Empati günlük hayatımızda da insan ilişkileri ile ilgili son zamanlarda çok duyduğumuz bir terimdir. Empatinin TDK sözlük anlamı kişinin kendisini başka bir bilincin yerine koyarak söz konusu bilincin duygularını, isteklerini ve düşüncelerini, denemeksizin anlayabilme becerisidir.
Psikolojideki anlamı da benzerdir. Kişinin neyi neden yaptığını, duygularını, düşüncelerini anlamamız için kendimizi onun yerine koymamızdır. Ancak uygulaması söylendiği kadarı kolay değildir. Kendi düşüncelerimizden, önyargılarımızdan sıyrılarak, olaylara o kişinin bakış açısından bakarak olayları, davranışları anlamlandırmamız gerekir. İlişkilerde empati doğru şekilde uygulanırsa anlaşmazlıkların çözümünde kişilere yardımcı olabilir ve daha sağlıklı bir iletişimi ve dolayısıyla ilişkiyi de beraberinde getirir. Bu hem evlilik hem de sosyal ilişkilerde böyledir. Asıl amaç kişinin ne yaptığına değil, neyi ne şartlarda, ne düşünerek yaptığına odaklanmaktır. Böylelikle bize yapılan yanlış bir harekette de kızıp, ilişkimizi kötü etkileyeceğimize önce nedenini sorgulayarak, o kişiyi anlamaya çalışarak hem kendimizi hem de karşı tarafı yıpratmamış oluruz. Bu aradaki sağlıklı iletişimle çatışmaları da daha sağlıklı çözer ve çözüm yollarına daha kolay gideriz.
Örneğin, bir arkadaşınızın işte gerginlikler yaşadığını biliyorsunuz ve iş yerinde size günaydın demeden yanınızdan geçti. İlk olarak bunu kişisel olarak algılayıp ona kızıp siz de bir daha kendisine selam vermeden yanından geçebilirsiniz. Ancak diğer taraftan işte yaşadığı sıkıntılardan dolayı dalgın olabileceğini, sizi görmemiş olabileceğini veya konuşacak hali olmadığını da düşünebilirsiniz. İlk seçeneğe inanmak bazı şeylere kendi tarafınızdan bakıp değerlendirmekken, diğer seçenek kişinin içinde bulunduğu durumu da göz önünde bulundurarak onu anlamanıza yardımcı olur ve belki o kişiye kızmadan önce “nasılsın?” demenizi sağlar. Böylelikle bir çatışma olmadan ilişkinize devam edebilirsiniz.
Özetle, bireyler anlaşılmak isterler. Günlük hayatta da “Beni hiç kimse anlamıyor.” gibi sözleri çok duyarız. Kişi karşısındaki tarafından anlaşıldığını hissettiği zaman kendini daha önemli ve rahat hisseder. Böylelikle bireylerde anlaşmazlıklar dolayısıyla ortaya çıkan çatışmalar azalır ve bireyler daha mutlu olurlar. Empati kurabilen kişiler genellikle etraflarına daha çok yardımcı, destek olabilen kişilerdir. Çünkü çevrelerindeki kişileri anlayarak onlara kendilerini daha iyi hissettirirler.
Psikolojideki anlamı da benzerdir. Kişinin neyi neden yaptığını, duygularını, düşüncelerini anlamamız için kendimizi onun yerine koymamızdır. Ancak uygulaması söylendiği kadarı kolay değildir. Kendi düşüncelerimizden, önyargılarımızdan sıyrılarak, olaylara o kişinin bakış açısından bakarak olayları, davranışları anlamlandırmamız gerekir. İlişkilerde empati doğru şekilde uygulanırsa anlaşmazlıkların çözümünde kişilere yardımcı olabilir ve daha sağlıklı bir iletişimi ve dolayısıyla ilişkiyi de beraberinde getirir. Bu hem evlilik hem de sosyal ilişkilerde böyledir. Asıl amaç kişinin ne yaptığına değil, neyi ne şartlarda, ne düşünerek yaptığına odaklanmaktır. Böylelikle bize yapılan yanlış bir harekette de kızıp, ilişkimizi kötü etkileyeceğimize önce nedenini sorgulayarak, o kişiyi anlamaya çalışarak hem kendimizi hem de karşı tarafı yıpratmamış oluruz. Bu aradaki sağlıklı iletişimle çatışmaları da daha sağlıklı çözer ve çözüm yollarına daha kolay gideriz.
Örneğin, bir arkadaşınızın işte gerginlikler yaşadığını biliyorsunuz ve iş yerinde size günaydın demeden yanınızdan geçti. İlk olarak bunu kişisel olarak algılayıp ona kızıp siz de bir daha kendisine selam vermeden yanından geçebilirsiniz. Ancak diğer taraftan işte yaşadığı sıkıntılardan dolayı dalgın olabileceğini, sizi görmemiş olabileceğini veya konuşacak hali olmadığını da düşünebilirsiniz. İlk seçeneğe inanmak bazı şeylere kendi tarafınızdan bakıp değerlendirmekken, diğer seçenek kişinin içinde bulunduğu durumu da göz önünde bulundurarak onu anlamanıza yardımcı olur ve belki o kişiye kızmadan önce “nasılsın?” demenizi sağlar. Böylelikle bir çatışma olmadan ilişkinize devam edebilirsiniz.
Özetle, bireyler anlaşılmak isterler. Günlük hayatta da “Beni hiç kimse anlamıyor.” gibi sözleri çok duyarız. Kişi karşısındaki tarafından anlaşıldığını hissettiği zaman kendini daha önemli ve rahat hisseder. Böylelikle bireylerde anlaşmazlıklar dolayısıyla ortaya çıkan çatışmalar azalır ve bireyler daha mutlu olurlar. Empati kurabilen kişiler genellikle etraflarına daha çok yardımcı, destek olabilen kişilerdir. Çünkü çevrelerindeki kişileri anlayarak onlara kendilerini daha iyi hissettirirler.
