedavinin temel gayesi, kişinin ilgilerini geliştirmek, muvaffakiyetini artırmak, olumsuz davranışları azaltmak, bağımsızlığını teşvik etmek ve özgüvenini artırmaktır.
Bilhassa DEHB’li çocukların sergilediği; doyumsuzluk, engellenme eşiğinin düşük olması, sebatsızlık, tutarsızlık, kararsızlık, toplumsal yetilerde zayıflık, motor aktivite seviyesinin yüksek dikkatini toplayabilme ve duruma odaklanma marifetinin düşük olması üzere olumsuz davranışlar ailelerin çaresiz kalmasına sebep olmaktadır.
Her beşerde vakit zaman vakit görünen dikkatsizlik, hareketlilik ve dürtüsellik DEHB tanısı almış bireylerde çok daha sık yaşanmaktadır. Kişinin aile hayatını, toplumsal hayatını, benlik kavramını ve akademik muvaffakiyetini olumsuz etkilemesinden ötürü, patolojik bozukluk olan DEHB ruh sıhhati sorunu haline de gelebilmektedir.
Dikkat Eksikliği Nedir?
Dikkat eksikliği, dikkat müddetinin ve yoğunluğunu kişinin yaşına nazaran olması gerekenden az olmasıdır. Dikkatin belli bir noktaya toplanaması, basitçe dağılması, dağınıklık, unutkanlık, eşyaları kaybetme, dikkatsiz davranma giibi belirtiler gösterilmesidir.
Okula giden çocuğunuzda diikat eksikliği var ise öğretmenden sıklıkla şunları duyabilirsiniz;
Dersi dinlemiyor.
Başladığı işi bitirmiyor.
İmtihanlarda dikkatsizce yanılgılar yapıyor.
Soruları sonuna kadar okumadan yanıtlıyor.
Vazifeleri yerine getirmek için çok fazla vakit harcıyor.
Sık sık dalgın oluyor.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)’nun “ZEKÂ İLE İLGİSİ VAR MIDIR? “.
DEHB, her zeka seviyesindeki insanı tesirler. Olağanın Üstü, Olağanın Altı ya da Olağan zekâya sahip her çocuk DEHB i yaşayabilir. Frontal lob ve bilhassa de prefrontal bölge ve yönetici fonksiyonlar DEHB’de kıymetlidir. Buna rağmen, frontal bölge hasarlarının zeka testleri ile gösterilmesi bile mümkün olamamıştır. Frontal bölge hasarı olan bir hastanın zeka kısmı olağan olarak belirlenebilmiştir. Yanlışsız teşhis, hakikat tedavi ve hakikat tedaviyi takviye programları ile bu farklılıkla baş edilebilir.
Olağan Dikkatsizlik ile DEPB Nasıl Ayrışır?
DEHB belirtilerinin neler olduğunu duyduduğumuzda ‘’ bu sıkıntılar bende de var, herkeste yok mu?’’ diye karşılık veririz. Bu makul bir reaksiyondur. Zira bu sendrom, bilhassa çok yorgunluklarda, ergenlikte ve yetişkinlikte vakit zaman ortya çıkar. DEHB psikiyatrist tarafından teşhis konulmuş bu şahıslarda bu tanıyı gerektirmeyen şahıslar ortasındaki fark, temel olarak bir derece farklıdır.
Bu fark, problemlerin ‘’yaşamlarını ne ölçüde etkilemektedir?’’ ‘’ Ne sıklıkta gözlemlenmekte, ortada sırada kısa müddet için mi etkilenmekte?’’ sorularının yanıtı ile ortaya çıkar.
Her Vakit Hiperaktivite Dikkat Eksikliği ile Birlikte mi Olur?
