Ergenlik çocukluğun sona ermesiyle başlar ve yetişkinlikten evvel son bulur. Ergenlik periyodunun başlangıcı da bitişi de tam olarak aşikâr değildir. Devrin uzunluğu cinsiyete nazaran de şahıstan bireye nazaran de değişiklik gösterebilmektedir. Ergenliğin başlangıcı ve bitişi erkek çocuklarında ve kız çocuklarında farklılık gösterdiği üzere devrin özellikleri de farklılık gösterebilmektedir. Ergenlik devri yetişkinliğe hazırlanış sürecidir ve bu periyotta kişinin gelişimi pek çok istikametten etkilenir.
Ergenlerin bu periyotta dış görünüşlerinde değişiklikler meydana gelmektedir. Bunun yanında ruhsal olarak da değişikliklerin olduğu bir devirdir ve bu periyot etrafla olan bağlarda de değişiklikleri meydana getirmektedir. Bu periyot bireyin özgürleşmeye başladığı devirdir. Neyi istediğine kişinin kendisinin karar vermesi gerekmektedir. Aslında bu periyotta ergen “ben kimim?” sorusunun yanıtına ulaşmaya çalışmaktadır. Neleri yapmaktan hoşlanıyorum, neleri sevmiyorum, ne olmak istiyorum, kim olmak istiyorum üzere birçok soruya bu periyotta yanıt aranmaktadır. Erikson’un gelişim kuramına nazaran bu periyotta bu cins soruların karşılıklarının bulunması gerekmektedir. Soruların yanıtı verilmediği takdirde ise ergenler kim olduklarını belirleyememenin yanında, bir rol karmaşası içine de düşebilmektedirler.
Toplumsal öğrenme kuramına nazaran ise müşahede yolu ile davranışlar şekillendirilebilmektedir. Bu da ergenlik periyodunda epey sık karşılaşılan bir durumdur. Ergen bu devir içerisinde örnek alabileceği beşerler aramaktadır ve bu beşerler genelde yakın etrafında bulunan şahıslar olan anne ve baba olmaktadır. Ergen bu devirde annesinin ve babasının davranışlarına, aile içindeki yaşantılarına bakarak gelecekte nasıl bir insan olacağını şekillendirmektedir. Birebir vakitte Piaget’in bilişsel gelişimine nazaran bu periyotta ergen soyut düşünebilmeyi de gerçekleştirebilmektedir. Fikirler geliştirebilmekte ve inançlarını, bedellerini içselleştirebilmektedirler. Bu periyot de bir olayı farklı taraflarıyla ele alıp, görmedikleri şeyleri bile anlamlandırabilmektedirler.
Ergenlik gelişimin en sıkıntı dönemlerindendir. Bu periyotta ergen pek çok zorlukla karşı karşıya kalmaktadır. Devir içerisinde ergenin hem fizikî değişimini kabullenmesi, değişen bedenine alışması gerekir, hem de his karmaşalarıyla başa çıkması gerekmektedir.
Kişilik Gelişimi
Ergenlik devrindeki kişinin kendisini tanımaya başlaması gerekmektedir. Erikson’un kuramına nazaran bu periyodun en kıymetli özelliği bir kimlik sahibi olabilmektir. Ergen kendisine daima “kimim?”, “ne olmak istiyorum?”, “gelecekte neler yapmak istiyorum?” üzere birçok soru sormakta, gelecekte hangi alanda çalışmak istediğini de tekrar bu periyotta belirlemeye başlamaktadır. Ergenin kendisinin farkına vardığı ve kendisine yönelik tenkitlerinin olduğu bir devirdir.
Bu periyotta ergen kimliğini oluşturmak için deneme usulü kullanmaktadır. Daima olarak farklı şeyler denemekte ve denediği şeylerin hangisinin kendisine daha uygun olduğunu bulmaya çalışmaktadır. Bir gün futbol oynarken öteki bir gün basketbol oynayabilmekte ve daima giysi biçimlerini değiştirebilmektedirler.
Ergenlik periyoduna kadar genel olarak ailenin istekleri göz önünde bulundurulup, bunlara nazaran hareket edilirken, bu periyoda girdikten sonra kişi özgürleşme gayreti içine girmektedir. Ergen kendi kararlarını kendisi almaya başlamaktadır. Etrafına daha az fikir sormakta ve oburunun fikirlerini uygulamaktan da kaçınmaktadır. Ergen kendi benliğini ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bu devir tıpkı vakitte ergenlikteki kişinin sorumluluk şuurunun de geliştiği bir devirdir. Ergen kimi sorumluluklar almakta ve bunları da yerine getirebilmektedir. Ergenin kendisini ortaya koyma uğraşlarına karşılık bu devirde ailenin de destekleyici olması gerekmektedir. Bu biçimde ergenin sağlıklı bir gelişim periyodu geçirmesine katkı sağlanmış olacaktır.
Ergenlik periyodu birebir vakitte ergenlerin cinsel kimliklerini de oluşturdukları bir periyottur. Her birimiz bayan yahut erkek olmak üzere belli bir cinsiyete sahip olarak dünyaya gelmekteyiz. Lakin bu sahip olduğumuz cinsiyeti içselleştireceğimiz manasına gelmemektedir. Vücudumuzun bayan üzere görünmesine karşın kendimizi erkek üzere hissedip, kendi cinsimize de ilgi duyabilmekteyiz. Bu durum çocukluk devrinden itibaren gelişimine başlamakta ve ergenliğin bitişine gerçek da son bulmaktadır.
Bu devirde ergen hem kişiselliğini ortaya koyabilmiş hem de aradığı bütün soruların yanıtlarını bulabilmişse bu kimliğini başarılı bir formda oluşturabildiği manasına gelmektedir.
Duygusal Gelişim
Bu periyotta ergenlikteki kişinin hislerinde çok fazla değişme olur. Yaşadığı his durumları çelişkilerle doludur. Ergenler yaşanan bir olaya karşı çok öfke gösterip, sinirlenebildikleri üzere bu olaya karşı çok ölçülü ve olumlu de yaklaşabilmektedirler.
Ergenlik periyodunda genel olarak olumsuz hisler ön plana çıkmaktadır. Ergenler baskıcı ailelerine ve kısıtlamalarına karşı öfke gösterebilmektedirler. Bunun yanında kendilerine ziyan verilebileceğini düşündüklerinde yahut bir tehdit hissettiklerinde de öfkelenebilmektedirler. Öfke ise saldırgan davranışlar ile ortaya çıkmaktadır. Karşıdaki kişinin vücuduna ziyan vermek, karşıdakine hakaret etmek yahut kırıcı sözlerde bulunmak öfkenin bu periyotta dışa vurum biçimlerinden kimilerini oluşturmaktadır. Öfkenin dışarı vurulmadığı vakitlerde ise ziyan gelebilecek şeylerden uzaklaşma yahut soğuk ve öfkeli bir hıza bürünmek üzere formüller ergenler tarafından kullanılabilmektedir. Ergenler birçok sefer kendilerine de öfke duyabilmektedirler. Bir işi daima uğraşmasına karşın yapamamak yahut rastgele bir bahiste başarısızlığa uğramak, ergenlerin kendilerine çok fazla sinirlenmelerine neden olabilmektedir.
Bu devirdeki öfke duygusu bir şahsa karşı daima gerçekleştiği takdirde ve ergenin de öfkelendiği kişiyi daima görmek durumunda kaldığı vakitler olduğunda öfke, nefrete dönüşebilmektedir.
