Dil Gelişim Egzersizleri
DİL HAREKETLERİ:
Ø Dili dışarı cıkarmak
Ø Dili dudakların sağına soluna değdirmek
Ø Dili dışarı iceri cekmek
Ø Dili buruna doğru sokmak
Ø Dili ceneye doğru cıkarmak
Ø Dilin ucunu altust dişlerle ısırmak
Ø Dil ile dudakları yalama(yuvarlayarak)
Ø Dili ust on dişlere değdirme
Ø Dili şıklatma (dil ile ust damağa vurup alt damağa cekerek ses cıkarma)
Ø Dil ucunu ust dişlerden en aşağıdaki ve en soldakine değdirme
Ø Dil ucunu alt dişlerden en sağdaki ve en soldaki uzerine değdirme
Ø Dili ağız icinde (u) biciminde kıvırma (yanlarda)
Ø Dil ile dudakları ıslatma
DUDAK HAREKETLERİ
Ø Dudakları yanlara doğru(altust)cekerek dişleri bitişik vaziyette gosterme
Ø Ust dişleri gosterme
Ø Alt dişleri gosterme
Ø Ust dudağı ısırma
Ø Alt dudağı ısırma
Ø İki dudağı da ağız icine almak
Ø Alt dudağı dışa dondurmek
Ø U sesi cıkarır gibi dudakları one uzatmak
Ø Dudakları birbiriyle ice doğru sıkıştırmak
Ø Kalemi dudakları arasında tutmak
Ø Ruju dağıttığımız gibi iki dudağı birbirine surtme değdirme
YANAK HAREKETLERİ
Ø İki yanağı aynı anda şişirme
Ø Sağ yanağı şişirme
Ø Sol yanağı şişirme
Ø Soldan sağa sağdan sola surekli yanak şişirme
Ø İki yanağı dişler arasına cekme
Ø Dil ile sağ yanağı şişirme
Ø Dil ile sol yanağı şişirme
MİMİKLER
Ø Hayret
Ø Gulmek
Ø Kızmak
Ø Ciddi
Ø Korku
Ø Uzuntu
Ø Uyku
Ø Ağlamak
Ø Evet
Ø Hayır
CENE HAREKETLERİ
Ø Ağzı (ceneler gergin)acmakkapatmak
Ø Alt ceneyi (ağız acık) sağa sola hareket ettirmek
Ø Alt ceneyi (ağız kapalı) sağa sola hareket ettirmek
Ø Soldan sağa sağdan sola surekli yanakları şişirme
Ø İki yanağını dişler arasına cekmek
Ø Dil ile sağ yanağı şişirme
Ø Dil ile sol yanağı şişirme
BURUN HAREKETLERİ
Ø Burunu buruşturarak yukarı cekmek
Ø Burun deliklerini acmak
DİL GELİŞİM ALANI VE EGZERSİZLERİ
NEFES ALMA
Ø Ağızda ufleme (dudaklar kapalı durumda)
Ø Burundan nefes alıp burundan verme
Ø Burundan nefes alıp ağızdan verme
Ø Ağızdan nefes alıp burundan verme
Ø Kamış(pipet) ile hava cekme
Ø Burundan iki defa nefes alıp, iki defa verme
Ø Ağızdan iki defa nefes alıp iki defa ağızdan verme
Ø Kağıt,pamuk,pinpon topu vb bol nefes ile nesneyi ufleme (yakınuzak mesafe)
Ø Nefesli muzik aleti calma
Ø Balon şişirme
Ø Islık calma
Ø Burun cekmek
Ø Oksurmek
Ø Horlama
Ø Esnemek
Ø İc cekmek
GIRTLAK HAREKETLERİ
Ø Tukurerek yutkunma
Ø Su yutma
Ø Gargara yapma
Ø Gırtlaktan oksurme (ses ayarlama)
DİL GELİŞİM EGZERSİZLERİNİN UYGULANMA YONTEMLERİ
A Konuşma Organlarının Calıştırılması
1 Emmek: Kamış kullanarak değişik iceceklerin icirilmesi Eğer kamışı cocuk ağzında tutamıyorsa kamışın etrafına lastik sararak yada farklı şeylerle destekleyerek kamışın ağız kısmı kalınlaştırılabilir
Alıştırmaya başlangıc olarak 9 mm lik hortumlarda kullanılabilir(gerekli ise)
Emmeyi oğretmek;Terapist kamışı meyve suyunun icine sokar emerek kamışa meyve suyunu cekerUst kısmından kamışı kapatarak kamışı bardaktan cıkarırKamışı duz olarak cocuğun ağzına sokarCocuk kamışın icindeki meyve suyunu bu şekilde emerİkinci aşamada kamış biraz daha havaya kaldırılır ve kamış bu pozisyonda iken meyve suyunu emer
Not:Terapist cocuğa emme sonrası davranışları gosterirAğzını şapırdatırmmm cok guzelgibi sozel uyarılar verir
