Doğru meslek secimi yapmanın onemi
Meslek secimi; bireyin kendisine uygun olan meslekleri ceşitli yonleri ile değerlendirip, tercih edilen meslekler arasından, girme olasılığı en yuksek olana yonelmesidir Bireyin, zihinsel, fiziksel yeteneklerini, becerilerini, ilgilerini, ihtiyaclarını ve ekonomik durumunu goz onune alarak secim listesindeki secenekleri belirlemesi gerekir
Meslek, sadece para kazanma ve ekonomik ihtiyacları karşılama aracı değildir Birey, mesleki etkinlikleri yoluyla bir şeyler ureterek yeteneklerini, becerilerini kullanır, gizli guclerini, kapasitesini geliştirir, başarılı olur ve doyum sağlar Meslek, bireyin toplumda bir yer edinmesini, saygı gormesini ve her şeyden onemlisi bir işe yaradığı duygusunun yol actığı doyuma ulaşmasını da sağlar İş yaşamında doyum, genel yaşam doyumunu da etkiler Meslekte yaşanılan başarısızlıklar, doyumsuzluklar bireyin ruh sağlığını tehdit eder İş ve yaşamdaki doyumsuzluklarda onde gelen nedenlerden biri; bireyin sectiği mesleğin ozelliklerinin, kendi ozellikleri ile bağdaşmamasıdır
Sağlıklı bir meslek secimini belirleyen etmenlerden biri olan yetenek, belli bir alandaki oğrenme gucu olarak ifade edilebilir Bireyler arasında yetenek farklılığı olduğu gibi bireyin sahip olduğu yetenek duzeyleri arasında da onemli farklar vardır Meslekler genel zeka, sayısal, sozel, soyut, mekanik ve gorsel algılama (uzay ilişkileri) yetenekleri acısından ust, orta ve alt duzeyde farklılık gosterirler Onemli olan, bireyin bu farklı yeteneklerden hangisinde ust, orta ve alt duzeyde olduğunun farkına varması; bir başka deyişle kendini tanımasıdır Ancak bireyin sadece sahip olduğu yetenekleri tanıması, sağlıklı bir secim icin yeterli değildir Yonelmeyi duşunduğu mesleklerin de ne tur ve ne duzeyde yetenek gerektirdiğini bilmesi ve kendi yetenekleri ile mesleğin gerektirdiği yetenekleri uzlaştırabilmesi gerekir
Meslek seciminde ilgilerin de goz onunde bulundurulması onemlidir İlgi, bir kimsenin ozel bir caba harcamadan hatta kısıtlayıcı koşullar altında dahi, dikkat ettiği, gozlemlediği ve zevk alarak yaptığı faaliyetlerdir Ekonomik kazanc ve ihtiyacların meslek yoluyla karşılanması kadar ilgiler de mesleki doyumda rol oynar
Yetenek ve ilgilerin dışında dikkate alınması gereken başka faktorler de vardır; cinsiyet, akademik ozgecmiş, sosyoekonomik durum, psikolojik ihtiyaclar, tutumlar, değerler, kişilik ozellikleri gibi
Meslek secimi; şansa bağlı, anlık bir olgu değil, bir surectir Secimin sağlıklı olması; bireyin kendini ve meslekleri objektif olarak tanıyabilmesine, bilgi toplamasına, karar verme becerilerini geliştirebilmesine, kararları icin plan yapabilmesine ve uygulayabilmesine bağlıdır
Meslek secimi, bireyin hayatında verdiği en onemli kararlardan biridir, cunku bireyin hayatının ucte biri mesleki etkinlikleri icermektedir Meslek, sadece bir para kazanma, gecim sağlama yolu değil, belki bunlardan da onemlisi bireyin kendini ifade etme, kendini gercekleştirme yoludur
Peki, secilen meslek bireyin yaşamında ne gibi etkilerde bulunacaktır?
