Bruksizm uyku esnasında, dişleri sıkmak, gıcırdatmak ve çeneleri birbirine kenetlemektir. Dişler bir şeyi öğütüyormuş üzere sıkılır ve birbirine sürtülür. Bu alışılagelmiş ollmayan durum hayli rahatsız dici bir ses meydana gelmesine neden olmaktadır. Diş sıkma (bruksizm) erişkinlerin yaklaşık %50-%96'sında, evlatların da %15'inde görülür. Ekseriyetle bu alışkanlık kişi tarafından pek farkedilmez.
Sarih bir sebebi olmamakla birlikte diş gıcırdatmanın en kıymetli nedeninin gerilim olduğu düşünülmektedir.
Dişlerde aşınma, mahsusen ön dişlerde ve dolgularda kırıklar, gece uyurken partner tarafından duyulan gıcırtı sesi, yüzdeki kaslarda ve eklem alanında (temporamandibular) ağrı, eklemde açma kapama sırasında çıkan sesler, bunlarla birlikte baş ağrısı, dişlerde sallanma, dişlerde hassasiyet bize bruksizm olabileceğini düşündüren belirtilerdir.
Diş gıcırdatmanın şiddeti ve sıklığına bağlı olarak çeşitli zararlar meydana gelmektedir. Kısaca bunlara değinecek olursak:
Dişlerin çiğneyici yüzeyinde oluşan aşınma: Daima birbirine sürtünen dişlerin mineleri zara görür ve aşınmaya bağlı olarak dişlerin uzunlukları kısalır. Bu aşınma tüm dişleri kapsayabilirse de bilhassa ön dişlerde daha tesirlidir.
Dişlerde kırılma:Diş sıkmaya bağlı olarak dişlerde röntegende ve birden fazla vakit gözle saptanamayan mikro çatlaklar meydana gelir. Bunlar devranla büyüyerek kırılmalara neden olur.
Diş eti çekilmesi, diş etinin renginde değişiklik ve dişte diş eti hizasında meydana gelen aşınmalar: İlerleyen yaşa ve şiddetli ağırlık uygulayarak yapılan fırçalamaya bağlı olarak bu biçim şikayetler meydana gelsede bruksizmde dişlerde ve diş etlerinde bu üslup hasarlara neden olmaktadır. Diş eti dokusunun rengi gitgide yoğunlaşır ve dokunulduğunda kanamalar meydana gelir.
Dişlerde haddinden fazla hassasiyet: Aşınmalara bağlı olarak çoklukla soğuğa karşı hassasiyetler gelişir.
Dişlerde sallanma: Diş köklerinde basınçtan ötürü zararlar meydana gelir. Dişi, çene kemiğine bağlayan bağlarda gevşemeler olur ve bu yüzden dişlerde sallanma başlar. Haddinden fazla başınç ayrıyeten dişleri saran kemik desteğinin kaybolmasına neden olur. Bunlara bağlı olarak diş kayıpları meydana gelmektedir.
Yanaklarda irritasyon (tahriş): Bilhassa dişlerin biririne temas ettikleri kapanış çizgisi hizasında, yanağın iç kısmında çizgi yada kabartı biçiminde fibröz bir oluşum meydana gelir. Bu oluşum nedeni ile sıklıkla ''yanak ısırma'' hikayesi ile karşılaşılır.
Kas ağrısı: Münhasıran şakak ve yanak ortamındaki kasların ölçüsüz çalışması bu yerde kas ağrısına neden olur.
Baş ağrısı: Kas ağrısı hengam devir kendini baş ağrısı halinde gösterir.
Çene ekleminde ağrı: Diş sıkma-gıcırdatma alışkanlığı çene eklemindeki kıkırdak dokuda tahribat meydana getirerek eklem şikayetlerine, eklemde ağrı ve kenetlenmelere, eklemden açma kapama esnasında seslerin gelmesine neden olmaktadır. Eklem şikayetlerini oluşturan sebeplerden bir de sürtünmeye bağlı diş uzunluklarının kısalmasıdır. Diş boylarındaki kısalma bariz hale gelince hastanın dış görünüşüde bu durumdan etkilenir, dudaklar sarkar ve daha yaşlı bir manzara ortaya çıkar.
Bunların dışında: Uyku bozuklukları, gerilim, anksiyete, depresyon, yeme bozuklukları, kulak ağrıları üzere zararları da olabilmekte bruksizm marazının.
Tedavisinde hedef ağrıyı dindirmek, gerilimi ortadan kaldırmak, dişlerin kalıcı hasara uğramasını önlemek ve diş gıcırdatma alışkanlıklarını gidermektir.
Diş gıcırdatmayı engellemenin yollarını; 1-Terapi, ruhsal destek 2-kas gevşetici ya da psikiyatrik ilaç tasarrufu 3-gece plağı olarak özetleyebiliriz.
