Ehli Beyt ile ilgili ayetler
Kur'an da ehli beyt
Ehli Beyt ile ilgili ondan pozitif âyeti kerime bulunmaktadır
1) Allahu teala Peygamber Efendimizin hanımlarına hitaben: Evlerinizde oturun, eski cahiliye adetinde olduğu gibi açılıp saçılmayın Namazı kılın, zekatı verin, Allah'a ve Rasulüne itaat edin Ey Ehli Beyt! Allah sizden, (Rics'i) sadece günahı onarmak ve sizi tertemiz gerçekleştirmek istiyor (Ahzab suresi: 33)
Evlerinizde okunan Allah'ın ayetlerini ve hikmeti hatırlayın Şüphesiz Allah, her şeyin iç yüzünü bilendir ve her şeyden haberi olandır(Ahzab suresi: 34)
Meşhur müfessir ibnu Atiyye ricsin manasını izah ederken şöyle demektedir: Ricsgünah, azab, necis ve murdar şeylerdir Allah teala bunların tamamını Ehli Beyt 'ten gidermiştir
Bu hususta üç gösterme vardır:
Ehli Sünnet alimlerinin bir kısmına tarafından bu ayeti kerimede kastedilen Ehli beyt yalnızca Peygamber Efendimizin eşleridir Genel Olarak tefsirlere geçen ve Abdullah b Abbas (ra)'a nisbet edilen bu görüşe dair rivayetlerin bir kısmı Abdullah b Abbas (ra)'ın kölesi İkrime'den söylenti edilmektedir Hz Ali ve Ehli beyt'i sevmeyen ve onlara buğz eden bir kimse idi Bu sebeple bu rivayetler kabul edilemez
Allah Rasulünün zevceleri, evlatları, torunları olan Hz Hasan ve Hz Hüseyin ve damadı Hz Ali, Ehli beyt'i teşkil ederler Çünkü sadece Peygamber Efendimizin zevcelerini ilgilendiren kısım müennes yani dişilere hitab sigası ile olmuştur Ehli beyt ile ilgili bölümde ise müzekker yani erkeklere ait siga ile hitab edilmiştir diğer taraftan ilk hitap Ey Peygamber hanımlarıdiye başladığına kadar, ola ki yalnız onlar Ehli Beyt olsalardı, Ey Ehli beytdiye başlaması gerekirdi
Bu Ayeti kerimede kast edilenler Hz Peygamberle beraber yalnızca HzFatıma, HzAli, HzHasan ve Hz Hüseyin'dir1
Her görüntü sahibinin kendilerine kadar delilleri bulunmaktadır
Bu hususda ifrat ve tefrit açıkça görülmektedir, oysa en açıkçası orta görüştür
Hz Ali, Hz Fatıma Hz Hasan ve Hz Hüseyin'in Ehli beyt'ten oldukları hadisi şeriflerle sabittir Bu hadisi şerifleri söylenti eden Sahabiler şunlardır:
Hz Aişe, Ümmü Seleme, Ebu Said elHudri,Vesiletubnu'lAska', Enes b Malik, Ömer b Ebi Seleme
Hz Aişe diyor fakat;''Bir sabahleyin vakti Peygamber evden çıktı Üzerinde keçi kılından dokunmuş nakışlı bir mırtı bulunuyordu Hasan geldi, onu içine aldı, Hüseyin geldi, onu da içine aldı, daha sonra Fatıma geldi, onu da içine aldı, en son Ali geldi, onu da mırtısının içine alarak şu ayeti okudu: Ey Ehli Beyt! Allah sizden, (Rics'i) sadece günahı onarmak ve sizi tertemiz yerine getirmek istiyor (ElAhzab suresi: 33)2
Bu hadisi şerifi Hz Aişe'den başka Ümmü Seleme, Ebu Said elHudri, Vesiletubnu'l Aska', Enes b Malik ve Ümmü Seleme'nin oğlu Ömer ibn Ebi Seleme rivayet etmektedirler