1 Bireyin yaşamı boyunca devamlı bir iş sahibi olup olamayacağını tayin edecektir
2 Yaşamı boyunca başarılı veya başarısız bir kişi olmasında onemli bir rol oynayacaktır
3 Surekli etkileşimde bulunacağı bireylerin ceşidini ve eş secimini etkileyecektir
4 Hayatı boyunca yaşayacağı cevre veya cevrelerin ozelliğini ve yerini tayin edecektir
5 Ailesinin kazanc şeklini ve duzeyini ve gecim tarzını belirleyecektir İşinden zevk alıp alamayacağını, bunun sonucunda sorumluk sahibi bir insan olup olamayacağını tayin edecektir
Bunlara bağlı olarak meslekte ve mesleki eğitimde yaşanan doyumsuzluklar, hayal kırıklıkları bireyi doğrudan etkilemekte, dolayısıyla bireyler mutsuz olmaktadırlar
Her mesleğin kendine ozgu gerekleri, calışma koşulları ve sağladığı olanaklar farklıdır Meslekler arasında bu ve benzeri alanlarda gozlenen farklılıklar, bireylerde yetenek, ilgi, gereksinme gibi psikolojik nitelik ceşitlemesine denk duşmektedir Bu yuzden bireyin kendi gelişimine en cok fırsat hazırlayacak, gereksinimlerini en iyi bicimde doyurabilecek alanı secebilmesi onem kazanmaktadır Sağlıklı bir secim ise ancak kişinin kendini ve seceneklerini yakından tanıması ile mumkun olmaktadır Meslek secimi, bireyin kendisine acık meslekleri, ceşitli yonleriyle değerlendirip, kendi gereksinmeleri acısından, istenilir yonleri cok istenmeyen yonleri az olan birine yonelmeye karar vermesi olarak da tanımlanır Bireyin sectiği meslek, onun yetenek ve ilgilerine uygun olduğu taktirde bunları geliştirmek ve tam olarak fonksiyonda bulunmak kendi elindedir Ozellikle yeteneğinin altında mesleklere girenlerde bir sure sonra uyumsuzluk, can sıkıntısı ve başarısızlık baş gostermektedir
Ote yandan belli bir meslek icin bir bireyin secimi gercekte bir yordama (tahmin etme) sorunudur Bu secme, soz konusu iş icin başvuruda bulunan adaylardan hangisi ya da hangilerinin bu işi en iyi bir bicimde yerine getirebileceklerine ilişkin bir yordamayı icermektedir Bu yordamanın olabildiğince gecerli ve guvenilir verilere dayandırılması, mesleği sececek bireyin yararına olduğu gibi, işverenin de yararına olacaktır
Kullanılmakta olan ceşitli psikolojik testlerin geliştirilmelerinin nedenleri; başkalarının birey hakkında ya da bireyin kendikendisi hakkında, vermek durumunda olduğu ceşitli kararlara yardımcı olmaktır Meslek secimi bireyin kendisi hakkında bir karar vermesini gerektirmektedir
Meslek secimi; bireyin kendisine uygun olan meslekleri ceşitli yonleri ile değerlendirip, tercih edilen meslekler arasından, girme olasılığı en yuksek olana yonelmesidir Bireyin, zihinsel, fiziksel yeteneklerini, becerilerini, ilgilerini, ihtiyaclarını ve ekonomik durumunu goz onune alarak secim listesindeki secenekleri belirlemesi gerekir
Meslek, sadece para kazanma ve ekonomik ihtiyacları karşılama aracı değildir Birey, mesleki etkinlikleri yoluyla bir şeyler ureterek yeteneklerini, becerilerini kullanır, gizli guclerini, kapasitesini geliştirir, başarılı olur ve doyum sağlar Meslek, bireyin toplumda bir yer edinmesini, saygı gormesini ve her şeyden onemlisi bir işe yaradığı duygusunun yol actığı doyuma ulaşmasını da sağlar İş yaşamında doyum, genel yaşam doyumunu da etkiler Meslekte yaşanılan başarısızlıklar, doyumsuzluklar bireyin ruh sağlığını tehdit eder İş ve yaşamdaki doyumsuzluklarda onde gelen nedenlerden biri; bireyin sectiği mesleğin ozelliklerinin, kendi ozellikleri ile bağdaşmamasıdır
Sağlıklı bir meslek secimini belirleyen etmenlerden biri olan yetenek, belli bir alandaki oğrenme gucu olarak ifade edilebilir Bireyler arasında yetenek farklılığı olduğu gibi bireyin sahip olduğu yetenek duzeyleri arasında da onemli farklar vardır Meslekler genel zeka, sayısal, sozel, soyut, mekanik ve gorsel algılama (uzay ilişkileri) yetenekleri acısından ust, orta ve alt duzeyde farklılık gosterirler Onemli olan, bireyin bu farklı yeteneklerden hangisinde ust, orta ve alt duzeyde olduğunun farkına varması; bir başka deyişle kendini tanımasıdır Ancak bireyin sadece sahip olduğu yetenekleri tanıması, sağlıklı bir secim icin yeterli değildir Yonelmeyi duşunduğu mesleklerin de ne tur ve ne duzeyde yetenek gerektirdiğini bilmesi ve kendi yetenekleri ile mesleğin gerektirdiği yetenekleri uzlaştırabilmesi gerekir