Ergenlik devrinde öfkenin dışında dehşet duygusu da kendisini göstermektedir. Şimdiye kadar ki gelişim periyotlarında çocuklar somut olan şeyleri anlamlandırabildikleri için çoklukla de somut olan şeylere karşı endişe hissedebilmişlerdir. Lakin ergenlikle bir arada anlamlandırılan soyut kavramlar, ergenin bundan sonraki periyotlardaki dehşetlerinin da soyut kavramlara yönelmesine neden olmaktadır. Ergenlik periyodundaki bireyler genelde azarlanmaktan, hiçbir şeyi başaramamaktan, beşerler tarafından alay konusu olabileceklerini düşünmekten, etrafındaki insanların kendisine karşı olumsuz bir tavır sergilemesinden endişe duymaktadırlar. Ergenlik periyodundaki bu endişeler bir yandan da ergenin telaşlı olmasına neden olmaktadır. Ergenlik devrindeki bireyler kurdukları birtakım hayallerin gerçekleşeceğini düşündüklerinde bile telaş duyabilmektedirler. Çoklukla utanç verici şeylerin gerçekleşebilme ihtimaline karşı dertlidirler. İnsanların içinde küçük duruma düşeceğini yahut rezil olacağını düşünmek, dertlerinin yalnızca bir kısmını oluşturmaktadır. Bu periyotta ergenin bulunacağı ortamlar dert seviyesi üzerinde tesirli olmaktadır. Şayet ergen makus, olumsuz bir ortam içinde bulunuyorsa dertlerinin daha da artması, olumlu ve etrafına uyumlu bir ortamda bulunuyor ise korkularının azalması beklenmektedir.
Fizikî Gelişim
Ergenlik periyodundaki değişimlerden biri de fizikî değişikliklerdir. Ergenlik periyodundaki değişimler çok süratli bir formda gerçekleşmektedir. Fizikî değişim de bunların bir modülüdür. Bu devirdeki fizikî değişimler aileden gelen genlere ve tüketilen yiyeceklere nazaran de değişiklik gösterebilmektedir. Ergen bireyin hormonları bu periyotta başka devirlere kıyasla daha fazla çalışmakta ve bu da değişimlerin daha süratli gerçekleşmesine neden olmaktadır. Bu periyotta beden, yetişkinlik devrindeki görünüm için kendini hazırlamaya başlamaktadır. Bu periyotta uzunlukta süratli bir uzama ve bununla birlikte bir kilo artışı gözlemlenir. Kızlardaki değişimler erkeklerdeki değişimden 2-3 yıl evvel başlamaktadır, bu da kızların makul bir devir içinde erkeklerden daha uzun ve kilolu olmalarına neden olmaktadır. Erkeklerin ergenliğe girmesiyle ise uzunluk ve kilo artışı olarak erkekler kızları geçmektedirler. Bu devir cinsel organların da geliştiği bir devirdir. Erkeklerin de, kızların da cinsel organlarında gözle görülür bir büyüme ve gelişme gözlenmekte, birebir vakitte cinsel organlarda da tartı artışı oluşmaktadır. Devir içerisinde bariz olarak bedende bir kıllanma başlamakta, yüklü olarak ise koltuk altı ve cinsel organlarda ağırlaşmaktadır. Erkeklerin sakallarının çıkması ve kızların menstrüasyon başlangıcı da ergenlik devri içerisindedir. Kızlarda ki menstrüasyon, bilinen ismiyle ise adet kanaması başlangıçta sistemsiz bir halde gerçekleşebilmekte daha sonra ise bir nizam içine girmektedir. Birebir vakitte adet kanamasının başladığı birinci vakitler yumurtlama da olmayabilir. Ergenlik periyodunun bir öbür bariz özelliği ise seste oluşan değişimlerdir. Çocukluk devrindeki ince ses tonu bu periyot içerisinde kalınlaşmaya başlamakta ve yetişkinlikteki halini oluşturmaktadır. Bedenin genel olarak besbelli çizgileri da bu devirde oluşmaktadır. Ergenliğe girmeden evvelki çocuksu ve kıvrımsız beden, devir içerisinde kıvrım ve form almaya başlamaktadır. Kızlarda kalçaların genişlemesi, belin kıvrımının bariz bir biçimde ortaya çıkması ve göğüslerin büyümesi, erkeklerde ise ensenin kalınlaşması, omuzların genişlemesi üzere değişimler oluşmaktadır. Yani bu devir içerisinde çocuklukta ayırt edilemeyen bedenler, net bir ayrıma kavuşmaktadır. Bu periyottaki değişimler yalnızca dış görünüş üzerine de değildir, ergenlik periyodu iç organların da geliştiği ve yüklerinin arttığı bir periyottur. Ergenlik devri fizikî değişimleri açısından, kızların ve erkeklerin en besbelli biçimde birbirlerinden ayrılmalarını sağlayan devirdir. Ergenlik periyodundaki bireylerin kimileri bu değişimler konusunda alışma sorunu yaşarken, kimileri ise değişimlerden hayli şad olup kolaylıkla kabullenebilmektedir.
Bilişsel Gelişim
Bilişsel gelişim doğduğumuz andan itibaren başlayan bir gelişimdir. Piaget’e nazaran etrafımızdaki beşerler ile kurduğumuz etkileşimler ve yaşanmışlıklarımız bilişsel gelişimi etkileyebilmektedir. Bu periyotta ergenin hedefi fikirlerini bir istikrara ulaştırabilmektir.
Ergenlik devrindeki kanılarımız, çocukluk periyoduna nazaran farklılık göstermektedir. Bu devirde soyut işlemsel düşünme ön plana çıkmaktadır. Bu fikir sorunları çözebilmeyi, bir olay hakkında iddialarda bulunabilmeyi ve soyut bir halde düşünebilmeyi sağlamaktadır. Ergen görmediği şeyler hakkında da kestirimlerde bulunup bunu başında canlandırabilmektedir. Bu periyotta ergen etrafındaki bireyler ve kendisi hakkında çok fazla düşünür. Kendisinde ve etrafındaki insanlarda olmayan özellikleri, kanılarında, güya o özelliklere sahiplermiş üzere canlandırabilmektedir. Bu da kendisini ve etrafındakileri hayal ettiği özellikler ile kıyaslayabilmesini sağlamaktadır. Bu periyotta ergenin içinde bulunduğu toplumsal yaşantı ve yaşanılan olaylara karşı bakış açıları, yaşanılanları nasıl anlamlandırdıkları da bilişsel gelişimin bir mevzusudur.
Ergenlikte bilişsel gelişimin değerli hususlarından biri ise lisanın gelişimidir. Ergenlik devrindeki bireyler lisan bilgisini ve kurallarını daha güzel anlamaya başlamaktadır. Sözlerin mecaz ve gerçek manalarını ayırt edebilme, atasözlerini anlamlandırabilme, okudukları şeylerin konusunu, ana fikrini anlayabilme üzere gelişmeler de bu periyotta gerçekleşmektedir. Bu devirde yazı yazma kabiliyeti de artış göstermektedir. Ergen bu periyotta yazı yazarken bir yandan da düşünebilme mahareti geliştirmektedir.
Ergenlik devrinde bireyler kendilerini bir dizinin başrol oyuncusu üzere hissetmekte, bütün dikkatin kendilerinde olduğunu zannetmektedirler. Hiçbir insan tarafından anlaşılmayacaklarını düşünmektedirler. En güçlü hisleri kendilerinin hissettiklerini zannederler. Hiçbir insanın kendileri kadar sevemeyeceğini, kendileri kadar nefret hissedemeyeceğini yahut kendileri kadar üzülemeyeceğini düşünmektedirler. Bu devir içindeki bu şekil fikirlerin soyut işlemsel düşünmeden kaynaklandığı kestirim edilmektedir.