İmam Tirmizi'nin esSünen kitabında (3806 numara ile) Ümmü Seleme'den söylenti ettiği hadisi şerif de şöyledir: Hz Peygamber, Hasan, Hüseyin, Ali ve Fatıma'yı kendisi de onlarla beraber almak üzere bir örtü ile örterek: Ey Allahım, Ehli Beyt'im ve öz yakınlarım bunlardır , onlardan ricsi (murdarlığı) giderip onları tertemiz kıl Ümmü Seleme: Ben de onlarla beraber miyim ya Rasulullahdedim Buyurdular oysa: Sen hayır üzeresin''3
İmam Tirmizi'nin esSünen kitabında (3130 numara ile) rivayet ettiği hadisi şerif'de Enes b Malik (ra) şöyle diyor : Rasulullah sabahtan namazına çıkarken Altı ay Fatıma'nın kapısından geçerek onlara şöyle sesleniyordu: Ey Ehli Beyt namaza, Ey Ehli Beyt, Allah sizden murdarlığı giderip sizi tertemiz kılmak diler4
Şeddad Ebu Ammar diyor fakat: Vesiletubnu'l Aska (ra)'nın yanında vardım Yanında birileri vardı Hz Ali'yi konuşuyorlardı Onlar kalkıp gidince bana dedi ama: Rasulullah'dan gördüğümü sana anlatayım mı? Evet dedim Bir gün Hz Fatıma'nın evine gidip Ali'yi sordum? Rasulullah'a gittiğini söyledi Ben de oturup Ali'yi bekledim Rasulullah geldiler, Ali, Hasan ve Hüseyin beraberindeydi Herkes bir elini tutmuştu Eve girince Ali'yi ve Fatıma'yı önünde oturttu Hasan ve Hüseyin'i de dizlerine oturttu Sonradan üzerindeki örtüyü (ya da abayı) onların üstüne örtüp şu ayeti kerimeyi okudu: Ey Ehli Beyt , hiç şüphesiz, Allah sizden murdarlığı giderip sizi tertemiz kılmak dilerVe şöyle devam etti: Ey Allahım! Ehli Beyt'im bunlardır 5
2) Ehli Beyt'e Salat ve selam okumak:
Aslında Allah ve melekleri, Peygamber'e salat ederler, ey iman edenler! Siz de ona salat edin ve bütün teslimiyetle selamlama edin(Ahzab suresi: 56)
Ashab: Ya Rasulallah, Sana nasıl salat okuyalım?diye sordularRasulullah buyurdular ki: Ey Allahım İbrahim'e salat ettiğin gibi Muhammed'e ,zevcelerine ve zürriyetine de salat kıl (rahmet eyle) İbrahim'i mübarek kıldığın gibi Muhammed'i, Zevcelerini ve Zürriyetini de kutsal kıl Belli sen övülen ve yüceltilensin6
3) Şura suresi: 23 İşte, Allah'ın, iman eden ve salih ameller işleyen kullarına müjdelediği sevab budur (Ey Resulüm, tebliğde bulunmakta olduğun kimselere) de oysa: Ben (bu tebliğime karşılık) sizden akrabalık sevgisinden diğer bir vergi istemiyorum Kim bir iyilik işlerse, onun sevabını fazlasıyla veririz Kesin ki Allah Ğafur'dur,(çok bağışlayan) şekurdur, (şükrün karşılığını verendir)
Bu ayeti kerimede Allah Rasulüne şunu söylemesini emrediyor: Size beyanat ettiğim ‘Din'e karşılık herhangi bir vergi istemiyorum, ama akrabalarımı sevmenizi istiyorum''
Abdullah ibn Abbas'dan gelen bir rivayete kadar; bu ayeti kerime Medine'de nazil olmuştur
Hz Hüseyin'in oğlu Ali Zeynü'lAbidin, Şam'a esir olarak getirildiğinde ahali onu görsün diye bir merenin üzerine çıkartılmıştı Şamlı bir adam ayağa kalkıp:'' Fitnenin kökünü kesen ve sizi öldüren Allah'a hamd olsun'' deyince, Ali ona ‘Sen Kur'an'ı okudun mu?' diye sorar O da ‘evet' der ‘Hamim suresini de okudun mu?', ‘Ben Kur'an'ı okudum ama Hamim suresini okumadım' cevabı üstüne Ali der fakat: Bu din için akraba sevgisinden başka sizden hiç bir ödenti istemiyorumayetini okumadın mı? O da: ‘O ayettekiler sizler misiniz?' Ali : ‘Evet' der7