Her vakit birlikte gözlemlenmez, bazen çocuklar yalnızca dikkat eksikliği tanısı alırlar ve sendromlarını taşırlar. Sadece dikkat eksikliği olup, hareketlilik ve dürtüsellik belirtilerini taşımayan çocuklar öteki kümeden farklıdırlar. Bu çocuklar sakin, kendi kendine oynayabilen, hayal kuran, sık sık dalan, dağınık ve unutkandır. En tipik özellikleri ise yavaş olmalarıdır. Giyinirken, hazırlanırken, yemek yerken, ödev yaparken, gün içinde yaptıkları her iş yavaştır. Dikkat eksikliği olan çocuklar, çok hareketlilik ve dürtüsellik göstermedikleri için yavaş olmaları dışında erken çocukluk yıllarda besbelli düşünceler göstermezler. Okul hayatına başlayan bu çocuklar, aileleri ve öğretmeneleri tarafından ‘’derslerle ilgi duymuyor, motivasyonu düşük, isteksiz, dalgın ‘’ çocuklar olarak değerlendirirler. Bu çocuklar birçok vakit hiç teşhis almadan hayatlarını sürdürürler. Ergenlikle birlikte kendine itimat eksikliği, mutsuzluk, akademik başarısızlık, imtihan derdi üzere problemlerle karşılaşırlar. Altta yatan DEHB tedavi edilmediği sürece bu sıkıntılar devam eder.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Dereceleri Var mı?
DEHB tanısı almış şahısların birbirinden farklı olma sebepleri, farklı şiddette görülebiliyor olmasıdır. Hafif seviyede olan şahıslar birçok sefer teşhis almadan hayatlarını sürdürürken, belirtileri şiddetli olan bireyler doğdukları andan itibaren fark edilip, hayatları boyunca kıymetli meşakkatler yaşarlar. Belirtilerin sıklığına, omurdaki tesirlerine bakılarak DEHB şiddeti üç fraklı kategoride kıymetlendirilir.
Hafif : Teşhis alacak sayıda ve sıklıkta DEHB belirtisi vardır. Lakin akademik ya da toplumsal fonksiyonlar hafif seviyede etkilenmektedir.
Orta : Akademik ya da toplumsal fonksiyonellik orta düzeude etkilenmektedir.
Şidddetli: Belirtilerin hepsi vardır ve birden fazla alanda kıymetli derecede fonksiyonellik yatarır.
Dürtüsellik Belirtileri Nelerdir?
Davranışları ortama ve sonuçlarına nazaran düzenlemek ve yönlendirmekle ilgili bir problemdir. Bireyin davranışlarını denetim edebilmesinde sorun oluşmasıdır. Bir şey yapmadan evvel mümkün sonuçları düşünmeden hareket eder. Acelecilik, erteleyememe, kelam kesme, sırasını beklememe üzere durumlarla bariz hale gelebilir. Bir belirtinin var olduğunu kabul etmek için aşağıdaki örneklerin tümünün gözlemleniyor olması gerekmez, birkaçının var olması kâfi olabilir.
Bir şey yapmadan evvel sonucunu düşünmezler (“Bunu yaparsam ceza alırım”).
Bir şey yapmadan evvel o davranışın o ortam için uygun olup olmadığını düşünmezler (“Burada bu davranış yapılmaz”).
Söyleyecekleri şeyin karşısındaki bireyde nasıl bir tesir yapacağını düşünmezler ( “Bunu söylersem bana kırılır”) Aslında ne yapmaları ya da yapmamaları gerektiğini bilirler lakin o bildikleri şeyi uygulayamazlar.
Bir kuralı biliyorlardır, sorarsanız uygun bir biçimde açıklayabilirler ancak düşünmeden hareket ettikleri için o kuralı tekrar bozabilirler.
Bu durum gerek anne baba gerekse öğretmeni daha çok öfkelendirir. Bu davranışlar bilerek yapılan, ya da kurallar önemsenmediği için yapılan davranışlar olarak nitelendirilirler. Bu nedenle de daha acımasız tekniklerle ele alınırlar.
Dehb’nun Nedenleri nelerdir?
Kalıtsal bir problemdir. Anne babadan alınan genler bu meseleye yatkınlık oluşturur. Ailenin başka bireylerinde de benzeri meseleler olma riski yüksektir. DEHB olan çocukların anne babalarında misal belirtiler olma oranı olağan çocuklara oranla 2-8 kat fazla . DEHB olan çocukların kardeşlerinde olağan çocuklara oranla 2-3 kat fazla DEHB var.
Çevresel Faktörler Nelerdir?
Bu etkenler direk olarak DEHB’ a neden olmaz. Yalnızca genetik olarak yatkınlığı olan bireylerde riski arttırır. Doğum öncesi (gebelikte hastalanma, alkol, sigara, ilaç kullanımı), Doğum sırasında ( erken doğum, doğum komplikasyonları), Doğum sonrası ( Birtakım hastalıklar, kurşun üzere hususlara maruz kalma vb)
Fizyolojik faktörler Nelerdir?
