Çiğneme sistemi;çiğneme, yutkunma ve konuşma üzere fonksiyonları yürütmek için düzenlenmiş son kademe kompleks bir yapıdır.
Bunlar çiğneme sisteminin alışılagelmiş fonksiyonlarıdır. Bunların dışında istek dışı olarak ara sıra yahut ritmik olarak diş sıkma ya da diş gıcırdatma biçiminde fonksiyonel olmayan mekanizmayla uzun müddet devam etmesi' Bruksizm 'olarak isimlendirilir.
Bu durum bazen gün içinde de devam etmektedir ve bunun bilincinde olan hasta sayısı,diş sıkanların yaklaşık %20 sini oluşturur.
Yapılan araştırmalarda topluluklarda bruksizmin farkında olma oranının%5-20 arasında olduğu görülmektedir. Bu istem dışı fonksiyonlarda dişe binen yüklerin olağanın 10-15 katına ulaştığı görülmüştür. Bu kadar ziyade yüke maruz kalan dişlerde önemli diş eti kanamaları, diş eti çekilmeleri dişlerde aşınma ve hassasiyeti meydana gelmektedir. Bu şikayetler dikkate alınmaz ise hastada mütemadi yorgunluk, baş ağrısı, boyun velev bel ağrısına varan şikayetler görülebilmektedir.Uyku kalitesini etkileyen bu durum bir mühlet sonra şahıslarda depresyon üzere durumları da tetikleyebilir.
Çiğneme sırasında dişlere yaklaşık 30 kg yük binerken bu bruksizm durumunda 450 -500 g kuvvete ulaşır.
Huzursuz bir hayat, dert bozuklukları, bastırılmış öfke üzere durumlarda hasta istem dışı diş sıkmaya başlar. Durum psikiyatrik olarak değerlendirilirken diş doktorunun de ağız içi bozuklukların tedavisini yapması gereklidir.
Bu hastalarda tanı koymak büyük ehemmiyet taşır. Yalnızca diş sıkmaya yönelik ağız içine uygulanan apareyler tedavi için yerinde değildir. Hastanın farkındalığı artırmak, dertleriyle yüzleşmesi ismine yönlendirmek de diş doktorunun tedavilerinden biridir.
Diş gıcırdatma alışkanlığının uzun yıllar devam etmesi sonucunda dişlerde sallanmalar başlayabilir. Mahsusen bir yada birkaç dişe çokça kuvvet gelmesi durumunda, ilgili dişlerde ağrı görülebilir ve devranla bu dişler kaybedilebilir.
Çene eklemine şiddetli yük gelmesi sonucunda eklemde kilitlenme, çıtırtı sesleri ve ağrı olabilir.
Mütemadi ısırmaya bağlı olarak, yanak içinde dişlerin birbirleriyle temas ettiği hizada, mütemadi ısırmaya bağlı olarak irritasyonlar ve beyaz çizgi formunda bir hat gözlenebilir.
Bu rahatsızlıkta tedavinin 1. maksadı, çene ekleminde geri dönüşümsüz zararlar bırakan, sıradan dışı çene hareketlerini engelleyerek çene eklemini korumak, varsa ağrıyı ortadan kaldırmak ve dişlerin aşınmasını engellemektir. Bu emelle, hastanın gece uyurken takacağı, dişlerine iyi olarak hazırlanan plaklar kullanılmaktadır. Plak uyku esnasında dişlerin birbiriyle direkt temasını keserek aşınmayı engellemekte, böylelikle çene eklemini rahatlatmakta ve ağrıyı ortadan kaldırmaktadır. Gelgelelim şiddetli vakalarda gece plağının yanı sıra gerilimi azaltmaya yönelik tedaviler, kas gevşetici ve uyku düzenleyici ilaçlar kullanılması gerekebilir. Bu tip rahatsızlıklarda istikrarlı bir diş teması ve çene hareketlerinin sağlanması için, eski yada günahlı yapılmış dolgu ve protezlerin yenilenmesi ve kesinlikle eksik olan dişlerin iyi görülen protez pratikleriyle tamamlanması gerekir.
Diş tedavisi yalnızca oluşan hasarları ve olabilecek meseleleri mahzurlar. Maksat hastanın diş sıkma sebebine yönelik ruhsal tedavisinin de birlikte yapılmasıdır.