Aynı manayı Hz Hasan'ın hutbesinde ifade ettiğini Ebu Bişr edDulabi ezZürriyet etTahire (114 numara ile) de ve elBaskın enNeysaburi elMustedrek (3172) kitabında söylenti etmektedirler
Abdullah ibn Abbas'dan gelen bir rivayet de şöyledir: Bu Ayeti Kerime nazil olduğunda Peygambere ‘sevgileri bize vacip olan akrabaların kimlerdir?' diye sorduklarında, buyurdular ama: ‘Bunlar Ali, Fatıma ve iki oğludur'8
Aslında akrabalarının kimler olduğu Enfal suresi 41 ayette ifade edilmiştir Bu ayeti kerime ile Ehli beyt'e hisse de verilmiştir
4) Eğer Allah'a ve hak ile batılın ayrıldığı gün, iki ordunun birbiri ile karşılaştığı gün (Bedir savaşında) kulumuza indirdiğimize inanmışsanız, bilin ancak, ganimet olarak aldığınız herhangi bir şeyin beşte biri Allah'a, Resulüne, onun akrabalarına, yetimlere, yoksullara ve yolcuya aittir Allah her şeye hakkıyla kadirdir (Enfal suresi: 41)9
İslam Tarihi'nden ve Hadis kitaplarından öğrendiğimize göre Peygamber Efendimiz Kureyş'e hiç bir vakit humustan hisse vermemiştir 10
Şeyh Muhammed Kesin benzeyenŞankiti Advaü'lIfade (2361) adlı tefsirinde diyor ancak: En kuvvetli delile tarafından bu ayette kast edilen akrabalar Haşim ve Muttalib oğullarıdır İmam Şafii, Ahmed b Hanbel, Ebu Sevr, Mücahid b Cebr, Katade, İbn Cüreyc ve Müslim b Halid bu görüştedirler
Ashab'tan Zeyd b Erkam, Ali b Hüseyin, Ömer b Abdü'lAziz, İmam Malik, Süfyan esSevri, Mücahid ve Evzai'ye kadar ise bu ayette kast edilen sadece Haşim oğullarıdır
5) İsa (as) Allah'ın kulu ve Rsulü olduğuna dair sana ilim geldikten sonra onun hakkında seninle münakaşaya kalkışanlara de fakat: Geliniz, sizler ve bizler dahil almak üzere, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı, çağıralım sonra da hepimiz dua edelim ve Allah'ın lanetini yalancıların üstüne okuyalım(Ali İmran suresi: 61)
Büyük müfessir İbn Cerir etTaberi tefsirinde (3300301) Necran Hiristiyanları ile Hz Peygamber arasında eğilim eden olayı isnad ile söylenti etmektedir Peygamber Efendimiz Necran Hiristiyanlarını İslam'a ziyafet eden bir mektup gönderdi Onlar da din adamlarından oluşan bir hey'etle Medine'ye geldiler, Mescidi Nebi'de ibadetlerini yapma hürriyeti kendilerine verildi ve Peygamber Efendimizle münakaşaya tutuştular Bunun üstüne karşılıklı beddua etmeyi emreden ayeti kerime nazil oldu Peygamber Efendimiz Hz Fatıma, Hz Ali, Hz Hasan ve Hz Hüseyin'i alarak beddua için dışarı çıktı Hıristiyan alimleri: Bu gerçekte peygamber ise bedduası kabul olunur ve biz helak oluruz diyerek korktular ve Peygamber Efendimizin önerilerini kabul ettiler
Bu ayeti kerimede konumuzu ilgilendiren husus şudur: Ayette Geliniz, sizler ve bizler dahil almak üzere, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızıemri ilahisi üstüne efendimizin Ehli beytini alıp çıkmasıdır Kimlerin Ehli beyt oldukları hiç bir şüpheye mahal bırakmayacak şekilde bu ayetle dobra dobra belirtilmiştir 11 *
