Doğmamış Bebeğin ‘Playlist’î - Müzigin Bebekler Üstündeki Etkileri Nelerdir?
Çocuğun değişik müzik türlerini dinlemesi duygusal gelişimini hızlandırdığı gibi konuşmasını da kolaylaştırıyor. Peki henüz doğmamış bir bebek için müzik ne ifade ediyor?
Merve Ay / MİHA – Kadıköy Belediyesi’nin düzenlemiş olduğu ‘Çocuğun Gelişiminde Müziğin Yeri ve Önemi’ adlı seminerde uzman psikolog Derya Leblebicioğlu, seminere katılan konukların sorularını yanıtladı ve müziğin çocuk gelişimindeki önemini vurguladı.
“Müziğin yaşı olmaz. Her yaşta insan istediği sürece müzik yapabilir. Ritim duygusu bizim içimizde var. Kalbimiz bile bir ritimle atıyor,” diyen Leblebicioğlu ile “Çocuk ve Müzik” üzerine konuştuk.
Müzik eğitiminin çocuğun gelişimindeki psikolojik, sosyal ve bedensel etkileri nelerdir?
“Müzik ve dil gelişimi birbiriyle paralellik gösterir. Şarkı söylemek ve müzik dinlemek çocukların konuşma yeteneklerini geliştirir. Müzik tek başına dinlenilebilir, ancak bir başkası için yapılıyorsa sosyalleşmeyi sağlar. Sosyalleşme çocuğun gelişimine katkıda bulunur. Çocuk geliştikçe beyni de gelişir. Bunlar domino taşları gibi birbirlerini etkileyen ve ilerleten şeylerdir. Müzik, beynimizdeki anatomik yapıyı fiziksel olarak değiştiriyor. Sinir hücrelerimizin yapısını bile değiştiren müziği icra etmeyip sadece dinlemek bile oldukça önemli. Beynimizin iki yarım küresini birleştiren ‘corpus callosum’ diye bir yol vardır. Bu yol müzisyenlerde daha geniştir. Bu da iki yarım küre arasındaki iletişimin daha iyi olmasından kaynaklanıyor. Sadece müzik dinleyenlerde bile böyle olduğu bilimsel araştırmalara konu olmuştur.”
Müzik eğitimi çocuğa ne kazandırır?
“Zihinsel ve sosyal gelişimini sağlamasının dışında çocuğa soyut düşünebilmeyi öğretir. Entelektüel gelişim kazandırır. Kültürünü tanımayı ve estetik algılayışını geliştirir. Kendini ifade edebilmeyi öğretir. Ritmik hareket kabiliyetlerini geliştirir. Vokal ve dil gelişimini sağlar. Sosyal ve grup becerilerinin gelişimine katkıda bulunur.
Ayrıca çocuk ne kadar çeşitli müzik dinlerse duygusal gelişimi o kadar iyi olur. Ne kadar çok müzik dinlerse konuşma becerisi de o kadar iyi olacaktır. Hafızalarına ne kadar çok farklı şey alırlarsa onu harmanlayıp size geri göndermede o ölçüde zorlanmayacaklardır. Her enstrümanın gerektirdiği bir kas gelişimi de mevcuttur. Enstrüman çalmak o çocuğun o kaslarının gelişmesine yardımcı da olur.”
Hamilelik döneminde kadınlara neden müzik dinlemeleri tavsiye edilir?
“Anne karnındayken bebeğe müzik dinletmek gerçekten önemlidir. Ana karnındaki fetüs sesleri duyabiliyor. Döllenmeden yirmi hafta sonra annesinin kalp atışlarını, yüksek sesleri algılayabiliyor. Ama bu bütün işitme sistemi gelişmiş ve tüm sesleri algılıyor demek değil. Sadece işitmeye başlıyor ve dolayısıyla siz bu çocuğa ne kadar çok ses dinletirseniz o derece öğrenmesi başlıyor Ancak çok yüksek sesli bir müzik dinletirseniz bundan korkabilir. Zaten anne karnındayken çok hassaslar ve ilk doğduklarında görmeyi ve duymayı ayırt edemiyorlar.
