Ergenlik çocuğun, çocukluktan çıkıp erişkinliğe yanlışsız ilerlediği bir yol olarak tanımlanabilir. Ergen birey artık çocuk değildir ama tam manasıyla erişkinde değildir. Çocukluk ve erişkinlik ortasındaki kuvvetli süreç şahısların yani ergenlerin epeyce zorlandıkları bir devri kapsamaktadır. Bu şiddetli süreç yalnızca ergenleri değil tıpkı vakitte ebeveynleri de hayli etkilemektedir. Ebeveynler bu devirde ergenlerle sık sık tartışmaya girer ve durum birçok vakit iki taraf için mutsuzluk, huzursuzluk , öfke, hüzün vs. ile sonlanır. Bu sebeple ebeveynler sık sık ''çocuğumla nasıl anlaşabilirim'', '' bizi hiç dinlemiyor'', ''her şeye karşı çıkıyor, ne söylersek karşıtını yapıyor'' , '' çok öfkeli, başa çıkamıyoruz'', '' bu çocuk evvelce hiç bu türlü değildi çok değişti'' üzere şikayetlerle yardım arayışına girmektedir. Bu yazı da ergenlik periyoduna giren şahıslarla muahedenin neden güç olduğu, ebeveynlerin bu durumu nasıl karşılamaları gerektiği ve onlarla nasıl anlaşabilecekleri üzere mevzulara değinilmektedir.
Ergenlikte Kişi Neden Değişir, Olumsuz Davranışlarının Sebepleri Nelerdir?
Ergenlik her sağlıklı bireyde görülen, görülmesi gereken bir devirdir. Çocukların artık fizikî olarak geliştiği, kız ve erkek çocukta farklı bulguların oluşmaya başladığı tıpkı vakitte üreme işlevlerinin kazanılmasıyla geçen bir sürece ergenlik devri denir. Bireylerin ergenlikte ruhsal ve davranışsal olarak değişmesinin en kıymetli sebebi, hormonel sistemin faal hale gelmesidir. Hormonel sistemin süratli bir halde etkin olmasıyla bir arada şahısta hem fizikî hem de zihinsel değişimler de sürat kazanır. Hormonların bu formda etkin olması kişinin beynini, hislerini, davranışlarını ve bilişsel fonksiyonlarını değişime uğratır. Bu durum kızlarda daha çok depresyona sebep olurken erkeklerde ağır bir hudut ve öfkeye sebep olur. Ergen bireylerin vücutlarındaki süratli değişim bilhassa toplum tarafından dikkat çeker. Bu periyodun en besbelli öbür bir özelliği ise ergen bireylerin ebeveynlerine , otoriteye sık sık karşı çıkmasıdır. Bu durum ekseriyetle aile için çatışmalarla son bulur lakin çok geçmeden yeni bir çatışma çıkar. Bunun sebebi, ergen bireyin hormonel değişimlerin sebep olduğu bedenen ve ruhen olan değişimlere karşı kendini sıkışmış hissetmesidir. Bu türlü vakitlerde anne babadan çok onlar için arkadaş daha değerli bir hale gelir zira onları en çok kendileri üzere birebir periyoda giren arkadaşları anlamaktadır. Ebeveynler ekseriyetle bu mevzuda da tedirginleşmeye başlarlar zira çocuklarının kendilerinden çok daha çok arkadaşlarıyla vakit geçirmelerinden rahatsızlık duyarlar. Ergenlik periyodunda ki bireyler için arkadaşlık epeyce kıymetli ve hassas bir bahis haline gelmektedir. Burada cinsel roller, felsefi uğraşlar ve öteki bir çok hususlar karşılıklı etkileşim halinde zihinsel olarak sınanır. Bu durum ergen bireyler için epeyce olumlu bir geri bildirimi de sunar. Ebeveynlerin şikayet ettikleri öbür bir mevzuda ergen bireyin odasına kapanıp daha çok yalnız kalma istediğidir. Bu devirde odaya kapanıp müzik dinlemeyi daha çok seven ergen bireyler birebir vakit da düşlerin daha fazla ortaya çıkmasıyla birlikte yalnız kalmayı daha çok tercih eder. Çoğunlukla öfkeli ve alıngan bir ruh haline bürünmesi de ergenliğin getirmiş olduğu değişimlerden biridir.