Kur'an da ehli beyt
Ehli Beyt ile ilgili ondan pozitif âyeti kerime bulunmaktadır
1) Allahu teala Peygamber Efendimizin hanımlarına hitaben: Evlerinizde oturun, eski cahiliye adetinde olduğu gibi açılıp saçılmayın Namazı kılın, zekatı verin, Allah'a ve Rasulüne itaat edin Ey Ehli Beyt! Allah sizden, (Rics'i) sadece günahı onarmak ve sizi tertemiz gerçekleştirmek istiyor (Ahzab suresi: 33)
Evlerinizde okunan Allah'ın ayetlerini ve hikmeti hatırlayın Şüphesiz Allah, her şeyin iç yüzünü bilendir ve her şeyden haberi olandır(Ahzab suresi: 34)
Meşhur müfessir ibnu Atiyye ricsin manasını izah ederken şöyle demektedir: Ricsgünah, azab, necis ve murdar şeylerdir Allah teala bunların tamamını Ehli Beyt 'ten gidermiştir
Bu hususta üç gösterme vardır:
Ehli Sünnet alimlerinin bir kısmına tarafından bu ayeti kerimede kastedilen Ehli beyt yalnızca Peygamber Efendimizin eşleridir Genel Olarak tefsirlere geçen ve Abdullah b Abbas (ra)'a nisbet edilen bu görüşe dair rivayetlerin bir kısmı Abdullah b Abbas (ra)'ın kölesi İkrime'den söylenti edilmektedir Hz Ali ve Ehli beyt'i sevmeyen ve onlara buğz eden bir kimse idi Bu sebeple bu rivayetler kabul edilemez
Allah Rasulünün zevceleri, evlatları, torunları olan Hz Hasan ve Hz Hüseyin ve damadı Hz Ali, Ehli beyt'i teşkil ederler Çünkü sadece Peygamber Efendimizin zevcelerini ilgilendiren kısım müennes yani dişilere hitab sigası ile olmuştur Ehli beyt ile ilgili bölümde ise müzekker yani erkeklere ait siga ile hitab edilmiştir diğer taraftan ilk hitap Ey Peygamber hanımlarıdiye başladığına kadar, ola ki yalnız onlar Ehli Beyt olsalardı, Ey Ehli beytdiye başlaması gerekirdi
Bu Ayeti kerimede kast edilenler Hz Peygamberle beraber yalnızca HzFatıma, HzAli, HzHasan ve Hz Hüseyin'dir1
Her görüntü sahibinin kendilerine kadar delilleri bulunmaktadır
Bu hususda ifrat ve tefrit açıkça görülmektedir, oysa en açıkçası orta görüştür
Hz Ali, Hz Fatıma Hz Hasan ve Hz Hüseyin'in Ehli beyt'ten oldukları hadisi şeriflerle sabittir Bu hadisi şerifleri söylenti eden Sahabiler şunlardır:
Hz Aişe, Ümmü Seleme, Ebu Said elHudri,Vesiletubnu'lAska', Enes b Malik, Ömer b Ebi Seleme
Hz Aişe diyor fakat;''Bir sabahleyin vakti Peygamber evden çıktı Üzerinde keçi kılından dokunmuş nakışlı bir mırtı bulunuyordu Hasan geldi, onu içine aldı, Hüseyin geldi, onu da içine aldı, daha sonra Fatıma geldi, onu da içine aldı, en son Ali geldi, onu da mırtısının içine alarak şu ayeti okudu: Ey Ehli Beyt! Allah sizden, (Rics'i) sadece günahı onarmak ve sizi tertemiz yerine getirmek istiyor (ElAhzab suresi: 33)2
Bu hadisi şerifi Hz Aişe'den başka Ümmü Seleme, Ebu Said elHudri, Vesiletubnu'l Aska', Enes b Malik ve Ümmü Seleme'nin oğlu Ömer ibn Ebi Seleme rivayet etmektedirler
