30 yaşında kadın danışan; istediği şey olmadığı zamanlar kendini kontrol edemiyor adeta çıldırıyormuş. 27 yaşındaki kadın ilk kez araba kullanmaya başladığı zamanlarda kaza yapmış. Bir senedir neredeyse hiç araba kullanamıyormuş. 33 yaşında erkek bir danışan, ilişkide bağımlı yaşamak istemiyormuş. 25 yaşında kadın bir danışan, haklı olduğu konularda haklı olduğuna dair aşırı ısrar ediyor, kabul edilmediği zamanlarda aşırı sinirlenme, tartışma ve ağlama tepkileri veriyor, sonrasında büyük bir pişmanlık yaşıyormuş. Sık bir şekilde panik atakları yaşayan genç bir adam, nefessiz kalma hissi ve panik ataklarından kurtulmak istiyormuş. Eşi tarafından aldatılmış 38 yaşındaki bir kadın yaşadığı acının hafiflemesini istiyormuş.
Bu ve benzeri sorunları getiren danışanlar, günlük yaşamlarının belli alanlarında bunalmış ve tıkanmış durumda geliyorlar terapi odasına.Yaşadıkları sorun evde, işyerinde ya da okulda çıkmaz yaşatıyor onlara. Çoğu zaman getirdikleri bu sorunların temeli yaşamlarının erken zamanlarında deneyimledikleri bazı örseleyici olaylara dayanıyor. Bir çocuk ya da bir ergen olarak derin korku, üzüntü ve kaygı yaşamalarına neden olan bu olayların çoğu normal anılarından ayrılıyor.
EMDR tedavi yaklaşımına göre; bu danışanların yaşadıkları sorunların arkasında beyinde olumsuz olarak depolanmış anılar yatar. Örneğin Bir kadın danışan toplum önünde konuşma ve sunum yapma kaygısını öyle büyük yaşıyor ki her sunum anında, hatta ilk kez karşılaştığı yabancı bir kişi karşısında kelimeleri birbirine karıştırıyor. Böyle bir kaygının nedeni çocukluk ve ergenlik sırasında karşılaştığı otorite kişilerin kuralcı ve zorba tutumlarıydı. Bunun gibi gerek çocukluk çağında gerekse diğer dönemlerde travmatik etkisi olan yaşantılar, örneğin günlük yaşamdaki anne- baba ihmali, istismarı, şiddete maruz kalma, hakaret ve eleştirilmeye maruz kalma, reddedilme, güvensizlik deneyimi, ayrılık yaşama gibi deneyimler sonucu oluşan yoğun duygu ve inanç biçimleri beyinde işlenmemiş normalize edilmemiş anılar dosyasına kaydedilebilir.
EMDR terapisi sayesinde insan beyni kişi için örseleyici, acı anlamları olan bu işlenmemiş anıları yeniden ele alıp işler. Böylece danışan anıya yeni ve sağlıklı bir açıdan bakmayı öğrenir. Yaşamınız süresince sizi rahatsız eden bir anıyı beyninizin yeniden işlemesi sayesinde artık rahatsız olmazsınız. Böylece o anıyla ilgili düşünce ve duygularınızda da bir değişme olur. Farz edelim ki, eski bir çocukluk anınızda öğretmeniniz ödevinizi yetersiz bulduğu için şiddet uygulamış olsun. O an, gözyaşlarınız, hıçkırıklarınız ve duygularınız hala aklınızda. Artık üniversiteli olmuşsunuz ancak sunum anında ya da çalışmanız hakkında hocanın yapacağı değerlendirmeden dolayı hep bir tedirginlik duyuyor, yetersizlik hissine kapılıyorsanız bu durumun okul performansını olumsuz etkileyeceği açıktır.
EMDR terapisiyle müdahaleye çoğunlukla bu erken dönem anısı ile başlanır. Terapist danışana çift yönlü uyarımlar yaparak bu anıya ilişkin beyninin getirdiği çağrışımlara izin vermesini ister ve bunların ne olduğunu sorar. Eğer siz yapmış olduğunuz ev ödevinin sizin yetersizliğiniz değil, birçok nedenden dolayı (Öğretmenin mükemmeliyetçiliği, şiddete eğilimli oluşu, konuyu anlayamamış olmanız, dikkatsizliğiniz, evdeki sorunlar…) yalnızca ödevin yetersiz olduğunu fark etmeye başlarsanız, yaşamınızın pek çok alanına genellediğiniz ‘‘Ben eksiğim, yetersizim’’ algısından kurtulmuş olursunuz. Anıya ilişkin görüntü duygu, düşünce ve vücut duyumlarınız silikleştiği için ‘’ben yetersizim’’ algınızda da bir değişme oluyor.
