Oosit (yumurta hucresi) dollendiği andan itibaren gebelik başlar Dollenen yumurta hucresi Fallop tupunde ilerleyerek uterus icine ulaşır ve burada en uygun yerde yerleşir Bu yerleşme (implantasyon) sonrasında beta HCG salgısı başlar
Doğanın en onemli gorevlerinden biri yeryuzunun canlılara sunduğu sınırlı kaynaklarından en mukemmel olan canlıların faydalanmasını sağlamaktır Bunun icin de doğa(l) mekanizmalar yeni canlı oluşumunun her aşamasında ve hatta canlılar dunyaya geldikten sonra da hayatın her aşamasında devreye girerek tum canlılar bir sınava tabi tutulur, “hatalı olanlar ortadan kaldırılır ve kusursuz olanlara “yer acılır “En mukemmel olan burada genetik, yapısal ve işlevsel olarak en mukemmel olan anlamında kullanılmaktadır Doğal seleksiyon (secim) adı verilen bu fizyolojik mekanizma “hatalı olan organizmaları bulur ve yukarıda anlattığımız gibi, mukemmel olanlarına yer acmak icin bir anlamda kendi yaptığı hataları yokederek duzeltmeye calışır En dar anlamda bakıldığında “duşuk bu fizyolojik mekanizmanın dışavurumlarından biri olarak gorulebilir
Doğal seleksiyonun duşuk eyleminde en onemli ozelliklerinden biri en erken donemlerde devreye girmesidir Hata henuz buyuk boyutlara ulaşılmadan bertaraf edildiğinde mekanizma daha iyi işler Bu nedenle her ne kadar “duşuk terimini ilk 20 hafta icinde oluşan bir olay olarak tarif etmiş olsak da aslında duşukler en sık gebeliğin oluştuğu ilk gunlerde oluşur ve onemli bir kısmı da henuz adet gecikmesi gibi gebelik belirtileri oluşmadan, yani kadın gebe olduğunu algılamadan meydana gelir Dollendikten hemen sonra surec işlemeye başlar ve dollenmiş olan ancak “kalitesi duşuk yumurta hucresi hemen yokedilmeye calışır Bu surec o kadar hassas işler ki, bu aşamadan adet gecikmesi olan gebeliğin dorduncu haftasına kadar oluşmuş olan gebeliklerin yaklaşık %25′i duşukle sonuclanır Bu gerceği beta HCG hormonu olcum yontemleri geliştirildikten sonra anlamış bulunuyoruz Yukarıda anlattığımız gibi implantasyon (uterus icinde yerleşme) oluştuktan hemen sonra başlayan beta HCG salgısı hassas laboratuar incelemeleriyle olculebilmekte ve kadında henuz adet gecikmesi olmadan beta HCG salgısının arttığının gozlenmesiyle gebelik tanısı kesin konabilmektedir (gebeliğin tanısı hakkında daha ayrıntılı bilgi almak icin tıklayın) Bu aşamada henuz biyolojik olarak gebelik başlamamış olduğundan ve kan biyokimyasına gore (yani beta HCG artışına gore ) gebelik tanısı konduğundan gebeliğe “kimyasal gebelik adı verilir
Doğal seleksiyonun diğer bir ozelliği de hatalarını duzeltme yonundeki tutumunu “inatcı bir şekilde devam ettirmesidir Kadında adet gecikmesi olduktan sonra da takip devam eder ve tanısı konmuş gebeliklerin yaklaşık %15′i de gebeliğin ilerleyen haftalarında duşukle sonuclanır Yani bunun anlamı, oluşmuş gebeliklerin yaklaşık %40′ı duşukle sonuclanmaktadır! Bu durum doğanın cok hata yapmasından değil, en ufak hataları bile “affetmemesinden kaynaklanan bir durumdur
Gebelik haftası ilerledikce gebeliğin duşukle sonuclanma olasılığı azalır Zira doğal seleksiyon sureci “hatalı gebelikleri sıklıkla erken gebelik haftalarında yakalar ve sonlandırır Nitekim duşuklerin %80′i gebeliğin ilk 12 haftasında gercekleşir ve bu haftadan sonra duşuk riski giderek azalır Yapılan bazı calışmalar bebeğin ultrasonografide kalp atışlarının gozlenmesi durumunda duşuk riskinin %3′e kadar duştuğunu gostermektedir