Ergenlik periyodu her bireyde farklı yaşta farklı özelliklerle görülebilmektedir. Kimi bireyler ergenlik periyodunu ağır çatışmalarla geçirirken kimi bireyler bu devri daha hafif geçirebilmektedir. Ortalama olarak ergenlik devri 10-12 yaşlarında görülmeye başlamaktadır. Ergenlik devrinin getirmiş olduğu olumsuz davranışlar ve kişinin kendi dünyasında yaşamış olduğu çatışmalar 21-22 yaşa kadar devam eder ama 20 yaşından sonra ergenlik periyodunda görülen olumsuz davranış ve çatışmalar azalmaya başlar. Ergenlik periyodunun son evrelerinde cinsel dürtüler güçlenebilirken, riskli uğraşılara olan ilgi de artmaya başlar. Sigara unsur kullanımı bu devirde merak konusu olabilir. Bunun sebebi dopamin salgılanmasının bu periyotta yüksek olmasıdır.
Bu devirde ergen bireylerin olumsuz davranışlarını arttıran bir kaç faktörden de kelam edilebilir. Hormonların değişimiyle bir arada etraf faktörü de ergen bireyler için epey kıymetli bir mevzudur. Olumsuz etraf şartları, toplumsal etraftan kabul görmeme, anlaşılmama, yargılanma üzere durumlar da ergen bireylerin olumsuz davranışlarını arttırmaktadır. Ergen bireyler için toplumsallaşmak, arkadaşları ortasında kabul görünmek, ailesi tarafından baskıya uğramamak üzere hususlar hayli kıymetlidir bu tarafta yapılacak olan çalışmalar ise ergen bireylerin olumsuz davranışlarını azaltmaya yardımcı olur.
Ebeveynler Ergen Çocuklarıyla Nasıl Anlaşır?
Ergenlik devri hem ergen birey için hem de ebeveynler için epeyce kuvvetli bir süreçtir. Bu devirde ebeveynler en çok ergenlik devrinde ki çocuklarının değişen davranışlarından, baş kaldırmalarından, otoriteye itaat etmemelerinden, anne-babalarından çok arkadaşlarıyla vakit geçirmelerinden ve kalan vakitlerinde da odalarına kapanmalarından, tutarsız davranışlarından, memnuniyetsizliklerinden, sorumluluklarını eskisi üzere yerine getirmemelerinden ve daha sayılabilecek pek çok durumlardan şikayetçilerdir. Ergen bireyler ise, anne ve babalarını onu anlamadığından, onu çok sık boğaz ettiklerinden, çok beklentiye girdiklerinden, sorumluluklarını artık yerine getirmek istemediğinden, ebeveynleriyle çok fazla vakit geçirmek istemediği için suçlandığından vs. üzere durumlardan şikayet eder. Kısaca iki taraf da birbirinden çok mutlu değildir. O halde ne yapmalı?
1-Ergen bireyleri anlamaya çalışmak. Ebeveynlere saçma gelebilecek hususlar ergen bireyler için çok değerli olabilir. Bu sebeple ebeveynlere, çocuklarına olabildiğince ilgiyle ve önemseyerek yaklaşmaları tavsiye edilir. Ergen kişi anne ve babasının yaptıklarını ya da anlattıklarını önemsemediğini, küçük gördüğünü hissederse ebeveynlerinden uzaklaşacaktır zira bu durum ona kendisinin anlaşılmadığı hissini verecektir.
2-Konuşmaya zorlamamak. Kimi ebeveynler çocuklarını üzgün gördüğünde ya da öfkeli olduğunda bunun sebebini çabucak öğrenmek, tahlil bulmak isterler. Bu yüzden onları konuşmaya zorlayabilirler. Lakin bu onların daha da makûs hissetmesine neden olur. Burada konuşmaya zorlamamak, yalnızca '' ben buradayım, ne vakit konuşmak istersen yanındayım'' denmesi kâfi olacaktır. Böylelikle ergen birey kendisini sıkışmış hissetmeyecektir.
3- Akıl vermek yerine teklifte bulunmak. Ergen bireyler bazen ebeveynleriyle konuşabilirler. Sıkıntılarını paylaşabilirler. Bu nokta da onlara akıl vermek yerine hislerini anlamaya çalışmak ve çok nadiren tekliflerde bulunmak ergen bireylerin kendisini rahat hissetmesine neden olacaktır. Örneğin, arkadaşıyla arbede etmişse '' boşver sende kendine öbür bir arkadaş bulursun buna mı üzüldün yani'' demek yerine '' arkadaşınla hengame ettiğin için üzgünsün'' demeniz onu anladığınızı ve hislerine tercüman olduğunuzu gösterir. '' tahminen öbür arkadaşlarınla vakit geçirmek sana uygun gelebilir ne dersin'' biçiminde yapacağınız teklif de buyruk formunda olmamalıdır.
