h3http:bilgilihocamcominternaldatasekosistemenerjininakisi5c35b222cadefalt 300 169Fazla Hücrelilikh3 Bir hücreli organizmalar dünyanın biyokütlesinin (dünya üstünde yaşayan tüm canlıların toplam ağırlığı) kabaca yarısını oluşturmalarına rağmen, fazla hücresel olmanın doğaüstü yararları vardır Daha büyük bir boyut bir organizmaya büyük avantajlar sağlar; daha minik organizmaları ele geçirme ya da onların üzerinden etkin bir şekilde gıda kabiliyeti, daha ileri gidebilmek, daha çabuk hareket olabilmek vb Oysa büyük boyut, birhücreli bir organizmanın boyutunu basitçe belirsiz bir şekilde arttırmakla elde edilemez Bir hücresel besinlerini ve oksijeni zarı yoluyla almalıdır Bir hücresel hacmini üç misli arttırdığında, besin ve oksijen ihtiyacı da artar; fakat henüz zarının alanını iki misline çıkaramamıştır Özlem ettiği şekildeki metabolik gereksinimleri yüzey alanından daha seri arttığı için, zarın hücresel içeriğini destekleyemediği bir noktaya ulaşılır Bu yüzden, etkin bir difüzyon için gereklilik, bir hücrenin yüzeyhacim oranında emin bir sınır koyar ve sonuçta hücreli boyutunu sınırlar O Kadar çok birhücreli organizma fevkalade bir şekilde karmakarışık yapılıdır Tek bir hücresel yaşamak için gereklilik duyduğu her şeyi yapmalıdır Doğada özelleşmiş işlevleri yapabilen basit, benzer hücreli toplulukları örneğin, bir takım yeşil alglerin 32gözenekli olan diskleri ve cıvık mantarların amipsi grupları bulunmasına karşın, çoğu hücre topluluğunda daha girift özelleşme olasılığı vardır Değişen işlem, keskin hücrelerin özel işlevlere (öne dürüst hareket etme, beslenme, üreme ve benzeri işlevler) yoğunlaşması ile oluşan düzenlenmelerin, her bir hücrenin “becerikli olma stratejisini yürütmesinden fazla daha etkili olabileceğini ortaya çıkarttı h3http:bilgilihocamcominternaldatasekosistemenerjininakisi5c35b22343c1aalt 246 205Hücreli Bağlantılarıh3 Çok gözenekli olan topluluklara şekillendirmek için bambaşka öğe vardır Bazı bariz hayvan dokularında, fibroblast denilen özel hücreler vardır Bu fibroblastlar hücrelerarası matriks bileşenlerinden elastin ve kollajen arasında yer alan fibrilli bir protein salgılarlar Hücreler bu yapı ağ içinde yer alırlar, burada büyür ve burada işlev kazanırlar Sonunda oluşan doku, tahvil dokusu olarak bilinir Hücrelerin inşa ve sağlamlığının sağlanması için öteki bir öğe da bunların birbirlerine tutunmasıdır Bunu gerçekleştirecek olan hücrelerin özel olarak yanına bulunacağı hücreyi tanıması gerekir ki; oysa o süre zarlarını birbirleriyle emniyetli bir şekilde bağlayabilirler Bu tanıma mekanizması, bilhassa embriyonik gelişme sırasında fazla kritik bir durumdur Çok sayıda hücrenin yerinde bir şekilde bir araya gelmesi ve bir dokuyu oluşturması esrarengiz ve müthiş bir olaydır Artık, bugün, en azından bir takım hücresel çeşitlerinin, diğer hücrelerin üstünde bulunan özelleşmiş reseptörler kadar belli ve kendi lipit çift katmanının dış taraftaki lipit ve proteinler üstündeki tipik belirleyicilere sahip olduğu bilinmektedir Öteki hücrelerin “gözenekli olan tutunmasını sağlayan moleküller denilen özel glikoproteinler vardır Bu moleküllerin bir hücreyi diğerine aracısız olarak bağladığı sanılmaktadır Belki de bu karşılıklı bağlanma, bir molekülün karbohidratı ile diğerinin proteini arasında bir köprü görevi görür Bunlardan diğer, lektinler denilen ve az bulunan bir bitki protein sınıfı da, karbohidrat kimliğine dayanarak bazı özel bitki türlerinin hücrelerini tanır Lektinlerin rolü iyice bilinmemekle birlikte, topluca yapıştırıcı gibi hareket ettikleri ve böylece bitki hastalıklarına niçin olan bakteri ve