Beyindeki dikkat ve davranış denetiminden sorumlu olan bölgeler gereğince etkin değillerdir. Dikkatin kolay kolay dağılması, çok hareketlilik ve düşünmeden hareket etme beyindeki bu merkezlerin uygun çalışmamasının sonucudur.
DEHB’ te Süreç Nasıl Gelişir?
Erken çocukluk devirlerinde başlar,en sık ilkokul devrinde teşhis konulur, Çocukluğunda bu tanıyı alanların %70-80 i ergenlikte de tıpkı belirtileri gösterirler. Bunların da %50-65 i erişkinlikte de tıpkı tanıyı alırlar.
DEHB erken çocukluk periyodunda başlayıp ömür uzunluğu devam edebilen bir bozukluktur. Temel belirtiler birebir olmakla birlikte her yaş devrinde farklı bir görünüm vardır. Bilhassa çok hareketlilik ve dürtüsellik belirtileri vakit içinde azalır. Dikkat eksikliği ömür uzunluğu devam edebilir. İlkokul çağındaki çocukların % 3-5 inde yani her 20-30 çocuktan birisinde görülüyor. Her sınıfta en az 1 çocukta bu sorunun bulunma mümkünlüğü var. Erkeklerde kızlara nazaran 3-4 kat daha fazla görülüyor. Çocukluklarında DEHB bozukluğu olanların %80 i ergenlikte, %30-65 i erişkinlikte de bu belirtileri taşırlar. Erişkinler ortasında %1-2 sıklıkta görüldüğü bildiriliyor (ABD ve Kanada da).
Dehb’ye Eşlik Eden Problemler Nelerdir?
Dağınıklık, düzensizlik Dalgınlık, hayal kurma Tutarsızlık Bellek sıkıntıları Sakarlık, uyum zahmetleri Toplumsal ilgilerde meseleler Düşük benlik hürmeti.
Anne-Baba Ve Öğretmenlerin Bu farklı Çocuklarla ilgili Tanımlamaları Nelerdir?
Söylediklerim bir kulağından girip başkasından çıkıyor.
Tüm otomobil markalarını biliyor lakin bir dakika evvel söylediğim şeyi hatırlamıyor.
Bilgisayar başında saatlerce oturabiliyor lakin ödev başında en çok ’’ 10 dk. “ kalabiliyor.
İmtihanlarda dikkatsizce yanılgılar yapıyor .
Dersi dinleyemiyor, daima etrafı ile ilgileniyor.
Başladığı işi bitirmiyor.
Doğum öncesinden beri hareketli .
Eli dursa ayağı oynar.
Daima hareket halinde, yürümez koşar.
Ya konuşur ya sesler çıkarır. TV izlerken bile hareket eder.
Sandalyede oturmanın 50 çeşidini gösterebilir. Sınıfta nereye baksam onu görüyorum.
Sırada otururken bile eli ayağı hareket ediyor.
10 yaşına geldi hala kelam kesmemeyi öğrenemedi.
Düşünmeden hareket eder.
Sabırsızdır, istekleri çabucak olsun ister
Asla sırasını bekleyemez
Daha soruyu tamamlamadan yanıtını vermeye kalkıyor
Aklına geleni çabucak yapıyor
Ergenlik Periyodunda DEHB Teşhisli Bireylerde Bu Sendrom Geçer mi?
Hiperaktivitede azalma olur ancak kıpır kıpırlık devam eder. DEHB sindi bir rahatsızlık olduğu için ergenlik periyodunda, çocukluk devrinde olduğundan daha fazla düşünce doğurabilir. Ders dinleyemez, uykulu bir hali olabilir ya da kalem çevirme, fotoğraf yapma üzere şeylerle uğraşır. Akademik muvaffakiyet daha önemli seviyede sorun olmaya başlar. Öğretmenlerle alakalarda problemler yaşanır, karşılık verir, saygısız, ilgisiz bir öğrenci olarak nitelendirilir. Aile ve arkadaş münasebetlerinde problemler olabilir. Benlik saygısında azalma, depresyon görülebilir, his durumu değişkendir, birdenbire öfkelenebilir. Sigara, alkol unsur kullanımı başlayabilir. Yasal meselelere neden olabilecek, riskli ,tehlikeli davranışları olabilir.
DEHB İle Başa Çıkmak Tedavi Sistemleri Nelerdir?