Cinsel Gelişim
Ergenlik devrinin değerli hususlarından biri de cinsel gelişimdir. Cinsellik gelecekteki tüm hayatı etkileyebilmektedir. Ergenlik devri içerisinde cinsel organların gelişimi çok süratli gerçekleşmektedir. Kızların cinsel organı içe yanlışsız olduğu için gelişimini gözlemlemek hayli zordur lakin erkeklerin cinsel organlarındaki gelişmeler net bir halde gözlemlenebilmektedir. Erkeklerde birinci evvel testislerin büyümesi gözlemlenir. Testislerin büyümesiyle birlikte sperm oluşumu da başlamaktadır. En son kademede ise penis büyümektedir. Cinsel organ kâfi gelişimi gösterdiği vakit da ise boşalma yaşanmaya başlamaktadır.
Bu devirde vücudun fizikî değişimi ve cinsel organların gelişmesiyle birlikte ergenin cinselliğe olan ilgisi de artmaktadır. Cinsellik ile ilgili birçok şey düşünmekte ve akıllarında daima cinsellik üzerine yeni sorular üretmektedirler. Karşı cinse ilgi artmakta ve bu periyotta karşı cinsle sevgili olma üzere durumlara yönelme gerçekleşmektedir. Ergenlik müddetince erkeklerin, cinselliğe olan ilgisi kızlara oranla daha fazla olmaktadır.
Toplumsal Gelişim
Aile ile Olan Münasebetler
Ergenin toplumsal gelişiminde birden fazla etken kendisini göstermektedir. Bunlardan en kıymetlisini aile oluşturmaktadır. Bu periyot de ergenin olayları yorumlamasını, değerlendirmesini kolaylaştırması için örnek alacağı bir anne babaya gereksinimi olmaktadır. Ergenlik periyodunda aile ve ergenin bağlantıları gelecek açısından hayli değer taşımaktadır. Zira aile, ergene geleneklerini ve bedellerini aktarmakta, ergen ise öğrendiklerine nazaran bir hayat şekillendirmektedir. Bu periyotta ailenin davranışları da çok değerlidir. Zira ergen daima müşahede yapmaktadır. Aile ortasındaki bağlar nasılsa ergen bunu örnek almaktadır, bu da ileride kendi ailesini kurduğu vakit nasıl davranacağını belirlemektedir.
Bu devir de ergenin ailesinden belli beklentileri olmaktadır. Ailelerinin kendilerine karşı anlayışlı davranmalarını, yanlış hareketlerde bulunmayacaklarına inanmalarını, kendilerini dinlemelerini ve yol gösterebilmelerini, kendilerini takdir edebilmelerini beklemektedirler. Ailelerin bu periyotta ergenin bu üzere makul isteklerini karşılayabilmeleri gerekmektedir. Ergenin gelişimine sağlıklı bir katkıda bulunabilmek için ona hala çocuk üzere davranmamaları gerekmektedir. Bilhassa kimi durumlarda ona büyüdüğünü söyleyip, kimi durumlarda ise aklının bu usul şeylere yetmeyeceğini, onun hala küçük bir çocuk olduğunu söylemek ergenin başını karıştırmaktan öbür bir işe yaramayacaktır. Tersine anne babanın bu formda ki tutarsız davranışları ergenin etrafa olan inanç hissini da etkileyecektir. Bu periyotta karşılıklı olarak fikirleri anlamaya çalışmak çok değerlidir. Ailelerin ergeni yargılamak yerine, kendisini ergen kişinin yerine koyması ve o biçimde düşünmesi yahut ergeni dinleyip ona ve düşündüklerine hürmet göstermesi gerekmektedir. Aksi takdirde bu devir yeteri kadar karışıkken, yargılanmak ergeni daha da makûs hissettirecektir.
Bu periyotta ailenin ergeni büsbütün özgür bırakması yanlışsız değildir lakin ergenin özgürleşmesine de müsaade verilmesi gerekmektedir. Ailenin, gencin sağlıklı bir ergenlik periyodu geçirebilmesi için bu iki durum ortasındaki dengeyi sağlaması gerekmektedir. Zira ergen bu devirde etrafında olanları, koyulan kuralları, eleştirmeye başlamaktadır. Bu istikrar sağlanmadığı takdirde aile içinde bir çatışma ortamı oluşacaktır. Şayet aile çok baskıcı bir aile ise ergen daima kısıtlamalara maruz kalacaktır. Çok baskıya maruz kalan ergenin ise gelişimi olumsuz etkilenmektedir. Ergen, ziyanlı alışkanlıkların kullanımına daha fazla yönelmekte, istenmeyen cinsel davranışlar gösterebilmektedir. Derslerindeki başarısı azalmakta ve daha sorumsuz bir genç halini oluşturabilmektedir. Lakin bu periyot ortasındaki istikrar sağlandığında ergen daha sağlıklı bir periyot geçirip daha sorumluluk sahibi ve uyumlu bir birey haline gelebilmektedir. Ergenlik periyodunun sağlıklı ve destekleyici bir biçimde geçirilmesi ergenin yeteneklerini geliştirebilmesini ve farklı ortamlarda da kendisini ortaya koyabilmesini sağlamaktadır.
Arkadaşlar ile Olan Bağlar
Anne ve babadan sonra ergenlik gelişimini etkileyen bir başka öge ise arkadaşlar ile olan münasebetlerdir. Ergenlik devrinde gelişimin bundan evvelki devirlerine kıyasla arkadaş gereksinimi daha fazladır. Gençler birlikte farklı şeyler paylaşabilecekleri beşerler aramaktadırlar. Anne ve baba ile olan sağlıklı bağ bu eksiği kapatmamaktadır. Ergenlik periyodundaki gençler ortak bir şeyler paylaşabilecekleri, birlikte bir yerlere gidebilecekleri, birbirlerine sahip çıkabilecekleri ve birbirlerine karşı itimat duyabilecekleri arkadaşlıklar kurmak istemektedirler. Ergenlik devrinde kurulan arkadaşlıklarda ortak bir şeyler yapmak sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Gidilecek yerlere bir arada gitmek, daima birlikte vakit geçirmek, tıpkı kıyafetleri giymek, birbirine benzeyen hareketlerde ve davranışlarda bulunmak bu periyodun arkadaşlıklarının özellikleri ortasında bulunmaktadır. Bu devir içerisinde gençler arkadaşlarından kendilerini dinlemelerini, anlamalarını ve desteklemelerini beklemektedirler. Ergenlik periyodundaki arkadaşlar ergenin kendisi hakkında bir fikir sahibi olmasını sağlamaktadırlar.
Bu periyotta küme halindeki arkadaşlıklar da oluşmakta ve her genç bir kümeye dahil olmaya çalışmaktadır. Gençler kümeye dahil olabilmek için gruptakilere uyumlu davranışlar sergilemekte ve kümedeki insanların kendileri hakkındaki kanılarına de çok fazla bedel vermektedirler. Bu arkadaşlık kümeleri içinde her vakit şahıslarda öne çıkma isteği bulunmaktadır. Bilhassa ergenlik periyodunda dikkat çekme isteği epeyce artmaktadır. Öne çıkmak genelde dış görünüm ile alakalıdır. Bu yüzden bu devirde değişik kıyafetler giyinme, stil değiştirme sıklıkla karşılaşılan bir durum halini almaktadır.
Ergenlik devrinde kurulan arkadaşlık ortamları ergenin gelişimi açısından epeyce kıymet teşkil etmektedir. Şayet ergen makûs ve ziyanlı alışkanlıkları olan bir arkadaş ortamının içine dahil olursa, bu ortamdan etkilenip, makus alışkanlıklara yönelebilmekte ve olumsuz davranışlarda bulunabilmektedir. Lakin ergen bu periyotta düzgün arkadaş seçimleri yapabilirse bu kendisinin olumlu davranışlara daha fazla yönelmesini ve duygusal olarak da kendisini daha güzel hissetmesini sağlamaktadır.
