Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Psikolojik Durumları

SoruCevap

Yeni Üye
Çözümler
1
Tepkime
57
Yaş
36
Coin
256,936
Hayatın doğal sürecinde, evlenme ve çocuk sahibi olma bireyleri memnun kılan değerli hayat olayları içerisinde yer alır. Her ailede bir bütün olarak, aile sisteminin ya da aile üyelerinden her birinin belli gelişim etaplarından geçmelerine bağlı, gerilim yaratan muhakkak olaylar ve devirler vardır. Çocuğun aileye iştiraki, ailenin hayatındaki en değerli geçiş periyotlarından birisidir. Aile için bir çocuk dünyaya getirme kararıyla başlayan süreç, doğumla birlikte ailede rollerin yine düzenlenmesini, yeni rutinlerin oluşturulmasını ve daha pek çok alanda oluşacak değişikliklere ahenk sağlamasını gerektirir. Aile olmanın tamamlayıcısı, birçok vakit çocuk sahibi olmaktır. Eşler, bazen evliliklerinin eseri, bazen ailenin sürdürülebilirliği üzere çeşitli nedenlerle çocuk sahibi olmayı isterler. Çiftler çocuk fikri ile bir arada bu bahiste hayaller kurmaya başlarlar. Bu hayalleri “mükemmel”, “sağlıklı” ve “normal” çocuk temeline dayandırırlar. Eşler çocuklarının olmasıyla aile hayat döngüsünde yeni bir evreye girerler ve bu ek olarak gerilim verici bir durumdur. Eşler çocuklarının olmasıyla, ana-babalık sorumluluğunu da üstlenirler. Çocuk sahibi olmak, çiftlerin ömür biçimlerini, evlilik alakalarını, ailedeki üyelerin pozisyonlarını ve buna bağlı olarak ferdi yaşantılarını tesirler ve ana-babalık gerilimine yol açar. Bu nedenle, bir çocuğun doğması, ailenin ömründe yeni bir dönüm noktasının başlangıcını oluşturur. Anne ve babalara yeni roller yükler ve rutinlerini değiştirmelerini gerektirir. Bir çocuğun doğumu ailede birçok değişikliğe, sıkıntıya ve yeni bir yaşama ahengi gerektirdiğini söz etmiştir. Ailenin gelişim basamakları da çocuğun gelişim devirleri ile paralel olarak düşünülmelidir. Lakin farklı özellikleri olan çocukların doğumu, gelişimleri ailelerde çok çeşitli değişiklerin nedeni olur. Birçok aile evliliklerini taçlandırmak ismine çocuk sahibi olmak ister. Annenin hamilelik haberini alması ise aileyi sevince boğan bir faktördür. İşte bu devirde anne zihninde doğacak çocuğun hayalini oluşturur. Bu hayalde anne kendisinin, eş, akraba, yakın etraf ve toplumsal hayatın beklentilerinden etkilenerek harika çocuk algısı geliştirir. Öteki yandan beklentilerin gerçekleşmeyeceği derdi taşınabilir, lakin aile bu mümkünlüğü düşünmek istemez. Aileye yeni bir bebeğin katılacağının anlaşılmasıyla kardeşler ortası ilgilerin de birinci temelleri bebek doğmadan anne karnındayken atılmaya başlar. Bu durumda ebeveyn tavırları ve yeni bir kardeşin geleceği konusunda birinci çocuğun hazırlanması, kardeşine birinci reaksiyonu açısından değerlidir. Lakin birinci reaksiyon birinci haftadan sonra sevinçten öfkeye dönüşebilir. Ne kadar ve nasıl bir hazırlık gerektiği çocuğun kişiliğine, yaşına ve aile şartlarına bağlıdır. Hazırlık yapılmasa da çocuklar konuttaki konuşmalardan, değişikliklerden ve etrafındaki bebeklerden durumu fark etmekte, bu değişikliklere bir mana veremediği için tasa yaşayabilmektedir (Başar 1994, Dunn 1995). Her aile için bir bebeği bekleme süreci, o bebeğe ait hayaller kurulduğu ve bebeğin engelli olma ihtimalinin ekseriyetle düşünülmediği bir devirdir. Yapılan tüm hazırlıklar olağan bir bebeğe yöneliktir. Bebeğin bir mahzurunun olduğunun anlaşılması birçok ailenin karmaşık hisler yaşamasına neden olmaktadır. Bir çocuğun engelli olduğunun öğrenilmesi yetersizliğin derecesi ne olursa olsun yüksek derecede gerilim verici bir olaydır (Köksal 2011). Engelli bir bebeğin doğması ailenin tüm olumlu beklenti ve hayallerin yıkılması ile birlikte ağır his ve tasaları da beraberinde getirir. Ailede engelli bir çocuğun doğumu, üyelerin ömürlerini, hislerini, fikirlerini ve davranışlarını olumsuz tarafta etkileyen bir durumdur. Engelli çocuğun doğumu ile birlikte aile yaşantısında bir kadro değişiklikler gözlenir. Doğumdan sonra ebeveynler ne yapacaklarını, nereye gideceklerini, kime ne söyleyeceklerini, ne soracaklarını bilemezler ve bocalamaya başlarlar. Toplum içinde her vakit, her yerde pürüzün nasıl olduğuna yönelik sorularla karşılaşırlar. Bu durumda ebeveynler, öncelikle varsa engelli olmayan çocuklarına, aile büyüklerine, yakın arkadaşlarına ve komşularına bilgi vermek ve açıklama yapmak durumunda kalır. Zira daima etkileşim halinde bulundukları şahıslarla paylaşıma geçmek, ebeveynleri rahatlatacak ve inançlarını sağlamaya neden olacaktır. Çocuğun özür durumunu, birinci kez aileye açıklanış formu ve verilen bilgiler, ailenin bu şoku daha hafif ya da ağır geçirmelerinde, ileride çocuğun durumunu kabul etmelerinde kıymetli rol oynamaktadır. Zira anne-babanın özürlü bir çocuk gerçeğini kabul etmesi, duruma başarılı bir biçimde ahenk sağlaması ve hayatını bu gerçeğe nazaran yine düzenlemesi kolay değildir (Bayhan ve Metin 1992).