Farmakolojik tedaviler (ilaç tedavisi).
Anne baba ve öğretmen eğitimi.
Çocuğun ferdî gelişimi (davranışçı teknikler, toplumsal marifet eğitimi), uzman psikolog tarafından terapi ile devamı.
DEHB’nun Olumlu Özellikleri Nelerdir?
Enerjik olma,
Yaratıcılık,
Sıcakkanlı ve cana yakın olma,
Kolay münasebet kurabilme Esneklik Hoşgörülü olma,
Yeterli bir espri yeteneğine sahip olma,
Risk alabilme (bazen gerekenden fazla oranda),
İnsanlara çarçabuk güvenebilme ( bazen gerekenden fazla oranda).
Anne Baba Olarak Sizin Yapabileceğiniz Neler Var?
Öncelik her vakit kabullenmekle başlar..
– Dikkat eksikliği olan çocuğunuzla çok derecede sabırlı olmanız gerekir.
– Çocuğunuza yeni bir şey öğretirken tekraren tekrarlamanız gerekebilir.
– Etrafı çocuğunuz için kuvvetli bir ortam ise, ortamı değiştirin. Şayet şu andaki programı onu zorluyorsa, programı değiştirin. Onu arkadaşlarıyla kıyaslayarak gereksiz zorlamadan kaçının.
– Ona sağladığınız dayanak ve kolaylıklar sayesinde sorunlarla daha kolay baş edince kendine itimadı gelişir ve bu da onun bir sonraki sorunu çözmek için daha motive ve yürekli olmasını sağlar.
– Ona daima takviye sağlamak ve onu özgür bırakmak ortasında çok ince bir çizgi vardır ve ikisinin de birbiriyle istikrarlı yapılması gerekir.
– Çocuğunuzu çok sıkı takip edin ve bilhassa küçük yaşlardayken onu gözünüzün önünden çok fazla ayırmayın. Dikkat eksikliği olan çocuklar öbür çocuklara göre daha fazla süpervizona muhtaçlık duyarlar. * Ders çalışma ortamını gözden geçirin; dikkatini dağıtacak sesleri engelleyin, etrafı dağınıksa yahut çok fazla eşya varsa tekrar düzenleyin. Masasını üzerinde dersiyle ilgili olmayan hiçbir eşya olmasın.
– Çok sık unutkanlık yaşayabileceğini hatırlayın ve bunu doğal karşılayın. Kasti yapmadığını hatırlayarak unutmaması için stratejiler geliştirmesine yardımcı olun.
– Çocuğunuza birebir anda çok fazla komut vermeyin. Bir adedini bitirene kadar ikincisine geçmeyin. Birden fazla şey istediğinizde hepsini unutabilir ve siz de onun sözünüzü dinlemediğini düşünebilirsiniz. Gerçek sorunun unutkanlık olduğunu hiçbir vakit unutmayın!
– Onunla konuşurken göz göze olmaya çaba edin. Çok uzun konuşursanız dikkati dağılır ve söylediklerinizin yarısını hatırlamayabilir. Şayet size dinlerken sık sık diğer şeylerle meşgul oluyorsa, ona söylemek istediklerinizi kısa cümleler halinde söyleyin ve sözünüz bittiğinde ona ne söylediğinizi tekrar ettirin.
– Dikkat eksikliği olan çocuklar tertipli ve yapılandırılmış ortamlarda daha kolay hareket ederler. Bu nedenle konutunuzda her vakit tertipli olmaya çaba gösterin. Hayatınızda bir rutin olsun. Her şeyin yeri ve vakti belli olsun. Bu sayede çocuğunuz daha kolay organize olur.
– Çocuğunuzun kendi kendine toplu ve sistemli olmasını beklemeyin. Çantası, odası, dolabı sık sık dağılabilir. Gerekirse her gün, hatta bazen günde iki defa hayatını düzenlemek için ona rehberlik edin, onunla bir arada eşyaları toplayıp düzenleyin. Eşyalarının yeri belirli olsun, gerekirse çekmecelerine, raflarına koyması gereken şeylerin ismini yazın; çorap çekmecesi, kitap rafı, oyuncak kutusu üzere.
– Duvarına bir takvim asın ve yapılacakları, gidilecek yerleri o takvime yazın. Her şeyi siz hatırlatmayın. Böylece ona ajanda kullanmayı öğretmiş olursunuz.
