Hangi belirtilerle ortaya çıkıyor? Eklemin üzerinde ve çevresinde kızarıklık
Eklemde ısı artışı şişme
Sürekli ve rahatsız edici şiddette ağrı
Özellikle uykudan uyandıktan sonra eklemde katılık oluşması
Katılıktan dolayı çocuğun yıkanmakta kahvaltı etmekte kavanoz açmakta yürümekte zorlanmasıyla ortaya çıkıyor
Çocuk iltihabın etkisiyle aksak yürümeye başlıyor
Küçük çocukları anneleri bezlerken kalça ve diz bölgelerine dokunulmasından rahatsızlık duyup ağlıyorsa doktora gitmekte yarar var
Tüm bu belirtilerin anne ve babalar için bir uyarıcı olabileceğine değinen Dr. Canaaa eklem romatizmalarının tanınmasında ailenin dikkatinin çok önemli olduğunun altını çiziyor.
Hangi bölgelerde görülüyor?
Diz ayak bilekleri çok tutulabiliyor. Erişkindekine benzeyen yaşlılarda görülen ellerinde parmaklarında şişlik olan bir tip çocuklarda da görülebiliyor. Elleri daha çok tutuyor. Bilekten başlıyor tarak kemiklerin eklem yaptığı yerler ile birlikte parmak kemikleri arasındaki eklemlerde sık görülebiliyor. Onun dışında çenenin kafa eklemine kaynadığı yerdeki romatizmalar gözden kaçıyor. İltihap bu bölgede oluşunca çene eklemi daha az büyüyor tam kapanmıyor kapanırken çenenin çıkmasına neden olabiliyor. Plastik cerrahi gerektirecek kadar ilerleyebiliyor.
Daha çok hangi yaşlarda ortaya çıkıyor?
Yenidoğan döneminde çok fazla görmüyoruz 0-18 yaş arasını kapsıyor. Juvenil idiopatik artrit dediğimiz nedeni belli olmayan 0-18 yaş arasında görülen eklem romatizmalarının yedi tane alt tipi var. Tek eklemi tutan ya da dörtten daha az eklemi tutan tipi daha çok küçük çocuklarda görülüyor. Erişkindekine benzeyen eklem romatizması yani romatod faktör pozitifliğiyle giden eklem romatizmasında ise genellikle 10 yaşlarında ortaya çıkıyor. Bunun bir başka alt tipi sedef hastalığıyla birlikte görülebiliyor. Sedef hastalarında özellikle el sırt omurgayı tutan eklem romatizmaları olabiliyor. Farklı farklı yaşlarda bu yedi tip ortaya çıkabiliyor.
Tedavi ne kadar sürüyor?
Bir enjeksiyon yapıp hiç sorun görmeyebilirsiniz. Ama 3 yaşında başlayan sistemik artrit 18 yaşına kadar takiptedir ve ilaç kullanması gerekebilir. Biz hastalığın seyrine bakarak bunları görüyoruz.
Eklem romatizması başka hangi organları etkiliyor?
Sistemik artrit vücudun tüm sistemlerini ilgilendiren kemik iliği dalak karaciğer harabiyetiyle giden yaşamı tehdit edecek sorunlar ortaya çıkaran bir eklem romatizması türü ve her yaşta ortaya çıkar. Çok hızlı ilerler. Takibinin de hızlı yapılması gerekir. Sadece diz tutulumuyla giden bir rahatsızlık çok ciddi şikayet oluşturmayacakken bir diz ağrısı bazen aksayarak yürüme diğer tarafta yaşamı tehdit edecek kadar ciddi romatizma hastalığı olabiliyor.
Gözleri de etkiliyor mu?
Bu yedi grup içinde az eklem tutulumuyla giden çocuklarda belirli bir oto antikor bakıyoruz. Bu antikorun getirdiği sorun vücudun kendi hücrelerine saldırması. Bağışıklık sistemi bozukluğu oluyor. Ana antikoru pozitifse bunun en önemli sorunu gözlerde sessiz bir iltihaplanma yapıyor. Fark edilmediği ve takip edilmediği taktirde körlüğe neden oluyor. İlerlemiş vakalarda iltihaba bağlı olarak gözün içinde yapışıklıklar oluyor ve iltihaplar oluşuyor. Eğer çok uzun süre devam eder ve gözden kaçarsa göz bebeğinde 1-2 milimetrelik bölgede yapışıklıklardan dolayı girintili çıkıntılı şekil bozukluğu olabiliyor.
Tedavisi nasıl yapılıyor?
Eklem içine enjeksiyon yapılabiliyor. Böylece çocuğun 4-6 ay rahat bir yaşam sürmesi sağlanabiliyor. Çoklu eklem tutulumlarında ise iltihabı azaltıcı ilaçlar kullanılıyor
Kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar romatizmada daha düşük dozlarda kullanılıyor
Çok şiddetli bir romatizma varsa biyolojik ilaçlar kullanıyoruz. Çocukların yaşam kalitesini artırabiliyoruz
Yakalanmamış vakaysa genellikle oluşmuş eklem bozukluklarını donmuş eklemleri tekrar eski sağlıklı eklem haline getirmek mümkün değil. Fizyoterapistlerin de yardımıyla oluşan hasarın azaltılmasına yardımcı olmaya çalışıyoruz
Kıkırdak tamamen yok olduysa kemik değişiklikleri meydana geldiyse bunları geri getiremiyoruz. Çok ilerlemiş vakalarda da ortopedinin yardımıyla hasarlanmış eklem çıkarılıp proaaa takılabiliyor
Çok uzun süre steroid kullanmak zorundaysak çocukların özellikle büyümelerinin boy atmalarının bir miktar engellendiğini görüyoruz ancak ilacı kestikten sonra çocuk akranlarını yakalayabiliyor.