İmam Tirmizi'nin esSünen kitabında (3806 numara ile) Ümmü Seleme'den söylenti ettiği hadisi şerif de şöyledir: Hz Peygamber, Hasan, Hüseyin, Ali ve Fatıma'yı kendisi de onlarla beraber almak üzere bir örtü ile örterek: Ey Allahım, Ehli Beyt'im ve öz yakınlarım bunlardır , onlardan ricsi (murdarlığı) giderip onları tertemiz kıl Ümmü Seleme: Ben de onlarla beraber miyim ya Rasulullahdedim Buyurdular oysa: Sen hayır üzeresin''3
İmam Tirmizi'nin esSünen kitabında (3130 numara ile) rivayet ettiği hadisi şerif'de Enes b Malik (ra) şöyle diyor : Rasulullah sabahtan namazına çıkarken Altı ay Fatıma'nın kapısından geçerek onlara şöyle sesleniyordu: Ey Ehli Beyt namaza, Ey Ehli Beyt, Allah sizden murdarlığı giderip sizi tertemiz kılmak diler4
Şeddad Ebu Ammar diyor fakat: Vesiletubnu'l Aska (ra)'nın yanında vardım Yanında birileri vardı Hz Ali'yi konuşuyorlardı Onlar kalkıp gidince bana dedi ama: Rasulullah'dan gördüğümü sana anlatayım mı? Evet dedim Bir gün Hz Fatıma'nın evine gidip Ali'yi sordum? Rasulullah'a gittiğini söyledi Ben de oturup Ali'yi bekledim Rasulullah geldiler, Ali, Hasan ve Hüseyin beraberindeydi Herkes bir elini tutmuştu Eve girince Ali'yi ve Fatıma'yı önünde oturttu Hasan ve Hüseyin'i de dizlerine oturttu Sonradan üzerindeki örtüyü (ya da abayı) onların üstüne örtüp şu ayeti kerimeyi okudu: Ey Ehli Beyt , hiç şüphesiz, Allah sizden murdarlığı giderip sizi tertemiz kılmak dilerVe şöyle devam etti: Ey Allahım! Ehli Beyt'im bunlardır 5
2) Ehli Beyt'e Salat ve selam okumak:
Aslında Allah ve melekleri, Peygamber'e salat ederler, ey iman edenler! Siz de ona salat edin ve bütün teslimiyetle selamlama edin(Ahzab suresi: 56)
Ashab: Ya Rasulallah, Sana nasıl salat okuyalım?diye sordularRasulullah buyurdular ki: Ey Allahım İbrahim'e salat ettiğin gibi Muhammed'e ,zevcelerine ve zürriyetine de salat kıl (rahmet eyle) İbrahim'i mübarek kıldığın gibi Muhammed'i, Zevcelerini ve Zürriyetini de kutsal kıl Belli sen övülen ve yüceltilensin6
3) Şura suresi: 23 İşte, Allah'ın, iman eden ve salih ameller işleyen kullarına müjdelediği sevab budur (Ey Resulüm, tebliğde bulunmakta olduğun kimselere) de oysa: Ben (bu tebliğime karşılık) sizden akrabalık sevgisinden diğer bir vergi istemiyorum Kim bir iyilik işlerse, onun sevabını fazlasıyla veririz Kesin ki Allah Ğafur'dur,(çok bağışlayan) şekurdur, (şükrün karşılığını verendir)
Bu ayeti kerimede Allah Rasulüne şunu söylemesini emrediyor: Size beyanat ettiğim ‘Din'e karşılık herhangi bir vergi istemiyorum, ama akrabalarımı sevmenizi istiyorum''
Abdullah ibn Abbas'dan gelen bir rivayete kadar; bu ayeti kerime Medine'de nazil olmuştur
Hz Hüseyin'in oğlu Ali Zeynü'lAbidin, Şam'a esir olarak getirildiğinde ahali onu görsün diye bir merenin üzerine çıkartılmıştı Şamlı bir adam ayağa kalkıp:'' Fitnenin kökünü kesen ve sizi öldüren Allah'a hamd olsun'' deyince, Ali ona ‘Sen Kur'an'ı okudun mu?' diye sorar O da ‘evet' der ‘Hamim suresini de okudun mu?', ‘Ben Kur'an'ı okudum ama Hamim suresini okumadım' cevabı üstüne Ali der fakat: Bu din için akraba sevgisinden başka sizden hiç bir ödenti istemiyorumayetini okumadın mı? O da: ‘O ayettekiler sizler misiniz?' Ali : ‘Evet' der7