Karşı Cins ile Olan Alakalar
Ergenlik periyodundaki gençler hemcinsleri dışında karşı cins ile de vakit geçirmeye ve arkadaşlıklar kurmaya başlamaktadırlar. Bu arkadaşlıklar hemcinslerle kurulan arkadaşlıklar üzere ortak paylaşımlara dayanarak kurulmaktadır. Birtakım gençler karşı cinsle kurulan arkadaşlıklarda çok rahat olamamakta ve karşı cinsi tanıyana kadar da kendilerini gergin hissedebilmektedirler. Dış görünüş, ortak pahalar, hoşlanılan ve zevk alınan şeyler arkadaşlık kurulmasında çok değerlidir. Ergenlik devrinde kızlar ve erkekler ortasında romantik bir münasebet de yaşanabilmektedir. Yaşanılan bu bağlantılar ergenlikteki bireylerin birbirlerine olan inanç hislerinin, hürmetlerinin ve sevgilerinin gelişmesini sağlamaktadır. Bu devirdeki bağlantılarda de karşı cinse karşı cinsel bir fikir ve ilgi vardır lakin bu üstü kapalı bir biçimdedir.
Kardeşler ile Olan Bağlantılar
Ergenlik periyodunda başka beşerlerle olduğu üzere kardeşler ortasında da sorunlar yaşanabilmektedir. Ergenlik devrindeki çocuk her vakit bütün dikkati ve ilgiyi üzerine çekmek istemektedir fakat bu türlü bir durumda konutta bir kardeşin bulunması konutta bütün dikkati ve ilgiyi üzerine çekmek isteyen ergen açısından bir pürüz teşkil etmektedir. Bu durum ergenin kardeşini bir rakip olarak görmesine ve ona karşı saldırgan davranışlarda bulunmasına yahut kendisini uygun, kardeşini ise berbat gösterecek davranışlarda bulunmasına neden olmaktadır.
Ergenlik devrinde kardeşi olumsuz bir kişi olarak görmenin yanında, varlığının olumlu olduğu durumlarda bulunmaktadır. Ergen ailesiyle yahut etrafındaki beşerlerle konuşamayacağı bir şey olduğu vakit bunu kardeşi ile konuşabilmekte, sıkıntılarını paylaşabilmektedir. Bunun yanında meskende daha evvelden ergenliğe girmiş bir kardeş var ise bu ergenlik periyodundaki kişinin daha da anlayışla karşılanabilmesini sağlamaktadır.
Ergenlik Periyodu Meseleleri
Ergenlik devri bireylerin birçok açıdan değişiminin ve gelişiminin olduğu bir periyottur ve bazen ergenler tüm bu değişimlere alışmakta zorluk çekebilmektedirler. Ergenlik devri ergenin değişimlerine alışmasının yanında kim olduğunu yahut kim olmak istediğini de bulması gereken bir devirdir. Şayet ergen bu devirde kim olacağına karşılık veremezse, üzerinde çok fazla baskı hissedecek ve kimi sorunlar yaşayacaktır. Ergenlik devrinde yaşanılan sorunlar, bundan sonraki hayatı da etkileyebilmektedir. Bu periyot içerisinde yaşanılan sorunlar sonucunda ergenlerin büyük bir çoğunluğu depresyona girmektedir. Depresyonun en değerli nedenlerinden biri periyot içerisinde çok dertli olmaktır. Çok dert, şahısların yanıt aradığı soruların hiçbirine yanıt bulamamasından kaynaklanmaktadır. Ergenler yalnızca şu an için de değil, gelecekleri için de kaygılanmaya başlamaktadırlar. Tüm bunların sonunda depresyona giren genç daima his değişimleri yaşamaya başlamaktadır. Ergenlik periyodundaki çocuklar bu hislerle gayret edebilecek kadar güçlü değillerdir. Depresyona giren ergenler kendilerini başarısız, güçsüz ve mutsuz hissetmektedirler. Uyumakta sorun yaşamakta, kendilerini etraflarındaki insanlardan soyutlamakta ve kendilerini daima halsiz hissetmektedirler. Odaklanmakta, dikkatlerini bir yere yöneltmekte dert yaşamakta, yemek yememeye başlamakta ve çok kolay sinirlenebilmektedirler. Bu devirdeki depresyon gençlerin intihara yönelmesine neden olabilmektedir. Gençler olumsuz giden hayatları içinden bir kurtuluş yolu olarak intiharı görebilmektedirler.
Bu devirde ergen cinsel kimliğini oluşturmada da meseleler yaşayabilmektedir. Şayet konutta hem anne hem de baba bir ortada bulunmuyorsa karşı cinsteki bireylerin birbirlerine olan davranışlarını gözlemleme imkanı olmamaktadır. Bu da ergenin karşı cinse karşı nasıl davranacağını bilememesine neden olmakta ve ergenlik devrinde hazır olunmayan bir cinsel ilgi yaşanabilmektedir. Hazır olunmayan cinsel alaka ergenin pişman olmasına neden olur ve bu da kişiyi makûs bir devrin içine çekmektedir. Birebir vakitte kâfi bilgiye sahip olmadan yaşanan cinsel bağlantılarda gebe kalma yahut karşı taraftan hastalık bulaşması üzere durumlarda yaşanabilmektedir.
Ergenlik devri mühletince ergen kendisini ortaya koymaya, özgür bir insan olduğunu kanıtlamaya çalışmaktadır. Fakat bu kanıtlama uğraşı bazen yanlış arkadaş ortamlarının içine girmeye neden olmaktadır. Bu olumsuz arkadaş ortamları ise ergenlik periyodundaki genci çok kolay bir formda yanlış davranışların içine çekebilmektedirler. Ergen bu devirde alkol tüketimine, sigara ve uyuşturucu unsur kullanmaya başlayabilmektedir. Bu tıp berbat hususların kullanımı ile birlikte ergende etrafına karşı bir soyutlanma, içine kapanma üzere davranışlar görülmeye başlamaktadır. Ergenler daha sık sonlanmaya, okul hayatında sık sık başarısızlıklarla müsabakaya, etrafındakilerle irtibat kurmakta zorlanmaya ve kendilerine olan inançlarını ve hürmetlerini da yitirmeye başlamaktadırlar.
Sonuç
Gelişim periyotlarının bir modülü olan ergenlik, çocukluk ve yetişkinlik ortasındaki devri kapsamaktadır. Hususla ilgili çalışmalara bakıldığında birçoğunun ortak noktasını bu periyotta ergenlerin kimliklerini oluşturma ve özgürlüklerini ortaya koyma uğraşları oluşturmaktadır. Bu devirde ergenler etraflarındaki insanlardan kendilerini desteklemelerini beklemektedirler. Ailelerin çocukları üzerinde bir baskı kurmaması ve onların kişiselliklerini ortaya koyabilmelerine yardımcı olmaları gerekmektedir.
Devir birebir vakitte ergende çok bariz fizikî değişimleri içermektedir. Çocukluk çağındaki erkek ve kız ortasındaki ayırt edilemeyen bedenler bu devirde çok net bir ayrıma kavuşmaktadır. Bu fizikî değişim de ergenlerin alışması gereken bir durumdur. Fizikî değişimle birlikte bayan ve erkek olma hisleri ortaya çıkmakta ve karşı cinse olan bakış açısı da değişiklik göstermektedir. Devir içerisinde ergenin fikirlerinde de değişiklik olmakta, ergen, soyut düşünebilmeyi gerçekleştirmektedir.
Ergenlerin bu periyotta bulundukları ortamlardan çok çabuk etkilenebileceklerinden, girdikleri ortamlara çok dikkat edilmesi gerekmekte ve hatta makul durumlarda rehberlik hizmetlerinden yardım alınması gerekmektedir.