Bunları beyin kısımları geliştikçe ayırt edebiliyorlar. Örneğin anne karnındayken bebeğinize rock dinlettiğinizde ileride seslerden korkan bir çocuk olabilir. Ya da bu müziği çok sevebilir. Ayrıca anne hoşlanmadığı bir müziği duyup geriliyorsa bu çocuğu da gerebilir. Anne karnındayken bebeğe ninniler söylenmesi de anne sesine alışmasını ve anneyle bağ kurmayı sağlar. Bu da çocuk doğduğu zaman anne sesine yönelmesini kolaylaştırır. Bunların hepsi müzikle ve duymayla alakalı süreçlerdir.”
“Mozart dinlemek zekileştirir” sözüne katlıyor musunuz?
“Hiçbir bebek ya da biz pasif dinleyiciler değiliz. Anne karnında müzik dinleyen bebeklerin biberon tutma gibi becerileri artıyor. Çünkü beyni daha hızlı gelişiyor. Müziğin sadece dinlenmesi bile birçok zihinsel sürecini aktive ediyor. Bu yüzden Mozart dinlemek zekileştirir. Tabii sadece Mozart dinlemek değil, her türlü müzik dinlemek zeka gelişiminde etkilidir. Ancak Mozart’ın çok kompleks ve zor bir yapısı vardır. Seslerin alçalıp yükselmesi, müziğin tonu, armonisi zor olanlar zekileştirir. Çocuklarda olduğu gibi zorlayıcı şeyler dinlediğinizde siz de gelişirsiniz. Sizi zorlayıcı şeyler size keyif verecek şeylerdir. Yalnız bu zekileşme IQ 160 a çıktı demek değildir. Burada kastedilen pratik bir zekâya sahip olabilmek.”
Ebeveynler çocuklarını müziğe yönlendirebilmek için neler yapmalılar?
“Çocukları konuşmaya teşvik ettiğimiz gibi müziğe de yönlendirmeliyiz. Çünkü konuşma, müzik icra etmeyle çok alakalıdır ve çocuğun gelişmesine destek olur. Müzik anne karnındayken başlamalı, bebek doğduğunda ‘agulama’ ve ‘bıcılama’ sesleriyle teşvik edilmelidir. Daha ileriki yaşlarda çocuklarla birlikte şarkı söylenmeli ve bu bir aktiviteye dönüştürülmelidir. Böylelikle ebeveynler ve çocuk arasında paylaşım sağlanmış olur. Müziği hem bir ana amaç, hem de bazı şeyleri sağlamak için araç olarak görebilirsiniz. Ancak çocuğa sen bunu dinleyeceksin yada dinlemeyeceksin diye zorlama yapmak doğru değil.”
Müzik eğitimine kaç yaşında başlanmalıdır?
“Bazı bilim adamları derki, ‘bebekler her dili konuşmaya müsait bir alt yapıyla doğarlar’. Bu yüzden çocuklar 2-4 yaşında iki dili ana dilleri gibi konuşabilirler. Çünkü neye maruz kalıyorlarsa onu o derece rahat yapıyorlar. Aynı şey müzik için de geçerli. Bu yüzden ne kadar erken yaşta başlarlarsa o kadar iyi diyebiliyoruz. Beyin yapıları oturmamış oluyor.
Beyin yapıları oturmadan çocuğa bir şeyler öğretmek çok daha kolay. Müzik çok kompleks bir şeydir. Hem ritmi hem temposu hem de bir sürü tonalitesi vardır. O yüzden çocuğun müzik eğitimine basit şarkılarla başlanabilir. Bebekken müziğe ninnilerle, bebek konuşmaları gibi çocuğun algılayabileceği seviyede başlanmalıdır. Ama çocuk geliştikçe bundan bir süre sonra sıkılabilir.