Wolstenbenger’e nazaran, birinci haberin ortaya çıkardığı üç çeşit kriz vardır. Wolstenberger, zihinsel engelli çocuğun aileye iştirakinden sonra, anne ve babaların birinci krizi çocuklarının özürlü olduğunu öğrendikleri vakit yaşadıklarını; ikinci krizi engelli çocuğa ait beklentilerini gözden geçirmeleri gerektiği vakit; üçüncü krizi ise her gün karşılaştıkları sıkıntılarla baş ederken yaşamakta olduklarını belirtmektedir (Duman1995). Bunlar:

Yenilik krizi: Ailenin kendilik kavramı aile ve ailenin geleceği hakkında ortaya çıkan değişiklik sonucudur. Bu sadece zihinsel engelliğe reaksiyon değildir. Birebir vakitte kişinin şartlarının değişmesine bir reaksiyondur. Yenilik krizi kısa yaşanır ve aile başlangıç şokunu atlattıktan sonra öbür gerilimlerle müsabakaya başlar.

Ferdî Kıymetler Krizi: Pek çok kişi yarış ve muvaffakiyet mefkuresine ulaşmak ister. Bu bedellerle gelişen bir durumun ortaya çıkması nedeniyle şahsî pahalar krizleri oluşur.

Gerçeklik Krizi: Bu krizde mali tasalar, bir meslek sahibi olmasında çocuğun sonlu yeterliliği, çocuğun bakımı için harcanacak fazla vakit vb. üzere özürlü çocuğun ailesinin karşılaşacağı pek çok somut gerçekler ortaya çıkar.

Farklı özelliklere sahip bir çocuğun ana-babası olma rolü, anne ve babaların kendi seçtikleri bir rol değildir, hiçbir anne ve baba bu role kendini hazırlamaz. Genelde, aileler çocuklarını kendi niyet, hayal ve maksatlarını gerçekleştirecek bir eser olarak görmektedir Her çocuğun doğumu aile yaşantısında değişikliklere neden olmaktadır. Buna nazaran, ailenin gelişim kademeleri ile çocuğun gelişim etapları paralel devam ettiğinden ötürü bu değişiklikler ailede kabul edilebilir durumlardır. Lakin zihinsel engelli çocukların gelişim kademeleri olağan ve sağlıklı çocuklarınki ile karşılaştırıldığında daha yavaş bazen de epeyce geçtir. Zihinsel engelli bir çocuğa sahip olmak ailenin gelişim periyotlarını sağlıklı çocuklara oranla daha fazla etkilemektedir. Engelli bebeğe sahip ailelerinin yaşadıkları duygusal zorlanma, çocukların durumuna ait kâfi bilgi edinememe, diğerlerine çocuğun durumunu açıklamada yaşanılan zorluk, çocukta pürüze bağlı olarak görülen davranış ve sıhhat meseleleri, tedavi ve eğitim konusunda pek çok uzmanla görüşme zaruriliği, uygun eğitim bulma uğraşları, daha fazla vakit, para ve güç ihtiyacı ve çocuğun geleceğine ait telaşlar aileler için değerli gerilim nedenleridir. Yaşadıkları bu gerilim anne ve babanın çocukları ile tesirli bir irtibat kuramama, çocuklarına ait gerçekçi olmayan beklentiler içine girme, çocuğun duygusal muhtaçlıklarını göz gerisi ederek sadece fizikî muhtaçlıklarını karşılama, hatta çocuğu reddetme üzere tavırlar geliştirmelerine yol açmaktadır (Küçüker 1993).
 
Üst Alt