Sonuç olarak hassas bir gelişim devri olan ergenlik periyodu etraftaki insanların anlayışı ve takviyesiyle, ergenin ise kim olduğunun farkına varabilmesi ile sağlıklı bir formda sonlanabilmekte ve yerini yetişkinliğe bırakabilmektedir.
Ergenlerin bu periyotta dış görünüşlerinde değişiklikler meydana gelmektedir. Bunun yanında ruhsal olarak da değişikliklerin olduğu bir devirdir ve bu periyot etrafla olan bağlarda de değişiklikleri meydana getirmektedir. Bu periyot bireyin özgürleşmeye başladığı devirdir. Neyi istediğine kişinin kendisinin karar vermesi gerekmektedir. Aslında bu periyotta ergen “ben kimim?” sorusunun yanıtına ulaşmaya çalışmaktadır. Neleri yapmaktan hoşlanıyorum, neleri sevmiyorum, ne olmak istiyorum, kim olmak istiyorum üzere birçok soruya bu periyotta yanıt aranmaktadır. Erikson’un gelişim kuramına nazaran bu periyotta bu cins soruların karşılıklarının bulunması gerekmektedir. Soruların yanıtı verilmediği takdirde ise ergenler kim olduklarını belirleyememenin yanında, bir rol karmaşası içine de düşebilmektedirler.
Toplumsal öğrenme kuramına nazaran ise müşahede yolu ile davranışlar şekillendirilebilmektedir. Bu da ergenlik periyodunda epey sık karşılaşılan bir durumdur. Ergen bu devir içerisinde örnek alabileceği beşerler aramaktadır ve bu beşerler genelde yakın etrafında bulunan şahıslar olan anne ve baba olmaktadır. Ergen bu devirde annesinin ve babasının davranışlarına, aile içindeki yaşantılarına bakarak gelecekte nasıl bir insan olacağını şekillendirmektedir. Birebir vakitte Piaget’in bilişsel gelişimine nazaran bu periyotta ergen soyut düşünebilmeyi de gerçekleştirebilmektedir. Fikirler geliştirebilmekte ve inançlarını, bedellerini içselleştirebilmektedirler. Bu periyot de bir olayı farklı taraflarıyla ele alıp, görmedikleri şeyleri bile anlamlandırabilmektedirler.
Ergenlik gelişimin en sıkıntı dönemlerindendir. Bu periyotta ergen pek çok zorlukla karşı karşıya kalmaktadır. Devir içerisinde ergenin hem fizikî değişimini kabullenmesi, değişen bedenine alışması gerekir, hem de his karmaşalarıyla başa çıkması gerekmektedir.
Kişilik Gelişimi
Ergenlik devrindeki kişinin kendisini tanımaya başlaması gerekmektedir. Erikson’un kuramına nazaran bu periyodun en kıymetli özelliği bir kimlik sahibi olabilmektir. Ergen kendisine daima “kimim?”, “ne olmak istiyorum?”, “gelecekte neler yapmak istiyorum?” üzere birçok soru sormakta, gelecekte hangi alanda çalışmak istediğini de tekrar bu periyotta belirlemeye başlamaktadır. Ergenin kendisinin farkına vardığı ve kendisine yönelik tenkitlerinin olduğu bir devirdir.
Bu periyotta ergen kimliğini oluşturmak için deneme usulü kullanmaktadır. Daima olarak farklı şeyler denemekte ve denediği şeylerin hangisinin kendisine daha uygun olduğunu bulmaya çalışmaktadır. Bir gün futbol oynarken öteki bir gün basketbol oynayabilmekte ve daima giysi biçimlerini değiştirebilmektedirler.
Ergenlik periyoduna kadar genel olarak ailenin istekleri göz önünde bulundurulup, bunlara nazaran hareket edilirken, bu periyoda girdikten sonra kişi özgürleşme gayreti içine girmektedir. Ergen kendi kararlarını kendisi almaya başlamaktadır. Etrafına daha az fikir sormakta ve oburunun fikirlerini uygulamaktan da kaçınmaktadır. Ergen kendi benliğini ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bu devir tıpkı vakitte ergenlikteki kişinin sorumluluk şuurunun de geliştiği bir devirdir. Ergen kimi sorumluluklar almakta ve bunları da yerine getirebilmektedir. Ergenin kendisini ortaya koyma uğraşlarına karşılık bu devirde ailenin de destekleyici olması gerekmektedir. Bu biçimde ergenin sağlıklı bir gelişim periyodu geçirmesine katkı sağlanmış olacaktır.
Ergenlik periyodu birebir vakitte ergenlerin cinsel kimliklerini de oluşturdukları bir periyottur. Her birimiz bayan yahut erkek olmak üzere belli bir cinsiyete sahip olarak dünyaya gelmekteyiz. Lakin bu sahip olduğumuz cinsiyeti içselleştireceğimiz manasına gelmemektedir. Vücudumuzun bayan üzere görünmesine karşın kendimizi erkek üzere hissedip, kendi cinsimize de ilgi duyabilmekteyiz. Bu durum çocukluk devrinden itibaren gelişimine başlamakta ve ergenliğin bitişine gerçek da son bulmaktadır.
Bu devirde ergen hem kişiselliğini ortaya koyabilmiş hem de aradığı bütün soruların yanıtlarını bulabilmişse bu kimliğini başarılı bir formda oluşturabildiği manasına gelmektedir.
Duygusal Gelişim
Bu periyotta ergenlikteki kişinin hislerinde çok fazla değişme olur. Yaşadığı his durumları çelişkilerle doludur. Ergenler yaşanan bir olaya karşı çok öfke gösterip, sinirlenebildikleri üzere bu olaya karşı çok ölçülü ve olumlu de yaklaşabilmektedirler.
Ergenlik periyodunda genel olarak olumsuz hisler ön plana çıkmaktadır. Ergenler baskıcı ailelerine ve kısıtlamalarına karşı öfke gösterebilmektedirler. Bunun yanında kendilerine ziyan verilebileceğini düşündüklerinde yahut bir tehdit hissettiklerinde de öfkelenebilmektedirler. Öfke ise saldırgan davranışlar ile ortaya çıkmaktadır. Karşıdaki kişinin vücuduna ziyan vermek, karşıdakine hakaret etmek yahut kırıcı sözlerde bulunmak öfkenin bu periyotta dışa vurum biçimlerinden kimilerini oluşturmaktadır. Öfkenin dışarı vurulmadığı vakitlerde ise ziyan gelebilecek şeylerden uzaklaşma yahut soğuk ve öfkeli bir hıza bürünmek üzere formüller ergenler tarafından kullanılabilmektedir. Ergenler birçok sefer kendilerine de öfke duyabilmektedirler. Bir işi daima uğraşmasına karşın yapamamak yahut rastgele bir bahiste başarısızlığa uğramak, ergenlerin kendilerine çok fazla sinirlenmelerine neden olabilmektedir.
Bu devirdeki öfke duygusu bir şahsa karşı daima gerçekleştiği takdirde ve ergenin de öfkelendiği kişiyi daima görmek durumunda kaldığı vakitler olduğunda öfke, nefrete dönüşebilmektedir.