2 Uflemek: Oncelikle derin nefes alıp verme nefes alırken “f ve psesini cıkarmak gibi calışmalar yapılmalıdır
Kucuk bir mumu sondurmek
Kucuk renkli makyaj pamukları arac olarak kullanılabilirPamuk masaya konur cocuk ufleyerek pamuğu hareket ettirir
Bir kase deterjanlı su hazırlanırCocuk kamışla ufleyerek balonlar yapmaya calışır
İcinde kucuk bir top olan plastik duduk uflemeye calışır
Kucuk plastik bir borazan (flut)ile ufleme calışılır
Bir pinpon topu ile ufleyerek masada oyun oynanır
3 Ciğneme: Ciğneme dil dudak ve yanak kaslarının ortaklaşa calışmasıyla ortaya cıkan bir harekettir
Yanakil ciğneme de aşağıdan yukarı ,yukarıdan aşağı doğru dairesel hareketler yapar
Isırmak:Cocuğa elma havuc gibi katı yiyecekler vererek ısırması istenir
Sağ ve Sol yanakta ciğneme:Bir parca biskuvi cocuğun bir yanağının icine konulurCocuk dil yardımı ile biskuviyi yanaktan alır ve ciğnerAynı calışma diğer yanakta da yapılır
Ağız kapalı ciğnemek:Bu calışma icin cok zor bir harekettirSurekli alıştırma gerekir(haşlanmış patates gibi yumuşak katı yiyeceklerle calışılır)
Cocuğa 30sn sure ile ciklet ciğnetilir
Dil:
Cocuğun dilinin ucuna bir parca biskuvi konulurCocuk biskuviyi dil yardımı ile ağzının icine alır
Bir parca recel ve cikolata (saralle gibi)cocuğun ust dişi ile dudağı arasına konur,cocuk dili yardımı ile bunu ağzına alır ve ciğner
Dilin Yon Değiştirme Hareketleri:
Bir parca recel veya cikolata cocuğun yanağının icine konurCocuk dili ile ağzına iter ve ciğner
Bir parca lokum cocuğa verilir ve ciğnemesi istenir
Kucuk bir parca biskuvi cocuğun yanak iclerine diş etlerinin uzerine konurCocuk dili ile bunu alıp ciğnemeye calışır(once bir sonra diğer yanağa)
Sağ ve sol yanak icine aynı anda birer parca biskuvi konurCocuk yanak icine konan biskuvilerin ikisini birden ağız icine alıp ciğnemeye calışır
Kucuk bir kaşık cocuğun ağzına sokulur ve kaşık dilin uzerine bastırılırCocuk bunu dilini kaldırarak karşı koymak isteyecektirCocuk bu tepkiyi verince diş fırcası ile cocuğun dilinin uzeri hafif hafif fırcalanır
Dil Cıkarma Alıştırmaları:
Cocuğun dudaklarına recel surulur,cocuk receli yalamaya calışır
Bir lolipop alınıp,cocuğun bunu yalamaya calışması sağlanır
Dudakların alt ve ust kısmına (bıyık yerine ve cene ustune )recel surulurCocuk dilini ust ve alta mumkun olduğu kadar uzatmaya calışarak recelleri yalamaya calışır
Dili İce Cekme Calışmaları:
Cocuğun dilinin ucuna bir parca cikolata biskuvi konulur cocuk dilini iceri cekerek yiyeceği ciğnemeye calışır
Biraz seloteyp veya bandı cocuğun dil ucuna sarılırBu bant hafifce cekilerek dil dışarıya cıkarılmaya calışılır
Dudak Hareketleri:
Hareketlerin Taklidi:Cocuğa uzerinde ceşitli yuz mimiklerinin bulunduğu kartlar verilir(ağlama,gulme,kızma,uzulme vb)ve cocuktan bunları taklit etmesi istenir
Duvara asılı bir ayna karşısında cocuk ile birlikte gecilir dudak ceşitli şekillere sokulur ve cocuktan yapması istenir
Terapist cocukla karşılıklı oturup, gulme, kızgınlık, somurtma, sırıtma, opme, hapşurma vb hareketlerini tekrarlar