Bir şeyi yapabildiğini görünce bundan keyif alacaktır ve daha zorunu kendisi isteyecektir. Çocuk 4-5 yaşlarında beyin gelişimiyle birlikte seçimler yapmaya başlar. Müzik eğitimi de bu yaşlarda başlamalıdır. Ancak her çocuğun yeteneği farklıdır. Çocuğun kapasitesine göre eğitim yapmak çok uygundur ve bunu ebeveynlerin kontrol etmesi gerekir.
Kolaydan zora doğru eğitim verilmelidir. Ancak çocuk yapamıyorsa ‘Onu yapamıyorsan bu yapacaksın’ gibi sert ifadeler kullanmak gelişimini engelleyecektir. Beynimizde dikkati kontrol eden bir bölge vardır. Bu beyin bölgesi gelişene kadar çocuğun birden fazla şeye odaklanması biraz zordur. Ya da bir şeye odaklanmışken başka bir uyarıcı geldiğinde ona kayması çok kolaydır. Çocuklara müzik eğitimi verilirken zorlama olmamalıdır. Zorlanan çocuk travmatize olabilir. Müziğe oyun gibi başlanmalı ve yavaş yavaş bu işin disiplini verilmelidir.”
Ergenlik döneminde müzik eğitimi nasıl olmalı?
“Ergenlik bir kendini arayış dönemidir. Anne karnında dinletilen müziği tercih eden çocuğun ergenlikle birlikte müzik zevki değişiyor. Bu dönemde ergenler kendi gibi hissettiği ya da olmak istediğine benzer arkadaşlar seçiyor ve müzik zevki de buna bağlı değişiyor. Müzik her dönemde etkili olduğu gibi ergenlikte de çok önemli. Müziğin sosyalleşmeye yaptığı etkiyi bu dönemde görüyoruz. Müziği algılama tanıma, anlama ve bir yetişkin gibi değerlendirme ergenlikte başlıyor. Ergenlik çok duygusal bir süreçtir ve her duygu abartılı yaşanabilir. Bırakın istedikleri müziği dinlesinler. Müzik zevki bir gruba dahil olmayı gösteren bir işarettir. Evde yalnız başına klasik müzik dinleyeceğine, eğer ona iyi geliyorsa çıksın arkadaşlarıyla istediği müziği dinlesin.”
Alıntı
Çocuğun değişik müzik türlerini dinlemesi duygusal gelişimini hızlandırdığı gibi konuşmasını da kolaylaştırıyor. Peki henüz doğmamış bir bebek için müzik ne ifade ediyor?
Merve Ay / MİHA – Kadıköy Belediyesi’nin düzenlemiş olduğu ‘Çocuğun Gelişiminde Müziğin Yeri ve Önemi’ adlı seminerde uzman psikolog Derya Leblebicioğlu, seminere katılan konukların sorularını yanıtladı ve müziğin çocuk gelişimindeki önemini vurguladı.
“Müziğin yaşı olmaz. Her yaşta insan istediği sürece müzik yapabilir. Ritim duygusu bizim içimizde var. Kalbimiz bile bir ritimle atıyor,” diyen Leblebicioğlu ile “Çocuk ve Müzik” üzerine konuştuk.
Müzik eğitiminin çocuğun gelişimindeki psikolojik, sosyal ve bedensel etkileri nelerdir?
“Müzik ve dil gelişimi birbiriyle paralellik gösterir. Şarkı söylemek ve müzik dinlemek çocukların konuşma yeteneklerini geliştirir. Müzik tek başına dinlenilebilir, ancak bir başkası için yapılıyorsa sosyalleşmeyi sağlar. Sosyalleşme çocuğun gelişimine katkıda bulunur. Çocuk geliştikçe beyni de gelişir. Bunlar domino taşları gibi birbirlerini etkileyen ve ilerleten şeylerdir. Müzik, beynimizdeki anatomik yapıyı fiziksel olarak değiştiriyor. Sinir hücrelerimizin yapısını bile değiştiren müziği icra etmeyip sadece dinlemek bile oldukça önemli. Beynimizin iki yarım küresini birleştiren ‘corpus callosum’ diye bir yol vardır. Bu yol müzisyenlerde daha geniştir. Bu da iki yarım küre arasındaki iletişimin daha iyi olmasından kaynaklanıyor. Sadece müzik dinleyenlerde bile böyle olduğu bilimsel araştırmalara konu olmuştur.”