– Çantasını okuldan her geldiğinde boşaltmasını, gereksiz kağıtları atmasını, kitaplarını, defterlerini gözden geçirerek çantasını hazırlamasını isteyin.
– Kıyafetlerini de sık sık gözden geçirin ki giymediği, küçülen yahut eski giysileri odasında gereksiz yer kaplamasın. Çok fazla eşya olduğunda organize olması, odasını toplu tutması daha güç olur.
– Gerçek ve başarılı davranışlarını ödüllendirmeyi unutmayın.
DEHB’li Çocuklara Okulda Nasıl Davranılmalı?
Bu çocuklar çoklukla okula başladıktan sonra teşhis edilirler. Bunun en önemli nedeni anne babaların kendi çocuklarına alışmaları sonucu birçok davranışın onlara olağan görünmesidir. Çoğunlukla öğretmenler DEHB’ li çocukları fark edip ve teşhis sürecini başlattıkları için DEHB konusunda çok temel birtakım bilgilere sahip olmaları gerekir. Öğretmenler teşhis sürecinin birinci halkalarından biridir bunun yanı sıra işlerinin DEHB’li çocuklar hakkında her şeyi bilmek ve teşhis koymak olmadığını akılda tutarak bir uzmandan yardım istemekten çekinmemelidirler.
DEHB’ li çocuklarla başa çıkabilmesi için öncelikli olarak durumu kabul etmiş ebeveyne, öğretmenlerin olumlu ve gerçekçi akademik beklentiye, sıkı bir müşahede ve kontrol hünerine, dengeli, sabırlı ve esprili bir kişilik yapısına, işbirliğine yatkınlığa (özel eğitim öğretmeni ve uzmanlarla), sahip olması gerekir. DEHB’ li çocukların %50 si olağan sınıflarda eğitilebilir. Geriye kalan %50 si ise özel eğitim ve ilgili hizmetleri gerektirir. Bu %50 nin yaklaşık %35-40 ı da olağan sınıflarda bulunabilir fakat ek takviye alırlar. Çok önemli formda etkilenen öbür %10-15 lik kesim için özel sınıflar gereklidir. Öğretmen bu çocukların gereksinimlerini tanıyacak ve bu çocuklara uygun eğitim verecek biçimde eğitilmemişse kendini yetiştirme fırsatları aramalıdır. Aksi halde sınıfta bir hudut savaşı yaşanır.
Ödev ve Sorumluluklar Nasıl Kazandırılır?
DEHB li çocuklar dışsal olayları kendi başlarına yapılandıramadıkları için yönlendirilmeye ve planlamaya gereksinim duyarlar. Planlamayı kolaylaştırmak için aktiflik listelerinin yapılması, yaptıkları işin neresinde kaldıklarını unuttuklarında hatırlamalarını kolaylaştırır. Hatırlama bu çocuklar için sorun olduğundan ötürü, doğal olarak var olmayan çağrışımlar oluşturarak kodlamaya yardımcı olan hatırlama stratejileri ve hünerler öğretilebilir. Ödevlerini küçük modüllere ayırmak DEHB li çocuklar için değerlidir. Ağır ödevler çocuğu ezebilir ve çocukta yetersizlik hissine yol açabilir. Bu cins ödevlerin her bir kısmı yapılabilecek kesimlere ayrılarak çocuğun başarısızlık korkusu azaltılabilir. Aslında bu çocuklar yapabileceklerini düşündüklerinden daha fazlasını yapabilirler. Bu çocuklar çok ödevden sıkıldıkları için az ödev verilerek ödevlerinin niceliğinden fazla niteliğine dikkat edilmelidir. Yaptığı çalışmalarda verdiğiniz mühletin kâfi olup olmadığına dikkat edin. Yetersiz müddetten ötürü başarısızlık çocuğun yeteneklerinden kuşku etmesine yol açar. DEHB li çocuklar bir ödevi yaparken kendi suratlarına nazaran değerlendirilmelidir. Sınıftaki öbür çocuklara bakarak onun geç yada erken bitirdiğini söylemek aldatıcı olabilir. Çalışma suratı öbür çocuklarla kıyaslanarak belirlenirse DEHB belirtileri daha da artabilir. Öğrenmeyi ölçmek için alternatif değerlendirmeler kullanılmalıdır. Klâsik standart testlere güvenilmemeli, hususlar bazen ödev, proje, görüntü kayıt çalışması vererek yada sözel olarak kıymetlendirilebilir. Bu çocukların bütün ödevlerini, sorumluluklarını, imtihan günlerini ve randevularını yazabilecekleri bir ödev defteri kullanmaları sağlanmalıdır. Bu defter günlük olarak denetim edilmelidir. İşlerini ehemmiyet derecesine nazaran sıraya koyması gerektiği paylaşılarak yapılacaklar listesi hazırlamaya özendirilebilir. DEHB li öğrencilerin bazen öteki öğrenciler kadar iş yapamayacaklarını unutulmayarak beklentiler öğrencinin kapasitesine nazaran ayarlanmalıdır. DEHB li öğrenciler bağımsız çalışmanın tersine öğretmen tarafından direkt işe yönlendirildiklerinde daha başarılı olmaktadırlar. Çocuk tarafından ceza olarak algılanmamak kaydıyla mümkün olduğunca çocuğa sorumluluk verilmelidir.