Cocuk duğmeyi dişleri ile dudak arasına koyar,terapist lastiği hafifce ceker ve hafifce lastiğe vurur lastik hareket eder,cocuk bu hareketi dudaklarında hissederAynı calışma duğme ağız icinde dudakta yapılabilir
Kamışla meyve suyu ve başka icecekler icirilirBir kaşığa biraz yiyecek konulur,cocuğun ağzına doğru uzatılırCocuk ust dudağı yardımı ile yiyeceği kaşıktan almaya calışırTerapist kaşığı yavaşca cekerek cocuğa yardımcı olur
Ağız Alıştırmaları:
Terapist ceşitli dil dudak ve cene hareketleri yaparak cocuktan bu hareketleri taklit etmesini ister
Bir tabağa recel yada sut konulur cocukla birlikte yalama calışması yapılır
Cocuğa dondurma,şeker ve lolipop yalatılmaya calışılır
Cocukla derin nefes alma,yanakları şişirme,ufleme calışmaları yapılır
TEMEL ALIŞTIRMALAR
Dili diş ve dudaklar arasından cıkarma(ağız acık olarak)
Dili iceri cekme
Dili ağız dışında sağa sola hareket ettirmek
Dilin arka kısmını yukarı kaldırmak
Ceşitli dudak hareketleri yaparak aşağıdaki gibi sesler cıkarır
a) “cıksesi
b) b)Elini ağzına vurarak kızıl derili gibi “aaa sesi
c) c)Ağız şapırdatma sesi
d) d)Opme sesi
Cocuk terapistin ağzına elini değdirip ağız kapalımmsesi cıkarılır sonra cocuğun ağzına eli değdirilir cocukta aynı şekilde “mmsesi cıkarır
Ağız Kapatma Alıştırmaları
Terapist kucuk bir kağıt parcasını dudaklarının arasına koyar ve dudakların arasında 510 sn tutar Daha sonra aynı hareketi cocuğunuzdan yapmasını isteyiniz
Bir oyuncağa ip takılır (tekerlekli araba gibi) ipin bir ucunda da bir duğme takılır Cocuk duğmeyi dişleri ile dudakları arasında tutar ve dudaklarını sıkıca kapatırDuğmeyi dudakları ile oyuncağı hareket ettirir
DİL HAREKETLERİ:
Ø Dili dışarı cıkarmak
Ø Dili dudakların sağına soluna değdirmek
Ø Dili dışarı iceri cekmek
Ø Dili buruna doğru sokmak
Ø Dili ceneye doğru cıkarmak
Ø Dilin ucunu altust dişlerle ısırmak
Ø Dil ile dudakları yalama(yuvarlayarak)
Ø Dili ust on dişlere değdirme
Ø Dili şıklatma (dil ile ust damağa vurup alt damağa cekerek ses cıkarma)
Ø Dil ucunu ust dişlerden en aşağıdaki ve en soldakine değdirme
Ø Dil ucunu alt dişlerden en sağdaki ve en soldaki uzerine değdirme
Ø Dili ağız icinde (u) biciminde kıvırma (yanlarda)
Ø Dil ile dudakları ıslatma
DUDAK HAREKETLERİ
Ø Dudakları yanlara doğru(altust)cekerek dişleri bitişik vaziyette gosterme
Ø Ust dişleri gosterme
Ø Alt dişleri gosterme
Ø Ust dudağı ısırma
Ø Alt dudağı ısırma
Ø İki dudağı da ağız icine almak
Ø Alt dudağı dışa dondurmek
Ø U sesi cıkarır gibi dudakları one uzatmak
Ø Dudakları birbiriyle ice doğru sıkıştırmak
Ø Kalemi dudakları arasında tutmak
Ø Ruju dağıttığımız gibi iki dudağı birbirine surtme değdirme
YANAK HAREKETLERİ
Ø İki yanağı aynı anda şişirme
Ø Sağ yanağı şişirme
Ø Sol yanağı şişirme
Ø Soldan sağa sağdan sola surekli yanak şişirme
Ø İki yanağı dişler arasına cekme
Ø Dil ile sağ yanağı şişirme
Ø Dil ile sol yanağı şişirme
MİMİKLER
Ø Hayret
Ø Gulmek
Ø Kızmak
Ø Ciddi
Ø Korku
Ø Uzuntu
Ø Uyku
Ø Ağlamak
Ø Evet
Ø Hayır
CENE HAREKETLERİ
Ø Ağzı (ceneler gergin)acmakkapatmak
Ø Alt ceneyi (ağız acık) sağa sola hareket ettirmek
Ø Alt ceneyi (ağız kapalı) sağa sola hareket ettirmek
Ø Soldan sağa sağdan sola surekli yanakları şişirme
Ø İki yanağını dişler arasına cekmek