Meslek seciminde ilgilerin de goz onunde bulundurulması onemlidir İlgi, bir kimsenin ozel bir caba harcamadan hatta kısıtlayıcı koşullar altında dahi, dikkat ettiği, gozlemlediği ve zevk alarak yaptığı faaliyetlerdir Ekonomik kazanc ve ihtiyacların meslek yoluyla karşılanması kadar ilgiler de mesleki doyumda rol oynar
Yetenek ve ilgilerin dışında dikkate alınması gereken başka faktorler de vardır; cinsiyet, akademik ozgecmiş, sosyoekonomik durum, psikolojik ihtiyaclar, tutumlar, değerler, kişilik ozellikleri gibi
Meslek secimi; şansa bağlı, anlık bir olgu değil, bir surectir Secimin sağlıklı olması; bireyin kendini ve meslekleri objektif olarak tanıyabilmesine, bilgi toplamasına, karar verme becerilerini geliştirebilmesine, kararları icin plan yapabilmesine ve uygulayabilmesine bağlıdır
Meslek secimi, bireyin hayatında verdiği en onemli kararlardan biridir, cunku bireyin hayatının ucte biri mesleki etkinlikleri icermektedir Meslek, sadece bir para kazanma, gecim sağlama yolu değil, belki bunlardan da onemlisi bireyin kendini ifade etme, kendini gercekleştirme yoludur
Peki, secilen meslek bireyin yaşamında ne gibi etkilerde bulunacaktır?
1 Bireyin yaşamı boyunca devamlı bir iş sahibi olup olamayacağını tayin edecektir
2 Yaşamı boyunca başarılı veya başarısız bir kişi olmasında onemli bir rol oynayacaktır
3 Surekli etkileşimde bulunacağı bireylerin ceşidini ve eş secimini etkileyecektir
4 Hayatı boyunca yaşayacağı cevre veya cevrelerin ozelliğini ve yerini tayin edecektir
5 Ailesinin kazanc şeklini ve duzeyini ve gecim tarzını belirleyecektir İşinden zevk alıp alamayacağını, bunun sonucunda sorumluk sahibi bir insan olup olamayacağını tayin edecektir
Bunlara bağlı olarak meslekte ve mesleki eğitimde yaşanan doyumsuzluklar, hayal kırıklıkları bireyi doğrudan etkilemekte, dolayısıyla bireyler mutsuz olmaktadırlar
Her mesleğin kendine ozgu gerekleri, calışma koşulları ve sağladığı olanaklar farklıdır Meslekler arasında bu ve benzeri alanlarda gozlenen farklılıklar, bireylerde yetenek, ilgi, gereksinme gibi psikolojik nitelik ceşitlemesine denk duşmektedir Bu yuzden bireyin kendi gelişimine en cok fırsat hazırlayacak, gereksinimlerini en iyi bicimde doyurabilecek alanı secebilmesi onem kazanmaktadır Sağlıklı bir secim ise ancak kişinin kendini ve seceneklerini yakından tanıması ile mumkun olmaktadır Meslek secimi, bireyin kendisine acık meslekleri, ceşitli yonleriyle değerlendirip, kendi gereksinmeleri acısından, istenilir yonleri cok istenmeyen yonleri az olan birine yonelmeye karar vermesi olarak da tanımlanır Bireyin sectiği meslek, onun yetenek ve ilgilerine uygun olduğu taktirde bunları geliştirmek ve tam olarak fonksiyonda bulunmak kendi elindedir Ozellikle yeteneğinin altında mesleklere girenlerde bir sure sonra uyumsuzluk, can sıkıntısı ve başarısızlık baş gostermektedir
Ote yandan belli bir meslek icin bir bireyin secimi gercekte bir yordama (tahmin etme) sorunudur Bu secme, soz konusu iş icin başvuruda bulunan adaylardan hangisi ya da hangilerinin bu işi en iyi bir bicimde yerine getirebileceklerine ilişkin bir yordamayı icermektedir Bu yordamanın olabildiğince gecerli ve guvenilir verilere dayandırılması, mesleği sececek bireyin yararına olduğu gibi, işverenin de yararına olacaktır
Kullanılmakta olan ceşitli psikolojik testlerin geliştirilmelerinin nedenleri; başkalarının birey hakkında ya da bireyin kendikendisi hakkında, vermek durumunda olduğu ceşitli kararlara yardımcı olmaktır Meslek secimi bireyin kendisi hakkında bir karar vermesini gerektirmektedir