Ergenlik devrinde öfkenin dışında dehşet duygusu da kendisini göstermektedir. Şimdiye kadar ki gelişim periyotlarında çocuklar somut olan şeyleri anlamlandırabildikleri için çoklukla de somut olan şeylere karşı endişe hissedebilmişlerdir. Lakin ergenlikle bir arada anlamlandırılan soyut kavramlar, ergenin bundan sonraki periyotlardaki dehşetlerinin da soyut kavramlara yönelmesine neden olmaktadır. Ergenlik periyodundaki bireyler genelde azarlanmaktan, hiçbir şeyi başaramamaktan, beşerler tarafından alay konusu olabileceklerini düşünmekten, etrafındaki insanların kendisine karşı olumsuz bir tavır sergilemesinden endişe duymaktadırlar. Ergenlik periyodundaki bu endişeler bir yandan da ergenin telaşlı olmasına neden olmaktadır. Ergenlik devrindeki bireyler kurdukları birtakım hayallerin gerçekleşeceğini düşündüklerinde bile telaş duyabilmektedirler. Çoklukla utanç verici şeylerin gerçekleşebilme ihtimaline karşı dertlidirler. İnsanların içinde küçük duruma düşeceğini yahut rezil olacağını düşünmek, dertlerinin yalnızca bir kısmını oluşturmaktadır. Bu periyotta ergenin bulunacağı ortamlar dert seviyesi üzerinde tesirli olmaktadır. Şayet ergen makus, olumsuz bir ortam içinde bulunuyorsa dertlerinin daha da artması, olumlu ve etrafına uyumlu bir ortamda bulunuyor ise korkularının azalması beklenmektedir.
Fizikî Gelişim
Ergenlik periyodundaki değişimlerden biri de fizikî değişikliklerdir. Ergenlik periyodundaki değişimler çok süratli bir formda gerçekleşmektedir. Fizikî değişim de bunların bir modülüdür. Bu devirdeki fizikî değişimler aileden gelen genlere ve tüketilen yiyeceklere nazaran de değişiklik gösterebilmektedir. Ergen bireyin hormonları bu periyotta başka devirlere kıyasla daha fazla çalışmakta ve bu da değişimlerin daha süratli gerçekleşmesine neden olmaktadır. Bu periyotta beden, yetişkinlik devrindeki görünüm için kendini hazırlamaya başlamaktadır. Bu periyotta uzunlukta süratli bir uzama ve bununla birlikte bir kilo artışı gözlemlenir. Kızlardaki değişimler erkeklerdeki değişimden 2-3 yıl evvel başlamaktadır, bu da kızların makul bir devir içinde erkeklerden daha uzun ve kilolu olmalarına neden olmaktadır. Erkeklerin ergenliğe girmesiyle ise uzunluk ve kilo artışı olarak erkekler kızları geçmektedirler. Bu devir cinsel organların da geliştiği bir devirdir. Erkeklerin de, kızların da cinsel organlarında gözle görülür bir büyüme ve gelişme gözlenmekte, birebir vakitte cinsel organlarda da tartı artışı oluşmaktadır. Devir içerisinde bariz olarak bedende bir kıllanma başlamakta, yüklü olarak ise koltuk altı ve cinsel organlarda ağırlaşmaktadır. Erkeklerin sakallarının çıkması ve kızların menstrüasyon başlangıcı da ergenlik devri içerisindedir. Kızlarda ki menstrüasyon, bilinen ismiyle ise adet kanaması başlangıçta sistemsiz bir halde gerçekleşebilmekte daha sonra ise bir nizam içine girmektedir. Birebir vakitte adet kanamasının başladığı birinci vakitler yumurtlama da olmayabilir. Ergenlik periyodunun bir öbür bariz özelliği ise seste oluşan değişimlerdir. Çocukluk devrindeki ince ses tonu bu periyot içerisinde kalınlaşmaya başlamakta ve yetişkinlikteki halini oluşturmaktadır. Bedenin genel olarak besbelli çizgileri da bu devirde oluşmaktadır. Ergenliğe girmeden evvelki çocuksu ve kıvrımsız beden, devir içerisinde kıvrım ve form almaya başlamaktadır. Kızlarda kalçaların genişlemesi, belin kıvrımının bariz bir biçimde ortaya çıkması ve göğüslerin büyümesi, erkeklerde ise ensenin kalınlaşması, omuzların genişlemesi üzere değişimler oluşmaktadır. Yani bu devir içerisinde çocuklukta ayırt edilemeyen bedenler, net bir ayrıma kavuşmaktadır. Bu periyottaki değişimler yalnızca dış görünüş üzerine de değildir, ergenlik periyodu iç organların da geliştiği ve yüklerinin arttığı bir periyottur. Ergenlik devri fizikî değişimleri açısından, kızların ve erkeklerin en besbelli biçimde birbirlerinden ayrılmalarını sağlayan devirdir. Ergenlik periyodundaki bireylerin kimileri bu değişimler konusunda alışma sorunu yaşarken, kimileri ise değişimlerden hayli şad olup kolaylıkla kabullenebilmektedir.
Bilişsel Gelişim
Bilişsel gelişim doğduğumuz andan itibaren başlayan bir gelişimdir. Piaget’e nazaran etrafımızdaki beşerler ile kurduğumuz etkileşimler ve yaşanmışlıklarımız bilişsel gelişimi etkileyebilmektedir. Bu periyotta ergenin hedefi fikirlerini bir istikrara ulaştırabilmektir.
Ergenlik devrindeki kanılarımız, çocukluk periyoduna nazaran farklılık göstermektedir. Bu devirde soyut işlemsel düşünme ön plana çıkmaktadır. Bu fikir sorunları çözebilmeyi, bir olay hakkında iddialarda bulunabilmeyi ve soyut bir halde düşünebilmeyi sağlamaktadır. Ergen görmediği şeyler hakkında da kestirimlerde bulunup bunu başında canlandırabilmektedir. Bu periyotta ergen etrafındaki bireyler ve kendisi hakkında çok fazla düşünür. Kendisinde ve etrafındaki insanlarda olmayan özellikleri, kanılarında, güya o özelliklere sahiplermiş üzere canlandırabilmektedir. Bu da kendisini ve etrafındakileri hayal ettiği özellikler ile kıyaslayabilmesini sağlamaktadır. Bu periyotta ergenin içinde bulunduğu toplumsal yaşantı ve yaşanılan olaylara karşı bakış açıları, yaşanılanları nasıl anlamlandırdıkları da bilişsel gelişimin bir mevzusudur.
Ergenlikte bilişsel gelişimin değerli hususlarından biri ise lisanın gelişimidir. Ergenlik devrindeki bireyler lisan bilgisini ve kurallarını daha güzel anlamaya başlamaktadır. Sözlerin mecaz ve gerçek manalarını ayırt edebilme, atasözlerini anlamlandırabilme, okudukları şeylerin konusunu, ana fikrini anlayabilme üzere gelişmeler de bu periyotta gerçekleşmektedir. Bu devirde yazı yazma kabiliyeti de artış göstermektedir. Ergen bu periyotta yazı yazarken bir yandan da düşünebilme mahareti geliştirmektedir.
Ergenlik devrinde bireyler kendilerini bir dizinin başrol oyuncusu üzere hissetmekte, bütün dikkatin kendilerinde olduğunu zannetmektedirler. Hiçbir insan tarafından anlaşılmayacaklarını düşünmektedirler. En güçlü hisleri kendilerinin hissettiklerini zannederler. Hiçbir insanın kendileri kadar sevemeyeceğini, kendileri kadar nefret hissedemeyeceğini yahut kendileri kadar üzülemeyeceğini düşünmektedirler. Bu devir içindeki bu şekil fikirlerin soyut işlemsel düşünmeden kaynaklandığı kestirim edilmektedir.
Cinsel Gelişim
Ergenlik devrinin değerli hususlarından biri de cinsel gelişimdir. Cinsellik gelecekteki tüm hayatı etkileyebilmektedir. Ergenlik devri içerisinde cinsel organların gelişimi çok süratli gerçekleşmektedir. Kızların cinsel organı içe yanlışsız olduğu için gelişimini gözlemlemek hayli zordur lakin erkeklerin cinsel organlarındaki gelişmeler net bir halde gözlemlenebilmektedir. Erkeklerde birinci evvel testislerin büyümesi gözlemlenir. Testislerin büyümesiyle birlikte sperm oluşumu da başlamaktadır. En son kademede ise penis büyümektedir. Cinsel organ kâfi gelişimi gösterdiği vakit da ise boşalma yaşanmaya başlamaktadır.