Ø Dil ile sağ yanağı şişirme
Ø Dil ile sol yanağı şişirme
BURUN HAREKETLERİ
Ø Burunu buruşturarak yukarı cekmek
Ø Burun deliklerini acmak
DİL GELİŞİM ALANI VE EGZERSİZLERİ
NEFES ALMA
Ø Ağızda ufleme (dudaklar kapalı durumda)
Ø Burundan nefes alıp burundan verme
Ø Burundan nefes alıp ağızdan verme
Ø Ağızdan nefes alıp burundan verme
Ø Kamış(pipet) ile hava cekme
Ø Burundan iki defa nefes alıp, iki defa verme
Ø Ağızdan iki defa nefes alıp iki defa ağızdan verme
Ø Kağıt,pamuk,pinpon topu vb bol nefes ile nesneyi ufleme (yakınuzak mesafe)
Ø Nefesli muzik aleti calma
Ø Balon şişirme
Ø Islık calma
Ø Burun cekmek
Ø Oksurmek
Ø Horlama
Ø Esnemek
Ø İc cekmek
GIRTLAK HAREKETLERİ
Ø Tukurerek yutkunma
Ø Su yutma
Ø Gargara yapma
Ø Gırtlaktan oksurme (ses ayarlama)
DİL GELİŞİM EGZERSİZLERİNİN UYGULANMA YONTEMLERİ
A Konuşma Organlarının Calıştırılması
1 Emmek: Kamış kullanarak değişik iceceklerin icirilmesi Eğer kamışı cocuk ağzında tutamıyorsa kamışın etrafına lastik sararak yada farklı şeylerle destekleyerek kamışın ağız kısmı kalınlaştırılabilir
Alıştırmaya başlangıc olarak 9 mm lik hortumlarda kullanılabilir(gerekli ise)
Emmeyi oğretmek;Terapist kamışı meyve suyunun icine sokar emerek kamışa meyve suyunu cekerUst kısmından kamışı kapatarak kamışı bardaktan cıkarırKamışı duz olarak cocuğun ağzına sokarCocuk kamışın icindeki meyve suyunu bu şekilde emerİkinci aşamada kamış biraz daha havaya kaldırılır ve kamış bu pozisyonda iken meyve suyunu emer
Not:Terapist cocuğa emme sonrası davranışları gosterirAğzını şapırdatırmmm cok guzelgibi sozel uyarılar verir
2 Uflemek: Oncelikle derin nefes alıp verme nefes alırken “f ve psesini cıkarmak gibi calışmalar yapılmalıdır
Kucuk bir mumu sondurmek
Kucuk renkli makyaj pamukları arac olarak kullanılabilirPamuk masaya konur cocuk ufleyerek pamuğu hareket ettirir
Bir kase deterjanlı su hazırlanırCocuk kamışla ufleyerek balonlar yapmaya calışır
İcinde kucuk bir top olan plastik duduk uflemeye calışır
Kucuk plastik bir borazan (flut)ile ufleme calışılır
Bir pinpon topu ile ufleyerek masada oyun oynanır
3 Ciğneme: Ciğneme dil dudak ve yanak kaslarının ortaklaşa calışmasıyla ortaya cıkan bir harekettir
Yanakil ciğneme de aşağıdan yukarı ,yukarıdan aşağı doğru dairesel hareketler yapar
Isırmak:Cocuğa elma havuc gibi katı yiyecekler vererek ısırması istenir
Sağ ve Sol yanakta ciğneme:Bir parca biskuvi cocuğun bir yanağının icine konulurCocuk dil yardımı ile biskuviyi yanaktan alır ve ciğnerAynı calışma diğer yanakta da yapılır
Ağız kapalı ciğnemek:Bu calışma icin cok zor bir harekettirSurekli alıştırma gerekir(haşlanmış patates gibi yumuşak katı yiyeceklerle calışılır)
Cocuğa 30sn sure ile ciklet ciğnetilir
Dil:
Cocuğun dilinin ucuna bir parca biskuvi konulurCocuk biskuviyi dil yardımı ile ağzının icine alır
Bir parca recel ve cikolata (saralle gibi)cocuğun ust dişi ile dudağı arasına konur,cocuk dili yardımı ile bunu ağzına alır ve ciğner
Dilin Yon Değiştirme Hareketleri:
Bir parca recel veya cikolata cocuğun yanağının icine konurCocuk dili ile ağzına iter ve ciğner
Bir parca lokum cocuğa verilir ve ciğnemesi istenir