Dişlerin korunması için; ağza bireye hususî yapılan, silikon esaslı husustan yapılmış bir gece plağı takılması tavsiye edilir. Bu esirgeyici sayesinde şikayetlerin azaldığı ve büsbütün ortadan kalktığı gözlemlenmiştir. Kıymetli olan plağın sahih biçimde dişler ile uyumlandırılması ve nizamlı olarak plağın kullanılmasıdır. Bunlar yapıldığı takdirde diş gıcırdatma meselesi ortadan kalkacaktır.
Sarih bir sebebi olmamakla birlikte diş gıcırdatmanın en kıymetli nedeninin gerilim olduğu düşünülmektedir.
Dişlerde aşınma, mahsusen ön dişlerde ve dolgularda kırıklar, gece uyurken partner tarafından duyulan gıcırtı sesi, yüzdeki kaslarda ve eklem alanında (temporamandibular) ağrı, eklemde açma kapama sırasında çıkan sesler, bunlarla birlikte baş ağrısı, dişlerde sallanma, dişlerde hassasiyet bize bruksizm olabileceğini düşündüren belirtilerdir.
Diş gıcırdatmanın şiddeti ve sıklığına bağlı olarak çeşitli zararlar meydana gelmektedir. Kısaca bunlara değinecek olursak:
Dişlerin çiğneyici yüzeyinde oluşan aşınma: Daima birbirine sürtünen dişlerin mineleri zara görür ve aşınmaya bağlı olarak dişlerin uzunlukları kısalır. Bu aşınma tüm dişleri kapsayabilirse de bilhassa ön dişlerde daha tesirlidir.
Dişlerde kırılma:Diş sıkmaya bağlı olarak dişlerde röntegende ve birden fazla vakit gözle saptanamayan mikro çatlaklar meydana gelir. Bunlar devranla büyüyerek kırılmalara neden olur.
Diş eti çekilmesi, diş etinin renginde değişiklik ve dişte diş eti hizasında meydana gelen aşınmalar: İlerleyen yaşa ve şiddetli ağırlık uygulayarak yapılan fırçalamaya bağlı olarak bu biçim şikayetler meydana gelsede bruksizmde dişlerde ve diş etlerinde bu üslup hasarlara neden olmaktadır. Diş eti dokusunun rengi gitgide yoğunlaşır ve dokunulduğunda kanamalar meydana gelir.
Dişlerde haddinden fazla hassasiyet: Aşınmalara bağlı olarak çoklukla soğuğa karşı hassasiyetler gelişir.
Dişlerde sallanma: Diş köklerinde basınçtan ötürü zararlar meydana gelir. Dişi, çene kemiğine bağlayan bağlarda gevşemeler olur ve bu yüzden dişlerde sallanma başlar. Haddinden fazla başınç ayrıyeten dişleri saran kemik desteğinin kaybolmasına neden olur. Bunlara bağlı olarak diş kayıpları meydana gelmektedir.
Yanaklarda irritasyon (tahriş): Bilhassa dişlerin biririne temas ettikleri kapanış çizgisi hizasında, yanağın iç kısmında çizgi yada kabartı biçiminde fibröz bir oluşum meydana gelir. Bu oluşum nedeni ile sıklıkla ''yanak ısırma'' hikayesi ile karşılaşılır.
Kas ağrısı: Münhasıran şakak ve yanak ortamındaki kasların ölçüsüz çalışması bu yerde kas ağrısına neden olur.
Baş ağrısı: Kas ağrısı hengam devir kendini baş ağrısı halinde gösterir.
Çene ekleminde ağrı: Diş sıkma-gıcırdatma alışkanlığı çene eklemindeki kıkırdak dokuda tahribat meydana getirerek eklem şikayetlerine, eklemde ağrı ve kenetlenmelere, eklemden açma kapama esnasında seslerin gelmesine neden olmaktadır. Eklem şikayetlerini oluşturan sebeplerden bir de sürtünmeye bağlı diş uzunluklarının kısalmasıdır. Diş boylarındaki kısalma bariz hale gelince hastanın dış görünüşüde bu durumdan etkilenir, dudaklar sarkar ve daha yaşlı bir manzara ortaya çıkar.
Bunların dışında: Uyku bozuklukları, gerilim, anksiyete, depresyon, yeme bozuklukları, kulak ağrıları üzere zararları da olabilmekte bruksizm marazının.
Tedavisinde hedef ağrıyı dindirmek, gerilimi ortadan kaldırmak, dişlerin kalıcı hasara uğramasını önlemek ve diş gıcırdatma alışkanlıklarını gidermektir.
Diş gıcırdatmayı engellemenin yollarını; 1-Terapi, ruhsal destek 2-kas gevşetici ya da psikiyatrik ilaç tasarrufu 3-gece plağı olarak özetleyebiliriz.
Dişlerin korunması için; ağza bireye hususî yapılan, silikon esaslı husustan yapılmış bir gece plağı takılması tavsiye edilir. Bu esirgeyici sayesinde şikayetlerin azaldığı ve büsbütün ortadan kalktığı gözlemlenmiştir. Kıymetli olan plağın sahih biçimde dişler ile uyumlandırılması ve nizamlı olarak plağın kullanılmasıdır. Bunlar yapıldığı takdirde diş gıcırdatma meselesi ortadan kalkacaktır.