Yukarıda anlattığımız bu doğal seleksiyon sureci elbette her duşuğun nedeni değildir Ozellikle tekrarlayıcı duşuklerin onemli bir kısmı, kadında varolan bazı yapısal kusurlara (uterus şekil bozuklukları gibi), hormonal dengesizliklere (polikistik over gibi, tiroid işlev bozuklukları gibi), kadında ve veya erkekte varolan genetik bazı kusurlara bağlı (dengeli translokasyonlar gibi) olarak da oluşabilir Aşağıda bu nedenlerin daha geniş bir listesini bulacaksınız
Ancak şunu kesinlikle soyleyebiliriz: Erken gebelikte ortaya cıkan duşuklerin %50′sinden fazlası bebekte tesadufi olarak ortaya cıkan ve tekrarlayıcı ozelliği bulunmayan kromozom anomalilerine bağlı meydana gelir Duşuk esnasında gebelik haftası ne kadar ufaksa nedenin boyle olma olasılığı o kadar yukselir Bu yuzden de duşuk, ureme cağında bulunan kadınların sıklıkla yaşadığı ve coğunlukla tekrar etmeyen bir durum olarak kabul edilebilir
Doğal seleksiyon elbette her uretim hatasını saptayamaz ve bazı gebelikler hatalı uretilmiş olmalarına karşın devam eder Doğal seleksiyon sureci bu hataları gebeliğin ilerleyen haftalarında yakaladığında kendini gec duşukler ya da erken doğum, olu doğum şeklinde belli edebilir Esasen erken doğumların bir kısmının nedeni de budur
Doğal seleksiyon hatalı uretimi doğuma kadar yakalayamadığında yeni doğan doneminde yakalayabilir Yeni doğan olumlerinin onemli nedenlerinden biri de anomalili doğmuş bebeklerdir
Kimlerde duşuk yapma riski daha yuksektir?
Anne (ve baba adayının) gebeliğin oluştuğu esnada yaşı ne kadar yuksekse ve kadının daha onceden yaşadığı gebelik sayısı ne kadar fazlaysa gebeliğin duşukle sonuclanma riski de o kadar artar Bu doğaldır, zira yaş arttıkca gamet hucrelerinde (kadınlarda yumurta hucresi, erkeklerde sperm) genetik bozukluklar meydana gelme olasılığı ve bu meydana gelen bozukluğun dollenmiş hucreye gecme olasılığı artar 20 yaşından daha genc olan anne adaylarında duşuk riski yaklaşık %10 iken (gebelik tanısı konulan gebeliklerin duşuk oranı), 40 yaşından daha ileri yaşta olanlarda bu risk %30 civarındadır Baba adayının yaşının 40′ın uzerinde olduğu gebeliklerde de duşuk riski iki kat artar
En onemli etken olan anne ve baba adayı yaşı dışında, anne adayında hormonal bazı hastalıklar (polikistik over, hipotiroidi (tiroid bezinin az calışması)), kronik hastalıklar (ozellikle kalp, karaciğer ve bobrek hastalıkları, bazı otoimmun hastalıklar, tuberkuloz, kanser, ileri derecede kansızlık), jinekolojik hastalıklar (uterus şekil bozuklukları, uterusta yapışıklıklar, myomlar, tedavi edilmemiş bazı vajinit turleri, sigara ve alkol kullanımı ve mesleki olarak bazı maddelere surekli maruz kalma da duşuk oluşma riskini artırır
Daha onceki gebeliklerinden biri duşukle sonuclanmış olan anne adaylarında da yeni bir gebeliğin duşukle sonuclanma riski hafifce artar Daha once yapılan iki veya daha fazla duşukte ise onceden gercekleşmiş duşuk sayısı arttıkca yeni gebeliğin de duşukle sonuclanma riski artar Her ne kadar duşuk sayısı arttıkca yeni oluşan bir gebeliğin de duşukle sonuclanma riski yukselse de, istatistikler uc veya cok daha fazla sayıda duşuk yapmış anne adaylarında bile sağlıklı bir bebek doğurma olasılığının %55 ile %75 arasında olduğunu gostermektedir
Yeni doğum yapmış bir anne adayında doğumdan sonraki ilk uc ayda oluşan gebeliğin de duşukle sonuclanma riski nispeten yuksektir
Duşuk nasıl belirti verir?