Kucuk bir parca biskuvi cocuğun yanak iclerine diş etlerinin uzerine konurCocuk dili ile bunu alıp ciğnemeye calışır(once bir sonra diğer yanağa)
Sağ ve sol yanak icine aynı anda birer parca biskuvi konurCocuk yanak icine konan biskuvilerin ikisini birden ağız icine alıp ciğnemeye calışır
Kucuk bir kaşık cocuğun ağzına sokulur ve kaşık dilin uzerine bastırılırCocuk bunu dilini kaldırarak karşı koymak isteyecektirCocuk bu tepkiyi verince diş fırcası ile cocuğun dilinin uzeri hafif hafif fırcalanır
Dil Cıkarma Alıştırmaları:
Cocuğun dudaklarına recel surulur,cocuk receli yalamaya calışır
Bir lolipop alınıp,cocuğun bunu yalamaya calışması sağlanır
Dudakların alt ve ust kısmına (bıyık yerine ve cene ustune )recel surulurCocuk dilini ust ve alta mumkun olduğu kadar uzatmaya calışarak recelleri yalamaya calışır
Dili İce Cekme Calışmaları:
Cocuğun dilinin ucuna bir parca cikolata biskuvi konulur cocuk dilini iceri cekerek yiyeceği ciğnemeye calışır
Biraz seloteyp veya bandı cocuğun dil ucuna sarılırBu bant hafifce cekilerek dil dışarıya cıkarılmaya calışılır
Dudak Hareketleri:
Hareketlerin Taklidi:Cocuğa uzerinde ceşitli yuz mimiklerinin bulunduğu kartlar verilir(ağlama,gulme,kızma,uzulme vb)ve cocuktan bunları taklit etmesi istenir
Duvara asılı bir ayna karşısında cocuk ile birlikte gecilir dudak ceşitli şekillere sokulur ve cocuktan yapması istenir
Terapist cocukla karşılıklı oturup, gulme, kızgınlık, somurtma, sırıtma, opme, hapşurma vb hareketlerini tekrarlar
Cocuk duğmeyi dişleri ile dudak arasına koyar,terapist lastiği hafifce ceker ve hafifce lastiğe vurur lastik hareket eder,cocuk bu hareketi dudaklarında hissederAynı calışma duğme ağız icinde dudakta yapılabilir
Kamışla meyve suyu ve başka icecekler icirilirBir kaşığa biraz yiyecek konulur,cocuğun ağzına doğru uzatılırCocuk ust dudağı yardımı ile yiyeceği kaşıktan almaya calışırTerapist kaşığı yavaşca cekerek cocuğa yardımcı olur
Ağız Alıştırmaları:
Terapist ceşitli dil dudak ve cene hareketleri yaparak cocuktan bu hareketleri taklit etmesini ister
Bir tabağa recel yada sut konulur cocukla birlikte yalama calışması yapılır
Cocuğa dondurma,şeker ve lolipop yalatılmaya calışılır
Cocukla derin nefes alma,yanakları şişirme,ufleme calışmaları yapılır
TEMEL ALIŞTIRMALAR
Dili diş ve dudaklar arasından cıkarma(ağız acık olarak)
Dili iceri cekme
Dili ağız dışında sağa sola hareket ettirmek
Dilin arka kısmını yukarı kaldırmak
Ceşitli dudak hareketleri yaparak aşağıdaki gibi sesler cıkarır
a) “cıksesi
b) b)Elini ağzına vurarak kızıl derili gibi “aaa sesi
c) c)Ağız şapırdatma sesi
d) d)Opme sesi
Cocuk terapistin ağzına elini değdirip ağız kapalımmsesi cıkarılır sonra cocuğun ağzına eli değdirilir cocukta aynı şekilde “mmsesi cıkarır
Ağız Kapatma Alıştırmaları
Terapist kucuk bir kağıt parcasını dudaklarının arasına koyar ve dudakların arasında 510 sn tutar Daha sonra aynı hareketi cocuğunuzdan yapmasını isteyiniz
Bir oyuncağa ip takılır (tekerlekli araba gibi) ipin bir ucunda da bir duğme takılır Cocuk duğmeyi dişleri ile dudakları arasında tutar ve dudaklarını sıkıca kapatırDuğmeyi dudakları ile oyuncağı hareket ettirir