Eklemde ısı artışı şişme
Sürekli ve rahatsız edici şiddette ağrı
Özellikle uykudan uyandıktan sonra eklemde katılık oluşması
Katılıktan dolayı çocuğun yıkanmakta kahvaltı etmekte kavanoz açmakta yürümekte zorlanmasıyla ortaya çıkıyor
Çocuk iltihabın etkisiyle aksak yürümeye başlıyor
Küçük çocukları anneleri bezlerken kalça ve diz bölgelerine dokunulmasından rahatsızlık duyup ağlıyorsa doktora gitmekte yarar var
Tüm bu belirtilerin anne ve babalar için bir uyarıcı olabileceğine değinen Dr. Canaaa eklem romatizmalarının tanınmasında ailenin dikkatinin çok önemli olduğunun altını çiziyor.
Hangi bölgelerde görülüyor?
Diz ayak bilekleri çok tutulabiliyor. Erişkindekine benzeyen yaşlılarda görülen ellerinde parmaklarında şişlik olan bir tip çocuklarda da görülebiliyor. Elleri daha çok tutuyor. Bilekten başlıyor tarak kemiklerin eklem yaptığı yerler ile birlikte parmak kemikleri arasındaki eklemlerde sık görülebiliyor. Onun dışında çenenin kafa eklemine kaynadığı yerdeki romatizmalar gözden kaçıyor. İltihap bu bölgede oluşunca çene eklemi daha az büyüyor tam kapanmıyor kapanırken çenenin çıkmasına neden olabiliyor. Plastik cerrahi gerektirecek kadar ilerleyebiliyor.
Daha çok hangi yaşlarda ortaya çıkıyor?
Yenidoğan döneminde çok fazla görmüyoruz 0-18 yaş arasını kapsıyor. Juvenil idiopatik artrit dediğimiz nedeni belli olmayan 0-18 yaş arasında görülen eklem romatizmalarının yedi tane alt tipi var. Tek eklemi tutan ya da dörtten daha az eklemi tutan tipi daha çok küçük çocuklarda görülüyor. Erişkindekine benzeyen eklem romatizması yani romatod faktör pozitifliğiyle giden eklem romatizmasında ise genellikle 10 yaşlarında ortaya çıkıyor. Bunun bir başka alt tipi sedef hastalığıyla birlikte görülebiliyor. Sedef hastalarında özellikle el sırt omurgayı tutan eklem romatizmaları olabiliyor. Farklı farklı yaşlarda bu yedi tip ortaya çıkabiliyor.
Tedavi ne kadar sürüyor?
Bir enjeksiyon yapıp hiç sorun görmeyebilirsiniz. Ama 3 yaşında başlayan sistemik artrit 18 yaşına kadar takiptedir ve ilaç kullanması gerekebilir. Biz hastalığın seyrine bakarak bunları görüyoruz.
Eklem romatizması başka hangi organları etkiliyor?
Sistemik artrit vücudun tüm sistemlerini ilgilendiren kemik iliği dalak karaciğer harabiyetiyle giden yaşamı tehdit edecek sorunlar ortaya çıkaran bir eklem romatizması türü ve her yaşta ortaya çıkar. Çok hızlı ilerler. Takibinin de hızlı yapılması gerekir. Sadece diz tutulumuyla giden bir rahatsızlık çok ciddi şikayet oluşturmayacakken bir diz ağrısı bazen aksayarak yürüme diğer tarafta yaşamı tehdit edecek kadar ciddi romatizma hastalığı olabiliyor.
Gözleri de etkiliyor mu?
Bu yedi grup içinde az eklem tutulumuyla giden çocuklarda belirli bir oto antikor bakıyoruz. Bu antikorun getirdiği sorun vücudun kendi hücrelerine saldırması. Bağışıklık sistemi bozukluğu oluyor. Ana antikoru pozitifse bunun en önemli sorunu gözlerde sessiz bir iltihaplanma yapıyor. Fark edilmediği ve takip edilmediği taktirde körlüğe neden oluyor. İlerlemiş vakalarda iltihaba bağlı olarak gözün içinde yapışıklıklar oluyor ve iltihaplar oluşuyor. Eğer çok uzun süre devam eder ve gözden kaçarsa göz bebeğinde 1-2 milimetrelik bölgede yapışıklıklardan dolayı girintili çıkıntılı şekil bozukluğu olabiliyor.
Tedavisi nasıl yapılıyor?
Eklem içine enjeksiyon yapılabiliyor. Böylece çocuğun 4-6 ay rahat bir yaşam sürmesi sağlanabiliyor. Çoklu eklem tutulumlarında ise iltihabı azaltıcı ilaçlar kullanılıyor
Kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar romatizmada daha düşük dozlarda kullanılıyor
Çok şiddetli bir romatizma varsa biyolojik ilaçlar kullanıyoruz. Çocukların yaşam kalitesini artırabiliyoruz
Yakalanmamış vakaysa genellikle oluşmuş eklem bozukluklarını donmuş eklemleri tekrar eski sağlıklı eklem haline getirmek mümkün değil. Fizyoterapistlerin de yardımıyla oluşan hasarın azaltılmasına yardımcı olmaya çalışıyoruz
Kıkırdak tamamen yok olduysa kemik değişiklikleri meydana geldiyse bunları geri getiremiyoruz. Çok ilerlemiş vakalarda da ortopedinin yardımıyla hasarlanmış eklem çıkarılıp proaaa takılabiliyor
Çok uzun süre steroid kullanmak zorundaysak çocukların özellikle büyümelerinin boy atmalarının bir miktar engellendiğini görüyoruz ancak ilacı kestikten sonra çocuk akranlarını yakalayabiliyor.