Eski Travmatik Anılar Herkesi Aynı Şekilde mi Etkiler?
Herkesin travmatik anıları olabilir ancak bu anıların hâlihazırdaki yaşantıyı olumsuz yönde etkilemesi kişilere göre değişebilir. Kişilerin travmatik yaşam olaylarını algılamasına, baş etme mekanizmalarının güçlülüğüne, kişilik yapılarına göre değişir.
Bu ve benzeri sorunları getiren danışanlar, günlük yaşamlarının belli alanlarında bunalmış ve tıkanmış durumda geliyorlar terapi odasına.Yaşadıkları sorun evde, işyerinde ya da okulda çıkmaz yaşatıyor onlara. Çoğu zaman getirdikleri bu sorunların temeli yaşamlarının erken zamanlarında deneyimledikleri bazı örseleyici olaylara dayanıyor. Bir çocuk ya da bir ergen olarak derin korku, üzüntü ve kaygı yaşamalarına neden olan bu olayların çoğu normal anılarından ayrılıyor.
EMDR tedavi yaklaşımına göre; bu danışanların yaşadıkları sorunların arkasında beyinde olumsuz olarak depolanmış anılar yatar. Örneğin Bir kadın danışan toplum önünde konuşma ve sunum yapma kaygısını öyle büyük yaşıyor ki her sunum anında, hatta ilk kez karşılaştığı yabancı bir kişi karşısında kelimeleri birbirine karıştırıyor. Böyle bir kaygının nedeni çocukluk ve ergenlik sırasında karşılaştığı otorite kişilerin kuralcı ve zorba tutumlarıydı. Bunun gibi gerek çocukluk çağında gerekse diğer dönemlerde travmatik etkisi olan yaşantılar, örneğin günlük yaşamdaki anne- baba ihmali, istismarı, şiddete maruz kalma, hakaret ve eleştirilmeye maruz kalma, reddedilme, güvensizlik deneyimi, ayrılık yaşama gibi deneyimler sonucu oluşan yoğun duygu ve inanç biçimleri beyinde işlenmemiş normalize edilmemiş anılar dosyasına kaydedilebilir.
EMDR terapisi sayesinde insan beyni kişi için örseleyici, acı anlamları olan bu işlenmemiş anıları yeniden ele alıp işler. Böylece danışan anıya yeni ve sağlıklı bir açıdan bakmayı öğrenir. Yaşamınız süresince sizi rahatsız eden bir anıyı beyninizin yeniden işlemesi sayesinde artık rahatsız olmazsınız. Böylece o anıyla ilgili düşünce ve duygularınızda da bir değişme olur. Farz edelim ki, eski bir çocukluk anınızda öğretmeniniz ödevinizi yetersiz bulduğu için şiddet uygulamış olsun. O an, gözyaşlarınız, hıçkırıklarınız ve duygularınız hala aklınızda. Artık üniversiteli olmuşsunuz ancak sunum anında ya da çalışmanız hakkında hocanın yapacağı değerlendirmeden dolayı hep bir tedirginlik duyuyor, yetersizlik hissine kapılıyorsanız bu durumun okul performansını olumsuz etkileyeceği açıktır.
EMDR terapisiyle müdahaleye çoğunlukla bu erken dönem anısı ile başlanır. Terapist danışana çift yönlü uyarımlar yaparak bu anıya ilişkin beyninin getirdiği çağrışımlara izin vermesini ister ve bunların ne olduğunu sorar. Eğer siz yapmış olduğunuz ev ödevinin sizin yetersizliğiniz değil, birçok nedenden dolayı (Öğretmenin mükemmeliyetçiliği, şiddete eğilimli oluşu, konuyu anlayamamış olmanız, dikkatsizliğiniz, evdeki sorunlar…) yalnızca ödevin yetersiz olduğunu fark etmeye başlarsanız, yaşamınızın pek çok alanına genellediğiniz ‘‘Ben eksiğim, yetersizim’’ algısından kurtulmuş olursunuz. Anıya ilişkin görüntü duygu, düşünce ve vücut duyumlarınız silikleştiği için ‘’ben yetersizim’’ algınızda da bir değişme oluyor.
Eski Travmatik Anılar Herkesi Aynı Şekilde mi Etkiler?
Herkesin travmatik anıları olabilir ancak bu anıların hâlihazırdaki yaşantıyı olumsuz yönde etkilemesi kişilere göre değişebilir. Kişilerin travmatik yaşam olaylarını algılamasına, baş etme mekanizmalarının güçlülüğüne, kişilik yapılarına göre değişir.