Bu devirde vücudun fizikî değişimi ve cinsel organların gelişmesiyle birlikte ergenin cinselliğe olan ilgisi de artmaktadır. Cinsellik ile ilgili birçok şey düşünmekte ve akıllarında daima cinsellik üzerine yeni sorular üretmektedirler. Karşı cinse ilgi artmakta ve bu periyotta karşı cinsle sevgili olma üzere durumlara yönelme gerçekleşmektedir. Ergenlik müddetince erkeklerin, cinselliğe olan ilgisi kızlara oranla daha fazla olmaktadır.
Toplumsal Gelişim
Aile ile Olan Münasebetler
Ergenin toplumsal gelişiminde birden fazla etken kendisini göstermektedir. Bunlardan en kıymetlisini aile oluşturmaktadır. Bu periyot de ergenin olayları yorumlamasını, değerlendirmesini kolaylaştırması için örnek alacağı bir anne babaya gereksinimi olmaktadır. Ergenlik periyodunda aile ve ergenin bağlantıları gelecek açısından hayli değer taşımaktadır. Zira aile, ergene geleneklerini ve bedellerini aktarmakta, ergen ise öğrendiklerine nazaran bir hayat şekillendirmektedir. Bu periyotta ailenin davranışları da çok değerlidir. Zira ergen daima müşahede yapmaktadır. Aile ortasındaki bağlar nasılsa ergen bunu örnek almaktadır, bu da ileride kendi ailesini kurduğu vakit nasıl davranacağını belirlemektedir.
Bu devir de ergenin ailesinden belli beklentileri olmaktadır. Ailelerinin kendilerine karşı anlayışlı davranmalarını, yanlış hareketlerde bulunmayacaklarına inanmalarını, kendilerini dinlemelerini ve yol gösterebilmelerini, kendilerini takdir edebilmelerini beklemektedirler. Ailelerin bu periyotta ergenin bu üzere makul isteklerini karşılayabilmeleri gerekmektedir. Ergenin gelişimine sağlıklı bir katkıda bulunabilmek için ona hala çocuk üzere davranmamaları gerekmektedir. Bilhassa kimi durumlarda ona büyüdüğünü söyleyip, kimi durumlarda ise aklının bu usul şeylere yetmeyeceğini, onun hala küçük bir çocuk olduğunu söylemek ergenin başını karıştırmaktan öbür bir işe yaramayacaktır. Tersine anne babanın bu formda ki tutarsız davranışları ergenin etrafa olan inanç hissini da etkileyecektir. Bu periyotta karşılıklı olarak fikirleri anlamaya çalışmak çok değerlidir. Ailelerin ergeni yargılamak yerine, kendisini ergen kişinin yerine koyması ve o biçimde düşünmesi yahut ergeni dinleyip ona ve düşündüklerine hürmet göstermesi gerekmektedir. Aksi takdirde bu devir yeteri kadar karışıkken, yargılanmak ergeni daha da makûs hissettirecektir.
Bu periyotta ailenin ergeni büsbütün özgür bırakması yanlışsız değildir lakin ergenin özgürleşmesine de müsaade verilmesi gerekmektedir. Ailenin, gencin sağlıklı bir ergenlik periyodu geçirebilmesi için bu iki durum ortasındaki dengeyi sağlaması gerekmektedir. Zira ergen bu devirde etrafında olanları, koyulan kuralları, eleştirmeye başlamaktadır. Bu istikrar sağlanmadığı takdirde aile içinde bir çatışma ortamı oluşacaktır. Şayet aile çok baskıcı bir aile ise ergen daima kısıtlamalara maruz kalacaktır. Çok baskıya maruz kalan ergenin ise gelişimi olumsuz etkilenmektedir. Ergen, ziyanlı alışkanlıkların kullanımına daha fazla yönelmekte, istenmeyen cinsel davranışlar gösterebilmektedir. Derslerindeki başarısı azalmakta ve daha sorumsuz bir genç halini oluşturabilmektedir. Lakin bu periyot ortasındaki istikrar sağlandığında ergen daha sağlıklı bir periyot geçirip daha sorumluluk sahibi ve uyumlu bir birey haline gelebilmektedir. Ergenlik periyodunun sağlıklı ve destekleyici bir biçimde geçirilmesi ergenin yeteneklerini geliştirebilmesini ve farklı ortamlarda da kendisini ortaya koyabilmesini sağlamaktadır.
Arkadaşlar ile Olan Bağlar
Anne ve babadan sonra ergenlik gelişimini etkileyen bir başka öge ise arkadaşlar ile olan münasebetlerdir. Ergenlik devrinde gelişimin bundan evvelki devirlerine kıyasla arkadaş gereksinimi daha fazladır. Gençler birlikte farklı şeyler paylaşabilecekleri beşerler aramaktadırlar. Anne ve baba ile olan sağlıklı bağ bu eksiği kapatmamaktadır. Ergenlik periyodundaki gençler ortak bir şeyler paylaşabilecekleri, birlikte bir yerlere gidebilecekleri, birbirlerine sahip çıkabilecekleri ve birbirlerine karşı itimat duyabilecekleri arkadaşlıklar kurmak istemektedirler. Ergenlik devrinde kurulan arkadaşlıklarda ortak bir şeyler yapmak sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Gidilecek yerlere bir arada gitmek, daima birlikte vakit geçirmek, tıpkı kıyafetleri giymek, birbirine benzeyen hareketlerde ve davranışlarda bulunmak bu periyodun arkadaşlıklarının özellikleri ortasında bulunmaktadır. Bu devir içerisinde gençler arkadaşlarından kendilerini dinlemelerini, anlamalarını ve desteklemelerini beklemektedirler. Ergenlik periyodundaki arkadaşlar ergenin kendisi hakkında bir fikir sahibi olmasını sağlamaktadırlar.
Bu periyotta küme halindeki arkadaşlıklar da oluşmakta ve her genç bir kümeye dahil olmaya çalışmaktadır. Gençler kümeye dahil olabilmek için gruptakilere uyumlu davranışlar sergilemekte ve kümedeki insanların kendileri hakkındaki kanılarına de çok fazla bedel vermektedirler. Bu arkadaşlık kümeleri içinde her vakit şahıslarda öne çıkma isteği bulunmaktadır. Bilhassa ergenlik periyodunda dikkat çekme isteği epeyce artmaktadır. Öne çıkmak genelde dış görünüm ile alakalıdır. Bu yüzden bu devirde değişik kıyafetler giyinme, stil değiştirme sıklıkla karşılaşılan bir durum halini almaktadır.
Ergenlik devrinde kurulan arkadaşlık ortamları ergenin gelişimi açısından epeyce kıymet teşkil etmektedir. Şayet ergen makûs ve ziyanlı alışkanlıkları olan bir arkadaş ortamının içine dahil olursa, bu ortamdan etkilenip, makus alışkanlıklara yönelebilmekte ve olumsuz davranışlarda bulunabilmektedir. Lakin ergen bu periyotta düzgün arkadaş seçimleri yapabilirse bu kendisinin olumlu davranışlara daha fazla yönelmesini ve duygusal olarak da kendisini daha güzel hissetmesini sağlamaktadır.
