Ve işte beklenen an geldi. Mühlet daraldı, artık düğüne sayılı gün kaldı. Heyecanla beklenen o düğün davetinde “çok şık bir gelin” olarak görünmenin hayali bile insanın kalbinin süratli çarpmasını sağlıyor. Fakat ufak bir sorun var: Ziyade kilolar… Nasıl oldu da haftalar, aylar bir çırpıda geçti ve düğüne bu kadar az vakit kaldı. Halbuki gelin adayı şimdi 100 gram bile veremedi. Bari son provalar öncesi bir mucize olsa da şu ziyade kilolar uçup gitse. Her gün gazete, mecmua, televizyon üzere kitle muhabere araçlarında onlarca “şok diyetler” ile karşılaşılmaktadır. Acep bunlardan birini mi uygulamalı???
Umumî prensipleri benzeri olmakla birlikte, diyet kesinlikle “insana hususî” olarak hazırlanmalıdır. Zira herkesin metabolizması birbirinden farklıdır, tıpkı parmak izi üzere. Zayıflama programlarının, kişinin (yaş, cinsiyet, uzunluk uzunluğu, vücut tartısı, fizikî aktivite, beslenme alışkanlıkları vb) özelliklerine nazaran hesaplanmış orantıda güç ve besin öğeleri içermesi; ehliyetli ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilmesi ve yavaş yük kaybı (0,5 - 1 kg / hafta) ile bireyin yeni beslenme programını hayat stili haline getirmesini sağlayabilmesi gerekmektedir. Cerrahi müdahaleyi gerektiren durumlarda, haddinden fazla kilolu bir hastanın anestezi riskini azaltmak hedefiyle operasyon öncesi doktor ve diyetisyen işbirliği ile süratli bir kilo kaybı (haftada 1,5 kg) programı uygulanması mümkündür. Sonuçta düğün, bu türlü bir aciliyet tarifine girmemektedir. Unutulmamalıdır ki; ayda 6 kg üzerinde tartı kaybı metabolik olarak farklı sıhhat meselelerine yer hazırlamaktadır. O nedenle kişi 20 senede aldığı kiloları 20 günde vermeye çalışmamalı, kendisini “ben sizi düğüne kadar tığ üzere yaparım diyen heykeltraşlara” teslim etmemelidir. İşin ucunda düğünde ince görünmek olsa dahi!
Tartı kaybının geçmişine bakıldığında; midede hacim oluşturan posa tabletlerinin sindirim sisteminde tıkanmalara, kafein ve amfetaminlerin bağımlılığa, çok düşük kalorili diyetlerin ve sindirim sistemine yapılan cerrahi müdahalelerin besin öğesi zayıflıklarına, protein diyetlerinin böbrek ve kalp sorunlarına, kalp yetmezliği sonucu ölümlere neden olduğu görülmektedir.
“İsveç Diyeti, Bridget Jones Diyeti, Hollywood Diyeti, Beverly Hills Diyeti, Model Diyeti, Lahana Çorbası Diyeti, Burçlara Nazaran Diyet, Sarı Al Diyet, Kan Öbeği Diyeti, Amerikan Kalp Vakfı Diyeti, Atkins Diyeti, Acil Diyet, Son Baht Diyeti” ve daha yüzlerce garip isimli yahut isimsiz diyet.Evet bu kadar çok diyet listesi ortalarda dolaşırken neden hala kişilerin kilo meselesi var?Zira bu tip diyetlerin birçok başlangıçta süratli kilo kaybı sağlasa da, kısa bir müddet sonra bu kilolar ziyadesiyle geri alınmaktadır. Bu tip diyetler sıhhate zarar vermenin ve metabolizmanın bozulmasını sağlayarak ömrü kısaltmanın yanı sıra, kişinin “ben bu işi başaramıyorum” diyerek umutsuzluğa kapılmasına neden olmaktadır.
Zayıflama diyetlerinde temel prensip, bir yandan alınan kuvvetin sonlandırılması ile besin gereksinimlerinin karşılanması, sair yandan fizikî aktivite ile kuvvet harcanmasının artırılmasıdır. Günlük güç alımının kısıtlanması, obezitenin tedavisinde en münasebetli metotlardan birisidir. Lakin bu hedefle denetimsiz olarak kullanılan ve kısa müddette süratli yük kaybını hedefleyen çok düşük kalorili ve ilmî olmayan diyetler çeşitli komplikasyonlara neden olmaktadır. İşte bunlardan birkaçı;
Merkezi had sistemi: Baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, sonluluk, yorgunluk, uyuşukluk
Kardiyovasküler sistem:Kardiyak aritmiler, miyokardial atrofi, hipotansiyon
Gastrointestinal sistem:Bulantı, kusma, konstipasyon, diyare, abdominal şikayet, safra taşları
Genitoüriner sistem: Menstrüasyon düzensizliği, libido kayıpları, renal taşlar
Sair: Yorgunluk, soğuk intoleransı, kuru cilt, saç dökülmesi, negatif azot istikrarı mineral ve elektrolit dengesizliği, kolesterol ve ürik asit seviyesinde artış
Gerçek tartı kaybı vücuttaki yağ kitlesinin azalması ile mümkündür. Kas ve su kitlesindeki kayıplar hem sıhhat açısından risklidir hem de kalıcı yük kaybına neden olmamaktadır. Yük kaybının süratli olması öncelikle su, sonrasında kas kitlesindeki azalma ile bağlantılıdır. Süratle verilen kilolar, kısa bir mühlet sonra tıpkı süratle geri alınmaktadır. Istikrarlı diyetlerde yağ, ketojenik (çok düşük karbonhidrat içeren) diyetlerde su ve açlık halinde kas kaybı olmaktadır.