mantar hücrelerini hareketsizleştirdikleri sanılmaktadır Her ne kadar hücreler birbirinin üzerine otururlarsa da, genelde dağıtılmış tipte, güçlü bağlantılar oluştururlar Hücrelerin birbirlerine tutunmak için yaptıkları bu bağlantıların o kadar çoğu bitkilerden ziyade, ince bağırsağı döşeyen hücrelerde görüldüğü gibi, fazla hücresel organizmalarda bulunur Bağırsağı döşeyen hücreler, sindirim sonucunda oluşan besin maddelerini emen mikrovilluslara sahiptir Bu hücreler birbirlerine tutunarak bağırsak içinde tüp şeklinde bir kanal oluşturmakla kalmaz, aynı zamanda organizmanın diğer kısımlarını n sindirim enzimleriyle sindirilip, eritilmesinden de korur İki hücrenin, mekanik olarak birbiriyle bağlanması düğme desmozomlar olarak aşina yapılarla sağlanır Bir düğme desmozom, her biri iki komşu hücreli zarının içinde yer alan iki sitoplazmik plakadan oluşur Plakaların dış yüzleri, bir perçin gibi hareket eden, hücrelerarası filamentlerle birbirine bağlanır İç yüzeyleri ise, daha sonraki bölümde anlatılacak olan hücresel iskeletinin ince elemanlarına tutunur Hem plakalardan ayrıca de filamentlerden oluşan kemer desmozomlar ile düğme desmozomları arasında yüzeysel bir benzerlik vardır Her ne dek kemer desmozomların hücrelihücreli tutunmasında bir rolü yahut da hücrenin iç cidarını çepe çevre saran ve kasılabilir nitelikte fibril taşıyan plakalar hücresel için bir iç takviye oluştururlar Bağırsaktaki hücreler, komşu hücresel zarlarındaki özel transmembran proteinlerinin birbirlerine bağlanmasıyla oluşan sıkı bağlantılarla da birbirlerine tutunurlar Hücreler böylece, aralarında hiç hücrelerarası bölge kalmayacak ve hiçbir akış ve sızıntıya yol açmayacak şekilde, birbirlerine sı kıca tutunurlarhttp:bilgilihocamcominternaldatasekosistemenerjininakisi5c35b225b68b8alt 300 225Hücreler, bunlardan başka, delikgeçit bölgeleri yoluyla da birbirlerine bağlanabilirler Böyle bir bağlantı, görünüşe göre bir sıra oluşturan ve birbirlerine bağlanan iki hücredeki zarın özdeş kanal çiftiyle oluşur Sonuç, hem mekanik zor keza de hücreler arasında bir takım özel maddelerin paylaşılma kabiliyetidir Delik geçit bölgeleri iki sinir hücresini elektriksel olarak bağlayabilir bu yüzden, bu hücreler yalnızca sinyal oluşturan elementlerin geçişini sağlayacak şekilde işlev görürler Delik geçit bölgeleri, gelişmekte olan dokularda çok yaygındır ve hücrelerin başlangıçta birbirleriyle yapışmalarında ve düzenlenmelerinde kayda değer rol oynarlar Birçok bitki hücresinin, hücresel yapışma ve iletişim kurmayı yerine getirmedeki sorunları, hayvan hücrelerinden fazla farklıdır Bitkilerde, sert hücresel duvarları komşu hücrelerin plazma zarları aralarında bulunur Bu yüzden, hücrelerin tutunması en çok hücresel duvarının polisakkaritleri arasındaki nispeten basit çapraz bağlanma ile gerçekleştirilmelidir Eğer, su ve besin maddeleri kökten yukarı iletilecekse ve fotosentez sonucunda oluşan enerjice zengin ürünler yapraklardan, bitkinin diğer bölgelerine gönderilecekse, o zaman, bitki hücreleri arasındaki etkin tutunma ve iletişim kurma fazla tartı taşır Bu gereksinimi sağlamak için, bitki hücre duvarlarında iki komşu hücresel zarlarının birbirleriyle birleştikleri bölgelerde plazmodesmata denen özelleşmiş açıklıklar bulunur Bu açıklıkların bazıları, komşu hücrelerin sitoplazmalarının doğrudan birbirleriyle karışacağı, zarla astarlı delikçiklerin oluşmasında yer alır Diğerleri çift zarlı bir engel olarak kalıp, çözücü ve çözünen maddelerin hücreler arasındaki hareketlerini denetim etmede manâlı rol oynarlar Litaratür: Khan Academy sizlere bilgilihocamcom farkıyla sunulmuştur