Karşı Cins ile Olan Alakalar
Ergenlik periyodundaki gençler hemcinsleri dışında karşı cins ile de vakit geçirmeye ve arkadaşlıklar kurmaya başlamaktadırlar. Bu arkadaşlıklar hemcinslerle kurulan arkadaşlıklar üzere ortak paylaşımlara dayanarak kurulmaktadır. Birtakım gençler karşı cinsle kurulan arkadaşlıklarda çok rahat olamamakta ve karşı cinsi tanıyana kadar da kendilerini gergin hissedebilmektedirler. Dış görünüş, ortak pahalar, hoşlanılan ve zevk alınan şeyler arkadaşlık kurulmasında çok değerlidir. Ergenlik devrinde kızlar ve erkekler ortasında romantik bir münasebet de yaşanabilmektedir. Yaşanılan bu bağlantılar ergenlikteki bireylerin birbirlerine olan inanç hislerinin, hürmetlerinin ve sevgilerinin gelişmesini sağlamaktadır. Bu devirdeki bağlantılarda de karşı cinse karşı cinsel bir fikir ve ilgi vardır lakin bu üstü kapalı bir biçimdedir.
Kardeşler ile Olan Bağlantılar
Ergenlik periyodunda başka beşerlerle olduğu üzere kardeşler ortasında da sorunlar yaşanabilmektedir. Ergenlik devrindeki çocuk her vakit bütün dikkati ve ilgiyi üzerine çekmek istemektedir fakat bu türlü bir durumda konutta bir kardeşin bulunması konutta bütün dikkati ve ilgiyi üzerine çekmek isteyen ergen açısından bir pürüz teşkil etmektedir. Bu durum ergenin kardeşini bir rakip olarak görmesine ve ona karşı saldırgan davranışlarda bulunmasına yahut kendisini uygun, kardeşini ise berbat gösterecek davranışlarda bulunmasına neden olmaktadır.
Ergenlik devrinde kardeşi olumsuz bir kişi olarak görmenin yanında, varlığının olumlu olduğu durumlarda bulunmaktadır. Ergen ailesiyle yahut etrafındaki beşerlerle konuşamayacağı bir şey olduğu vakit bunu kardeşi ile konuşabilmekte, sıkıntılarını paylaşabilmektedir. Bunun yanında meskende daha evvelden ergenliğe girmiş bir kardeş var ise bu ergenlik periyodundaki kişinin daha da anlayışla karşılanabilmesini sağlamaktadır.
Ergenlik Periyodu Meseleleri
Ergenlik devri bireylerin birçok açıdan değişiminin ve gelişiminin olduğu bir periyottur ve bazen ergenler tüm bu değişimlere alışmakta zorluk çekebilmektedirler. Ergenlik devri ergenin değişimlerine alışmasının yanında kim olduğunu yahut kim olmak istediğini de bulması gereken bir devirdir. Şayet ergen bu devirde kim olacağına karşılık veremezse, üzerinde çok fazla baskı hissedecek ve kimi sorunlar yaşayacaktır. Ergenlik devrinde yaşanılan sorunlar, bundan sonraki hayatı da etkileyebilmektedir. Bu periyot içerisinde yaşanılan sorunlar sonucunda ergenlerin büyük bir çoğunluğu depresyona girmektedir. Depresyonun en değerli nedenlerinden biri periyot içerisinde çok dertli olmaktır. Çok dert, şahısların yanıt aradığı soruların hiçbirine yanıt bulamamasından kaynaklanmaktadır. Ergenler yalnızca şu an için de değil, gelecekleri için de kaygılanmaya başlamaktadırlar. Tüm bunların sonunda depresyona giren genç daima his değişimleri yaşamaya başlamaktadır. Ergenlik periyodundaki çocuklar bu hislerle gayret edebilecek kadar güçlü değillerdir. Depresyona giren ergenler kendilerini başarısız, güçsüz ve mutsuz hissetmektedirler. Uyumakta sorun yaşamakta, kendilerini etraflarındaki insanlardan soyutlamakta ve kendilerini daima halsiz hissetmektedirler. Odaklanmakta, dikkatlerini bir yere yöneltmekte dert yaşamakta, yemek yememeye başlamakta ve çok kolay sinirlenebilmektedirler. Bu devirdeki depresyon gençlerin intihara yönelmesine neden olabilmektedir. Gençler olumsuz giden hayatları içinden bir kurtuluş yolu olarak intiharı görebilmektedirler.
Bu devirde ergen cinsel kimliğini oluşturmada da meseleler yaşayabilmektedir. Şayet konutta hem anne hem de baba bir ortada bulunmuyorsa karşı cinsteki bireylerin birbirlerine olan davranışlarını gözlemleme imkanı olmamaktadır. Bu da ergenin karşı cinse karşı nasıl davranacağını bilememesine neden olmakta ve ergenlik devrinde hazır olunmayan bir cinsel ilgi yaşanabilmektedir. Hazır olunmayan cinsel alaka ergenin pişman olmasına neden olur ve bu da kişiyi makûs bir devrin içine çekmektedir. Birebir vakitte kâfi bilgiye sahip olmadan yaşanan cinsel bağlantılarda gebe kalma yahut karşı taraftan hastalık bulaşması üzere durumlarda yaşanabilmektedir.
Ergenlik devri mühletince ergen kendisini ortaya koymaya, özgür bir insan olduğunu kanıtlamaya çalışmaktadır. Fakat bu kanıtlama uğraşı bazen yanlış arkadaş ortamlarının içine girmeye neden olmaktadır. Bu olumsuz arkadaş ortamları ise ergenlik periyodundaki genci çok kolay bir formda yanlış davranışların içine çekebilmektedirler. Ergen bu devirde alkol tüketimine, sigara ve uyuşturucu unsur kullanmaya başlayabilmektedir. Bu tıp berbat hususların kullanımı ile birlikte ergende etrafına karşı bir soyutlanma, içine kapanma üzere davranışlar görülmeye başlamaktadır. Ergenler daha sık sonlanmaya, okul hayatında sık sık başarısızlıklarla müsabakaya, etrafındakilerle irtibat kurmakta zorlanmaya ve kendilerine olan inançlarını ve hürmetlerini da yitirmeye başlamaktadırlar.
Sonuç
Gelişim periyotlarının bir modülü olan ergenlik, çocukluk ve yetişkinlik ortasındaki devri kapsamaktadır. Hususla ilgili çalışmalara bakıldığında birçoğunun ortak noktasını bu periyotta ergenlerin kimliklerini oluşturma ve özgürlüklerini ortaya koyma uğraşları oluşturmaktadır. Bu devirde ergenler etraflarındaki insanlardan kendilerini desteklemelerini beklemektedirler. Ailelerin çocukları üzerinde bir baskı kurmaması ve onların kişiselliklerini ortaya koyabilmelerine yardımcı olmaları gerekmektedir.
Devir birebir vakitte ergende çok bariz fizikî değişimleri içermektedir. Çocukluk çağındaki erkek ve kız ortasındaki ayırt edilemeyen bedenler bu devirde çok net bir ayrıma kavuşmaktadır. Bu fizikî değişim de ergenlerin alışması gereken bir durumdur. Fizikî değişimle birlikte bayan ve erkek olma hisleri ortaya çıkmakta ve karşı cinse olan bakış açısı da değişiklik göstermektedir. Devir içerisinde ergenin fikirlerinde de değişiklik olmakta, ergen, soyut düşünebilmeyi gerçekleştirmektedir.
Ergenlerin bu periyotta bulundukları ortamlardan çok çabuk etkilenebileceklerinden, girdikleri ortamlara çok dikkat edilmesi gerekmekte ve hatta makul durumlarda rehberlik hizmetlerinden yardım alınması gerekmektedir.
Sonuç olarak hassas bir gelişim devri olan ergenlik periyodu etraftaki insanların anlayışı ve takviyesiyle, ergenin ise kim olduğunun farkına varabilmesi ile sağlıklı bir formda sonlanabilmekte ve yerini yetişkinliğe bırakabilmektedir.