Sonuç olarak; zayıflama programı kimseye hususî, bireyin benimseyip, ömür stili haline getirerek uygulayabileceği, ehil ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilecek özellikte olmalıdır. Ayrıyeten obezitenin tedavisinde tek başına diyet tedavisi yerinde olmamakta, beraberinde egzersiz programı ve davranış değişikliği tedavisi de gerekmektedir.
Umumî prensipleri benzeri olmakla birlikte, diyet kesinlikle “insana hususî” olarak hazırlanmalıdır. Zira herkesin metabolizması birbirinden farklıdır, tıpkı parmak izi üzere. Zayıflama programlarının, kişinin (yaş, cinsiyet, uzunluk uzunluğu, vücut tartısı, fizikî aktivite, beslenme alışkanlıkları vb) özelliklerine nazaran hesaplanmış orantıda güç ve besin öğeleri içermesi; ehliyetli ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilmesi ve yavaş yük kaybı (0,5 - 1 kg / hafta) ile bireyin yeni beslenme programını hayat stili haline getirmesini sağlayabilmesi gerekmektedir. Cerrahi müdahaleyi gerektiren durumlarda, haddinden fazla kilolu bir hastanın anestezi riskini azaltmak hedefiyle operasyon öncesi doktor ve diyetisyen işbirliği ile süratli bir kilo kaybı (haftada 1,5 kg) programı uygulanması mümkündür. Sonuçta düğün, bu türlü bir aciliyet tarifine girmemektedir. Unutulmamalıdır ki; ayda 6 kg üzerinde tartı kaybı metabolik olarak farklı sıhhat meselelerine yer hazırlamaktadır. O nedenle kişi 20 senede aldığı kiloları 20 günde vermeye çalışmamalı, kendisini “ben sizi düğüne kadar tığ üzere yaparım diyen heykeltraşlara” teslim etmemelidir. İşin ucunda düğünde ince görünmek olsa dahi!
Tartı kaybının geçmişine bakıldığında; midede hacim oluşturan posa tabletlerinin sindirim sisteminde tıkanmalara, kafein ve amfetaminlerin bağımlılığa, çok düşük kalorili diyetlerin ve sindirim sistemine yapılan cerrahi müdahalelerin besin öğesi zayıflıklarına, protein diyetlerinin böbrek ve kalp sorunlarına, kalp yetmezliği sonucu ölümlere neden olduğu görülmektedir.
“İsveç Diyeti, Bridget Jones Diyeti, Hollywood Diyeti, Beverly Hills Diyeti, Model Diyeti, Lahana Çorbası Diyeti, Burçlara Nazaran Diyet, Sarı Al Diyet, Kan Öbeği Diyeti, Amerikan Kalp Vakfı Diyeti, Atkins Diyeti, Acil Diyet, Son Baht Diyeti” ve daha yüzlerce garip isimli yahut isimsiz diyet.Evet bu kadar çok diyet listesi ortalarda dolaşırken neden hala kişilerin kilo meselesi var?Zira bu tip diyetlerin birçok başlangıçta süratli kilo kaybı sağlasa da, kısa bir müddet sonra bu kilolar ziyadesiyle geri alınmaktadır. Bu tip diyetler sıhhate zarar vermenin ve metabolizmanın bozulmasını sağlayarak ömrü kısaltmanın yanı sıra, kişinin “ben bu işi başaramıyorum” diyerek umutsuzluğa kapılmasına neden olmaktadır.
Zayıflama diyetlerinde temel prensip, bir yandan alınan kuvvetin sonlandırılması ile besin gereksinimlerinin karşılanması, sair yandan fizikî aktivite ile kuvvet harcanmasının artırılmasıdır. Günlük güç alımının kısıtlanması, obezitenin tedavisinde en münasebetli metotlardan birisidir. Lakin bu hedefle denetimsiz olarak kullanılan ve kısa müddette süratli yük kaybını hedefleyen çok düşük kalorili ve ilmî olmayan diyetler çeşitli komplikasyonlara neden olmaktadır. İşte bunlardan birkaçı;
Merkezi had sistemi: Baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, sonluluk, yorgunluk, uyuşukluk
Kardiyovasküler sistem:Kardiyak aritmiler, miyokardial atrofi, hipotansiyon
Gastrointestinal sistem:Bulantı, kusma, konstipasyon, diyare, abdominal şikayet, safra taşları
Genitoüriner sistem: Menstrüasyon düzensizliği, libido kayıpları, renal taşlar
Sair: Yorgunluk, soğuk intoleransı, kuru cilt, saç dökülmesi, negatif azot istikrarı mineral ve elektrolit dengesizliği, kolesterol ve ürik asit seviyesinde artış
Gerçek tartı kaybı vücuttaki yağ kitlesinin azalması ile mümkündür. Kas ve su kitlesindeki kayıplar hem sıhhat açısından risklidir hem de kalıcı yük kaybına neden olmamaktadır. Yük kaybının süratli olması öncelikle su, sonrasında kas kitlesindeki azalma ile bağlantılıdır. Süratle verilen kilolar, kısa bir mühlet sonra tıpkı süratle geri alınmaktadır. Istikrarlı diyetlerde yağ, ketojenik (çok düşük karbonhidrat içeren) diyetlerde su ve açlık halinde kas kaybı olmaktadır.
Sonuç olarak; zayıflama programı kimseye hususî, bireyin benimseyip, ömür stili haline getirerek uygulayabileceği, ehil ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilecek özellikte olmalıdır. Ayrıyeten obezitenin tedavisinde tek başına diyet tedavisi yerinde olmamakta, beraberinde egzersiz programı ve davranış değişikliği tedavisi de gerekmektedir.