4-Ortak kurallar oluşturmak. Bu periyotta ebeveynler en çok ergenlik devrindeki çocuklarının her şeye karşı çıkmalarından ve aşikâr başlı tertibe uymamalarından şikayet ederler. Ancak ortak kurallar oluşturulursa ve bu kurallar herkes için geçerli sayılırsa ergen bireyler de buna itaat etmek durumunda kalacaktır. Örneğin akşam yemeğinde herkesin sofrada oturması, herkesin akşam belirli bir saatten sonra (bunu aile belirlemeli) meskende olması, her akşam salonda 1 saat telefon ve televizyondan uzak ailenin bir ortaya gelmesi üzere hususlarda olabilir. Bu üslup kuralların herkes için geçerli olması halinde ergen bireyler de kurallara ahenk göstermeye başlayacaktır. Kuralların olmaması halinde, ergen birey odasında yemek yiyebilir, geç saatlerde konuta gelebilir ve ailesiyle hiç vakit geçirmek istemeyebilir.
5- Arkadaşlarından kıskanmamak. Ergen bireyler için arkadaşlığın çok kıymetli olduğunu tekrar hatırlatmakta yarar var. Bu periyotta aile ikinci plandadır arkadaş ise birinci plandadır. Bir çok durumlarını yalnızca arkadaşlarıyla konuşarak, paylaşarak, dertleşerek rahatlarlar. Ebeveynlerin '' neden arkadaşına anlatıyorsun da bana anlatmıyorsun, ben sana daha yakınım, arkadaşlarını daha çok seviyorsun, arkadaşlarını ailenden daha çok önemsiyorsun'' halinde suçlayıcı konuşmalardan kesinlikle uzak durulmalıdır. Bu ergen bireyin kendisini anlaşılmadığını ve daha öfkeli, üzgün, mutsuz hissetmesine sebep olacaktır.
Çocuğum Ne vakit Düzelecek?
En sık sorulan sorulardan biri de benim çocuğum daima bu türlü mi kalacak? Eski haline hiç dönmeyecek mi? Ergenlik devri yalnızca bir süreçtir. Uzun lakin süreksiz bir süreçtir. Kişi erişkinliğine erdiğinde hormonlar da nizama girmeye başlayacaktır. Ebeveynlerin bu süreçte sabırlı olmaları gerekir. Bu periyodu en az hasarla atlatabilmek için psikoterapi yardımı almak da epey kıymetlidir. Hem ergen birey için hem de ebeveynler için psikoterapi almak süreci çok daha sağlıklı yürütülmesini sağlar. Hem ebeveynlerin hem de ergenlerin hislerinde, kanılarında, davranışlarında kişiyi etkileyen çatışmalar olabilir. Psikoterapi bu sorunlar için bir tahlil üretmeyi ve süreçteki sıkıntıları en aza indirmeyi amaçlar. Psikoterapi almak, şahısların yaşamış oldukları sorunlarıyla daha uygun başa çıkmasına ve daha güzel hissetmesine yardımcı olmaktadır.
Ergenlikte Kişi Neden Değişir, Olumsuz Davranışlarının Sebepleri Nelerdir?
Ergenlik her sağlıklı bireyde görülen, görülmesi gereken bir devirdir. Çocukların artık fizikî olarak geliştiği, kız ve erkek çocukta farklı bulguların oluşmaya başladığı tıpkı vakitte üreme işlevlerinin kazanılmasıyla geçen bir sürece ergenlik devri denir. Bireylerin ergenlikte ruhsal ve davranışsal olarak değişmesinin en kıymetli sebebi, hormonel sistemin faal hale gelmesidir. Hormonel sistemin süratli bir halde etkin olmasıyla bir arada şahısta hem fizikî hem de zihinsel değişimler de sürat kazanır. Hormonların bu formda etkin olması kişinin beynini, hislerini, davranışlarını ve bilişsel fonksiyonlarını değişime uğratır. Bu durum kızlarda daha çok depresyona sebep olurken erkeklerde ağır bir hudut ve öfkeye sebep olur. Ergen bireylerin vücutlarındaki süratli değişim bilhassa toplum tarafından dikkat çeker. Bu periyodun en besbelli öbür bir özelliği ise ergen bireylerin ebeveynlerine , otoriteye sık sık karşı çıkmasıdır. Bu durum ekseriyetle aile için çatışmalarla son bulur lakin çok geçmeden yeni bir çatışma çıkar. Bunun sebebi, ergen bireyin hormonel değişimlerin sebep olduğu bedenen ve ruhen olan değişimlere karşı kendini sıkışmış hissetmesidir. Bu türlü vakitlerde anne babadan çok onlar için arkadaş daha değerli bir hale gelir zira onları en çok kendileri üzere birebir periyoda giren arkadaşları anlamaktadır. Ebeveynler ekseriyetle bu mevzuda da tedirginleşmeye başlarlar zira çocuklarının kendilerinden çok daha çok arkadaşlarıyla vakit geçirmelerinden rahatsızlık duyarlar. Ergenlik periyodunda ki bireyler için arkadaşlık epeyce kıymetli ve hassas bir bahis haline gelmektedir. Burada cinsel roller, felsefi uğraşlar ve öteki bir çok hususlar karşılıklı etkileşim halinde zihinsel olarak sınanır. Bu durum ergen bireyler için epeyce olumlu bir geri bildirimi de sunar. Ebeveynlerin şikayet ettikleri öbür bir mevzuda ergen bireyin odasına kapanıp daha çok yalnız kalma istediğidir. Bu devirde odaya kapanıp müzik dinlemeyi daha çok seven ergen bireyler birebir vakit da düşlerin daha fazla ortaya çıkmasıyla birlikte yalnız kalmayı daha çok tercih eder. Çoğunlukla öfkeli ve alıngan bir ruh haline bürünmesi de ergenliğin getirmiş olduğu değişimlerden biridir.