Müzik eğitimi çocuğa ne kazandırır?
“Zihinsel ve sosyal gelişimini sağlamasının dışında çocuğa soyut düşünebilmeyi öğretir. Entelektüel gelişim kazandırır. Kültürünü tanımayı ve estetik algılayışını geliştirir. Kendini ifade edebilmeyi öğretir. Ritmik hareket kabiliyetlerini geliştirir. Vokal ve dil gelişimini sağlar. Sosyal ve grup becerilerinin gelişimine katkıda bulunur.
Ayrıca çocuk ne kadar çeşitli müzik dinlerse duygusal gelişimi o kadar iyi olur. Ne kadar çok müzik dinlerse konuşma becerisi de o kadar iyi olacaktır. Hafızalarına ne kadar çok farklı şey alırlarsa onu harmanlayıp size geri göndermede o ölçüde zorlanmayacaklardır. Her enstrümanın gerektirdiği bir kas gelişimi de mevcuttur. Enstrüman çalmak o çocuğun o kaslarının gelişmesine yardımcı da olur.”
Hamilelik döneminde kadınlara neden müzik dinlemeleri tavsiye edilir?
“Anne karnındayken bebeğe müzik dinletmek gerçekten önemlidir. Ana karnındaki fetüs sesleri duyabiliyor. Döllenmeden yirmi hafta sonra annesinin kalp atışlarını, yüksek sesleri algılayabiliyor. Ama bu bütün işitme sistemi gelişmiş ve tüm sesleri algılıyor demek değil. Sadece işitmeye başlıyor ve dolayısıyla siz bu çocuğa ne kadar çok ses dinletirseniz o derece öğrenmesi başlıyor Ancak çok yüksek sesli bir müzik dinletirseniz bundan korkabilir. Zaten anne karnındayken çok hassaslar ve ilk doğduklarında görmeyi ve duymayı ayırt edemiyorlar.
Bunları beyin kısımları geliştikçe ayırt edebiliyorlar. Örneğin anne karnındayken bebeğinize rock dinlettiğinizde ileride seslerden korkan bir çocuk olabilir. Ya da bu müziği çok sevebilir. Ayrıca anne hoşlanmadığı bir müziği duyup geriliyorsa bu çocuğu da gerebilir. Anne karnındayken bebeğe ninniler söylenmesi de anne sesine alışmasını ve anneyle bağ kurmayı sağlar. Bu da çocuk doğduğu zaman anne sesine yönelmesini kolaylaştırır. Bunların hepsi müzikle ve duymayla alakalı süreçlerdir.”
“Mozart dinlemek zekileştirir” sözüne katlıyor musunuz?
“Hiçbir bebek ya da biz pasif dinleyiciler değiliz. Anne karnında müzik dinleyen bebeklerin biberon tutma gibi becerileri artıyor. Çünkü beyni daha hızlı gelişiyor. Müziğin sadece dinlenmesi bile birçok zihinsel sürecini aktive ediyor. Bu yüzden Mozart dinlemek zekileştirir. Tabii sadece Mozart dinlemek değil, her türlü müzik dinlemek zeka gelişiminde etkilidir. Ancak Mozart’ın çok kompleks ve zor bir yapısı vardır. Seslerin alçalıp yükselmesi, müziğin tonu, armonisi zor olanlar zekileştirir. Çocuklarda olduğu gibi zorlayıcı şeyler dinlediğinizde siz de gelişirsiniz. Sizi zorlayıcı şeyler size keyif verecek şeylerdir. Yalnız bu zekileşme IQ 160 a çıktı demek değildir. Burada kastedilen pratik bir zekâya sahip olabilmek.”
Ebeveynler çocuklarını müziğe yönlendirebilmek için neler yapmalılar?