Aynı manayı Hz Hasan'ın hutbesinde ifade ettiğini Ebu Bişr edDulabi ezZürriyet etTahire (114 numara ile) de ve elBaskın enNeysaburi elMustedrek (3172) kitabında söylenti etmektedirler
Abdullah ibn Abbas'dan gelen bir rivayet de şöyledir: Bu Ayeti Kerime nazil olduğunda Peygambere ‘sevgileri bize vacip olan akrabaların kimlerdir?' diye sorduklarında, buyurdular ama: ‘Bunlar Ali, Fatıma ve iki oğludur'8
Aslında akrabalarının kimler olduğu Enfal suresi 41 ayette ifade edilmiştir Bu ayeti kerime ile Ehli beyt'e hisse de verilmiştir
4) Eğer Allah'a ve hak ile batılın ayrıldığı gün, iki ordunun birbiri ile karşılaştığı gün (Bedir savaşında) kulumuza indirdiğimize inanmışsanız, bilin ancak, ganimet olarak aldığınız herhangi bir şeyin beşte biri Allah'a, Resulüne, onun akrabalarına, yetimlere, yoksullara ve yolcuya aittir Allah her şeye hakkıyla kadirdir (Enfal suresi: 41)9
İslam Tarihi'nden ve Hadis kitaplarından öğrendiğimize göre Peygamber Efendimiz Kureyş'e hiç bir vakit humustan hisse vermemiştir 10
Şeyh Muhammed Kesin benzeyenŞankiti Advaü'lIfade (2361) adlı tefsirinde diyor ancak: En kuvvetli delile tarafından bu ayette kast edilen akrabalar Haşim ve Muttalib oğullarıdır İmam Şafii, Ahmed b Hanbel, Ebu Sevr, Mücahid b Cebr, Katade, İbn Cüreyc ve Müslim b Halid bu görüştedirler
Ashab'tan Zeyd b Erkam, Ali b Hüseyin, Ömer b Abdü'lAziz, İmam Malik, Süfyan esSevri, Mücahid ve Evzai'ye kadar ise bu ayette kast edilen sadece Haşim oğullarıdır
5) İsa (as) Allah'ın kulu ve Rsulü olduğuna dair sana ilim geldikten sonra onun hakkında seninle münakaşaya kalkışanlara de fakat: Geliniz, sizler ve bizler dahil almak üzere, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı, çağıralım sonra da hepimiz dua edelim ve Allah'ın lanetini yalancıların üstüne okuyalım(Ali İmran suresi: 61)
Büyük müfessir İbn Cerir etTaberi tefsirinde (3300301) Necran Hiristiyanları ile Hz Peygamber arasında eğilim eden olayı isnad ile söylenti etmektedir Peygamber Efendimiz Necran Hiristiyanlarını İslam'a ziyafet eden bir mektup gönderdi Onlar da din adamlarından oluşan bir hey'etle Medine'ye geldiler, Mescidi Nebi'de ibadetlerini yapma hürriyeti kendilerine verildi ve Peygamber Efendimizle münakaşaya tutuştular Bunun üstüne karşılıklı beddua etmeyi emreden ayeti kerime nazil oldu Peygamber Efendimiz Hz Fatıma, Hz Ali, Hz Hasan ve Hz Hüseyin'i alarak beddua için dışarı çıktı Hıristiyan alimleri: Bu gerçekte peygamber ise bedduası kabul olunur ve biz helak oluruz diyerek korktular ve Peygamber Efendimizin önerilerini kabul ettiler
Bu ayeti kerimede konumuzu ilgilendiren husus şudur: Ayette Geliniz, sizler ve bizler dahil almak üzere, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızıemri ilahisi üstüne efendimizin Ehli beytini alıp çıkmasıdır Kimlerin Ehli beyt oldukları hiç bir şüpheye mahal bırakmayacak şekilde bu ayetle dobra dobra belirtilmiştir 11 *