Ergenlik periyodu her bireyde farklı yaşta farklı özelliklerle görülebilmektedir. Kimi bireyler ergenlik periyodunu ağır çatışmalarla geçirirken kimi bireyler bu devri daha hafif geçirebilmektedir. Ortalama olarak ergenlik devri 10-12 yaşlarında görülmeye başlamaktadır. Ergenlik devrinin getirmiş olduğu olumsuz davranışlar ve kişinin kendi dünyasında yaşamış olduğu çatışmalar 21-22 yaşa kadar devam eder ama 20 yaşından sonra ergenlik periyodunda görülen olumsuz davranış ve çatışmalar azalmaya başlar. Ergenlik periyodunun son evrelerinde cinsel dürtüler güçlenebilirken, riskli uğraşılara olan ilgi de artmaya başlar. Sigara unsur kullanımı bu devirde merak konusu olabilir. Bunun sebebi dopamin salgılanmasının bu periyotta yüksek olmasıdır.
Bu devirde ergen bireylerin olumsuz davranışlarını arttıran bir kaç faktörden de kelam edilebilir. Hormonların değişimiyle bir arada etraf faktörü de ergen bireyler için epey kıymetli bir mevzudur. Olumsuz etraf şartları, toplumsal etraftan kabul görmeme, anlaşılmama, yargılanma üzere durumlar da ergen bireylerin olumsuz davranışlarını arttırmaktadır. Ergen bireyler için toplumsallaşmak, arkadaşları ortasında kabul görünmek, ailesi tarafından baskıya uğramamak üzere hususlar hayli kıymetlidir bu tarafta yapılacak olan çalışmalar ise ergen bireylerin olumsuz davranışlarını azaltmaya yardımcı olur.
Ebeveynler Ergen Çocuklarıyla Nasıl Anlaşır?
Ergenlik devri hem ergen birey için hem de ebeveynler için epeyce kuvvetli bir süreçtir. Bu devirde ebeveynler en çok ergenlik devrinde ki çocuklarının değişen davranışlarından, baş kaldırmalarından, otoriteye itaat etmemelerinden, anne-babalarından çok arkadaşlarıyla vakit geçirmelerinden ve kalan vakitlerinde da odalarına kapanmalarından, tutarsız davranışlarından, memnuniyetsizliklerinden, sorumluluklarını eskisi üzere yerine getirmemelerinden ve daha sayılabilecek pek çok durumlardan şikayetçilerdir. Ergen bireyler ise, anne ve babalarını onu anlamadığından, onu çok sık boğaz ettiklerinden, çok beklentiye girdiklerinden, sorumluluklarını artık yerine getirmek istemediğinden, ebeveynleriyle çok fazla vakit geçirmek istemediği için suçlandığından vs. üzere durumlardan şikayet eder. Kısaca iki taraf da birbirinden çok mutlu değildir. O halde ne yapmalı?
1-Ergen bireyleri anlamaya çalışmak. Ebeveynlere saçma gelebilecek hususlar ergen bireyler için çok değerli olabilir. Bu sebeple ebeveynlere, çocuklarına olabildiğince ilgiyle ve önemseyerek yaklaşmaları tavsiye edilir. Ergen kişi anne ve babasının yaptıklarını ya da anlattıklarını önemsemediğini, küçük gördüğünü hissederse ebeveynlerinden uzaklaşacaktır zira bu durum ona kendisinin anlaşılmadığı hissini verecektir.