“Çocukları konuşmaya teşvik ettiğimiz gibi müziğe de yönlendirmeliyiz. Çünkü konuşma, müzik icra etmeyle çok alakalıdır ve çocuğun gelişmesine destek olur. Müzik anne karnındayken başlamalı, bebek doğduğunda ‘agulama’ ve ‘bıcılama’ sesleriyle teşvik edilmelidir. Daha ileriki yaşlarda çocuklarla birlikte şarkı söylenmeli ve bu bir aktiviteye dönüştürülmelidir. Böylelikle ebeveynler ve çocuk arasında paylaşım sağlanmış olur. Müziği hem bir ana amaç, hem de bazı şeyleri sağlamak için araç olarak görebilirsiniz. Ancak çocuğa sen bunu dinleyeceksin yada dinlemeyeceksin diye zorlama yapmak doğru değil.”
Müzik eğitimine kaç yaşında başlanmalıdır?
“Bazı bilim adamları derki, ‘bebekler her dili konuşmaya müsait bir alt yapıyla doğarlar’. Bu yüzden çocuklar 2-4 yaşında iki dili ana dilleri gibi konuşabilirler. Çünkü neye maruz kalıyorlarsa onu o derece rahat yapıyorlar. Aynı şey müzik için de geçerli. Bu yüzden ne kadar erken yaşta başlarlarsa o kadar iyi diyebiliyoruz. Beyin yapıları oturmamış oluyor.
Beyin yapıları oturmadan çocuğa bir şeyler öğretmek çok daha kolay. Müzik çok kompleks bir şeydir. Hem ritmi hem temposu hem de bir sürü tonalitesi vardır. O yüzden çocuğun müzik eğitimine basit şarkılarla başlanabilir. Bebekken müziğe ninnilerle, bebek konuşmaları gibi çocuğun algılayabileceği seviyede başlanmalıdır. Ama çocuk geliştikçe bundan bir süre sonra sıkılabilir.
Bir şeyi yapabildiğini görünce bundan keyif alacaktır ve daha zorunu kendisi isteyecektir. Çocuk 4-5 yaşlarında beyin gelişimiyle birlikte seçimler yapmaya başlar. Müzik eğitimi de bu yaşlarda başlamalıdır. Ancak her çocuğun yeteneği farklıdır. Çocuğun kapasitesine göre eğitim yapmak çok uygundur ve bunu ebeveynlerin kontrol etmesi gerekir.
Kolaydan zora doğru eğitim verilmelidir. Ancak çocuk yapamıyorsa ‘Onu yapamıyorsan bu yapacaksın’ gibi sert ifadeler kullanmak gelişimini engelleyecektir. Beynimizde dikkati kontrol eden bir bölge vardır. Bu beyin bölgesi gelişene kadar çocuğun birden fazla şeye odaklanması biraz zordur. Ya da bir şeye odaklanmışken başka bir uyarıcı geldiğinde ona kayması çok kolaydır. Çocuklara müzik eğitimi verilirken zorlama olmamalıdır. Zorlanan çocuk travmatize olabilir. Müziğe oyun gibi başlanmalı ve yavaş yavaş bu işin disiplini verilmelidir.”
Ergenlik döneminde müzik eğitimi nasıl olmalı?
“Ergenlik bir kendini arayış dönemidir. Anne karnında dinletilen müziği tercih eden çocuğun ergenlikle birlikte müzik zevki değişiyor. Bu dönemde ergenler kendi gibi hissettiği ya da olmak istediğine benzer arkadaşlar seçiyor ve müzik zevki de buna bağlı değişiyor. Müzik her dönemde etkili olduğu gibi ergenlikte de çok önemli. Müziğin sosyalleşmeye yaptığı etkiyi bu dönemde görüyoruz. Müziği algılama tanıma, anlama ve bir yetişkin gibi değerlendirme ergenlikte başlıyor. Ergenlik çok duygusal bir süreçtir ve her duygu abartılı yaşanabilir. Bırakın istedikleri müziği dinlesinler. Müzik zevki bir gruba dahil olmayı gösteren bir işarettir. Evde yalnız başına klasik müzik dinleyeceğine, eğer ona iyi geliyorsa çıksın arkadaşlarıyla istediği müziği dinlesin.”
Alıntı