Duşuğun “olmazsa olmaz belirtisi kanamadır Erken gebelik haftalarında kanamanın beraberinde ağrı olmayabilir ve “parca duşurme de “parcaların ufak olması nedeniyle algılanamayabilir
Doğanın en onemli gorevlerinden biri yeryuzunun canlılara sunduğu sınırlı kaynaklarından en mukemmel olan canlıların faydalanmasını sağlamaktır Bunun icin de doğa(l) mekanizmalar yeni canlı oluşumunun her aşamasında ve hatta canlılar dunyaya geldikten sonra da hayatın her aşamasında devreye girerek tum canlılar bir sınava tabi tutulur, “hatalı olanlar ortadan kaldırılır ve kusursuz olanlara “yer acılır “En mukemmel olan burada genetik, yapısal ve işlevsel olarak en mukemmel olan anlamında kullanılmaktadır Doğal seleksiyon (secim) adı verilen bu fizyolojik mekanizma “hatalı olan organizmaları bulur ve yukarıda anlattığımız gibi, mukemmel olanlarına yer acmak icin bir anlamda kendi yaptığı hataları yokederek duzeltmeye calışır En dar anlamda bakıldığında “duşuk bu fizyolojik mekanizmanın dışavurumlarından biri olarak gorulebilir
Doğal seleksiyonun duşuk eyleminde en onemli ozelliklerinden biri en erken donemlerde devreye girmesidir Hata henuz buyuk boyutlara ulaşılmadan bertaraf edildiğinde mekanizma daha iyi işler Bu nedenle her ne kadar “duşuk terimini ilk 20 hafta icinde oluşan bir olay olarak tarif etmiş olsak da aslında duşukler en sık gebeliğin oluştuğu ilk gunlerde oluşur ve onemli bir kısmı da henuz adet gecikmesi gibi gebelik belirtileri oluşmadan, yani kadın gebe olduğunu algılamadan meydana gelir Dollendikten hemen sonra surec işlemeye başlar ve dollenmiş olan ancak “kalitesi duşuk yumurta hucresi hemen yokedilmeye calışır Bu surec o kadar hassas işler ki, bu aşamadan adet gecikmesi olan gebeliğin dorduncu haftasına kadar oluşmuş olan gebeliklerin yaklaşık %25′i duşukle sonuclanır Bu gerceği beta HCG hormonu olcum yontemleri geliştirildikten sonra anlamış bulunuyoruz Yukarıda anlattığımız gibi implantasyon (uterus icinde yerleşme) oluştuktan hemen sonra başlayan beta HCG salgısı hassas laboratuar incelemeleriyle olculebilmekte ve kadında henuz adet gecikmesi olmadan beta HCG salgısının arttığının gozlenmesiyle gebelik tanısı kesin konabilmektedir (gebeliğin tanısı hakkında daha ayrıntılı bilgi almak icin tıklayın) Bu aşamada henuz biyolojik olarak gebelik başlamamış olduğundan ve kan biyokimyasına gore (yani beta HCG artışına gore ) gebelik tanısı konduğundan gebeliğe “kimyasal gebelik adı verilir
Doğal seleksiyonun diğer bir ozelliği de hatalarını duzeltme yonundeki tutumunu “inatcı bir şekilde devam ettirmesidir Kadında adet gecikmesi olduktan sonra da takip devam eder ve tanısı konmuş gebeliklerin yaklaşık %15′i de gebeliğin ilerleyen haftalarında duşukle sonuclanır Yani bunun anlamı, oluşmuş gebeliklerin yaklaşık %40′ı duşukle sonuclanmaktadır! Bu durum doğanın cok hata yapmasından değil, en ufak hataları bile “affetmemesinden kaynaklanan bir durumdur
Gebelik haftası ilerledikce gebeliğin duşukle sonuclanma olasılığı azalır Zira doğal seleksiyon sureci “hatalı gebelikleri sıklıkla erken gebelik haftalarında yakalar ve sonlandırır Nitekim duşuklerin %80′i gebeliğin ilk 12 haftasında gercekleşir ve bu haftadan sonra duşuk riski giderek azalır Yapılan bazı calışmalar bebeğin ultrasonografide kalp atışlarının gozlenmesi durumunda duşuk riskinin %3′e kadar duştuğunu gostermektedir