Kurallar Nasıl Konulmalıdır?
DEHB li öğrencilerin okul muvaffakiyetini arttırmak için öğretmenlerin kuralların yapılandırılmış olmasına, çalışma vakitlerinin kısa tutulmasına, dersin değişik etkinliklerle desteklenmesine ve olumlu pekiştireçlerin kullanımına dikkat etmesi gerekir. Sistemi sağlamak için kurallar mümkün olduğunca erken oluşturulmalı, nizam ve paklığı denetim etmek için çok sık orta denetimler yapılmamalıdır. Aksi takdirde çocukların içsel motivasyonları azalır. Sınıftaki öğrencilerin katkılarıyla oluşturulan kuralları herkesin görebileceği bir biçimde yazıp asmak, kuralların benimsenmesini ve uygulanmasını sağlayabilir.
Yalnızca Dikkat Bozukluğu Olan Çocuğunuza Nasıl Yardım Edebilirsiniz?
Dikkat bozukluğu olan çocuklar uzun mühlet odaklanamazlar, unutkanlık, dağınıklık, organize olamama üzere nedenlerden ötürü okulda başarısız olabilirler. Son araştırmalar hastalıkta en faal tedavinin; ilaç, aile maharetleri eğitimi, davranışsal eğitim ve sınıf içi müdahalelerini kapsayan kombine bir tedavi olduğunu unutmamak gerekir.Dikkat eksikliğini ölçen özel bir test yok. Çocuğunuzda dikkat eksikliği olup olmadığını anlayabilmek için, birçok alanda kapsamlı bir araştırma yapmak gerekir. Bu nedenle, öncelikle bir çocuk psikoloğuna yahut çocuk psikiyatristine gitmelisiniz. Onlar çocuğunuzun, okuldaki davranışları, meskendeki davranışları, arkadaş münasebetleri ve okuldaki akademik performansı ile ilgili bilgileri toplar ve çocuğunuza birtakım testler uygularlar. Zeka testi tek başına dikkat bozukluğu olup olmadığını anlamaya yetmese de, kıymetli ipuçları vereceği için sık sık uygulanan bir testtir. Bununla bir arada, dikkatinin dağılmasına yahut öğrenmesi ile ilgili sorun yaşamasına neden olabilecek öbür bir sorunun, örneğin bir öğrenme bozukluğunun olup olmadığı da araştırılmalıdır. Özet olarak, yalnızca dikkat eksikliği konusunda deneyimli bir uzman bütün bu bilgileri toplayıp çocuğunuzu da gözlemledikten sonra çocuğunuzun külfetlerine neyin yol açtığı hakkında yorum yapabilir ve dikkat bozukluğu olup olmadığına karar verebilir.
DEHB’ni Büsbütün Ortadan Kaldırmak Mümkün mü?
Bu hastalığı büsbütün ortadan kaldıran bir tedavi yok. Dikkat eksikliği, kronik bir durum olarak algılanmalıdır. Sonaraştırmalar, en faal tedavinin; ilaç, aile marifetleri eğitimi, davranışsal eğitim ve sınıf içi müdahalelerini kapsayan kombine bir tedavi olduğunu söylüyor. Tedavinin temel gayesi, kişinin ilgilerini geliştirmek, muvaffakiyetini artırmak, olumsuz davranışları azaltmak, bağımsızlığını teşvik etmek ve özgüvenini artırmaktır.