2-Konuşmaya zorlamamak. Kimi ebeveynler çocuklarını üzgün gördüğünde ya da öfkeli olduğunda bunun sebebini çabucak öğrenmek, tahlil bulmak isterler. Bu yüzden onları konuşmaya zorlayabilirler. Lakin bu onların daha da makûs hissetmesine neden olur. Burada konuşmaya zorlamamak, yalnızca '' ben buradayım, ne vakit konuşmak istersen yanındayım'' denmesi kâfi olacaktır. Böylelikle ergen birey kendisini sıkışmış hissetmeyecektir.
3- Akıl vermek yerine teklifte bulunmak. Ergen bireyler bazen ebeveynleriyle konuşabilirler. Sıkıntılarını paylaşabilirler. Bu nokta da onlara akıl vermek yerine hislerini anlamaya çalışmak ve çok nadiren tekliflerde bulunmak ergen bireylerin kendisini rahat hissetmesine neden olacaktır. Örneğin, arkadaşıyla arbede etmişse '' boşver sende kendine öbür bir arkadaş bulursun buna mı üzüldün yani'' demek yerine '' arkadaşınla hengame ettiğin için üzgünsün'' demeniz onu anladığınızı ve hislerine tercüman olduğunuzu gösterir. '' tahminen öbür arkadaşlarınla vakit geçirmek sana uygun gelebilir ne dersin'' biçiminde yapacağınız teklif de buyruk formunda olmamalıdır.
4-Ortak kurallar oluşturmak. Bu periyotta ebeveynler en çok ergenlik devrindeki çocuklarının her şeye karşı çıkmalarından ve aşikâr başlı tertibe uymamalarından şikayet ederler. Ancak ortak kurallar oluşturulursa ve bu kurallar herkes için geçerli sayılırsa ergen bireyler de buna itaat etmek durumunda kalacaktır. Örneğin akşam yemeğinde herkesin sofrada oturması, herkesin akşam belirli bir saatten sonra (bunu aile belirlemeli) meskende olması, her akşam salonda 1 saat telefon ve televizyondan uzak ailenin bir ortaya gelmesi üzere hususlarda olabilir. Bu üslup kuralların herkes için geçerli olması halinde ergen bireyler de kurallara ahenk göstermeye başlayacaktır. Kuralların olmaması halinde, ergen birey odasında yemek yiyebilir, geç saatlerde konuta gelebilir ve ailesiyle hiç vakit geçirmek istemeyebilir.
5- Arkadaşlarından kıskanmamak. Ergen bireyler için arkadaşlığın çok kıymetli olduğunu tekrar hatırlatmakta yarar var. Bu periyotta aile ikinci plandadır arkadaş ise birinci plandadır. Bir çok durumlarını yalnızca arkadaşlarıyla konuşarak, paylaşarak, dertleşerek rahatlarlar. Ebeveynlerin '' neden arkadaşına anlatıyorsun da bana anlatmıyorsun, ben sana daha yakınım, arkadaşlarını daha çok seviyorsun, arkadaşlarını ailenden daha çok önemsiyorsun'' halinde suçlayıcı konuşmalardan kesinlikle uzak durulmalıdır. Bu ergen bireyin kendisini anlaşılmadığını ve daha öfkeli, üzgün, mutsuz hissetmesine sebep olacaktır.
Çocuğum Ne vakit Düzelecek?
En sık sorulan sorulardan biri de benim çocuğum daima bu türlü mi kalacak? Eski haline hiç dönmeyecek mi? Ergenlik devri yalnızca bir süreçtir. Uzun lakin süreksiz bir süreçtir. Kişi erişkinliğine erdiğinde hormonlar da nizama girmeye başlayacaktır. Ebeveynlerin bu süreçte sabırlı olmaları gerekir. Bu periyodu en az hasarla atlatabilmek için psikoterapi yardımı almak da epey kıymetlidir. Hem ergen birey için hem de ebeveynler için psikoterapi almak süreci çok daha sağlıklı yürütülmesini sağlar. Hem ebeveynlerin hem de ergenlerin hislerinde, kanılarında, davranışlarında kişiyi etkileyen çatışmalar olabilir. Psikoterapi bu sorunlar için bir tahlil üretmeyi ve süreçteki sıkıntıları en aza indirmeyi amaçlar. Psikoterapi almak, şahısların yaşamış oldukları sorunlarıyla daha uygun başa çıkmasına ve daha güzel hissetmesine yardımcı olmaktadır.