Yukarıda anlattığımız bu doğal seleksiyon sureci elbette her duşuğun nedeni değildir Ozellikle tekrarlayıcı duşuklerin onemli bir kısmı, kadında varolan bazı yapısal kusurlara (uterus şekil bozuklukları gibi), hormonal dengesizliklere (polikistik over gibi, tiroid işlev bozuklukları gibi), kadında ve veya erkekte varolan genetik bazı kusurlara bağlı (dengeli translokasyonlar gibi) olarak da oluşabilir Aşağıda bu nedenlerin daha geniş bir listesini bulacaksınız
Ancak şunu kesinlikle soyleyebiliriz: Erken gebelikte ortaya cıkan duşuklerin %50′sinden fazlası bebekte tesadufi olarak ortaya cıkan ve tekrarlayıcı ozelliği bulunmayan kromozom anomalilerine bağlı meydana gelir Duşuk esnasında gebelik haftası ne kadar ufaksa nedenin boyle olma olasılığı o kadar yukselir Bu yuzden de duşuk, ureme cağında bulunan kadınların sıklıkla yaşadığı ve coğunlukla tekrar etmeyen bir durum olarak kabul edilebilir
Doğal seleksiyon elbette her uretim hatasını saptayamaz ve bazı gebelikler hatalı uretilmiş olmalarına karşın devam eder Doğal seleksiyon sureci bu hataları gebeliğin ilerleyen haftalarında yakaladığında kendini gec duşukler ya da erken doğum, olu doğum şeklinde belli edebilir Esasen erken doğumların bir kısmının nedeni de budur
Doğal seleksiyon hatalı uretimi doğuma kadar yakalayamadığında yeni doğan doneminde yakalayabilir Yeni doğan olumlerinin onemli nedenlerinden biri de anomalili doğmuş bebeklerdir
Kimlerde duşuk yapma riski daha yuksektir?
Anne (ve baba adayının) gebeliğin oluştuğu esnada yaşı ne kadar yuksekse ve kadının daha onceden yaşadığı gebelik sayısı ne kadar fazlaysa gebeliğin duşukle sonuclanma riski de o kadar artar Bu doğaldır, zira yaş arttıkca gamet hucrelerinde (kadınlarda yumurta hucresi, erkeklerde sperm) genetik bozukluklar meydana gelme olasılığı ve bu meydana gelen bozukluğun dollenmiş hucreye gecme olasılığı artar 20 yaşından daha genc olan anne adaylarında duşuk riski yaklaşık %10 iken (gebelik tanısı konulan gebeliklerin duşuk oranı), 40 yaşından daha ileri yaşta olanlarda bu risk %30 civarındadır Baba adayının yaşının 40′ın uzerinde olduğu gebeliklerde de duşuk riski iki kat artar
En onemli etken olan anne ve baba adayı yaşı dışında, anne adayında hormonal bazı hastalıklar (polikistik over, hipotiroidi (tiroid bezinin az calışması)), kronik hastalıklar (ozellikle kalp, karaciğer ve bobrek hastalıkları, bazı otoimmun hastalıklar, tuberkuloz, kanser, ileri derecede kansızlık), jinekolojik hastalıklar (uterus şekil bozuklukları, uterusta yapışıklıklar, myomlar, tedavi edilmemiş bazı vajinit turleri, sigara ve alkol kullanımı ve mesleki olarak bazı maddelere surekli maruz kalma da duşuk oluşma riskini artırır
Daha onceki gebeliklerinden biri duşukle sonuclanmış olan anne adaylarında da yeni bir gebeliğin duşukle sonuclanma riski hafifce artar Daha once yapılan iki veya daha fazla duşukte ise onceden gercekleşmiş duşuk sayısı arttıkca yeni gebeliğin de duşukle sonuclanma riski artar Her ne kadar duşuk sayısı arttıkca yeni oluşan bir gebeliğin de duşukle sonuclanma riski yukselse de, istatistikler uc veya cok daha fazla sayıda duşuk yapmış anne adaylarında bile sağlıklı bir bebek doğurma olasılığının %55 ile %75 arasında olduğunu gostermektedir
Yeni doğum yapmış bir anne adayında doğumdan sonraki ilk uc ayda oluşan gebeliğin de duşukle sonuclanma riski nispeten yuksektir
Duşuk nasıl belirti verir?
Duşuğun “olmazsa olmaz belirtisi kanamadır Erken gebelik haftalarında kanamanın beraberinde ağrı olmayabilir ve “parca duşurme de “parcaların ufak olması nedeniyle algılanamayabilir