Bunlar çiğneme sisteminin alışılagelmiş fonksiyonlarıdır. Bunların dışında istek dışı olarak ara sıra yahut ritmik olarak diş sıkma ya da diş gıcırdatma biçiminde fonksiyonel olmayan mekanizmayla uzun müddet devam etmesi' Bruksizm 'olarak isimlendirilir.
Bu durum bazen gün içinde de devam etmektedir ve bunun bilincinde olan hasta sayısı,diş sıkanların yaklaşık %20 sini oluşturur.
Yapılan araştırmalarda topluluklarda bruksizmin farkında olma oranının%5-20 arasında olduğu görülmektedir. Bu istem dışı fonksiyonlarda dişe binen yüklerin olağanın 10-15 katına ulaştığı görülmüştür. Bu kadar ziyade yüke maruz kalan dişlerde önemli diş eti kanamaları, diş eti çekilmeleri dişlerde aşınma ve hassasiyeti meydana gelmektedir. Bu şikayetler dikkate alınmaz ise hastada mütemadi yorgunluk, baş ağrısı, boyun velev bel ağrısına varan şikayetler görülebilmektedir.Uyku kalitesini etkileyen bu durum bir mühlet sonra şahıslarda depresyon üzere durumları da tetikleyebilir.
Çiğneme sırasında dişlere yaklaşık 30 kg yük binerken bu bruksizm durumunda 450 -500 g kuvvete ulaşır.
Huzursuz bir hayat, dert bozuklukları, bastırılmış öfke üzere durumlarda hasta istem dışı diş sıkmaya başlar. Durum psikiyatrik olarak değerlendirilirken diş doktorunun de ağız içi bozuklukların tedavisini yapması gereklidir.
Bu hastalarda tanı koymak büyük ehemmiyet taşır. Yalnızca diş sıkmaya yönelik ağız içine uygulanan apareyler tedavi için yerinde değildir. Hastanın farkındalığı artırmak, dertleriyle yüzleşmesi ismine yönlendirmek de diş doktorunun tedavilerinden biridir.
Diş gıcırdatma alışkanlığının uzun yıllar devam etmesi sonucunda dişlerde sallanmalar başlayabilir. Mahsusen bir yada birkaç dişe çokça kuvvet gelmesi durumunda, ilgili dişlerde ağrı görülebilir ve devranla bu dişler kaybedilebilir.
Çene eklemine şiddetli yük gelmesi sonucunda eklemde kilitlenme, çıtırtı sesleri ve ağrı olabilir.
Mütemadi ısırmaya bağlı olarak, yanak içinde dişlerin birbirleriyle temas ettiği hizada, mütemadi ısırmaya bağlı olarak irritasyonlar ve beyaz çizgi formunda bir hat gözlenebilir.
Bu rahatsızlıkta tedavinin 1. maksadı, çene ekleminde geri dönüşümsüz zararlar bırakan, sıradan dışı çene hareketlerini engelleyerek çene eklemini korumak, varsa ağrıyı ortadan kaldırmak ve dişlerin aşınmasını engellemektir. Bu emelle, hastanın gece uyurken takacağı, dişlerine iyi olarak hazırlanan plaklar kullanılmaktadır. Plak uyku esnasında dişlerin birbiriyle direkt temasını keserek aşınmayı engellemekte, böylelikle çene eklemini rahatlatmakta ve ağrıyı ortadan kaldırmaktadır. Gelgelelim şiddetli vakalarda gece plağının yanı sıra gerilimi azaltmaya yönelik tedaviler, kas gevşetici ve uyku düzenleyici ilaçlar kullanılması gerekebilir. Bu tip rahatsızlıklarda istikrarlı bir diş teması ve çene hareketlerinin sağlanması için, eski yada günahlı yapılmış dolgu ve protezlerin yenilenmesi ve kesinlikle eksik olan dişlerin iyi görülen protez pratikleriyle tamamlanması gerekir.
Diş tedavisi yalnızca oluşan hasarları ve olabilecek meseleleri mahzurlar. Maksat hastanın diş sıkma sebebine yönelik ruhsal tedavisinin de birlikte yapılmasıdır.
